Prevention Poland No. 2, 2019

Cover / Spis treści / Od wydawcy / Prawidłowa higiena jamy ustnej w czasie leczenia ortodontycznego / Dziecko w gabinecie higieny / Polskie Towarzystwo Stomatologiczne / News / „Pacjent powinien przychodzić na higienizację tak często, jak odwiedza fryzjera lub kosmetyczkę” / O wydawcy

Open PDF View E-paper Edit Epaper Edit Epaper ads save

Table of contents

Open Link

Open Link

Open Link

2/19

prevention

Vol. 1 • Cena: 30 PLN

international magazine of oral health

Leczenie ortodontyczne
Prawidłowa higiena

Kontrola biofilmu
Dziecko w gabinecie
PTS
Zdążyć przed próchnicą"
"

wydanie polskie

[2] =>

JUŻ CZAS NA CBCT
NAPRAWDĘ NISKIEJ DAWKI

JUŻ CZAS NA
ATRAUMATYCZNE EKSTRAKCJE

X-mind® trium True Low Dose: Class IIb medical devices CE0051 (IMQ) - Manufacturer: de Götzen ACTEON® group (ITALY).
Piezotome® Cube: Class IIa medical device - CE0459 (GMED) - Manufacturer: SATELEC® (FRANCE).
For professional dental use only. Read carefully the instructions for use available on www.acteongroup.com
Creation : 12/2019

17 av. Gustave Eiffel ZI du Phare 33700 MERIGNAC FRANCE
Tel + 33 (0) 556 340 607 Fax + 33 (0) 556 349 292
E-mail: info@acteongroup.com www.acteongroup.com

[3] =>

spis treści

Od wydawcy
Zaniedbania higieniczne w jamie ustnej to niebezpieczeństwo dla całego organizmu!
Ortodoncja
Prawidłowa higiena jamy ustnej w czasie leczenia ortodontycznego
Tomasz Gedrange, Aleksandra Sender-Janeczek, Małgorzata Szulc, Marzena Dominiak

GBT
Dziecko w gabinecie higieny
Natalia Szeląg

Polskie Towarzystwo Stomatologiczne
„Klinika bez Bólu”
W gabinecie stomatologicznym nie musi boleć – rozmowa z dr. n. med. Maciejem Michalakiem
„Zdążyć przed próchnicą” na Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej 2020!
Leczymy mleczaki! 6 wskazówek, jak skutecznie uchronić zęby mleczne przed próchnicą
7. edycja programu „Dziel się Uśmiechem”
– 100 000 dzieci w Polsce pozna zasady prawidłowej higieny jamy ustnej
News
Zły stan zdrowia jamy ustnej może hamować skuteczność leczenia nadciśnienia
Refluks związany jest z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi
Dlaczego zestawy do leczenia domowego nie mogą zastąpić lekarza specjalisty?
Suplementacja witaminy D w czasie ciąży poprawia zdrowie jamy ustnej potomstwa
Zbadano skuteczność lakieru fluorkowego u dzieci w wieku przedszkolnym
Nie wiadomo, jak najskuteczniej czyścić zęby
Nawyki związane z oglądaniem telewizji mogą wpływać na zdrowie jamy ustnej
Proste ćwiczenie poprawiają funkcje jamy ustnej u osób starszych
Związek między dietą o wysokiej zawartości błonnika a zdrowiem jamy ustnej
Zachowania i nawyki niebezpieczne dla zębów
Guma do żucia może skutecznie dostarczać witamin
Wyroby tytoniowe od 21 lat – nowy pomysł walki z uzależnieniem od tytoniu w USA
Wyniki badań nad słodzonymi napojami bezalkoholowymi budzą niepokój
Dodatek do żywności stosowany w pastach do zębów i gumie do żucia
może mieć negatywny wpływ na zdrowie
Badania podważają potrzebę profilaktyki antybiotykowej w zabiegach implantologicznych
Nowe badania potwierdzają związek między chorobą przyzębia a zaburzeniami erekcji
Zapalenie przyzębia może zwiększać ryzyko udaru mózgu
Można zapobiec uszkodzeniu kości szczęk w zabiegach chirurgicznych u pacjentów chorych na raka

|

4

6

18
28
30
32
34
36

38
38
40
40
41
41
42
42
43
43
44
44
46
46
47
47
48
48

opinie
„Pacjent powinien przychodzić na higienizację tak często, jak odwiedza fryzjera lub kosmetyczkę”
– rozmowa z dr. n. med. Witoldem Jurczyńskim

51

informacje
O wydawcy

58

prevention
2 2019

03

[4] =>

| od wydawcy

Zaniedbania higieniczne w jamie
ustnej to niebezpieczeństwo
dla całego organizmu!
Związek pomiędzy zdrowiem jamy ustnej
a chorobami ogólnoustrojowymi jest potwierdzony. Lista chorób związanych z nieprawidłową
higieną jest na tyle długa i tylekroć powtarzana,
że wydawać by się mogło, że powinniśmy być
na drodze do jej ograniczenia. Ale czy na pewno
robimy wszystko, aby lista się nie powiększała?
Świadomość wśród lekarzy dentystów rośnie i to
z pewnością jest powód do radości. Rośnie także świadomość wśród lekarzy innych specjalności,
tj. kardiologów, lekarzy zajmującymi się chorobami
naczyniowymi, pulmonologów, onkologów, położników i wielu innych, czego wyrazem są m.in. coraz
częstsze konferencje interdyscyplinarne.
Na początku tego roku przedstawiciele Europejskiej Federacji Periodontologii (EFP) i Światowej
Federacji Serca (WHF) spotkali się na warsztatach
Perio i Cardio w Madrycie w Hiszpanii w celu przeglądu aktualnych dowodów i znalezienia konsensusu w zakresie związku między zapaleniem przyzębia a chorobami naczyniowymi.
Eksperci stomatologiczni i kardiologiczni zgodzili
się, że odpowiednia higiena jamy ustnej i regularne
wizyty i przeglądy stomatologiczne mogą wspierać zdrowie układu krążenia. Przesłanie EFP jest
jasne: „Kardiolodzy powinni być świadomi związku
między chorobą dziąseł a chorobami serca i zachęcać swoich pacjentów do badań przesiewowych w kierunku zapalenia przyzębia. Pacjentów
z zapaleniem przyzębia należy informować, że mają
większe ryzyko chorób serca i powinni ograniczać
czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych”.

Badania wykazały związek między chorobami
przyzębia a chorobami układu krążenia, ale także udarem mózgu, bakteryjnym zapaleniem płuc,
przedwczesnym porodem i niską wagą urodzeniową noworodków. Dowody wskazują, że pacjenci
z zaawansowaną chorobą przyzębia są bardziej narażeni na zawał serca i udar. Bakterie w jamie ustnej mogą przenikać do krwioobiegu i być istotnym
czynnikiem powodującym stan zapasy i stwardnienie tętnic. Ponadto, zapalenie przyzębia i choroby
sercowo-naczyniowe powodowane są przez takie
czynniki i elementy stylu życia, jak: palenie tytoniu,
spożywanie alkoholu, wiek i choroby przewlekłe,
np. cukrzycę.
Jeśli konsekwencje złego stanu zdrowia jamy ustnej mogą być tak poważne, dlaczego edukacja publiczna w tym zakresie jest tak niska?
Wydaje się, że kluczową rolę mają do odegrania lekarze dentyści i cały personel zajmujący się utrzymywaniem higieny. Powinni oni stale przypominać
swoim pacjentom, że jama ustna jest powiązana
z całym ciałem i ma nie wpływ. Pacjentów należy
nauczyć nie tylko szczotkowania zębów i czyszczenia przestrzeni międzyzębowych, ale także roli,
jaką odgrywa zdrowie jamy ustnej w wielu chorobach ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca
i choroby serca oraz powikłania w czasie ciąży. Tylko dobrze poinformowani i zmotywowani pacjenci
będą mogli tworzyć i utrzymywać zdrowe nawyki
dotyczące higieny jamy ustnej.

Redakcja

prevention
2 2019

[5] =>

WYBARWIAJ

BIOFILM
POKAŻ PACJENTOWI WYBARWIONY BIOFILM ORAZ PROBLEMATYCZNE OBSZARY
► KOLOR WSKAŻE MIEJSCA, Z KTÓRYCH NALEŻY USUNĄĆ BIOFILM:
► CZERWONY — ŚWIEŻY BIOFILM
► NIEBIESKI — DOJRZAŁY BIOFILM
► PO USUNIĘCIU BIOFILMU KAMIEŃ NAZĘBNY BĘDZIE ŁATWIEJSZY DO WYKRYCIA
►

W OPAKOWANIU
AŻ 250 SZT.

(TYLKO 94 GR / PACJENT)

!
A
J
C
O
GO
PRDOOM
KAŻDE GO

NE T
O
I
P
U
K
ZA LENIA GB IE
SZKOIM GABINEC
W TWOPAKOWANIE
O

!
S
I
T
A
GR

ZAMÓW SZKOLENIE GBT:
E-MAIL: INFO@EMS-POLAND.COM
TEL: +48 32 493 70 60
WWW.EMS-POLAND.COM

MAKE ME SMILE.

[6] =>

| ortodoncja

Prawidłowa higiena jamy ustnej
w czasie leczenia ortodontycznego
Tomasz Gedrange, Aleksandra Sender-Janeczek, Małgorzata Szulc, Marzena Dominiak

Prawidłowa higiena jamy ustnej warunkuje
zdrowe zęby oraz dziąsła. Z tego powodu musi być
przeprowadzana pod nadzorem lekarza stomatologa, który swoim doświadczeniem może ocenić stan
zdrowia jamy ustnej oraz przeprowadzić odpowiednie
działania profilaktyczne, jak i lecznicze. Zaniedbania
w zakresie higieny jamy ustnej prowadzą do rozwoju
próchnicy zębów oraz chorób przyzębia (Splieth et
al., 2012). Brak profilaktyki staje się przyczyną rozległych zmian i powikłań, których leczenie jest czasochłonne, kosztowne i dla pacjentów powiązane
z wieloma niedogodnościami.
Szczególne trudności w profilaktyce, w tym
w szczotkowaniu zębów, obserwuje się u pacjentów
z wadami zgryzu (Marquezan et al., 2011). Takie zmia-

Ryc. 1

prevention
2 2019

ny najbardziej widoczne są u pacjentów ze stłoczeniami albo zgryzem otwartym (Ryc. 1-7). Obecność
aparatu ortodontycznego zwiększa znacząco ryzyko rozwoju próchnicy i stanów zapalnych przyzębia.
Zmiany prawidłowego ustawienia zębów w łuku zębowym utrudniają optymalne oczyszczenie powierzchni
zębów oraz przestrzeni międzyzębowych. W związku z tym, pacjenci leczeni ortodontycznie wymagają
indywidualizacji pod względem instruktażu higieny
jamy ustnej oraz profilaktyki zachowawczej i periodontologicznej (Ryc. 8-10).
Obecność aparatu ortodontycznego powoduje
trudności w prawidłowym oczyszczaniu zębów ze
względu na liczne elementy składowe, sprzyjające
retencji biofilmu bakteryjnego i resztek pokarmowych

[7] =>

ortodoncja

|

Ryc. 2
Ryc. 4

Ryc. 3
(Ryc. 11-15). Zwiększone ryzyko zaniedbań higienicznych w jamie ustnej i idące za tym ryzyko rozprzestrzeniania się zmian próchnicowych i stanów
zapalnych dziąseł dotyczy zarówno aparatów ortodontycznych stałych, jak i ruchomych (Wishney
2017).

Ryc. 5

Ruchome aparaty ortodontyczne, mimo możliwości ich wyjmowania i częstego czyszczenia, stwarzają potencjalne niebezpieczeństwo przy niewłaściwie
przeprowadzanej higienie. Płyta aparatów ruchomych stanowi miejsce kumulacji płytki bakteryjnej,
osadów i jednocześnie może działać traumatycznie
na tkanki miękkie, w tym dziąsła. Obecność klamer
opartych na powierzchniach zębów stwarza ryzyko
uszkodzeń szkliwa i rozwoju próchnicy. W codziennym procesie higienizacji czyszczona powinna być
także płyta ruchomego aparatu ortodontycznego.
Ryc. 6
Podczas użytkowania stałych aparatów ortodontycznych powstają nowe miejsca retencji, które są
jeszcze trudniejsze do czyszczenia (Lapenaite et al.,
2016). Obecność zamków oraz łuków ortodontycznych powoduje, że resztki pokarmowe i płytka nazębna mogą łatwo gromadzić się na powierzchniach
zębów i w przestrzeniach międzyzębowych (Ryc.

16-19). Nawet przy prawidłowo przeprowadzanej codziennej pielęgnacji ryzyko niedokładnego oczyszczenia jest wysokie.
Brak umiejętności prawidłowego szczotkowania
i oczyszczania przestrzeni międzyzębowych przez

prevention
2 2019

07

[8] =>

| ortodoncja

Ryc. 7
pacjenta często wynika z braku dokładnego i właściwego instruktażu higieny jamy ustnej, który powinien
być przeprowadzany rutynowo na wizytach stomatologicznych. Najbardziej efektywne jest zdejmowanie
łuku ortodontycznego przez lekarza celem polepszenia jakości mycia zębów. W innym przypadku nadmierne zbieranie się resztek jedzenia i płytki powodują zmiany w szkliwie (Ryc. 20-23).
Każdy instruktaż higieny jamy ustnej powinien być
dostosowany do potrzeb i możliwości pacjenta. Istotne jest wytłumaczenie pacjentowi zasad profilaktyki, technik szczotkowania i oczyszczania przestrzeni
międzyzębowych wraz z ich wizualizacją.

Ryc. 8

Prawidłowe czyszczenie zębów u dzieci
między 11. a 17 r.ż.
Czyszczenie zębów składa się z kilku etapów.
Podczas czyszczenia należy używać nie tylko szczoteczki i pasty do zębów, lecz także dodatkowych narzędzi usprawniających higienę takich, jak: nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe, skrobaczki
do języka i odpowiednio dobrany płyn do płukania
jamy ustnej. Proces czyszczenia całej jamy ustnej
można podzielić na 4 etapy. Najpierw oczyszczamy
przestrzenie międzyzębowe, używając nici dentystycznych lub szczoteczek międzyzębowych. Potem
przeprowadzamy właściwe szczotkowanie zębów,
wykorzystując szczoteczkę i pastę do zębów, na-

08

prevention
2 2019

Ryc. 9

[9] =>

ortodoncja

Ryc. 10
stępnie oczyszczamy powierzchnię języka specjalną
skrobaczką lub szczoteczka soniczną z końcówką do
czyszczenia języka i na koniec płuczemy jamę ustna
płynem antyseptycznym.

Ryc. 11

Prawidłowe przeprowadzanie szczotkowania
Zalecane jest, aby zaczynać szczotkowanie zębów od ich zewnętrznej (policzkowej) powierzchni,
przy zwartych łukach zębowych. Następnie należy
je rozchylić, by przejść do czyszczenia powierzchni
żujących i potem do powierzchni podniebiennych
/językowych. Na koniec dobrze jest wyczyścić zęby
wzdłuż linii dziąseł.
Najczęściej stosowane techniki szczotkowania to:
-
w ymiatająca (metoda roll), w której główkę
szczoteczki ustawia się pod kątem 45° do powierzchni zęba w kierunku dziąsła tak, aby obejmowało ono dziąsło, a końce włosia skierowane
były dokorzeniowo; ruchy obrotowo-wymiatające wykonuje się tak, aby część włosia wnikała w przestrzenie międzyzębowe; takie ruchy
trzeba powtórzyć ok. 5 razy w jednym miejscu,
powierzchnie żujące oczyszczane są ruchami
szorującymi.
- o krężna (metoda Fonesa) – włosie szczoteczki
ustawia się prostopadle do długiej osi zębów,
a podczas szczotkowania wykonuje się delikatne, okrężne ruchy, na powierzchniach żujących
wykonuje się ruchy poziome (szorowanie).

Praktyczne wskazówki do czyszczenia
zębów szczoteczka soniczną
(Ryc. 24-25)
1. Szczotkowanie zębów zaczynamy od ostatniego zęba w szczęce po stronie lewej, ustawiając
szczoteczkę włosiem skierowaną do łuku ortodontycznego i powierzchni policzkowej zębów. Wykonujemy ruchy okrężne, obejmujące

Ryc. 12

Ryc. 13
powierzchnie policzkową zęba, brzeg dziąsła
oraz przestrzenie międzyzębowe, przesuwając
szczoteczkę w kierunku strony prawej szczęki.
2. N astępnie obracamy szczoteczkę, aby znalazła się pod łukiem aparatu ortodontycznego

prevention
2 2019

[10] =>

| ortodoncja

Ryc. 14

Ryc. 15

10

prevention
2 2019

[11] =>

ortodoncja

|

Ryc. 16
i wykonujemy takie same ruchy, jak poprzednio.
3. N a kolejnym etapie oczyszczamy powierzchnie podniebienne górnych zębów poprzez
ustawienie włosia szczoteczki w kierunku
brzegu dziąsła, następnie wykonując ruch
wymiatający.
4. 
Z a pomocą szczoteczki staramy się oczyszczać każdy ząb pojedynczo.
5. A nalogicznie oczyszczanie wykonujemy w żuchwie, zaczynając od powierzchni policzkowym
po obu stronach łuku aparatu ortodontycznego,
a następnie kontynuujemy na powierzchniach
językowych.
6. N astępnie oczyszczane są powierzchnie żujące najpierw zębów w łuku górnym, a następnie
w żuchwie.
7. N a koniec należy dokładnie wypłukać jamę ustna wodą.

Ryc. 17

Jak często myć zęby? Jaki powinien być
czas szczotkowania zębów?
Skuteczne oczyszczanie zębów powinno być
przeprowadzane 2 razy dziennie. Szczególnie wieczorem powinno obejmować zarówno szczotkowanie, jak i bardzo dokładne oczyszczanie przestrzeni
międzyzębowych. Minimalny czas poświęcony na
szczotkowanie powinien wynosić 2 min. Szczególną uwagę należy zwrócić na zabiegi higienizacyjne
u dzieci, które powinny odbywać się pod nadzorem

Ryc. 18
osoby dorosłej w celu zwiększenia dokładności i skuteczności przeprowadzonych działań.

prevention
2 2019

11

[12] =>

| ortodoncja
co ułatwia oczyszczanie trudno dostępnych miejsc.
Dodatkowo, często pomocne są szczoteczki ręczne
z bardzo małą główką i jednym pęczkiem włosia, tzw.
jednopęczkowe.

Jakiej szczoteczki do zębów używać?

Badania wykazują, że przy takim samym czasie
szczotkowania lepsze wyniki w redukcji płytki nazębnej oraz zapalenia dziąseł uzyskujemy, stosując
szczoteczki elektryczne. Techniczne udogodnienia i
innowacje stosowane w nowych modelach szczoteczek zasilanych elektrycznie wpływają nie tylko na polepszenie jakości mycia zębów, lecz również zmieniają
nawyki higieniczne poprzez kontrolę nacisku włosia,
kontrolę czasu szczotkowania, sygnalizowanie zużycia
końcówki itp. W zależności od mechanizmu działania
szczoteczki elektrycznej, można wyróżnić szczoteczki
soniczne (dźwiękowe), oscylacyjno-rotacyjne modyfikowane następnie jako oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne oraz szczoteczki ultradźwiękowe.

Najczęściej używane są ręczne szczoteczki
o średniej twardości włosia, ponieważ skuteczniej
usuwają płytkę nazębną niż szczoteczki miękkie.
Przy nadwrażliwości zębiny lub u osób cierpiących na
niektóre choroby dziąseł można wybrać szczoteczkę
o miękkim włosiu. Podczas leczenia ortodontycznego ważne jest, aby wybierać szczoteczki specjalnie
dedykowane takim pacjentom. Mają one odpowiednio profilowany kształt główki i różną długość włosia,

Mechanizm działania szczoteczki sonicznej
(dźwiękowej) polega na generowaniu bezpiecznych
fal dźwiękowych wprawiających włókna szczoteczki w drgania, co powoduje usuwanie płytki bakteryjnej. Dodatkowo, fala dźwiękowa, rozchodząc się
w środowisku płynnym tworzy tzw. dynamiczną
akcję czyszczącą (Dynamic Cleaning Action – DCA).
Powstawanie płaszcza wodnego w czasie procesu
szczotkowania szczoteczką soniczną pozwala na

Ryc. 19

Ryc. 20

prevention
2 2019

[13] =>

ortodoncja

skuteczne czyszczenie powierzchni zębów i przestrzeni międzyzębowych.

Jak właściwie czyścic zęby szczoteczkami sonicznymi (dźwiękowymi), aby osiągnąć najlepszy efekt?
W tym celu należy prowadzić włosie szczoteczki pod kątem 45° do osi zębów, w kontakcie z powierzchnią szkliwa, wzdłuż linii dziąseł od strony
warg/policzków i od strony języka. Nie trzeba wykonywać żadnych dodatkowych ruchów ręką. Na końcu
oczyszczane są powierzchnie okluzyjne. W nowych
modelach szczoteczek sonicznych schemat oczyszczania poszczególnych partii zębów dyktowany jest
przez specjalnie zaprogramowaną aplikację, która
ma za zadanie dopilnować, aby wszystkie zęby zostały wyczyszczone tak samo dokładnie.

Ryc. 21

Technologia oscylacyjno-rotacyjna modyfikowana następnie jako oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjna
zastosowana w szczoteczkach elektrycznych łączy
ruchy oscylacyjno-rotacyjne, które rozbijają i wymiatają płytkę z powierzchni zębów z pulsacyjnymi, które
z kolei rozbijają i wymiatają płytkę nazębną z trudnodostępnych miejsc.
Szczoteczki ultradźwiękowe, w odróżnieniu od
innych szczoteczek elektrycznych dostępnych na
rynku, czyszczą zęby nie poprzez ścieranie mechaniczne, a dzięki emitowanej przez nie fali ultradźwiękowej, która rozbija łańcuchy bakterii. Fala o częstotliwości 1,6 Mhz powstaje, gdy kryształ umieszczony
w główce szczoteczki zostaje wprawiony w ruch.

Ryc. 22

Włosie każdej szczoteczki ulega zużyciu (Ryc. 26).
Należy pamiętać o regularnej wymianie szczoteczek
ręcznych na nowe, jak również o wymianie końcówek
szczoteczek zasilanych elektrycznie. Wymiana powinna następować maksymalnie co 3 miesiące. Zbyt
długo używana szczoteczka do zębów lub zbyt rzadko wymieniana końcówka sprawia, że oczyszczanie
zębów jest nieskuteczne.

Jaka pasta do zębów jest najlepsza?
Najlepiej używać pasty do zębów, która oprócz fluoru zawiera różne inne związki (np. wapń, chlorek potasu) – ich zadaniem jest dodatkowa ochrona i wzmocnienie zębów. Warto pomyśleć również o paście, która
wzmacnia dziąsła i zapobiega chorobom przyzębia.

Ryc. 23

Wnioski
Najważniejsze jest regularne, codzienne czyszczenie zębów oraz jednoczesna kontrola, a najlepiej
redukcja spożycia cukru. Używanie elektrycznych

szczoteczek skraca czas mycia zębów, jest łatwe
i wygodne dla pacjenta oraz pozwala na osiągnięcie
bardzo wysokiej jakości i skuteczności oczyszczania
zębów.

prevention
2 2019

[14] =>

| ortodoncja

Ryc. 24a

Ryc. 24d

Ryc. 24b

Ryc. 24e

Ryc. 24c

Ryc. 24f

14

prevention
2 2019

[15] =>

ortodoncja

|

Ryc. 24g

Ryc. 25e

Ryc. 25a

Ryc. 25b

Ryc. 25f

Ryc. 25c

Ryc. 25d

Ryc. 25g

prevention
2 2019

15

[16] =>

| ortodoncja

Ryc. 26
Ryc. 1-7: Pacjent ze zgryzem otwartym: zdjęcia wewnątrzustne wykonane na początku głównego leczenia, widoczne zmiany na zębach powstające z wiekiem i przez trudności w profilaktyce.
Ryc. 8-10: Przebieg ortodontycznego leczenia pacjenta: zdjęcia wewnątrzustne ukazujące wyniki uzyskane w czasie leczenia oraz po
jego zakończeniu. Widoczny pozytywny efekt intensywnej indywidualizacji instruktażu higieny jamy ustnej oraz profilaktyki zachowawczej
i periodontologicznej.
Ryc. 11-15: Ruchomy aparat ortodontyczny. W czasie używania widoczne
trudności w samoczyszczeniu jamy ustnej oraz konieczność prawidłowego
oczyszczaniu zębów ze względu na liczne elementy składowe, sprzyjające
retencji biofilmu bakteryjnego i resztek pokarmowych.
Ryc. 16-19: Optymalna profilaktyka jamy ustnej bez zmian po leczeniu
ortodontycznym. Zdejmowanie łuku ortodontycznego przez lekarza celem

autorzy:
Prof. dr hab. n. med. Tomasz Gedrange
Poliklinik für Kieferorthopädie
Technische Universität Dresden (Niemcy)
Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Aleksandra Sender-Janeczek
Małgorzata Szulc
Katedra Periodontologii
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Prof. dr hab. n. med. Marzena Dominiak
Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu
Kontakt:
Prof. dr hab. n. med. Tomasz Gedrange
Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej UM
ul. Krakowska 26, 50-425 Wrocław
Tel.: (71) 784 02 51
E-mail: tomasz.gedrange@umed.wroc.pl

prevention
2 2019

polepszenie jakości mycia zębów prowadzi długoterminowo do poprawy
higieny jamy ustnej.
Ryc. 20-23: Przebieg leczenia ortodontycznego z użyciem zamków.
Obecność zamków oraz łuków ortodontycznych powoduje, że resztki pokarmowe i płytka nazębna mogą łatwo gromadzić się na powierzchniach
zębów i w przestrzeniach międzyzębowych. Poprzez złą higienę dochodzi
do widocznych zmiany w szkliwie.
Ryc. 24-25: Praktyczne wskazówki do czyszczenia zębów szczoteczka
soniczną: 1. Włosie główki szczoteczki powinno dotykać jednocześnie
zębów i dziąsła, musi leżeć pod kątem 45°, nie wolno stosować zbyt dużego nacisku. 2. Czyścic zęby, wykonując wymiatające ruchy w kierunku
od dziąsła do zęba, szczoteczkę należy powoli przesuwać wzdłuż zębów.
3. Czyszczenie wewnętrznych powierzchni zębów jest również prowadzone od dziąsła do zębów. 4. Szczotkowanie powierzchni żujących zębów
odbywa się pod większym naciskiem przez przesuwanie szczoteczki tam
i z powrotem. 4. Czas czyszczenia to co najmniej 2 min.
Ryc. 26: Włosie każdej szczoteczki ulega zużyciu. Tak zużyta szczoteczka
nie nadaje się do dalszego czyszczenia zębów i musi być wymieniona.

Piśmiennictwo:
1. Splieth CH, Treuner A, Gedrange T, Berndt C. Caries-preventive and remineralizing effect of fluoride gel in orthodontic patients after 2 years. Clin Oral Investig. 2012;
16:1395-9.
2. Marquezan M, Marquezan M, Faraco-Junior IM, Feldens
CA, Kramer PF, Ferreira SH. Association between occlusal anomalies and dental caries in 3- to 5 year-old Brazilian children. J Orthod . 2011;38:8-14.
3.
Wishney M. Potential risks of orthodontic therapy:
a critical review and conceptual framework. Aust Dent
J. 2017;62:86-96.
4. Lapenaite E, Lopatiene K, Ragauskaite A.; Prevention
and treatment of white spot lesions during and after fixed
orthodontic treatment: A systematic literature review.
Stomatologija. 2016;18:3-8.

[17] =>

Ortho Kit

Philips Sonicare Ortho Kit
Szczoteczka Soniczna ProtectiveClean 4300 + AirFloss Ultra
Zdrowsze dziąsła w 2 tygodnie*
Szczoteczka Soniczna Philips Sonicare
Protective Clean 4300

AirFloss Ultra - skuteczne i zarazem delikatne
czyszczenie przestrzeni międzyzębowych

• 2 poziomy intensywności
• Trzy poziomy częstotliwości strumienia
• Czujnik nacisku
• Cząsteczki strumienia osiągają prędkość 180 km/h
• Funkcja BrushSync - indywidualne
• Usuwa nawet 99,9% płytki nazębnej
przypomnienie o wymianie główki
z czyszczonych miejsc.***
• Dodatkowa główka Optimal White mini,
która usuwa przebarwienia
powierzchniowe nawet w 7 dni**
*W porównaniu do szczoteczki manualnej.
**W programie White w porównaniu do szczoteczki manualnej, z pastą wybielającą wiodącej marki.
*** W badaniu laboratoryjnym; indywidualne rezultaty mogą się różnić.

[18] =>

| GBT

Dziecko w gabinecie higieny
Natalia Szeląg

Przyjmowanie w gabinecie stomatologicznym
szczególnego pacjenta, jakim jest dziecko, dla większości personelu stanowi nie lada wyzwanie. Ma to związek
z czasochłonnością zabiegu, brakiem dyscypliny i często
współpracy ze strony pacjenta, nierentownością wykonywanych procedur. Profilaktyka w przypadku dzieci na każdym
etapie rozwoju jest jednak jedyną słuszną drogą w zapobieganiu chorobom takim, jak próchnica i zapalenie dziąseł.
Należy zastanowić się, w jaki sposób możemy działać
i jak przeprowadzić wizytę, aby była ona przyjemna, bezpieczna i skuteczna.
Aby zapewnić komfort w czasie zabiegu oraz uzyskać
współpracę ze strony małego pacjenta, musimy zwrócić
uwagę na kilka istotnych kwestii. Po pierwsze: komunikacja, czyli dobór odpowiedniego słownictwa dostosowanego do wieku. Bardzo istotny jest ton i brzmienie głosu.
Unikamy negatywnych sugestii, tj: „Nic nie będzie boleć”,
„Nie bój się”. Słysząc takie zdania, dziecko zwraca uwagę
na kluczowe słowa: „bać się”, „ból”.
Oswojenie dziecka z gabinetem jest kolejnym krokiem do sukcesu. Na pierwszej wizycie należy pokazać
urządzenia, z których będziemy korzystać w czasie zabiegu, wytłumaczyć i zademonstrować, jakie odczucia
i dźwięki będą towarzyszyły wykonywanym procedurom.
Wyeliminujemy w ten sposób lęk i ryzyko, że podczas zabiegu dziecko się przestraszy.
Bardzo ważne jest, aby gabinet był środowiskiem
przyjaznym dziecku. Dbamy o to, aby w polu widzenia nie

Ryc. 1

prevention
2 2019

znajdowały się narzędzia, które mogą powodować niepokój. Po przeprowadzeniu procedur maskujemy ślady, które
mogą być negatywnie odebrane przez pacjenta.
Istotny jest również czas – zabieg z udziałem dziecka
nie może trwać długo. Uzyskamy ten efekt dzięki perfekcyjnemu przygotowaniu stanowiska pracy. Rozumiemy przez
to posiadanie w zasięgu rąk wszystkich niezbędnych materiałów i narzędzi, aby cały zabieg został przeprowadzony
szybko i spójnie.
Na czas i komfort przeprowadzania wizyty higienizacyjnej będzie wpływał dobór i kolejność przeprowadzanych procedur, jak również zastosowane technologie.
W swojej pracy z dziećmi od kilku lat stosuję z powodzeniem protokół Guided Biofilm Teraphy (GBT). Jest
to udowodniony klinicznie protokół postępowania dla
zabiegów profilaktycznych składający się z 8 kroków,
który może być swobodnie stosowany u dzieci w każdej
grupie wiekowej.
Zabieg rozpoczynamy od oceny stanu zdrowia jamy
ustnej pacjenta. Ten etap naszej pracy będzie decydował o doborze narzędzi, metod i zakresie koniecznych do
wykonania czynności. Drugim krokiem jest wybarwienie
płytki bakteryjnej – to idealna metoda, która wspiera kolejny, jakże ważny element zabiegu, jakim jest motywacja. Wybarwiona płytka służy wizualizacji i edukacji przez
zabawę. Na wybarwionych zębach pokazujemy dziecku
i rodzicom miejsca retencji płytki bakteryjnej, czyli okolice
niedoczyszczane podczas domowych zabiegów higienicznych. Dobieramy najlepsze rozwiązania dla domowej

[19] =>

GBT

higieny i wspólnie z dzieckiem ćwiczymy nowe umiejętności przed lustrem.
Następnie rozpoczynamy etap oczyszczania przy użyciu technologii AIRFLOW®, czyli piaskowania delikatnym
piaskiem PLUS. Dzięki tej metodzie skutecznie usuwamy
płytkę bakteryjną z powierzchni zębów i tkanek miękkich.
Pamiętajmy, że ważna jest delikatność. Szkliwo zębów
mlecznych jest dwukrotnie cieńsze niż szkliwo zębów stałych, jest również uboższe w składniki mineralne.
Piasek PLUS oparty jest na erytrytolu (cukrol). Ma słodki, przyjemny dla dziecka smak. Wielkość ziarenka piasku
to 14 mikronów, dzięki czemu dociera on w najmniejsze zakamarki, bruzdy oraz przestrzenie między zębami. Można
używać go do oczyszczania tkanek miękkich, dlatego doskonale sprawdza się w usuwaniu płytki bakteryjnej z okolic
zębów wyrzynających się, częściowo przykrytych płatem
dziąsła. Po użyciu piasku PLUS nie ma konieczności polerowania zębów, gdyż pozostawia on naturalną, nienaruszoną strukturę szkliwa. Błędem byłoby zatem stosowanie gumowych kielichów i past na bazie pumeksu, które w czasie
oczyszczania nieodwracalnie znoszą zewnętrzną warstwę
szkliwa.

Ryc. 2

autorka:
Dypl. hig. stom. Natalia Szeląg
Śmigiel Implant Master Clinic-Medicover
ul. Św. Jacka 14
40-019 Katowice

Jeżeli po usunięciu płytki bakteryjnej stwierdzimy obecność kamienia nazębnego, konieczne będzie wykonanie
skalingu z użyciem technologii Piezon oraz końcówki skalera PS (Perio Slim). Jest to cienka i bardzo delikatna końcówka, a zabieg przy jej użyciu jest atraumatyczny.
Na koniec zabiegu higienizacji wykonujemy fluoryzacją kontaktową. Nałożony na zęby fluor wchodzi w reakcję
z hydroksyapatytem szkliwa, dzięki temu tworzy się fluoroapatyt chroniący szkliwo przed kwaśnym środowiskiem
jamy ustnej. Dodatkowo, fluor wpływa na metabolizm bakterii oraz spowalnia powstawanie płytki bakteryjnej. Dla
dzieci zaleca się pędzlowanie zębów lakierami lub żelami.
Pianki fluorowe ze względu na smak mogą nieść ryzyko
połknięcia.

Kontakt:
Tel.: 609 557 726
Ryc. 1-6: Monika, lat 11.
Ryc. 7-9: Janek, lat 4.
Ryc. 10-12: Karol, lat 7.
Ryc. 13-15: Marta, lat 13.
Ryc. 16-19: Wiktoria, lat 14.

Ostatnim etapem wizyty będzie ustalenie harmonogramu regularnych wizyt młodego pacjenta. W przypadku zdrowego przyzębia zalecamy higienizację w gabinecie
co 6 miesięcy, jednak częstość wizyt powinna być zawsze
indywidualnie dostosowana do aktualnego stanu zdrowia
jamy ustnej.
Biorąc pod uwagę opisane kwestie, można stwierdzić,
ze protokół Guided Biofilm Teraphy będzie najlepszym
rozwiązaniem dla dzieci przyjmowanych w gabinecie higieny. Szybkość i przewidywalność procedury umożliwia
redukcję płytki bakteryjnej przy całkowitym zadowoleniu
najmłodszej grupy pacjentów. Technologie i procedury
stosowane podczas całego zabiegu są dla dziecka w pełni
komfortowe, co powoduje, że pacjent bez obaw powraca
na regularne wizyty.

Ryc. 3

prevention
2 2019

[20] =>

| GBT

Ryc. 4

Ryc. 5

20

prevention
2 2019

[21] =>

GBT

|

Ryc. 6

Ryc. 7

prevention
2 2019

21

[22] =>

| GBT

Ryc. 8

Ryc. 9

22

prevention
2 2019

[23] =>

GBT

|

Ryc. 10

Ryc. 11

prevention
2 2019

23

[24] =>

| GBT

Ryc. 12

Ryc. 13

24

prevention
2 2019

[25] =>

GBT

|

Ryc. 14

Ryc. 15

prevention
2 2019

25

[26] =>

| GBT

Ryc. 16

Ryc. 17

26

prevention
2 2019

[27] =>

GBT

|

Ryc. 18

Ryc. 19

prevention
2 2019

27

[28] =>

| Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

„Klinika bez Bólu”
dzonego leczenia. Nie mam wątpliwości, że lekarze
dentyści umieją pracować bezboleśnie, ale dla nas
wszystkich to ciekawy materiał do analizy i cenny
głos społeczny w dyskusji o niedostatkach opieki
stomatologicznej. Tym bardziej, że co 4. pacjent
przyznał, że chodzi do dentysty 2-3 razy w roku”
– zauważa prof. Marzena Dominiak, prezydent PTS.

75% pacjentów obawia się bólu podczas
leczenia zębów – wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Z gabinetu dentysty koszmarnie
wspominamy przede wszystkim usuwanie zębów.
Ból w trakcie leczenia zębów to jeden z najpopularniejszych stereotypów pielęgnowanych
w społeczeństwie od zarania dziejów. Trudno dziś
nawet ustalić, kto zaczął, ale nawet najlepiej wykwalifikowanym lekarzom nie pomagały: narzędzia
niczym wyjęte z horroru, znieczulenia, które wcale nie znieczulały, czy – jeszcze całkiem niedawno
– warunki, w jakich przyjmowali w szkolnych gabinetach. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne postanowiło zapytać Polaków, czy spotkanie z dentystą rzeczywiście boli.
Z odpowiedzi wynika, że 75% pacjentów obawia się bólu podczas leczenia zębów. Zdecydowana większość (blisko 77%) pacjentów zaznała
bólu w gabinecie stomatologicznym. Bolało połowę respondentów, którym kiedykolwiek usuwano
ząb. Co 3. pacjent czuje lęk przed wizytą, dla 44%
pacjentów strach ma wpływ na częstość wizyt.
Co warte uwagi, aż 85% ankietowanych przyznało,
że jest w stanie dopłacić do standardowej ceny,
aby bezboleśnie usunąć ząb.
„Wyniki są zaskakujące. Brak bólu podczas
leczenia jest dla pacjentów jednym z kluczowych
warunków regularnego odwiedzania dentysty. Dla
wielu to prawie tak samo ważne, jak jakość obsługi i kompetencje personelu. Znamienne jest,
że więcej osób obawia się bólu niż źle przeprowa-

prevention
2 2019

Wg badania, dentysty boi się także aż 40%
dzieci ankietowanych rodziców. „Z pewnością nie
wolno stygmatyzować najmłodszych doświadczeniami dorosłych. Bez tego trudno prowadzić właściwą profilaktykę czy leczenie, bez tego niemożliwe będzie zmienianie przekonań kolejnych pokoleń.
Współczesna stomatologia naprawdę daje wiele
możliwości bezbolesnego leczenia, włącznie z usuwaniem mitologizowanych ósemek. Mówimy wręcz
o nowym trendzie, tzw. stomatologii niskoinwazyjnej, która za cel stawia sobie właśnie mniej traumatyczne zabiegi i szybszy powrót do normalnego
życia” – podkreśla lek. dent. Kazimierz Szulist, właściciel placówki Implandent z Nakła nad Notecią,
uczestnik ogólnopolskiego programu „Klinika bez
Bólu”, realizowanego pod Honorowym Patronatem
Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.
Warunkiem przystąpienia placówki stomatologicznej do programu „Klinika bez Bólu” jest m.in.
udział w szkoleniach certyfikowanych przez PTS.
„Odpowiednio przeszkoleni stomatolodzy bez problemu potrafią kontrolować swoje urządzenia tak,
aby te były: precyzyjne, bezpieczne dla tkanek
i kości, skuteczne, bezbolesne i niepowodujące
długotrwałej rekonwalescencji. Projektem „Klinika
bez Bólu”, w pewnym sensie, walczymy ze stereotypami związanymi z wizytą u stomatologa, zachęcamy do leczenia, przekonujemy, że może być
komfortowo dla pacjenta” – podkreśla Krzysztof
Powolny, dyrektor w firmie Acteon.
Kliniki uczestniczące w programie można rozpoznać po specjalnych naklejkach z logo programu
na drzwiach oraz plakatach w recepcjach i poczekalniach. Projekt „Klinika bez Bólu” promowany
jest przez spot, w którym 8 bohaterów opowiada
o metamorfozach związanych z wizytą u dentysty.
Na oficjalnej stronie programu oraz w gabinetach
biorących udział w projekcie dostępne są materiały
informacyjno-edukacyjne dla pacjentów.
Szczegółowe wyniki ankiety i wyszukiwarka gabinetów uczestniczących w programie dostępne są
na: www.klinikabezbolu.pl

[29] =>

[30] =>

| Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

W gabinecie
stomatologicznym nie musi boleć
nie tylko do samej procedury, ale także okresu po
zakończeniu leczenia. To nie jest takie proste, jak
mogłoby się wydawać. Z drugiej strony, pytanie postawione w ankiecie było dość jednoznaczne, ale
jestem ciekaw, ilu pacjentów, odpowiadając, podświadomie myślało generalnie o wizycie u dentysty,
która jest tak obarczona stereotypami, że nie ma
prawa kojarzyć się z niczym poza bólem, no może
jeszcze wysokim rachunkiem.

„Sprawienie bólu pacjentowi podczas leczenia nie jest jednorazowym problemem.
Nawet incydent może pozostawić w psychice
uraz, który przez lata będzie zniechęcał do
wizyty w gabinecie. Nie mitologizujmy dentofobii, w wielu przypadkach to wyłącznie skutek zaznanego cierpienia fizycznego” – przekonuje dr n. med. Maciej Michalak, dyrektor
medyczny Maestria Clinic w Warszawie, koordynator szkoleń Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego w ramach ogólnopolskiego
programu „Klinika bez Bólu”.

Pod koniec września Polskie Towarzystwo
Stomatologiczne zaprezentowało wyniki badań,
które pozornie, wielu mogą zszokować. W dużym skrócie, wynika z nich, że w XXI w., pomimo bezsprzecznego okresu rozkwitu technologii
medycznych, aż 75% pacjentów obawia się bólu
podczas leczenia zębów. Jest Pan zdziwiony?
Dr n. med. Maciej Michalak: Tylko częściowo i myślę, że wielu lekarzy praktyków po lekturze wyników badania może mieć podobne odczucia. Zakładam, że część z dentystów powie nawet,
że to wynik zaniżony, szczególnie ci, którzy pracują w niewielkich miejscowościach. Z jednej strony
uważam, że nie wszyscy lekarze z ręką na sercu
mogą powiedzieć o sobie, że leczą bezboleśnie.
Przy czym należy sprecyzować tę bezbolesność,

prevention
2 2019

Materiał zgromadzony przez PTS jest wyjątkowo interesujący. Warto spojrzeć na niego przez
pryzmat własnego warsztatu, ale także oczekiwań pacjentów. Porozmawiajmy zatem o warsztacie dentysty. Co zawodzi?
Wrogami dentystów bywają pośpiech oraz brak
zaufania do nowoczesnych technologii. Pośpiech
i bezbolesność rzadko idą w parze. Klasyczne metody leczenia powinny być bezbolesne, czasem
są najlepszym rozwiązaniem, ale jest wiele sytuacji, gdy technologie, chociażby piezochirurgiczne
mogą być sprzymierzeńcem dentysty w dążeniu
do atraumatycznego leczenia. Prosty przykład: inwazyjne usunięcie zęba może wiązać się z dłuższym czasem gojenia wyrostka zębodołowego, a to
może opóźnić rozpoczęcie leczenia implantoprotetycznego. W takiej sytuacji ból ma wiele twarzy. Lekarze doskonale zdają sobie sprawę, że ból może
pojawić się również podczas: hemisekcji, resekcji,
biopsji i pobierania wycinków, operkulektomii, zabiegów zatokowych, procedur przedimplantologicznych i przedprotetycznych. Podczas szkoleń
certyfikowanych przez PTS uczestnicy programu
„Klinika bez Bólu” spojrzą na ból z nieco innej perspektywy. To bardzo istotne, ponieważ sprawienie
bólu pacjentowi podczas leczenia nie jest jednorazowym problemem. Incydent może pozostawić
w psychice uraz, który na lata może zniechęcić do
wizyt w gabinecie. Dotyczy to w równym stopniu
dzieci, jak i dorosłych.
Technologie piezochirurgiczne pozwalają stomatologom pracować …delikatniej?
Piezochirurgia nie jest nową metodą w stomatologii, jednak dopiero od niedawna lekarze dentyści ogólnie praktykujący nabierają do niej zaufania.
Podczas szkoleń dużo będziemy mówić o klinicznych zaletach piezo: możliwości selektywnego,

[31] =>

Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

gładkiego i precyzyjnego cięcia, niskim ryzyku
uszkodzenia tkanek miękkich, minimalnej inwazyjności zabiegów, minimalnej utracie kości, lepszym
dostępie do kości, lepszym czuciu instrumentów.
Wielu lekarzy nie zdaje sobie sprawy z tego, że
praca urządzeniem piezochirurgicznym jest dużo
bardziej komfortowa niż w przypadku klasycznych
narzędzi rotacyjnych. Zdecydowanie pozwala na
dłuższą pracę bez zmęczenia. Czy to wszystko
przekłada się na wyższą delikatność zabiegów?
Z pewnością tak. Bez wątpienia, urządzenia piezochirurgiczne sprawiają, że dla pacjentów leczenie
jest dużo bardziej komfortowe. Mniejszy ból w czasie leczenia, mniejszy ból pooperacyjny, mniejszy
obrzęk, mniej środków przeciwbólowych – to fundamenty zadowolenia pacjentów.

wizyty adaptacyjne, ale dorosłym również należą
się wyjaśnienia. W innym wypadku nie nabiorą oni
zaufania do technologii, które wykorzystujemy. Być
może jest to dziś jeden z najbardziej niedocenianych elementów edukacji stomatologicznej.

Warto zauważyć, że aż 85% ankietowanych
przyznało, że jest w stanie dopłacić do standardowej ceny, aby ząb był usunięty bezboleśnie.
To chyba dobra wiadomość dla dentystów?
Dobrą wiadomością byłoby, gdyby pacjentom
leczenie nie kojarzyło się z bólem, tym bardziej, że
wg danych, dla 44% pacjentów strach ma wpływ
na częstość wizyt. Z pacjentami trzeba rozmawiać,
tłumaczyć im, co robimy, jakim sprzętem pracujemy, oswajać ich z gabinetem. Dzieci przychodzą na

Lekarze chcą walczyć z dentofobią pacjentów?
Powinni przede wszystkim zacząć leczyć bezboleśnie. A dzisiejszy komunikat do społeczeństwa powinien być klarowny: w gabinecie stomatologicznym nie musi boleć, współczesna wiedza
oparta na faktach, w połączeniu z nowoczesnymi
technologiami na to pozwalają.

Mam wielu pacjentów, którzy zapytani o to, czy
podczas leczenia ich bolało odpowiadają, że nie,
jednak są pełni obaw co do dalszego leczenia.
Najczęściej ma to związek ze złymi doświadczeniami. Ból fizyczny „zostaje” z pacjentem na długo.
W ostatnich latach słowo „dentofobia” wykorzystywane jest w wielu przekazach medialnych. Często
przedstawiana jest jako skomplikowana jednostka
chorobowa, a to w wielu przypadkach wyłącznie
skutek zaznanego cierpienia fizycznego.

Rozmawiał: Łukasz Sowa

prevention
2 2019

[32] =>

| Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

„Zdążyć przed próchnicą”
na Światowy Dzień Zdrowia
Jamy Ustnej 2020!
„Zdążyć przed próchnicą” – to oficjalne hasło przyszłorocznych obchodów Światowego Dnia
Zdrowia Jamy Ustnej (20 marca) i kampanii „Polska
mówi #aaa!”. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (PTS), tym razem w duecie z Polskim Towarzystwem Stomatologii Dziecięcej (PTSD) oraz Partnerami, obejmą swoimi działaniami oczekujących na
potomstwo, rodziców i opiekunów dzieci do 3 r.ż,
a także lekarzy, pielęgniarki i położne. Projekt zaplanowany jest na kilka lat.

PTS i PTSD zwracają uwagę na brak systemowych działań uświadamiających konieczność
troski o zdrowie jamy ustnej w okresie ciąży i po
urodzeniu dziecka, do 3 r.ż. Zdaniem ekspertów,
zaniedbanie właściwiej higieny, profilaktyki i diety
w tym okresie stanowi podstawowy czynnik ryzyka
wystąpienia choroby próchnicowej w późniejszych
latach. Wg najnowszej literatury i doniesień naukowych, choroby jamy ustnej mogą mieć również
wpływ na występowanie i rozwój chorób ogólnych.
Podstawowym celem działań będzie edukacja
oczekujących na potomstwo oraz rodziców dzieci
w wieku 0-3 lata, w sposób bezpośredni (przekazy
medialne, strona internetowa, materiały edukacyjne) oraz pośredni – poprzez szkoły rodzenia czy
oddziały położnicze w całej Polsce. „Zbudujmy
wspólnie zdrowe, uśmiechnięte społeczeństwo od
podstaw. Wypełnijmy skutecznie systemową lukę,
uprzedźmy chorobę, która dotyka prawie połowę
światowej populacji i większość polskich dzieci.
Naszym celem jest dotarcie do rodziców i opiekunów, pielęgniarek i położnych, szkół rodzenia
i żłobków w całej Polsce. Zbudujemy unikalny program nauczania, przeprowadzimy cykl szkoleń dla
lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek, położnych, higienistek i pedagogów. Wdrożymy system
certyfikacji, który będzie fundamentem budowania
społecznej świadomości w omawianym zakresie.
Wierzymy, że cały projekt, zaplanowany na kilka
lat, będziemy realizować przy współpracy z partnerami i akceptacją najwyższych władz” – informują
orgniazatorzy.

Fot. Jenny Friedrichs, Pixabay

„O zdrowie jamy ustnej dziecka należy zadbać
jeszcze przed jego narodzinami. To ważne zadanie
dla rodziców i opiekunów, ale nie bez znaczenia
jest również ich własne zdrowie. Podobnie istotny
jest czas od narodzin dziecka do 3 r.ż. Wyłącznie
sprawdzona wiedza, konsekwencja oraz świadomość zagrożeń pomogą zdążyć przed próchnicą”
– uważają organizatorzy projektu.

prevention
2 2019

Szczegóły przyszłorocznych aktywności zostaną ogłoszone wkrótce. Wzorem ubiegłych lat,
w ramach kampanii „Polska mówi #aaa!”, każdy
będzie mógł zarejestrować własny projekt na interaktywnej mapie. Kumulacja inicjatyw przypadnie
w marcu 2020 r., ogłoszonym specjalną uchwałą
PTS Miesiącem Zdrowia Jamy Ustnej. Niezależnie
od kolejnych edycji obchodów Światowego Dnia
Zdrowia Jamy Ustnej w Polsce, projekt „Zdążyć
przed próchnicą” jest planowany na kilka lat.

[33] =>

[34] =>

| Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

Fot. Michelle Scott, Pixabay

Leczymy mleczaki!
6 wskazówek,
jak skutecznie uchronić zęby
mleczne przed próchnicą
Przedstawiamy 6 podstawowych zasad, o których powinni pamiętać rodzice oraz opiekunowie, pragnący ograniczyć możliwość wystąpienia próchnicy
wczesnego dzieciństwa u swoich pociech. Materiał powstał w ramach projektu „Leczymy mleczaki!”.
1. Opóźniamy zasiedlanie jamy ustnej dziecka
przez bakterie
Bakterie próchnicotwórcze pojawiają się w jamie
ustnej dziecka wraz w pierwszymi zębami. Nie biorą się
znikąd – najczęściej przenoszone są przez najbliższych,

34

prevention
2 2019

którzy zapominają o zdrowiu własnej jamy ustnej oraz
elementarnych zasadach higieny. Dzieci, nawet tych najbardziej kochanych, nie całujemy w usta, nie oblizujemy
ich sztućców oraz smoczków!
2. Wyrzynające się zęby, to już zęby!
Choć są małe i nie przypominają dorosłych, zęby
mleczne, nawet te dopiero wyrzynające się, to już zęby
i trzeba o nie dbać. Rodzice powinni pamiętać o:
–
oczyszczaniu zębów po karmieniu przed snem
i w nocy,

[35] =>

Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

– stopniowym ograniczaniu karmienia piersią (i butelką) bezpośrednio przed snem i w nocy,
– przyzwyczajaniu dziecka do zaspokajania pragnienia w nocy wodą,
– wprowadzanie pokarmów coraz mniej rozdrabnianych wraz z pojawianiem się zębów.
3. Cukier szkodzi mleczakom
Maluchy są wystarczająco słodkie, nie trzeba ich
dosładzać – rodzice oraz opiekunowie powinni unikać
dodawania cukru do pokarmów i napojów podawanych
dziecku, zwłaszcza w pierwszych 2 latach życia.
4. Warzywa zamiast soków
Najlepsza dla zdrowia, szczególnie młodego człowieka jest woda. Doskonale wiemy, że raz zasmakowany przez dziecko soczek, będzie przez nie wymuszany
w przyszłości wielokrotnie. Starajmy się jednak ograniczać częstość podawania dziecku soków owocowych
na korzyść warzyw i świeżych owoców.
5. Zęby myjemy pastą
Dla zachowania zdrowia zębów mlecznych zalecane jest stosowanie pasty do zębów z fluorem podczas
szczotkowania zębów dziecka.

Fot. neoadvance, Pixabay
6. Do dentysty już w 6. miesiącu życia
Istotnym elementem zapobiegania próchnicy są regularne wizyty kontrolne dziecka w gabinecie stomatologicznym. Pierwsza wizyta powinna się odbyć między
6. a 12. miesiącem życia dziecka. Pojawienie się dziecka
w gabinecie pozwala lekarzowi podjąć decyzję o zasadności wykonywania niezbędnych zabiegów profilaktycznych.
Więcej informacji na: www.leczymymleczaki.pl

Fot. Jenny Friedrichs, Pixabay

prevention
2 2019

[36] =>

| Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

7. edycja programu „Dziel się
Uśmiechem” – 100 000 dzieci
w Polsce pozna zasady
prawidłowej higieny jamy ustnej
Polskie dzieci chorują na próchnicę
Walka z próchnicą wśród dzieci to jeden z celów
WHO na XXI w. 2 Tymczasem w Polsce stan zdrowia
jamy ustnej stanowi poważny problem – wg Ministerstwa Zdrowia, na próchnicę choruje już prawie
82% 6-latków i 86% 10-latków. 3 Z kolei z badania
przeprowadzanego podczas 5. edycji programu
„Dziel się Uśmiechem” wynika, że choroba ta dotyczy ponad 70% dzieci w wieku 5-13 lat.1 Główne
przyczyny tego problemu to niewłaściwa higiena
jamy ustnej, zbyt rzadkie kontrole u dentysty i niewiedza wśród dzieci i ich opiekunów na temat tego,
jak należy prawidłowo dbać o zdrowie zębów.1

Wraz z nowym rokiem szkolnym rozpoczęła się kolejna, 7. już edycja ogólnopolskiego programu „Dziel się Uśmiechem”. W Polsce ponad 70%
dzieci w wieku 5-13 lat ma próchnicę.1 Stanowi to
znacząco wyższy odsetek w porównaniu ze średnią
z innych krajów Unii Europejskiej. Dlatego właśnie
celem kampanii jest edukowanie uczniów szkół podstawowych, jak prawidłowo dbać o higienę jamy ustnej i przeciwdziałać rozwojowi tej choroby. W ramach
obecnej edycji programu 100 000 dzieci bierze udział
w cyklu lekcji poświęconych profilaktyce próchnicy.
Otrzymają też zestawy do pielęgnacji zębów.
Program „Dziel się Uśmiechem” jest realizowany
od 2013 r. przez Polski Czerwony Krzyż oraz firmę
Mars Polska, przy stałym wsparciu merytorycznym
Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej
oraz Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.
W tym roku do programu w roli Ambasadorki dołączyła Magdalena Różczka, aktorka znana nie tylko
z ról filmowych, ale także zaangażowania w inicjatywy społeczne.

prevention
2 2019

„Odpowiednio skierowana edukacja, szczególnie do dzieci w wieku rozwojowym i ich rodziców,
może zmienić dotychczasowe niewłaściwe nawyki, wpływając na zapobieganie rozwojowi choroby
próchnicowej w życiu dorosłym” – mówi prof. Dorota Olczak-Kowalczyk, Konsultant Krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej oraz Prezes Polskiego
Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej. Ogólnopolski
program „Dziel się Uśmiechem” włącza się w nurt
działań profilaktycznych, wspierając walkę z próchnicą zębów poprzez promowanie świadomości
prozdrowotnej wśród uczniów i rodziców.

100 000 dziecięcych uśmiechów
Program „Dziel się Uśmiechem” jest odpowiedzią na alarmujący stan zdrowia zębów polskich
dzieci. Od 6 lat Polski Czerwony Krzyż i Mars
Polska wspólnie działają na rzecz edukacji w zakresie prawidłowej higieny jamy ustnej. Wzorem
poprzednich edycji, także w tym roku w szkołach
podstawowych, które dołączyły do akcji, nauczyciele prowadzą cykl zajęć edukacyjnych. Podczas
dedykowanych lekcji poświęconych higienie jamy
ustnej, dzieci dowiedzą się, jak prawidłowo dbać
o zdrowy i czysty uśmiech.

[37] =>

Polskie Towarzystwo Stomatologiczne

4 proste kroki do zdrowych i czystych
zębów
Wszyscy uczniowie objęci programem – a w tym
roku będzie ich w całej Polsce blisko 100 000
– otrzymają specjalne materiały edukacyjne w ciekawy, angażujący sposób przedstawiające najważniejsze zasady dbania o zęby, zdrowej diety i aktywnego trybu życia.
W ramach zajęć edukacyjnych „Dziel się Uśmiechem” dzieci poznają 4 proste kroki do zdrowego
i czystego uśmiechu. Pierwszy z nich to szczotkowanie zębów pastą z fluorem przynajmniej 2 razy
dziennie. Kolejny dotyczy używania dodatkowych
produktów przeznaczonych do higieny jamy ustnej,
takich jak płyn do płukania ust czy nić dentystyczna. Zdarza się, że po zjedzeniu posiłku lub wypiciu
napoju nie mamy możliwości umycia zębów, a pozostawione na nich resztki pokarmów i cukrów wchodzą w reakcję z płytką nazębną i tworzą kwasy, które
niszczą szkliwo. Aby tego uniknąć, należy wykonać
krok 3., czyli sięgnąć po bezcukrową gumę. Żucie
jej przez 10 minut po posiłku wpływa na zwiększenie produkcji śliny, która pomaga wypłukać resztki
jedzenia. 4., równie istotnym krokiem jest regularna
kontrola stanu zębów u dentysty, przynajmniej raz
na pół roku.
W ramach zajęć dzieci otrzymują zeszyty edukacyjne, przygotowane przez ekspertów specjalnie
na potrzeby programu, a także pakiety do pielęgnacji zębów, składające się ze szczoteczki, pasty oraz
bezcukrowej gumy do żucia.
Bezcukrowa guma do żucia jest rekomendowana przez ekspertów jako jeden z 4 podstawowych
kroków dbania o higienę jamy ustnej. Wprowadzenie
jej do codziennej higieny jamy ustnej pozwoli lepiej
zadbać o zdrowe i czyste zęby, zwłaszcza że coraz więcej czasu spędzamy poza domem. „Dla Mars
Wrigley, firmy odpowiedzianej i będącej producentem bezcukrowych gum do żucia Orbit ®, to naturalne, że wykorzystujemy nasze produkty w słusznej
sprawie, a taką jest realizacja programu Dziel się
Uśmiechem i pomagamy rozwiązywać realny problem społeczny” – mówi Beata Rożek, Dyrektor ds.
Korporacyjnych Mars Polska.
„Dzieci w Polsce myją zęby rano i wieczorem,
ale to zdecydowanie za mało. Posiłki i przekąski
spożywane w ciągu dnia także wpływają na ryzyko
próchnicy, dlatego po jedzeniu najlepiej dokładnie
wyszczotkować zęby pastą z fluorem. Gdy nie ma
takiej możliwości, z pomocą może przyjść bezcukrowa guma żuta przez kilka minut po posiłku” – wy-

jaśnia prof. Marzena Dominiak, Prezydent Polskiego
Towarzystwa Stomatologicznego.
Program „Dziel się Uśmiechem” jest w całości finansowany przez firmę Mars Polska, która co roku
przekazuje na jego realizację 1% ze sprzedaży dowolnych gum Orbit ® we wskazanych miesiącach,
zazwyczaj wczesną jesienią. W tym roku akcją zostały objęte produkty sprzedawane w sklepach
stacjonarnych w okresie od 1 września do końca
października. W ramach 6 edycji firma Mars Polska
przekazała na realizację programu (m.in. na zestawy
do pielęgnacji zębów, materiały edukacyjne i organizację lekcji) łącznie ponad 4,6 mln zł.

Ponad 500 000 dzieci już wie, jak dbać
o zdrowy uśmiech
Dotychczas odbyło się 6 edycji programu „Dziel
się Uśmiechem”, w ramach których ponad pół miliona dzieci z klas I-VI wzięło udział w lekcjach edukacyjnych. Ostania trwała od października 2018 r.
do czerwca 2019 r. i uczestniczyło w niej blisko
100 000 uczniów z ponad 760 szkół podstawowych
w całej Polsce. Program „Dziel się Uśmiechem” cieszył się wówczas największą popularnością w województwie lubelskim (10 164 uczestników), warmińsko-mazurskim (9 500) oraz wielkopolskim (9 000).

1. Informacje pochodzą z Raportu Ipsos pt.: „Badanie przesiewowe stanu uzębienia wśród dzieci
ze szkół podstawowych”, który powstał w oparciu o wyniki ankiet oraz przeglądów stomatologicznych realizowanych w ramach 5. edycji
programu „Dziel się Uśmiechem” realizowanego
w roku szkolnym 2017/2018. Akcja objęła 11 585
dzieci w wieku 5-13 lat z wybranych szkół podstawowych z województw: kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego i wielkopolskiego. Pełna treść Raportu Ipsos
uwzględniającego wyniki z badań z 5. edycji programu znajduje się pod adresem: http://mojorbit.
pl/docs/ Wrigley_Stan_uzebienia_dzieci_fala_5.
pdf.
2. „Changing oral health profiles of children in Central and Eastern Europe – Challenges for the 21st
century, https://www.who.int/oral_health/publications/icd01/en/.
3.
Program Ministerstwa Zdrowia „Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej
w latach 2016-2020” pt.: „Ocena stanu zdrowia
jamy ustnej i jego uwarunkowań w populacji polskiej w wieku 6, 10 i 15 lat w 2018 r”. Umowa
nr 11/1/2018/1210/494.

prevention
2 2019

[38] =>

| news
Zły stan zdrowia jamy ustnej może hamować skuteczność
leczenia nadciśnienia
Na podstawie innych dowodów łączących zdrowie jamy ustnej ze zdrowiem ogólnym, naukowcy twierdzą, że pacjenci z chorobą przyzębia mogą
wymagać dokładniejszego monitorowania ciśnienia krwi, podczas gdy
osoby ze zdiagnozowanym nadciśnieniem lub uporczywie podwyższonym
ciśnieniem krwi mogą odnieść korzyści z regularnych wizyt u specjalisty.
„Pacjenci z wysokim ciśnieniem krwi i lekarze, którzy się nimi opiekują
powinni mieć świadomość, że dobry stan jamy ustnej może być równie
ważny w kontrolowaniu ciśnienia, jak styl życia i dieta o niskiej zawartości
soli oraz regularne leczenie, ćwiczenia i kontrola masy ciała” – powiedział
prowadzący badacz dr Davide Pietropaoli.

Fot.: TeodorLazarev/Shutterstock
W nowym badaniu naukowcy z Uniwersytetu L'Aquila we
Włoszech podkreślili znaczenie stanu zdrowia jamy ustnej dla
pacjentów z nadciśnieniem. Wnioski z tych badań pokazują, że
osoby z wysokim ciśnieniem krwi, przyjmujące leki z tego powodu są bardziej podatne na terapię, jeśli stan zdrowia ich jamy
ustnej jest prawidłowy.
Na podstawie przeglądu dokumentacji medycznej i stomatologicznej
ponad 3 600 osób z wysokim ciśnieniem krwi, naukowcy ustalili, że osoby
ze zdrowszymi dziąsłami miały niższe ciśnienie krwi i lepiej reagowały na
leki obniżające ciśnienie w porównaniu z osobami cierpiącymi na zapalenie
ozębnej. Wg badań, osoby z chorobą przyzębia osiągały o 20% rzadziej
prawidłowy zakres ciśnienia krwi niż pacjenci z dobrym zdrowiem jamy
ustnej.

Zgodnie z najnowszymi zaleceniami American Heart Association
i American College of Cardiology, docelowy zakres ciśnienia krwi dla osób
z nadciśnieniem wynosi mniej niż 130/80 mmHg. W badaniu pacjenci
z ciężkim zapaleniem ozębnej mieli skurczowe ciśnienie średnio o 3 mmHg
wyższe niż u osób o dobrym zdrowiu jamy ustnej. Badanie wykazało,
że obecność choroby przyzębia zwiększa tę wartość nawet do 7 mmHg
wśród osób z nieleczonym nadciśnieniem tętniczym. Leki obniżające ciśnienie krwi zmniejszyły różnicę do 3 mmHg, ale nie zlikwidowały jej całkowicie, co sugeruje, że choroba przyzębia może wpływać na skuteczność
leczenia.
Chociaż badanie nie miało na celu wyjaśnienia, w jaki sposób choroba
przyzębia utrudnia leczenie nadciśnienia, Pietropaoli i jego współpracownicy uważają, że ich wyniki są zgodne z wcześniejszymi badaniami, które łączą niski stan zapalny w jamie ustnej z uszkodzeniem naczyń krwionośnych
i ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego.
Badanie pt.: „Poor oral health and blood pressure control among US
hypertensive adults” opublikowano na łamach pisma Hypertension.

Refluks związany jest z zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi
Refluks jest uciążliwą dolegliwością, która może mieć
negatywny wpływ na zdrowie jamy ustnej pacjenta. W ostatnich badaniach naukowcy ustalili, że zaburzenia skroniowo-żuchwowe (TMD) wiążą się z refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD). Inne czynniki, takie jak lęk i słaby sen,
przyczyniają się do tej korelacji. Autorzy badania zauważyli, że lekarze muszą zdawać sobie sprawę z tego związku
i rozważyć zastosowanie interdyscyplinarnych programów
leczenia, aby pomóc swoim pacjentom.
Międzynarodowy zespół badaczy przeanalizował dane z 2 różnych szpitali w Chinach dotyczące 1522 pacjentów w wieku od 18 do
70 lat z przewlekłym zaburzeniem TMD. Naukowcy chcieli zrozumieć
związek między zaburzeniem a GERD i ustalić, czy lęk, somatyzacja
i depresja wpływają na tę korelację.
Współautor badania, dr Jihua Chen z Wojskowego Uniwersytetu
Medycznego Sił Powietrznych w Xian zauważył, że związek między
przewlekłymi chorobami układu mięśniowo-szkieletowego, choroba-

prevention
2 2019

mi żołądkowo-jelitowymi, zaburzeniami psychicznymi i problemami
ze snem jest bardzo skomplikowany. „Istnieją dowody na poparcie
dwukierunkowego charakteru powiązań między tymi chorobami towarzyszącymi” – powiedział Chen. Wyjaśnił, że somatyzacja i lęk
nasilają ból, który może prowadzić do problemów ze snem i zaburzeń
psychicznych.
Wg wyników badania, objawowa GERD jest czynnikiem ryzyka
TMD, a osoby z dłuższą historią GERD mają wyższe ryzyko TMD niż
osoby z krótszą historią. „Pacjenci z przewlekłymi objawami TMD
i refluksem mogą być nie w pełni zdiagnozowani, co skutkuje odroczeniem skutecznego leczenia i przedłużonym przebiegiem choroby”
– powiedział Chen.
Badanie pt.: „Powiązania między chorobą refluksową przełyku,
zaburzeniami psychicznymi, snem i przewlekłymi zaburzeniami skroniowo-żuchwowymi: badanie kliniczno-kontrolne” zostało opublikowane 19 sierpnia 2019 r. w Canadian Medical Association Journal.

[39] =>

[40] =>

| news
Dlaczego zestawy do leczenia domowego nie mogą zastąpić
lekarza specjalisty?
Obecny postęp technologiczny oferuje coraz więcej rozwiązań, które pozwalają na leczenie większej liczby chorób. Co więcej, zwiększenie dostępu do informacji daje ludziom możliwość
samodzielnego zdobywania wiedzy, choć czasami są oni również
narażeni na nierzetelne lub fałszywe wiadomości na temat rozwiązań terapeutycznych.
Samoleczenie to leczenie powszechnych problemów zdrowotnych za
pomocą leków specjalnie zaprojektowanych do bezpiecznego stosowania
bez profesjonalnego nadzoru i uznanych jako skuteczne (jest to szczególny
problem w dziedzinie medycyny alternatywnej). Przez nierzetelne informacje
w mediach zwiększa się także sprzedaż różnych urządzeń „medycznych”.
Na rynku pojawiają się środki wybielające, urządzenia laserowe do
stosowanie w domu, szyny na bóle stawów skroniowo-żuchwowych i szyny
ortodontyczne. Można to wszystko kupić on-line z wysyłką do domu. Ten
trend tworzy nowe możliwości o katastrofalnych skutkach. W każdej dziedzinie medycyny plan leczenia musi być zgodny z właściwą diagnozą. Nie
można ustalić diagnozy bez lekarza i wsparcia dokładnego badania klinicznego, specyficznej pracy laboratoryjnej i badań obrazowych. Wybór planu
leczenia przez pacjentów, którzy najczęściej nie mają wiedzy medycznej
może być bardzo ryzykowny i prowadzić do groźnych powikłań.
Szyny do ortodontycznej korekty zgryzu są dobrym rozwiązaniem dla

pacjentów: estetyczne, nieinwazyjne i łatwe do noszenia. Ponadto oparte są
na technologii 3D, która jest wykorzystywana w wielu dziedzinach medycyny i stomatologii z wieloma obiecującymi perspektywami. Niemniej jednak,
tylko uczciwy i doświadczony klinicysta może wyjaśnić i zaproponować poprawny plan leczenia, a także wykazać merytorycznie przeciwwskazania
w konkretnej sytuacji klinicznej. W świetle postępu technologicznego nadal
pozostaje prawdą, że funkcjonująca relacja między lekarzem a pacjentem
jest podstawą bezpiecznego i skutecznego leczenia.

Fot.: Andrey Popov/Shutterstock

Jako specjalista w dziedzinie ortodoncji i protetyki, dr Carlo Fornaini dostrzega ogromne niebezpieczeństwo w zestawach do domowego leczenia.

Suplementacja witaminy D w czasie ciąży poprawia zdrowie
jamy ustnej potomstwa
Autorzy ostatniego badania sprawdzili, czy suplementacja
witaminy D w dużych dawkach w 3. trymestrze ciąży poprawia
długoterminowe zdrowie jamy ustnej potomstwa. Odkrycia wykazały zmniejszenie prawdopodobieństwa hipoplazji szkliwa bez
związku między suplementacją u matek a próchnicą u ich dzieci.
Naukowcy poddali analizie post hoc wyniki randomizowanego prospektywnego badania klinicznego z podwójnie ślepą próbą na temat astmy
u dzieci, przeprowadzonego w Kopenhadze w 2010 r. Badaniem objęto
623 kobiety rekrutowane w 24. tygodniu ciąży i 588 ich dzieci. W sumie
badacze przeprowadzili 496 badań dentystycznych dzieci w wieku 6 lat,
a następnie przeanalizowali uzyskane dane.
„Wady szkliwa są globalnym wyzwaniem zdrowotnym dotykającym
ok. 30% i więcej uczniów w niektórych regionach” – powiedziała Pia Elisabeth Nørrisgaard, doktorantka w Herlev i Gentofte Hospital na Uniwersytecie w Kopenhadze. „Witamina D jest niezbędna do mineralizacji szkliwa
i kości. Przeprowadzono kilka badań obserwacyjnych dotyczących powią-

zań między poziomem witaminy D a defektami szkliwa, ale żadne wcześniejsze badania nie oceniały wpływu suplementacji witaminy D w dużych
dawkach w czasie ciąży. Postawiliśmy hipotezę, że wczesne podawanie
zwiększonych dawek tej witaminy matkom może wzmocnić mechanizm
rozwojowy w tworzeniu zębów ich dzieci. Nie było to wcześniej badane i
byliśmy zaskoczeni, gdy nasza hipoteza została potwierdzona” – kontynuowała.
„Nasze wyniki wykazały, że suplementacja witaminy D w dużych
dawkach zmniejszyła wady szkliwa u potomstwa o ok. 50%, zarówno
w uzębieniu stałym, jak i pierwotnym. Wcześniej wykazaliśmy również,
że suplementacja witaminy D zmniejsza ryzyko astmy, a ten wieloaspektowy efekt witaminy D podawanej w czasie ciąży pokazuje, w jaki sposób
zależności elementów warunkujących zdrowia lub choroby są rozkładane
w czasie ciąży” – podsumowała.
Naukowcy mają nadzieję, że badanie zachęci kobiety w ciąży do
zwiększenia suplementacji witaminy D, ponieważ przyniosłoby to znaczne
korzyści zarówno zdrowiu zębów, jak i zdrowiu ogólnemu.

Fot.: Tolikoff Photography/Shutterstock
Badanie zatytułowane „Association of high-dose vitamin D supplementation during pregnancy with the risk of enamel defects in offspring:
A 6-year follow-up of a randomized clinical trial” opublikowano on-line
5 sierpnia 2019 r. na łamach JAMA Pediatrics.

Naukowcy odkryli, że wysokie spożycie witaminy D w czasie ciąży zmniejszyło
o połowę hipoplazję szkliwa w stałym i pierwotnym uzębieniu dzieci.

prevention
1 2019

[41] =>

news

Zbadano skuteczność lakieru fluorkowego u dzieci
w wieku przedszkolnym
dzieci” – powiedziała dr Joana Cunha-Cruz, prof. nadzw. w Departamencie
Nauk o Zdrowiu Jamy Ustnej.
Naukowcy zauważyli, że stosowanie FV jest skierowane szczególnie
do dzieci o wysokim ryzyku próchnicy i powinno być uzupełnieniem innych
zabiegów i produktów fluorowych, takich jak pasta do zębów lub fluorowana woda. Stwierdzili jednak, że nowsze badania kliniczne w grupach niskiego i wysokiego ryzyka nie udowodniły ochronnego efektu zastosowania FV.

Fot.: Oksana Kuzmina/Shutterstock

Ostatnie badania wykazały, że powszechnie stosowany lakier fluorowy ma
niewielki wpływ na zapobieganie próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym.
Ze względu na łatwą aplikację, przystępną cenę i niskie ryzyko połknięcia produktu, lakier fluorowy (FV) stał się popularnym
lekiem przeciw próchnicy dla dzieci. Badanie przeprowadzone
przez naukowców z University of Washington w Seattle zbadało
skuteczność FV w zmniejszaniu próchnicy zębów u przedszkolaków. Wykazano jedynie minimalny wpływ FV na zapobieganie
próchnicy, a naukowcy doszli do wniosku, że potrzebne są dalsze
badania w celu oceny opłacalności stosowania tego produktu.
Naukowcy systematycznie przeglądali 20 badań klinicznych przeprowadzonych w 13 krajach. Przebadali próby, w których FV był stosowany
sam lub był związany z programem zdrowia jamy ustnej. Wyniki zastosowania lakieru fluorowego porównano z wynikami placebo, zwykłej opieki
lub braku leczenia. „O ile chcemy, aby lakier fluorowy był skuteczny, obecne
dowody nie potwierdzają ogromnych korzyści z jego stosowania u małych

Badanie nie odrzuciło całkowicie skuteczności lakieru. Wykazano,
że ryzyko rozwoju nowych ognisk próchnicy zmniejszyło się o 12% wśród
dzieci, które otrzymały FV w porównaniu z tymi, które preparatu nie otrzymywały. Mimo, że korzyść była raczej nieistotna, FV może nadal służyć jako
opłacalna alternatywa w niektórych przypadkach.
Stężenia fluoru mogą się różnić w różnych lakierach. W przypadku
wysoce skutecznych alternatywnych metod leczenia miejscowego, Cunha-Cruz zaleca stosowanie uszczelniaczy, szczególnie tych z jonomerem
szklanym lub fluorkiem srebrowo-dwuaminowym. „Dowody nadal potwierdzają skuteczność stosowania pasty z fluorem, która jest łatwa i tania”
– zauważyła. „Wartość pasty do zębów polega na tym, jak tworzy ona
codzienną obecność fluoru w jamie ustnej.”
Zespół badawczy wezwał do przeprowadzenia dalszych badań dotyczących opłacalności FV wśród różnych populacji i różnych sposobów aplikacji. Cunha-Cruz sugeruje też zmniejszenie spożycia cukru, aby zapobiec
próchnicy.
Badanie pt.: „Lakier fluorowy i próchnica u przedszkolaków: przegląd
systematyczny i metaanaliza” zostało opublikowane on-line 20 czerwca
2019 r. w Caries Research.

Nie wiadomo, jak najskuteczniej czyścić zęby
Porady dla dzieci i dorosłych dotyczące najlepszego sposobu
mycia zębów są mylące i sprzeczne – informuje British Dental Journal. Analizując zalecenia organizacji zrzeszających dentystów,
producentów szczoteczek oraz podręczniki stomatologii (66 źródeł z całego świata), dr John Wainwright i prof. Aubrey Sheiham
z University College w Londynie próbowali się dowiedzieć, jak
najlepiej dbać o zęby.
Niestety, udzielane przez specjalistów porady wzajemnie się wykluczają, a z braku odpowiednio rzetelnych badań nie wiadomo nawet, jak
często myć zęby i jak długo ma to trwać. Nie ma dowodów, że czyszczenie zębów w ten czy inny zalecany sposób jest w jakiś stopniu skuteczniejsze aniżeli w inny.
Najczęściej zalecaną techniką jest czyszczenie zębów poziomymi ruchami szczoteczki w połączeniu z ruchami okrężnymi. Jednak proponowanych przez różne źródła metod jest aż
6 – proponowano m.in. nachylanie szczoteczki pod kątem 45
stopni, ruchy pionowe czy „szorowanie”. Choć większość źródeł zalecała mycie zębów 2 razy dziennie, znalazło się i takie, któ-

re polecało mycie 3-krotne. 26 źródeł zaleca szczotkowanie przez
2 minuty, 12 przez 2-3 minut, a 2 przez 3 minuty.
Zdaniem autorów, w przypadku tak ważnej i codziennie wykonywanej czynności, jaką jest mycie zębów, potrzebne są badania porównujące
skuteczność różnych metod. „Zamiast uczyć pacjentów zupełnie nowej
techniki, lekarze dentyści powinni zwrócić uwagę na obszary, które nie
są odpowiednio dobrze czyszczone” – skomentował dr Nigel Carter z
British Dental Health Foundation. Jego zdaniem, od konkretnej techniki
ważniejsze są dokładność i systematyczność w czyszczeniu wszystkich
powierzchni zębów. Pomocne mogą być specjalne preparaty w postaci
tabletek lub płynów, które zabarwiają źle oczyszczone miejsca.
Prof. Damie Wesley, doradca naukowy British Dental Association
ostrzega, że mycie zębów tuż po słodkim posiłku w celu zapobiegania
próchnicy to nienajlepszy pomysł – bakterie już po kilku minutach zaczynają wytwarzać zmiękczające szkliwo kwasy, zatem szczotkowanie w tym
czasie może spowodować uszkodzenia. Lepiej odczekać 1-2 godzin.

źródło: PAP Nauka w Polsce

prevention
2 2019

[42] =>

| news
Nawyki związane z oglądaniem telewizji mogą wpływać
na zdrowie jamy ustnej
Telewizja może często odgrywać kluczową rolę w decydowaniu o tym, jaką żywność kupują ludzie, dzięki dużej
koncentracji reklam produktów spożywczych. Niestety, reklamowane produkty spożywcze są w przeważającej mierze
bogate w cukier, tłuszcze i sól i są wysokoprzetworzone. Nic
więc dziwnego, że ostatnie badanie połączyło nadmierne
oglądanie telewizji przez dzieci z wyższym poziomem spożycia przez nie cukru i późniejszą próchnicą.
Badanie obserwacyjne, epidemiologiczne i przekrojowe zostało
przeprowadzone przez zespół naukowców z Brazylii i miało na celu
ocenę wpływu, jaki telewizja wywiera na nawyki żywieniowe 12-latków w mieście Belém. Spośród 545 uczniów, którzy zostali wybrani
do udziału, 510 zostało uwzględnionych w końcowej próbie.
Każde uczestniczące w badaniu dziecko zostało poddane klinicznemu badaniu jamy ustnej w celu wykrycia objawów próchnicy,
a także brakujących lub wypełnionych zębów. Następnie, uczestnicy badania wypełnili kwestionariusz dotyczący oglądania telewizji,
spożycia przekąsek podczas oglądania telewizji oraz spożywania
niezdrowej żywności i napojów po obejrzeniu ich reklam w telewizji.
Wyniki pokazały, że 53% dzieci, które oglądały telewizję przez
ponad 90 minut dziennie, miało jakąś formę próchnicy – o 39% więcej niż te, które oglądały telewizję przez mniej niż 90 minut dziennie.
Ponadto, były one o 33% bardziej skłonne do spożywania produktów
o wysokiej zawartości cukru. Większość (72%) rodziców uczestników
badania powiedziała, że kupuje produkty spożywcze po tym, jak ich
dzieci zobaczyły je w telewizji.

Fot.: Jovan Barajevac/Shutterstock

Badanie przeprowadzone w Brazylii połączyło nadmierne oglądanie telewizji
wśród dzieci z wyższym poziomem spożycia cukru i późniejszą próchnicą.
Wpływ reklamy na nadmierne spożycie żywności i napojów
o wysokiej zawartości cukru wykazano w licznych badaniach, a rządy
niektórych państw podjęły działania w celu zwalczania tego trendu.
Dental Tribune International poinformowała niedawno, że rząd Singapuru podjął kroki w celu zakazania reklamowania napojów o wysokiej zawartości cukru na wszystkich krajowych platformach środków
masowego przekazu w celu zmniejszenia wskaźnika cukrzycy w tym
kraju.
Badanie pt.: „Wpływ telewizji na nawyki żywieniowe dzieci
w wieku szkolnym i ich związek z próchnicą” zostało opublikowane
on-line 5 września 2019 r. na łamach Clinical and Experimental Dental Research.

Proste ćwiczenie poprawiają funkcje jamy ustnej u osób starszych
Osoby starsze często doświadczają zmniejszonej sekrecji
śliny i kserotomii, co może prowadzić do chorób tkanek miękkich jamy ustnej, próchnicy zębów, chorób przyzębia i kandydozy
jamy ustnej. Chociaż funkcje żucia i połykania są ściśle powiązane z ogólnym stanem zdrowia, stanem odżywienia i jakością
życia, środki chemiczne stosowane w leczeniu suchości jamy
ustnej mogą powodować działania niepożądane i często wymagają przepisania recepty, co ogranicza ich dostępność.

W czasie badania 84 uczestników w wieku 65 lat i starszych wykonywało ćwiczenia 2 razy dziennie przez tydzień po otrzymaniu instrukcji
od wyszkolonej higienistki stomatologicznej. Naukowcy ocenili wydajność
żucia uczestników za pomocą tzw. mixing ability index (MAI). Ocenili także
poziom śliny spoczynkowej i wilgotność języka oraz błony śluzowej policzka
i wykonali powtarzalny test połykania śliny. Na podstawie każdego z tych
pomiarów uczestnicy zostali podzieleni na 2 grupy osób o dobrym i złym
stanie zdrowia jamy ustnej.

W nowym badaniu naukowcy znaleźli sposób na poprawę funkcjonowania jamy ustnej u osób starszych poprzez wykonanie prostych ćwiczeń, wykorzystujących technikę rozciągania mięśni jamy
ustnej.

Dane pokazały, że średnia wartość MAI wzrosła o 6% natychmiast
po interwencji i o 16% w grupie słabo żującej. Podobnie ilość spoczynkowej śliny zwiększyły się o 0,1 ml/min bezpośrednio po ćwiczeniu i o 29%
w grupie o słabym wydzielaniu śliny. Wg naukowców, stopień wilgotności
języka zwiększył się o 3% i został utrzymany. W grupie o słabym połykaniu
25% i 40% uczestników zostało przeniesionych do grupy dobrze połykającej bezpośrednio po interwencji oraz po tygodniu od rozpoczęcia badania.

Zdaniem naukowców, konwencjonalne ćwiczenia wykonywane
w poprzednich badaniach były niepraktyczne i uciążliwe w ciągłym
stosowaniu u osób starszych ze względu na wydłużony czas potrzebny do uzyskania pozytywnych wyników leczenia. We wspomnianym
badaniu wykorzystano proste ćwiczenie jamy ustnej, które obejmowało rozciąganie warg, języka, policzków oraz ćwiczenia mięśni żwaczy i ruchy połykania.

prevention
2 2019

Badanie pt.: „Poprawa funkcji jamy ustnej u osób starszych po prostych ćwiczeniach jamy ustnej” opublikowano w internecie 16 maja 2019 r.
w Clinical Interventions in Aging.

[43] =>

news

Związek między dietą o wysokiej zawartości błonnika
a zdrowiem jamy ustnej
W nowym badaniu naukowcy odkryli związek pomiędzy
dietami o wysokiej zawartości błonnika i żywności pełnoziarnistej oraz zmniejszeniem ryzyka niektórych chorób
niezakaźnych. Uzyskane przez naukowców z University of
Otago wyniki badań dostarczają przekonujących dowodów
na słuszność zastąpienia niektórych rafinowanych ziaren
błonnikiem i produktami pełnoziarnistymi. Naukowcy przyglądają się teraz bliżej korzyściom, jakie mogą mieć diety
wysokobłonnikowe dla zdrowia jamy ustnej.
W analizie uwzględniono wyniki 185 prospektywnych badań
i 58 badań klinicznych, w których znalazło się łącznie 4635 dorosłych uczestników. Wynika z niej, że porównując konsumentów z dietą wysokobłonnikową z konsumentami o najniższym
spożyciu tych składników, odnotowano 15-30% spadek liczby
zgonów i częstości występowania choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu, cukrzycy typu 2 i raka jelita grubego.
Komentując wyniki badania, główny autor, dr Andrew Reynolds z Wydziału Medycyny i Uniwersyteckiego Centrum Badań
nad Otyłością i Cukrzycą w Edgar (Department of Medicine and
the University’s Edgar Diabetes and Obesity Research Centre)
powiedział, że ludzie powinni codziennie spożywać 25-29 gramów błonnika z pokarmów, chociaż obecnie większość z nich
spożywa mniej niż 20 gramów dziennie.

Kontynuując swoją początkową pracę, Reynolds prowadzi
obecnie badania koncentrujące się w szczególności na efektach
w zakresie zdrowia jamy ustnej. W rozmowie z Dental Tribune
International Reynolds zauważył, że istnieje tylko kilka badań
dotyczących zdrowia jamy ustnej, dotyczących błonnika pokarmowego i spożycia produktów pełnoziarnistych. „Znamy skutki
takich diet u osób cierpiących na cukrzycę typu 2, jednak mamy
nadal niewiele badań kohortowych i przekrojowych, mówiących
o tym, że większe ilości pokarmów pełnoziarnistych są korzystne dla zdrowia jamy ustnej” – zauważa badacz.
Dodatkowo, Reynolds i jego zespół badają teraz, czy struktura ziaren może zmniejszyć odkładanie się płytki nazębnej na
powierzchniach zęba, czy też jest to składnik warstwy otrębowej
ziarna, która hamuje wzrost bakterii. Po przeanalizowaniu wyników 16 z 28 uczestników testów, Reynolds uważa, że wyniki tej
serii badań prawdopodobnie będą gotowe pod koniec tego roku.
Wstępne badanie zatytułowane: „Carbohydrate quality and
human health: a series of systematic reviews and meta-analyses” („Jakość węglowodanów i zdrowie ludzi: seria przeglądów
systematycznych i metaanaliz”) zostało opublikowane na łamach The Lancet w styczniu br.

Zachowania i nawyki niebezpieczne dla zębów
Większość ludzi nie używa zębów wyłącznie do jedzenia. Badania przeprowadzone przez Oral Health Foundation
i Philips, w ramach National Smile Month wykazały, że 65%
respondentów często naraża zdrowie jamy ustnej, używając
zębów jako narzędzia wielofunkcyjnego.

„Powinniśmy używać naszych zębów do tego, do czego mają
one służyć – do jedzenia i przeżuwania. Nasze zęby pomagają nam
rozmawiać i artykułować dźwięki, nadają też twarzy kształt. Z tego
powodu nie powinniśmy robić niczego, co mogłoby niepotrzebnie narazić je na niebezpieczeństwo” – podsumował.

Najczęstszym ryzykownym użyciem zębów jest przegryzanie taśmy klejącej – ponad 40% badanych przyznaje się do tej czynności.
Ponad 1/4 gryzie paznokcie, a ponad 1/5 używa zębów do noszenia
rzeczy, gdy ich ręce są zajęte. Inne popularne zastosowania obejmują gryzienie długopisów (16%), otwieranie butelek (9%), zamykanie
zamków błyskawicznych (4%).

Ponad 4 na 5 osób w wieku 18-35 lat, biorących udział w badaniu przyznało się do nadużywania zębów poprzez wykonywanie przy
ich pomocy nietypowych zadań. Wśród osób między 35. a 54 r.ż.
odsetek wynosi 70%, a wśród osób powyżej 55 r.ż. 54%.

Komentując wyniki, dr Nigel Carter, dyrektor naczelny Oral Health Foundation powiedział, że chociaż może się to wydawać banalne,
używanie zębów jako narzędzi stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia jamy ustnej. Carter powiedział: „Wszystko – od otwierania butelek po żucie ciał obcych – może uszkodzić zęby, np. spowodować ich
pęknięcie. Takie zachowania mogą także powodować rozchwianie
zębów, ich przesunięcia, odpryski szkliwa, a nawet złamania z powodu nacisku i napięcia”.

Wyniki są częścią Narodowego Miesiąca Uśmiechu (National
Smile Month) oraz ogólnonarodowej kampanii zdrowotnej, która promuje korzyści ze zdrowego uśmiechu w Wielkiej Brytanii.
Fot.: ShotPrime Studio/Shutterstock

Otwieranie butelek, podgryzanie etykiet odzieżowych to, wg ostatnich
badań, tylko niektóre z typowych ryzykownych sposobów, w jakie ludzie
używają zębów.

prevention
1 2019

[44] =>

| news
Guma do żucia może skutecznie dostarczać witaminy
Gumy do żucia mają tak samo wielu zwolenników, jak
i przeciwników, w niedawnym badaniu, które może pomóc rzucić
nowe światło na ten temat, badacze z Penn State College of Agricultural Sciences postanowili zbadać skuteczność niektórych
rodzajów gum, które mają dostarczać suplementy.

że gumy odżywcze nie były badane w aspekcie skuteczności, ponieważ są
suplementami diety, a nie lekami”.

Pomimo wielu dostępnych na rynku gum do żucia z deklarowaną przez producentów zawartością witamin, ich skuteczność w dostarczaniu witamin do osocza nie była dobrze zbadana. Korzystając
z zaledwie 2 dostępnych obecnie produktów, naukowcy przeprowadzili
randomizowany test z pojedynczą ślepą próbą, a następnie jednoślepe
randomizowane badanie z użyciem placebo u 15 zdrowych osób. Aby
przetestować skuteczność produktów, zespół zmierzył poziomy 8 witamin
uwalnianych do śliny uczestników badania. Następnie w oddzielnym eksperymencie na tych samych badanych mierzono poziom 7 witamin w osoczu.

Zgodnie z wynikami, retinol, tiamina, ryboflawina, niacynamid, pirydoksyna, kwas foliowy, cyjanokobalamina, kwas askorbinowy i α-tokoferol zostały uwolnione do śliny przez żucie. Dodatkowo, badania wykazały, że witaminy rozpuszczalne w wodzie,
takie jak witaminy B6 i C, osiągnęły wyższe stężenie w osoczu uczestników, którzy przeżuwali suplementowaną gumę w porównaniu do
osób, które żuły gumę placebo. Naukowcy zaobserwowali także wzrost
w osoczu poziomu kilku witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, takich
jak retinol (pochodnej witaminy A) i α-tokoferol (pochodna witaminy E).
Ze względu na to, że rozpuszczalne w wodzie witaminy zostały niemal całkowicie wyekstrahowane z dziąsła podczas procesu żucia, Lambert stwierdził, że wyniki te są najbardziej znaczące w badaniu.

W związku z tym, że niedobory witamin stają się coraz większym
problemem w USA, prof. Joshua Lambert, specjalista nauk żywieniowych
i dyrektor w Centrum ds. Roślin i Grzybów Żywności dla Zdrowia w Penn
State uważa, że wyniki jego badań mogą być obiecujące w podejściu do
tego problemu.

„W badaniu nie wykazaliśmy, że żucie gumy spowoduje zwiększenie
poziomu witamin w osoczu na dłuższy czas. Idealnie byłoby przeprowadzenie kolejnego badania. W planach mamy przebadanie grupy użytkowników
w ciągu miesiąca, aby sprawdzić, czy taka forma dostarczania podnosi
poziom witamin we krwi” – dodał.

„Byłem nieco zaskoczony, że nikt wcześniej nie przeprowadził takiego
badania, biorąc pod uwagę liczbę dostępnych na rynku produktów z dodatkami w gumach do żucia” – powiedział Lambert. „Wynika to z faktu,

Badanie na temat suplementowanej witaminami gumy do żucia zostało opublikowane w wydaniu Journal of Functional Foods z listopada br.

Wyroby tytoniowe od 21 lat – nowy pomysł walki z uzależnieniem
od tytoniu w USA
Amerykańska organizacja The Organized Dentistry Coalition (ODC), która obejmuje wysiłki członków, pracowników
i sympatyków American Dental Association (ADA) na szczeblu lokalnym, stanowym i krajowym oświadczyła, że wspiera podniesienie wieku uprawniającego do zakupu wyrobów
tytoniowych z 18 do 21 lat. Nowe przepisy będą wspomagać
rozwiązanie problem złego stanu zdrowia jamy ustnej i chorób
spowodowanych paleniem.

co stanowi 95% obecnych dorosłych palaczy, zgodnie z ogólnokrajowym
badaniem dotyczącym zdrowia i używania narkotyków w 2014 r. „Ponadto, projekt miałby zastosowanie dla ponad 3,6 mln uczniów szkół średnich
i wyższych, którzy są użytkownikami e-papierosów” – kontynuuje ODC,
powołując się na National Youth Tobacco Survey.
Badania pokazują, że młodzi ludzie używający e-papierosów częściej
przechodzą na palenie papierosów. Wszystkie wysiłki ADA w kwestii tytoniu można śledzić na www.ada.org/tobacco.

W liście do przywódcy większości senackiej Mitcha McConnella i senatora Tima Kaine'a koalicja pochwaliła ustawodawców za wprowadzenie
tzw. ustawy o młodzieży bez tytoniu. „Jak wiecie, przepisy te podniosłyby
wiek uprawniający do zakupu wyrobów tytoniowych z 18 do 21 lat i mają
kluczowe znaczenie dla naszej obecnej epidemii palenia tytoniu wśród
młodzieży” – napisała ODC. „Ok. 9 na 10 osób, które umierają z powodu
raka jamy ustnej i gardła, używało tytoniu, a ryzyko rozwoju tych nowotworów jest związane z tym, ile (i jak często) go używają. Średnio 40% osób
z chorobą nie przeżyje dłużej niż 5 lat. Produkty tytoniowe są również przyczynowo związane z częstszym występowaniem chorób dziąseł, przyzębia,
zmian na błonach śluzowych, uszkodzeniem kości, utratą zębów, kości
szczęk i wielu innych” – dodaje.
W liście koalicja zauważa, że prawodawstwo pomoże zapobiec używaniu tytoniu wśród amerykańskiej młodzieży, podnosząc wiek do legalnego zakupu wyrobów tytoniowych z 18 do 21 lat. Dodatkowo, pomogłoby
to zmniejszyć liczbę młodych ludzi, którzy zaczynają palić przed 21 r.ż.,

prevention
2 2019

Fot.: Lightspring/Shutterstock

Członkowie Kongresu USA wprowadzili ustawę mającą na celu walkę z uzależnieniem od nikotyny wśród młodych ludzi.

[45] =>

DENTAPEN IDEALNIE DOPASOWANY
do potrzeb Twojej praktyki

by Septodont

BEZ WYSIŁKU
BEZ PRZEWODU

DENTAPEN
Beyond Injection

Dentapen nowa generacja znieczuleń komputerowych
w stomatologii
Dopasowany do potrzeb Twojej praktyki
Perfekcyjna jakość i skuteczność iniekcji,
z myślą o Tobie i Twoim Pacjencie.
Dopasowany do oczekiwań Twoich Pacjentów
Minimalizacja lęku i bólu, wygląd dający poczucie
bezpieczeństwa.
Dopasowany do Twojej codziennej pracy
Łatwy i komfortowy w użyciu (nie wymaga szkolenia),
kompatybilny z każdym rodzajem igieł,
możliwy uchwyt piórowy lub typowy dla strzykawki.

BEZ BÓLU

[46] =>

| news
Wyniki badań nad słodzonymi napojami bezalkoholowymi
budzą niepokój
dowej Agencji Badań nad Rakiem, która jest częścią Światowej
Organizacji Zdrowia i promuje współpracę w zakresie badań nad
przyczynami nowotworów u ludzi i mechanizmami rakotwórczości. W tym badaniu celem było lepsze zrozumienie związku między całkowitym spożyciem napojów bezalkoholowych i słodzonych sztucznie cukrem a późniejszą śmiertelnością całkowitą
i zależną od przyczyny.

Fot.: Nuttadol Kanperm/Shutterstock

W ostatnich badaniach europejski zespół badawczy stwierdził,
że negatywny wpływ napojów bezalkoholowych wykracza poza zdrowie jamy ustnej.
Dentyści od wielu lat znają negatywny wpływ napojów zawierających cukier na zdrowie jamy ustnej.
Jednak fakt, że napoje te mogą być również czynnikiem
prowadzącym do śmierci jest czymś nowym. W dużym
ogólnoeuropejskim badaniu naukowcy odkryli wyższą
śmiertelność u osób, które spożywały słodzone napoje
bezalkoholowe.
Badanie było prowadzone przez naukowców z Międzynaro-

W badaniu wykorzystano dane dotyczące ponad 450 000
osób z 10 krajów w europejskiej grupie badań prospektywnych
nad rakiem i odżywianiem, które były obserwowane średnio
przez ponad 16 lat. Naukowcy porównali wskaźniki śmiertelności między uczestnikami, którzy wypijali mniej niż jedną szklankę słodzonego cukrem napoju lub sztucznie słodzonego napoju
bezalkoholowego, a tymi, którzy wypili 2 lub więcej szklanek
dziennie.
Zgodnie z wynikami uczestnicy, którzy pili 2 lub więcej
szklanek tych napojów dziennie, mieli wyższą śmiertelność całkowitą. Ponadto, w badaniu zauważono, że spożywanie słodzonych napojów bezalkoholowych wiązało się ze śmiercią z powodu chorób układu krążenia i trawienia. Naukowcy zauważyli, że
wyniki wspierają kampanie zdrowia publicznego mające na celu
ograniczenie spożycia napojów bezalkoholowych.
Badanie zatytułowane „Association between soft drink consumption and mortality in 10 European countries” zostało opublikowane on-line 3 września 2019 r. w JAMA Internal Medicine.

Dodatek do żywności stosowany w pastach do zębów
i gumie do żucia może mieć negatywny wpływ na zdrowie
Nanocząsteczki dwutlenku tytanu (E171), powszechnego dodatku do żywności, który znajduje się w ponad
900 produktach spożywczych, w tym w gumie do żucia, a także w niektórych lekach i pastach do zębów,
mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi – wynika
z ostatniego badania. Wnioski te skłoniły ekspertów
do wezwania do wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów i szerszej dyskusji na temat dodatków
do żywności.
Badanie przeprowadzone przez naukowców z University
of Sydney wykazało, że E171 ma wpływ na mikroflorę jelitową
i upośledza niektóre jej funkcje. Może to powodować choroby
zapalne jelit lub raka jelita grubego. Dr Wojciech Chrzanowski,
prof. nadzw. z University of Sydney Nano Institute powiedział:
„Istnieje coraz więcej dowodów na to, że ciągła ekspozycja na
nanocząsteczki dwutlenku tytanu ma wpływ na skład mikroflory
jelit, a ponieważ mikroflora jelit jest strażnikiem naszego zdrowia,
wszelkie zmiany jej funkcji mają wpływ na ogólny stan zdrowia”.
W 2017 r. francuskie stowarzyszenie ochrony środowiska
„Agir pour l'Environnement” badało skład 408 past do zębów

prevention
2 2019

i znalazło E171 w 271 pastach do zębów, 25 biopastach do
zębów i 29 pastach do zębów dla dzieci. Teraz, po ANSES, francuska agencja ds. Żywności, Bezpieczeństwa Środowiska i Higieny Pracy opublikowała analizę 25 nowych badań toksyczności E171 stwierdzając, że brakuje danych naukowych na temat
jego szkodliwości, ale zaleca stosowanie znanych alternatyw.
Francuski rząd planuje wprowadzić całkowity zakaz stosowania
tego dodatku od 2020 r.
Wg autorów australijskich badań, rosnąca liczba demencji,
chorób autoimmunologicznych, przerzutów nowotworów, egzemy, astmy i autyzmu należą do rosnącej liczby chorób związanych z narażeniem na nanocząstki E171. Mówiąc o wynikach i
ich znaczeniu dla rządu australijskiego, naukowcy stwierdzili, że
konsumpcja E171 powinna być lepiej kontrolowana przez organizacje odpowiedzialne za kwestie żywnościowe społeczeństwa.
Badanie zatytułowane „Wpływ dodatku do żywności, dwutlenku tytanu (E171), na interakcje mikroflory jelitowej z gospodarzem” zostało opublikowane 14 maja 2019 r. na łamach
Frontiers in Nutrition.

[47] =>

Badania podważają potrzebę profilaktyki antybiotykowej
w zabiegach implantologicznych
filaktyki antybiotykowej i schematów antybiotykowych
w zapobieganiu zakażeniom pooperacyjnym (POI) po zabiegach wszczepienia implantów.
W randomizowanym badaniu kontrolowanym (RCT) porównującym pacjentów po zabiegu implantacji część osób poddana była
antybiotykoterapii, część nie, a części podano placebo. Naukowcy
przeanalizowali 1 022 prace naukowe i 10 badań RCT z udziałem
łącznie 1934 pacjentów. Wszystkie 10 indywidualnych badań nie
wykazało statystycznie istotnej różnicy w powstawaniu zakażeń pooperacyjnych.
Metaanaliza nie wykazała statystycznie istotnych różnic we
wczesnym, późnym lub całkowitym powstawaniu zakażeń (POI) lub
niekorzystnych skutków między grupą poddaną antybiotykoterapii
i grupą kontrolną.
Fot.: megaflop/Shutterstock

Ostatnie badania wykazały, że profilaktyczne stosowanie antybiotyków nie ma
wpływu na częstość powikłań pooperacyjnych w zabiegach implantologicznych u zdrowych pacjentów.
Zagadnienie pozytywnego wpływu antybiotyków na
utrzymanie implantów dentystycznych w ogólnej populacji zdrowych pacjentów jest nadal szeroko dyskutowane.
W niedawnym badaniu naukowcy z New York University
College of Dentistry starali się określić skuteczność pro-

Naukowcy podsumowują: „Wyniki tego systematycznego przeglądu sugerują, że profilaktyka antybiotykowa może nie być wskazana do zapobiegania POI po wszczepieniu implantu u zdrowych
pacjentów. W świetle nowych odkryć wymagana jest ponowna ocena rutynowej profilaktyki antybiotykowej w procedurach wszczepiania implantów dentystycznych”.
Badanie pt.: „Profilaktyka antybiotykowa może nie być wskazana w zapobieganiu zakażeniom przy zabiegach implantologicznych
u zdrowych pacjentów. Przegląd systematyczny i metaanaliza”
zostało opublikowane w tegorocznym wydaniu Clinical Oral Investigations.

Nowe badania potwierdzają związek między chorobą
przyzębia a zaburzeniami erekcji
Rosnące obawy o związek między zaburzeniami erekcji
a chorobą przyzębia spowodowały w ostatnich latach dalsze badania w tym zakresie. Nowy systematyczny przegląd
badań i ich metaanaliza prowadzona na Uniwersytecie Jinan
w Guangzhou znalazły dalsze dowody na związek między
tymi problemami. Wyniki pokazały, że mężczyźni z chorobą
przyzębia są niemal 3 razy bardziej narażeni na ryzyko zaburzeń erekcji.
Naukowcy przeprowadzili oceny jakości i analizę wrażliwości
w 5 badaniach kliniczno-kontrolnych, które spełniły kryteria kwalifikowalności. Badania te obejmowały dane dotyczące ponad 200 000
uczestników. Ich wyniki sugerują, że choroba przyzębia powinna być
zaliczana do czynników ryzyka zaburzeń erekcji.
Wg Światowej Organizacji Zdrowia, ciężka choroba przyzębia
została uznana za jedną najbardziej rozpowszechnionych chorób
na świecie w 2016 r. Zarówno zapalenie przyzębia, jak i zaburzenia
erekcji zostały powiązane z białkiem C-reaktywnym (CRP), substancją wytwarzaną przez wątrobę w odpowiedzi na stan zapalny. Wysoki
poziom CRP we krwi jest markerem stanu zapalnego, w tym zapale-

nia tętnic związanych z chorobami serca. Naukowcy są przekonani,
że zaburzenia erekcji i zapalenie przyzębia wiążą się z tym, że ten
sam rodzaj zapalenia może bardzo dobrze zacząć się w mniejszych
naczyniach krwionośnych zarówno w okolicy jamy ustnej, jak i prącia,
przed dotarciem do większych tętnic.
Poprzednie badanie z Uniwersytetu w Granadzie w Hiszpanii,
opublikowane w Journal of Clinical Periodontology w zeszłym roku,
pokazało podobne zależności. W badaniu tym poziom CRP był wyższy u mężczyzn z zapaleniem przyzębia i zaburzeniami erekcji niż
u mężczyzn bez takich problemów zdrowotnych. Co więcej, mężczyźni z przewlekłym zapaleniem ozębnej dwukrotnie częściej cierpieli na
impotencję w porównaniu z mężczyznami, którzy mieli zdrowe zęby
i dziąsła, co sugeruje, że leczenie chorób przyzębia w celu zmniejszenia zapalenia dziąseł może prowadzić do poprawy erekcji.
Badanie, zatytułowane „Zaktualizowany dowód związku między
chorobą przyzębia i zaburzeniami erekcji” („Updated evidence of association between periodontal disease and incident erectile dysfunction”) opublikowano w styczniu 2019 r. w Journal of Sexual Medicine.

prevention
2 2019

[48] =>

| news
Zapalenie przyzębia może zwiększać ryzyko udaru mózgu
W badaniu poddano analizie związek między udarem
mózgu a zapaleniem przyzębia, jednej z najczęstszych
chorób, dotykającej ponad 700 mln ludzi na całym świecie.
Dane wskazują, że zapalenie dziąseł prowadzi do zmian
w przepływie krwi i tlenu do mózgu, a zatem może zwiększać ryzyko udaru mózgu.
Wg Oral Health Foundation, zapalenie przyzębia jest nadal
jednym z najczęstszych schorzeń w Wielkiej Brytanii, dotykającym obecnie ok. 45% dorosłej populacji. Organizacja zachęca wszystkich do utrzymania dobrego zdrowia jamy ustnej, aby
zmniejszyć ryzyko wystąpienia zapalenia przyzębia i innych powikłań zdrowotnych.
„Choroby dziąseł są powszechne i większość ludzi cierpi na
nie w ciągu życia. Jest to jedna z głównych przyczyn utraty zębów
u dorosłych i jest coraz częściej związana z innymi ogólnymi
schorzeniami, takimi jak choroby serca, cukrzyca i niektóre formy demencji” – powiedział dr Nigel Carter, OBE, dyrektor naczelny

Fundacji Zdrowia Jamy Ustnej. Częstość występowania i nasilenie
choroby rosną z wiekiem. Palacze mają zwykle gorszy stan przyzębia, a diabetycy są szczególnie podatni na tę chorobę.
Carter kontynuował: „Choroby dziąseł są spowodowane przez
płytkę nazębną, która codziennie tworzy się na powierzchni zębów.
Dobrą wiadomością jest to, że można im zapobiegać za pomocą
prostej codziennej rutyny – regularnego usuwania płytki nazębnej.
Odbywa się to poprzez szczotkowanie zębów 2 razy dziennie pastą
z fluorem i czyszczenie przestrzeni międzyzębowych szczotkami lub
nicią dentystyczną”.
The Stroke Association szacuje, że rocznie w Wielkiej Brytanii
notuje się ponad 100 000 udarów. W okresie świąt Bożego Narodzenia istnieje podwyższone ryzyko udarów i chorób serca.
Badanie pt.: „Zapalenie przyzębia jako czynnik ryzyka udaru
mózgu: przegląd systematyczny i metaanaliza” zostało opublikowane on-line 6 listopada 2019 r.

Można zapobiec uszkodzeniu kości szczęk w zabiegach
chirurgicznych u pacjentów chorych na raka
Dotychczas nie ma procedury klinicznej leczenia lub
zatrzymania utraty tkanki kostnej szczęki – potencjalnie
śmiertelnego działania niepożądanego, które może wystąpić po leczeniu bisfosfonianami. Naukowcy z Uniwersytetu
Kalifornijskiego, Los Angeles (UCLA) i University of Southern
California próbują rozwiązać ten problem.
Naukowcy z tych uniwersytetów współpracowali w badaniu,
które potencjalnie mogłoby zapobiec uszkodzeniu kości szczęki
w zabiegach chirurgii jamy ustnej u pacjentów leczonych z powodu
nowotworów lub osteoporozy.
Obecnie bisfosfoniany są stosowane w leczeniu pacjentów z rakiem kości lub osteoporozą. Leki te wiążą się ze szkieletem przez

miesiące lub nawet lata po początkowej fazie terapii i zapobiegają
utracie gęstości kości. Jednak w niektórych przypadkach pacjenci
z rakiem, którzy otrzymują wysokie dawki tych leków doświadczają skutków ubocznych, takich jak uszkodzenie szczęki lub bolesne
i przewlekłe zapalenie i zakażenie w wyniku rutynowej chirurgii jamy
ustnej lub zwykłej procedury doustnej. To z kolei może prowadzić
do utraty tkanki kostnej.
„Podczas leczenia nowotworu infuzja bisfosfonianów w wysokich dawkach jest ważnym narzędziem do kontrolowania stanu kości
i osteolizy u pacjentów z rakiem” – powiedział dr Ichiro Nishimura,
prof. protetyki stomatologicznej w UCLA School of Dentistry i członek
UCLA Jonsson Comprehensive Cancer Center. „Są to nowotwory pochodzące ze szpiku kostnego, takie jak szpiczak mnogi lub dające
przerzuty do kości, np. rak piersi lub prostaty. Obecność bisfosfonianu stanowi znaczące ryzyko w przypadku konieczności rutynowego
zabiegu dentystycznego” – podsumował.
Naukowcy byli w stanie usunąć leki bisfosfonianowe ze szczęki
przez wstrzyknięcie innego rodzaju bisfosfonianu, który jest obojętny i nie wywołuje działania farmakologicznego. Korzystając z tej
techniki, mogli wyprzeć lek bisfosfonianowy związany z powierzchnią kości szczęki w modelu in vivo. Zespół badawczy ma nadzieję,
że ta technika pozwoli bisfosfonianom pozostać w innych częściach
układu kostnego i kontynuować działanie zapobiegania utracie
masy kostnej.

Fot.: Elle Aon/Shutterstock

W niedawnym badaniu naukowcy usunęli leki bisfosfonianowe z kości szczęki
w nadziei, że zapobiegną utracie kości.

prevention
2 2019

Badanie pt.: „Rescue bisphosphonate treatment of alveolar
bone improves extraction socket healing and reduces osteonecrosis in zoledronate-treated mice” opublikowano w wydaniu Bone
w czerwcu br.

[49] =>

Pierwsza profesjonalna elektryczna
szczoteczka międzyzębowa
• 167 wibracji na sekundę
• Jednoczesny masaż dziąseł
• Szybsza i łatwiejsza eliminacja chorób przyzębia
• Doskonała redukcja biofilmu
• Doświetlająca lampka LED

Dostepne:
www.koldental.com.pl/ubrush
info@koldental.com.pl • tel.: 0801 390 015

PRZEDSTAWICIEL POLSKA: MAŁGORZATA RUSEK
e-mail: mrusek@loser.de • tel.: 608 550 333

[50] =>

[51] =>

opinie

„Pacjent powinien przychodzić
na higienizację tak często,
jak odwiedza fryzjera
lub kosmetyczkę”
O tym, jak wygląda obecnie skuteczna higienizacja, współpracy zespołu pacjent-higienistka-lekarz, o zawodzie higienistki, prawidłowiej higienie jako kluczu do zdrowia nie tylko jamy ustnej,
ale i całego organizmu, rozmawiamy z dr. n. med.
Witoldem Jurczyńskim – periodontologiem, czyli
specjalistą od chorób przyzębia i mikrochirurgii.

jest współpraca na wszystkich etapach: poczynając
od prawidłowej diagnostyki, poprzez doskonałą higienizację gabinetową połączoną w razie potrzeby z leczeniem, a kończąc na uzyskaniu pełnej świadomości
współpracy pacjenta. W zasadzie, jestem w stanie zaryzykować stwierdzenie, że jeśli jeden z wymienionych
elementów nie działa, pozostałe nie wypełnią tej luki.

O chorobach przyzębia mówi się dużo, ale chyba
nigdy za dużo. Zwłaszcza, że wg niedawno prowadzonych badań, ponad 85% populacji w Polsce wymaga
profesjonalnej higienizacji, a ponad połowa społeczeństwa cierpi na stany zapalne przyzębia. Dlaczego
paradontoza jest tak groźną chorobą?
Paradontoza dotyczy tkanek przyzębia, w tym tkanki kostnej otaczającej ząb, a powodem zachorowań jest
niewłaściwa higiena, która prowadzi do zapalenia dziąseł, a następnie do rozwoju samej choroby. Niestety, jak
pokazuje doświadczenie, indywidualna higiena to najczęściej za mało, aby cieszyć się dobrym zdrowiem jamy
ustnej.

Jak w Państwa praktyce wygląda procedura wizyty stomatologicznej?
W naszych procedurach zaczynamy od konsultacji
pacjenta ze specjalistą. Po określeniu stanu przyzębia, podejmujemy decyzję dotyczącą dalszego postępowania. Rola lekarza w tym procesie jest niezwykle
ważna, ale nie sposób nie docenić roli higienistki.
To właśnie higienistkę można nazwać coachem higieny pacjenta i to ona powinna dobrać pacjentowi odpowiednie metody i środki higieny odpowiadające jego
potrzebom.

Korelacja schorzeń przyzębia z innymi przypadłościami ogólnoustrojowymi to potwierdzony fakt: choroby przyzębia mogą prowadzić do zapalenia wsierdzia, nerek, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, udaru
mózgu, zawałów serca, a nawet choroby Alzheimera.
Tej choroby nie powinny lekceważyć kobiety w ciąży,
gdyż może być ona przyczyną przedwczesnego porodu. Prof. Jan Potempa twierdzi nawet, co udowadnia w swoich badaniach, że bakterie Porphyromonas
gingivalis można łączyć z chorobą Alzeheimera oraz
innymi chorobami ogólnoustrojowymi. Jestem przekonany, że w niedługim czasie pojawią się nowe badania
i dowody na inne korelacje, dlatego nie boję się użyć
stwierdzenia, że choroba przyzębia to choroba społeczna, do której leczenia trzeba podejść poważnie
i odpowiedzialnie.

Jeśli higiena jamy ustnej jest kluczem, to jak właściwe powinno się o nią dbać?
Prawidłowa higiena składa się z kilku integralnych
elementów. Aby nasze starania miały sens, konieczna

Moim zdaniem, wynikającym z obserwacji, kluczem do profilaktyki chorób przyzębia jest utrzymanie w dobrej higienie przestrzeni międzyzębowych.
W tych miejscach gromadzą się resztki jedzenia,
a zatem bakterie. Aby skutecznie oczyszczać te miejsca, należy używać regularnie nici dentystycznych,
a jeszcze lepszym rozwiązaniem są szczoteczki międzyzębowe. Na rynku pojawiły się także elektryczne
szczoteczki międzyzębowe, których efektywność
i skuteczność jest naprawdę nie do przecenienia!
Trzeba podkreślić, że popularne irygatory nie są najlepszymi i jedynymi urządzeniami do oczyszczania
tych przestrzeni. Tworząca się warstwa biofilmu jest
hydrofobowa, można ją więc usunąć pod wysokim
ciśnieniem lub żmudną i systematyczną pracą z nicią,
a najlepiej szczoteczką międzyzębową.
Pragnę zwrócić też uwagę na kwestie higieny indywidualnej. Czasami 50-latków trzeba uczyć jej od nowa,
ponieważ ich dotychczasowe metody są zwyczajnie
nieskuteczne. Z moich obserwacji wynika, że pacjenci
mają nadal niską świadomość na temat stosowania nici
dentystycznych.

prevention
2 2019

[52] =>

| opinie

Z jakimi pacjentami ma Pan najczęściej od czynienia?
Zmiana profilu pacjentów jest widoczna na przestrzeni lat. Coraz rzadziej spotykamy przypadki skrajnego zaniedbania. Częściej pojawiają się pacjenci, którzy
zaciskają zęby i nimi zgrzytają. Niestety, tacy stanowią ponad 60% pacjentów. Znaczna część pacjentów
to kobiety, które z racji zaburzeń gospodarki hormonalnej miewają także problemy z przyzębiem.

Jak zatem powinna wyglądać higienizacja profesjonalna, tzn. gabinetowa?
Poza codzienną higieną, która jest kluczem do
sukcesu, pacjent powinien przynajmniej 2 razy w roku
odwiedzić gabinet w celu profesjonalnej higienizacji gabinetowej. Sposoby higienizacji profesjonalnej ulegają
znacznym zmianom z roku na rok – nie tylko dlatego,
że pojawiają się nowe urządzenia, ale też z tego powodu,
że wzrasta świadomość pacjentów w tym zakresie.

Czy prawdziwe jest stwierdzenie, że lekarz dentysta ma możliwość zidentyfikowania wielu niepokojących objawów?
Lekarz dentysta bywa swoistym terapeutą. Po stanie jamy ustnej może zauważyć, w jakim napięciu żyje
pacjent, co może być powodem do skierowania go na
leczenie u innego specjalisty. Stan nierównowagi jest
dodatkowo potęgowany parafunkcjami i zaburzeniami
czynnościowymi, które wynikają z tempa życia i stresu. To z kolei prowadzi do utraty tkanek twardych zęba
w okolicach przyszyjkowych. Praca lekarza dentysty jest
zatem odpowiedzialna, wymaga wiedzy, doświadczenia,
predyspozycji, cierpliwości i pasji.

Higienizacja składa się z kilku etapów. Przede
wszystkim jednak ważna jest współpraca i odpowiednie podejście higienistki oraz lekarza. Lekarz ma do
dyspozycji wiele opcji terapeutycznych, a higienistka
działa bardziej edukacyjnie, uświadamiając, ucząc i instruując. Bardzo istotnym elementem działania całego
procesu jest indywidualna higiena pacjenta. Większość
pacjentów, którzy pojawią się w gabinecie, najczęściej
wymaga nauczenia ich prawidłowego sposobu szczotkowania zębów.

prevention
2 2019

Jestem pod dużym wrażeniem koncepcji GBT
(Guided Biofilm Therapy). Moim zdaniem jest to

[53] =>

opinie

|

i nie używać ultradźwięków dużej mocy, ponieważ
pacjent powinien odczuwać pełen komfort podczas
całego zabiegu. Urządzenie AirFlow ® Prophylaxis
Master wraz z całą terapią wg protokołu GBT daje
bardzo jasne wskazówki, jak postępować z pacjentem
w fazie podtrzymującej.

odpowiedź na fakt, że nie wszyscy radzą sobie z codzienną higieną, bo nie mają odpowiednich narzędzi
do tzw. fazy podtrzymującej, która nie jest taka sama,
jak we wszystkich innych protokołach higienizacyjnych. Po pierwsze, trzeba bardzo delikatnie traktować
pacjenta: nie zużywać zębów, nie stosować kiretażu

prevention
2 2019

53

[54] =>

| opinie

Rola fazy podtrzymującej to nie tylko utrzymanie
zdrowia tkanek przyzębia, ale także utrwalenie wyników,
na które ciężko pracował cały zespół, ale i pacjent. Jeżeli nie zostanie to wdrożone, to wiadomą rzeczą jest,
że wcześniej czy później pacjent zniweczy wszystkie te
wysiłki poprzez doprowadzenie do próchnicy wtórnej
i nawrotu stanów zapalnych. Jeśli pacjent będzie przy-

54

prevention
2 2019

chodził na zabiegi podtrzymujące 2-3 razy w roku, będzie znacząco mniej narażony na konieczność leczenia
periodontopatii.
Często mówi się, że pacjent powinien przychodzić
do higienistki, tak jak odwiedza fryzjera – wydaje się
to dobrym porównaniem. Program podtrzymywania

[55] =>

opinie

sięcy. Średnio pacjenci przychodzą co 4 miesiące, ale
zdarzają się i tacy, którzy odwiedzają nas co miesiąc.
Dzieje się tak szczególnie w przypadku, gdy pacjent jest
niedostatecznie sprawny manualnie.

Jest Pan zwolennikiem idei Guided Biofilm Therapy, a nawet jej ambasadorem, sprawdził ją Pan na pacjentach i widzi jej głęboki sens. Co Pana przekonuje
w koncepcji GBT?
Zawsze popieram koncepcje, których pozytywny
efekt mogę zauważyć w praktyce. Jestem zwolennikiem
promowania rozwiązań działających skutecznie i przynoszących wymierne korzyści. Koncepcja GBT przekonuje
mnie wykorzystaniem procedur, które są małoinwazyjne
i komfortowe, a jednocześnie wspomagają jakże ważną edukację i motywację pacjenta. Pacjent, dla którego
zabieg profilaktyczny jest przyjemny, chętniej przychodzi na kolejne wizyty. Urządzenie AirFlow ma funkcję
podgrzewania wody oraz system No Pain, co znacznie
zmniejsza dolegliwości bólowe pacjenta. Koncepcja używania różnego rodzaju piasku i sposobów piaskowania
sprawdza się szczególnie w sytuacjach, które stanowią
spore wyzwanie, np. przy implantach i uzupełnieniach
protetycznych.
Jakie zauważa Pan dominujące trendy w światowej
periodontologii?
Od lat skupiamy się na jak najmniej inwazyjnych
i w miarę możliwości niechirurgicznych metodach walki
z biofilmem i złogami nazębnymi, aby w jak najmniejszym stopniu podrażniać i uszkadzać tkanki przyzębia.
Jeśli konieczne są interwencje chirurgiczne, to również
jestem zwolennikiem stosowania technik minimalnie
inwazyjnych, zarówno w leczeniu regeneracyjnym, jak
i resekcyjnym czy w chirurgii śluzówkowo-dziąsłowej.
Nieustającą inspiracją są dla mnie 2 szkoły: niemiecka
(z takimi specjalistami, jak: prof. Hurzeler, prof. Wachtel,
prof. Boltz i prof. Zur) i włoska (prof. Zuchelli, prof. Piniprato, prof. Cortelinii i prof. Tonetti).

wyników leczenia choroby przyzębia, ale także skuteczna profilaktyka innych schorzeń jamy ustnej to systematyczna faza podtrzymująca, czyli profesjonalna
higienizacja co 3-6 miesięcy. Uważni pacjenci chętni
do współpracy, którzy słuchali wskazówek higienistki
w pierwszym etapie i rygorystycznie stosują się do zaleceń, wymagają rzadszych wizyt, nawet raz na 8 mie-

Gdzie, Pana zdaniem, przebiega granica kompetencji lekarza dentysty ogólnego, higienistki, a kiedy
niezbędna jest już interwencja periodontologa?
Większość periodontologicznych problemów leczniczych jest do rozwiązania w zakresie niechirurgicznym.
To oznacza, że dobrze przeprowadzona procedura higienizacji, skalingu głębokiego, systematyczne oczyszczanie kieszeni przyzębnych, usuwanie biofilmu i złogów
nazębnych to klucz do sukcesu. A takie działania mogą
podejmować zespoły składające się z lekarzy dentystów
i higienistek.
Istnieje wskaźnik praktyczny pomagający w diagnostyce, tj. Periodontal Screening and Recording Index,
który jest modyfikacją wskaźnika CPITN – powinien
wykonywać go każdy praktyk. Badanie to pomaga
w zakwalifikowaniu pacjenta do grupy wymagającej

prevention
2 2019

[56] =>

| opinie

leczenia podstawowego i odróżnieniu go od tego, który wymaga już interwencji specjalisty periodontologa.
System kodów oznacza odpowiednio: (1) krwawienie
podczas sondowania, (2) obecność kamienia nazębnego, (3) obecność kieszonek przyzębnych od 3,5 mm do
5,5 mm, (4) obecność kieszonek przyzębnych powyżej
6 mm. Przyjmuje się, że w 4-stopniowej skali pierwsze
2 grupy pacjentów kwalifikują się do leczenia przez lekarzy bez specjalizacji, a w momencie, gdy głębokość kieszonek przekracza 3,5 mm, pacjenci wymagają leczenia
specjalistycznego. Wspomniane urządzenie daje w tym
zakresie ogrom możliwości, a skutkiem jest profilaktyka
na dużo wyższym poziomie.

Gdy słyszę rozmowy o profilaktyce, mam takie
spostrzeżenie, że im skala świadomości pacjentów
będzie większa, tym mniejsza będzie liczba trudnych
przypadków wynikających z wieloletnich zaniedbań.
Czy nie ma tu konfliktu między profilaktyką a rentownością?
Na zachodzie choroby przyzębia były w znacznej
mierze opanowane, choć z drugiej strony, niedawna

prevention
2 2019

fala migracji zmieniła statystki. Na przykład Skandynawia – region, w którym profilaktyka była na najwyższym
poziomie, został zalany emigrantami. To bardzo zmieniło
sytuację. Z powodu niewystępowania trudnych przypadków chorób przyzębia nie było tam specjalistów, którzy
sprostaliby nowej sytuacji. I teraz muszą się z tymi problemami zmierzyć, być może wielu zagadnień nauczyć
się na nowo.
Prewencja pierwotna dotycząca pacjentów z aktywną chorobą może się zmniejszyć, ale jest jeszcze profilaktyka wtórna, tj. tych pacjentów, którzy przeszli tę chorobę. Prewencja w ich przypadku jest naprawdę trudna.
Jeśli pacjent przeszedł drogę z zaawansowanej choroby,
to dzięki Guided Biofilm Therapy łatwiej nam utrzymać
wyniki leczenia, ale trzeba pacjentowi w tym pomóc,
ponieważ na co dzień ma on problem z samodzielnym
utrzymaniem higieny, ze względu na utratę przyzębia,
a zatem trudne warunki miejscowe.
Jeszcze przez długie lata będzie wielu pacjentów
z problemami chorób przyzębia i próchnicą. Spowo-

[57] =>

opinie

dowane jest to szybkim tempem życia, ale też niską
świadomością higieny jamy ustnej w krajach, w których medycyna jest mniej rozwinięta. Interesujące jest
to, że problemy periodontologiczne dotyczą w równym stopniu pacjentów, którzy mają wiedzę na temat
higienizacji i czasem wręcz nadmiernie stosują się do
zaleceń w tym zakresie, jak i tych, którzy nawet nie
potrafią zastosować podstawowych metod higienizacyjnych.

Jaką zatem przyjąć strategię walki z chorobami
przyzębia?
Posłużę się przykładem kompleksowego leczenia
przyszyjkowych ubytków niepróchnicowego pochodzenia, m.in. abfrakcji czy abrazji. Obecnie większość
dentystów zajmuje się zaburzeniami czynnościowymi.
Istnieje praktyczna koncepcja prof. Zuchellego, wg
której najpierw trzeba sprawdzić, dlaczego doszło do
takich problemów, a potem połączyć leczenie odtwórcze ubytków z periodontologicznym pokryciem recesji
przyzębia. To bardzo skomplikowana koncepcja, ale
doskonale pomagająca pacjentom. Skutecznie wyleczonych pacjentów jest coraz więcej. Efektem tej
terapii są ładne zęby, nieobnażone korzenienie, brak
nadwrażliwość. Wniosek jest oczywisty: nawet, jeśli
się nam wydaje, że jakiś problem się kończy, to trzeba
mieć oczy otwarte, bo inny problem może się właśnie
zaczynać.

grupy zawodowej? Wydaje się, że nazbyt często higienistki i ich rola w kompleksowej opiece stomatologicznej jest niedoceniana...
Moim zdaniem, dla części problemem jest brak regulacji prawnych dotyczących np. samodzielnej działalności. Uważam, że dobrze zorganizowana higienizacja
przynosi satysfakcjonujące dochody. Każda inna dziedzina stomatologii generuje dużo większe koszty. Nawet
zakup drogiego urządzenia do higienizacji, przy dobrze
zorganizowanej działalności staje się szybko zwracającą
się inwestycją wartą poniesienia. Można powiedzieć, że
u większości pacjentów próchnica i choroby przyzębia,
w dużej mierze zostały wyeliminowane, właśnie dzięki
higienistkom.
Na naszych kursach i warsztatach szkolimy kilkadziesiąt osób rocznie, bo przyswojenie takiej wiedzy
wymaga odpowiedniej kontroli kursanta i indywidualnego podejścia do ucznia. Często absolwenci mówią nam
potem, że stworzenie takich kursów to rewelacyjny pomysł! W efekcie zwiększają rentowność, prestiż i dochód
swoich praktyk. Dzięki takim metodom leczenie staje
się efektywniejsze i opłacalność gabinetów stomatologicznych wzrasta. Pacjenci natomiast są otoczeni lepszą opieką stomatologiczną i higienizacyjną, co znacznie
wpływa na skrócenie czasu leczenia.

Rozmawiał: Grzegorz Rosiak

Jakie, Pana zdaniem, warunki trzeba spełnić,
aby współpraca pacjent-higienistka-lekarz była bezwzględnie skuteczna? Co robić, aby osiągnąć sukces
w całym procesie dbania o higienę i utrzymania jej jak
najdłużej na satysfakcjonującym poziomie?
Warunkiem skutecznej terapii jest profesjonalna higienizacja naddziąsłowa i poddziąsłowa. Coraz bardziej
udokumentowana naukowo jest suplementacja witaminą D3, co rekomenduje PTS, głównie w osobie prof.
Marzeny Dominiak, która obecnie na wielu wykładach
podejmuje tę tematykę.
Najważniejsza jest terapia podstawowa (niechirurgiczna). Jestem absolutnym przeciwnikiem stosowania
wyłącznie fizykoterapii (np. laseroterapii), płukania kieszonek, periochipów oraz ozonoterapii w momencie, kiedy
jak wspomniałem, nie podejmiemy terapii podstawowej.
Takie działania jak najbardziej polecam, ale dopiero, gdy
u pacjenta zostały uprzednio przeprowadzone podstawowe zabiegi higienizacyjne. Tutaj właśnie doskonale
sprawdza się koncepcja Guided Biofilm Therapy.

Prowadzi Pan wiele szkoleń i kursów zawodowych
nie tylko dla lekarzy, ale także dla higienistek. Jest Pan
współautorem podręcznika na temat instrumentarium
i procedur zabiegowych w zakresie usuwania złogów
nazębnych, z której chętnie korzystają higienistki. Jak
ocenia Pan poziom profesjonalizmu i wykształcenia tej

prevention
2 2019

[58] =>

| o wydawcy

Zespół redakcyjny:
Redaktor prowadzący:
Marzena Bojarczuk
m.bojarczuk@dental-tribune.com
tel.: 607 811 250

Prenumerata:
Monika Spytek
m.spytek@dental-tribune.com
tel.: 600 019 616

Marketing i reklama:
Grzegorz Rosiak,
g.rosiak@dental-tribune.com
tel.: 606 202 508

Nakład:
2.000 egz.

Publisher/President/
Chief Executive Officer
Torsten R. Oemus

Sales & Production Support
Hajir Shubbar
Puja Daya
Madleen Zoch

Chief Financial Officer
Dan Wunderlich
Director of Content
Claudia Duschek

Executive Producer
Gernot Meyer
Advertising Disposition
Marius Mezger

Wydawca
DTI Media
Abrahama 18 lok. 168
03-982 Warszawa
na licencji:
Dental Tribune International GmbH
www.dental-tribune.com

Dental Tribune International GmbH
Holbeinstr. 29, 04229 Leipzig,
Germany
Tel.: +49 341 48 474 302
Fax: +49 341 48 474 173
info@dental-tribune.com
www.dental-tribune.com

©2019, Dental Tribune International GmbH.
All rights reserved. Dental Tribune International makes every effort to report clinical information and manufacturer’s product news
accurately, but cannot assume responsibility for the validity of product claims, or for typographical errors. The publishers also do not
assume responsibility for product names, claims, or statements made by advertisers. Opinions expressed by authors are their own
and may not reflect those of Dental Tribune International.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Z wyjątkiem artykułów oznaczonych w sposób szczególny, prace umieszczone w magazynie Laser_International Magazine of Laser
Dentistry, wydanie polskie mogły być publikowane wcześniej w jednym z następujących czasopism: I nternational Magazine of Oral
Implantology, Implantologie Journal, Oralchirurgie Journal, Endodontie Journal, Dentalhygiene Journal, Laser Journal, Zahnarzt Wirtschaft Praxis, Z ahnarzt Wirtschaft Praxis spezial, Z ahntechnik Wirtschaft Labor, Dentalzeitung, Cosmetic Dentistry beauty & science,
Dental Tribune. Redakcja Laser_International Magazine of Laser Dentistry dokłada wszelkich starań, aby publikować artykuły kliniczne
oraz informacje od producentów jak najrzetelniej. Nie możemy jednak odpowiadać za informacje podawane przez producentów. Wydawca nie odpowiada również za nazwy produktów oraz informacje o nich, podawane przez ogłoszeniodawców. Opinie przedstawiane przez
autorów nie są stanowiskiem redakcji polskiego wydania pisma Laser_International Magazine of Laser Dentistry.

prevention
2 2019

[59] =>

12-14 marca 2020, Kraków

KRAKDENT
28. Międzynarodowe Targi Stomatologiczne w Krakowie

NATURALNIE

NAJLEPSI

Miejsce targów:

Organizator:

www.krakdent.pl

®

[60] =>

) [page_count] => 60 [pdf_ping_data] => Array ( [page_count] => 60 [format] => PDF [width] => 595 [height] => 842 [colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED ) [linked_companies] => Array ( [ids] => Array ( ) ) [cover_url] => [cover_three] =>

[cover] => Prevention Poland No. 2, 2019

[toc] => Array ( [0] => Array ( [title] => Cover [page] => 01 ) [1] => Array ( [title] => Spis treści [page] => 03 ) [2] => Array ( [title] => Od wydawcy [page] => 04 ) [3] => Array ( [title] => Prawidłowa higiena jamy ustnej w czasie leczenia ortodontycznego [page] => 06 ) [4] => Array ( [title] => Dziecko w gabinecie higieny [page] => 18 ) [5] => Array ( [title] => Polskie Towarzystwo Stomatologiczne [page] => 28 ) [6] => Array ( [title] => News [page] => 38 ) [7] => Array ( [title] => „Pacjent powinien przychodzić na higienizację tak często, jak odwiedza fryzjera lub kosmetyczkę” [page] => 51 ) [8] => Array ( [title] => O wydawcy [page] => 58 ) ) [toc_html] =>

Table of contents

[toc_titles] =>

[cached] => true )