Cover / Spis treści / Editorial / Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów / Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo / Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego / Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses / O wydawcy
Cover
01 - 01 viewSpis treści
03 - 03 viewEditorial
04 - 04 viewAktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
06 - 16 viewWspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
18 - 24 viewUsunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego
26 - 29 viewAmplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
32 - 44 viewO wydawcy
48 - 48 viewArray
(
[post_data] => WP_Post Object
(
[ID] => 76698
[post_author] => 0
[post_date] => 2019-03-29 12:02:04
[post_date_gmt] => 2019-03-29 12:02:04
[post_content] =>
[post_title] => laser Poland No. 3+4, 2018
[post_excerpt] =>
[post_status] => publish
[comment_status] => closed
[ping_status] => closed
[post_password] =>
[post_name] => laser-poland-no-1-2019
[to_ping] =>
[pinged] =>
[post_modified] => 2024-10-23 17:56:01
[post_modified_gmt] => 2024-10-23 17:56:01
[post_content_filtered] =>
[post_parent] => 0
[guid] => https://e.dental-tribune.com/epaper/laserpol030418/
[menu_order] => 0
[post_type] => epaper
[post_mime_type] =>
[comment_count] => 0
[filter] => raw
)
[id] => 76698
[id_hash] => f6276aa97a23badb60d64cbd886166262ac72e7f1d47333c5379ae89938137fc
[post_type] => epaper
[post_date] => 2019-03-29 12:02:04
[fields] => Array
(
[pdf] => Array
(
[ID] => 76699
[id] => 76699
[title] => LaserPOL03+0418.pdf
[filename] => LaserPOL03+0418.pdf
[filesize] => 0
[url] => https://e.dental-tribune.com/wp-content/uploads/LaserPOL03+0418.pdf
[link] => https://e.dental-tribune.com/epaper/laser-poland-no-1-2019/laserpol030418-pdf-2/
[alt] =>
[author] => 0
[description] =>
[caption] =>
[name] => laserpol030418-pdf-2
[status] => inherit
[uploaded_to] => 76698
[date] => 2024-10-23 17:55:55
[modified] => 2024-10-23 17:55:55
[menu_order] => 0
[mime_type] => application/pdf
[type] => application
[subtype] => pdf
[icon] => https://e.dental-tribune.com/wp-includes/images/media/document.png
)
[cf_issue_name] => laser Poland No. 1, 2019
[cf_edition_number] => 0119
[contents] => Array
(
[0] => Array
(
[from] => 01
[to] => 01
[title] => Cover
[description] => Cover
)
[1] => Array
(
[from] => 03
[to] => 03
[title] => Spis treści
[description] => Spis treści
)
[2] => Array
(
[from] => 04
[to] => 04
[title] => Editorial
[description] => Editorial
)
[3] => Array
(
[from] => 06
[to] => 16
[title] => Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
[description] => Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
)
[4] => Array
(
[from] => 18
[to] => 24
[title] => Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
[description] => Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
)
[5] => Array
(
[from] => 26
[to] => 29
[title] => Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego
[description] => Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego
)
[6] => Array
(
[from] => 32
[to] => 44
[title] => Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
[description] => Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
)
[7] => Array
(
[from] => 48
[to] => 48
[title] => O wydawcy
[description] => O wydawcy
)
)
)
[permalink] => https://e.dental-tribune.com/epaper/laser-poland-no-1-2019/
[post_title] => laser Poland No. 3+4, 2018
[client] =>
[client_slug] =>
[pages_generated] =>
[pages] => Array
(
[1] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-0.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-0.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-0.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-0.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-0.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-0.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[2] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-1.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-1.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-1.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-1.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-1.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-1.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[3] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-2.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-2.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-2.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-2.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-2.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-2.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[4] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-3.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-3.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-3.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-3.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-3.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-3.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[5] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-4.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-4.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-4.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-4.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-4.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-4.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[6] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-5.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-5.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-5.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-5.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-5.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-5.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[7] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-6.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-6.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-6.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-6.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-6.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-6.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[8] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-7.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-7.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-7.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-7.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-7.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-7.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[9] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-8.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-8.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-8.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-8.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-8.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-8.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[10] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-9.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-9.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-9.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-9.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-9.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-9.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[11] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-10.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-10.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-10.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-10.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-10.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-10.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[12] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-11.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-11.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-11.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-11.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-11.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-11.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[13] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-12.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-12.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-12.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-12.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-12.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-12.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[14] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-13.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-13.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-13.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-13.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-13.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-13.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[15] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-14.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-14.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-14.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-14.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-14.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-14.jpg
)
[ads] => Array
(
[0] => Array
(
[post_data] => WP_Post Object
(
[ID] => 76700
[post_author] => 0
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[post_date_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content] =>
[post_title] => epaper-76698-page-15-ad-76700
[post_excerpt] =>
[post_status] => publish
[comment_status] => closed
[ping_status] => closed
[post_password] =>
[post_name] => epaper-76698-page-15-ad-76700
[to_ping] =>
[pinged] =>
[post_modified] => 2024-10-23 17:55:55
[post_modified_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content_filtered] =>
[post_parent] => 0
[guid] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-15-ad/
[menu_order] => 0
[post_type] => ad
[post_mime_type] =>
[comment_count] => 0
[filter] => raw
)
[id] => 76700
[id_hash] => f19f66748e26ebfa698514a637d6f367403ca8bef8c514d74b32e42c0770c9aa
[post_type] => ad
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[fields] => Array
(
[url] => https://www.dental-tribune.com/c/fdi-world-dental-federation/about/
[link] => URL
)
[permalink] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-15-ad-76700/
[post_title] => epaper-76698-page-15-ad-76700
[post_status] => publish
[position] => 0.33222591362126,0.23474178403756,99.335548172757,99.295774647887
[belongs_to_epaper] => 76698
[page] => 15
[cached] => false
)
)
[html_content] =>
)
[16] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-15.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-15.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-15.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-15.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-15.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-15.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[17] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-16.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-16.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-16.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-16.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-16.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-16.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[18] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-17.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-17.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-17.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-17.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-17.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-17.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[19] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-18.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-18.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-18.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-18.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-18.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-18.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[20] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-19.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-19.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-19.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-19.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-19.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-19.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[21] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-20.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-20.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-20.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-20.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-20.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-20.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[22] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-21.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-21.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-21.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-21.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-21.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-21.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[23] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-22.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-22.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-22.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-22.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-22.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-22.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[24] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-23.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-23.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-23.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-23.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-23.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-23.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[25] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-24.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-24.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-24.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-24.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-24.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-24.jpg
)
[ads] => Array
(
[0] => Array
(
[post_data] => WP_Post Object
(
[ID] => 76701
[post_author] => 0
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[post_date_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content] =>
[post_title] => epaper-76698-page-25-ad-76701
[post_excerpt] =>
[post_status] => publish
[comment_status] => closed
[ping_status] => closed
[post_password] =>
[post_name] => epaper-76698-page-25-ad-76701
[to_ping] =>
[pinged] =>
[post_modified] => 2024-10-23 17:55:55
[post_modified_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content_filtered] =>
[post_parent] => 0
[guid] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-25-ad/
[menu_order] => 0
[post_type] => ad
[post_mime_type] =>
[comment_count] => 0
[filter] => raw
)
[id] => 76701
[id_hash] => 4f06a9c1287d38aa356bef97ab27f8a1c59ed86b98c185d4ba38f350efd2b902
[post_type] => ad
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[fields] => Array
(
[url] => https://pl.dental-tribune.com/c/targi-w-krakowie-sp-z-o-o/about/
[link] => URL
)
[permalink] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-25-ad-76701/
[post_title] => epaper-76698-page-25-ad-76701
[post_status] => publish
[position] => 0.66445182724252,0.46948356807512,99.003322259136,99.06103286385
[belongs_to_epaper] => 76698
[page] => 25
[cached] => false
)
)
[html_content] =>
)
[26] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-25.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-25.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-25.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-25.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-25.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-25.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[27] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-26.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-26.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-26.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-26.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-26.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-26.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[28] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-27.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-27.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-27.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-27.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-27.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-27.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[29] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-28.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-28.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-28.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-28.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-28.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-28.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[30] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-29.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-29.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-29.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-29.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-29.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-29.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[31] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-30.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-30.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-30.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-30.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-30.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-30.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[32] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-31.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-31.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-31.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-31.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-31.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-31.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[33] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-32.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-32.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-32.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-32.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-32.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-32.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[34] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-33.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-33.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-33.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-33.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-33.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-33.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[35] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-34.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-34.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-34.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-34.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-34.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-34.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[36] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-35.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-35.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-35.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-35.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-35.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-35.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[37] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-36.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-36.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-36.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-36.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-36.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-36.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[38] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-37.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-37.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-37.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-37.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-37.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-37.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[39] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-38.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-38.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-38.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-38.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-38.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-38.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[40] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-39.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-39.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-39.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-39.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-39.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-39.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[41] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-40.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-40.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-40.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-40.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-40.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-40.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[42] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-41.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-41.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-41.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-41.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-41.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-41.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[43] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-42.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-42.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-42.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-42.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-42.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-42.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[44] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-43.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-43.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-43.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-43.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-43.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-43.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[45] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-44.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-44.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-44.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-44.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-44.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-44.jpg
)
[ads] => Array
(
[0] => Array
(
[post_data] => WP_Post Object
(
[ID] => 76702
[post_author] => 0
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[post_date_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content] =>
[post_title] => epaper-76698-page-45-ad-76702
[post_excerpt] =>
[post_status] => publish
[comment_status] => closed
[ping_status] => closed
[post_password] =>
[post_name] => epaper-76698-page-45-ad-76702
[to_ping] =>
[pinged] =>
[post_modified] => 2024-10-23 17:55:55
[post_modified_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content_filtered] =>
[post_parent] => 0
[guid] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-45-ad/
[menu_order] => 0
[post_type] => ad
[post_mime_type] =>
[comment_count] => 0
[filter] => raw
)
[id] => 76702
[id_hash] => 0485bdaf351e37605bd6b052e4df326c3f6469b185dfb7d670795eb324508dd0
[post_type] => ad
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[fields] => Array
(
[url] => https://www.dtstudyclub.com/
[link] => URL
)
[permalink] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-45-ad-76702/
[post_title] => epaper-76698-page-45-ad-76702
[post_status] => publish
[position] => 0.66445182724252,0.23474178403756,99.003322259136,99.765258215962
[belongs_to_epaper] => 76698
[page] => 45
[cached] => false
)
)
[html_content] =>
)
[46] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-45.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-45.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-45.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-45.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-45.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-45.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[47] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-46.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-46.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-46.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-46.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-46.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-46.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[48] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-47.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-47.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-47.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-47.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-47.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-47.jpg
)
[ads] => Array
(
)
[html_content] =>
)
[49] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-48.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-48.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-48.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-48.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-48.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-48.jpg
)
[ads] => Array
(
[0] => Array
(
[post_data] => WP_Post Object
(
[ID] => 76703
[post_author] => 0
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[post_date_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content] =>
[post_title] => epaper-76698-page-49-ad-76703
[post_excerpt] =>
[post_status] => publish
[comment_status] => closed
[ping_status] => closed
[post_password] =>
[post_name] => epaper-76698-page-49-ad-76703
[to_ping] =>
[pinged] =>
[post_modified] => 2024-10-23 17:55:55
[post_modified_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content_filtered] =>
[post_parent] => 0
[guid] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-49-ad/
[menu_order] => 0
[post_type] => ad
[post_mime_type] =>
[comment_count] => 0
[filter] => raw
)
[id] => 76703
[id_hash] => ebe8d3815898f3ece9c092d6227783ec95c23d6f4cb091925afe82795fff0f16
[post_type] => ad
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[fields] => Array
(
[url] => https://www.dental-tribune.com/company/croixture/
[link] => URL
)
[permalink] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-49-ad-76703/
[post_title] => epaper-76698-page-49-ad-76703
[post_status] => publish
[position] => 0.33222591362126,1.4084507042254,99.335548172757,98.1220657277
[belongs_to_epaper] => 76698
[page] => 49
[cached] => false
)
)
[html_content] =>
)
[50] => Array
(
[image_url] => Array
(
[2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/2000/page-49.jpg
[1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/1000/page-49.jpg
[200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/200/page-49.jpg
)
[key] => Array
(
[2000] => 76698-dfdbbaf2/2000/page-49.jpg
[1000] => 76698-dfdbbaf2/1000/page-49.jpg
[200] => 76698-dfdbbaf2/200/page-49.jpg
)
[ads] => Array
(
[0] => Array
(
[post_data] => WP_Post Object
(
[ID] => 76704
[post_author] => 0
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[post_date_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content] =>
[post_title] => epaper-76698-page-50-ad-76704
[post_excerpt] =>
[post_status] => publish
[comment_status] => closed
[ping_status] => closed
[post_password] =>
[post_name] => epaper-76698-page-50-ad-76704
[to_ping] =>
[pinged] =>
[post_modified] => 2024-10-23 17:55:55
[post_modified_gmt] => 2024-10-23 17:55:55
[post_content_filtered] =>
[post_parent] => 0
[guid] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-50-ad/
[menu_order] => 0
[post_type] => ad
[post_mime_type] =>
[comment_count] => 0
[filter] => raw
)
[id] => 76704
[id_hash] => 0b5d8900b2e8cf72e4815b013947f8636e3fac597d7bf82f543da0301f39036a
[post_type] => ad
[post_date] => 2024-10-23 17:55:55
[fields] => Array
(
[url] => https://www.dental-tribune.com/c/fotona-d-o-o/
[link] => URL
)
[permalink] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-76698-page-50-ad-76704/
[post_title] => epaper-76698-page-50-ad-76704
[post_status] => publish
[position] => 0.33222591362126,0.46948356807512,99.335548172757,99.06103286385
[belongs_to_epaper] => 76698
[page] => 50
[cached] => false
)
)
[html_content] =>
)
)
[pdf_filetime] => 1729706155
[s3_key] => 76698-dfdbbaf2
[pdf] => LaserPOL03+0418.pdf
[pdf_location_url] => https://e.dental-tribune.com/tmp/dental-tribune-com/76698/LaserPOL03+0418.pdf
[pdf_location_local] => /var/www/vhosts/e.dental-tribune.com/httpdocs/tmp/dental-tribune-com/76698/LaserPOL03+0418.pdf
[should_regen_pages] => 1
[pdf_url] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/76698-dfdbbaf2/epaper.pdf
[pages_text] => Array
(
[1] =>
laser
ISSN 2354-0494
•
ICV: 48,07 pkt.
• Vol. 5
international magazine of
3+4/18
laser dentistry
wydanie polskie
Biofilm
Ablacja z zębów
i implantów
Rekonstrukcja
Złamania poddziąsłowe
Chirurgia
Ziarniniak olbrzymiokomórkowy
[2] =>
magazine
02 laser
3+4 2018
[3] =>
spis treści
od wydawcy
Wiedza, zrozumienie i nauka od podstaw!
4
biofilm bakteryjny
Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu
z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
6
Sigrun Eick, Ivan Meier, Florian Spoerle, Philip Bender, Akira Aoki,
Yuichi Izumi, Giovanni E. Salvi, Anton Sculean
Strona 18
rekonstrukcja
Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
18
Piotr Roszkiewicz
chirurgia
Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego
za pomocą lasera diodowego
Strona 26
26
Maziar Mir, Masoud Mojahedi, Jan Tunér, Masoud Shabani
study
Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics
with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
32
Nejc Lukač, Matija Jezeršek
informacje
Strona 32
O wydawcy
48
Zdjęcie na okładce dzięki uprzejmości firmy BTL Polska Sp. z p.o.
laser
3+4 2018
03
[4] =>
od wydawcy
Wiedza, zrozumienie i nauka
od podstaw!
Nowoczesna stomatologia to już nie tylko ta oglądana podczas prezentacji na zagranicznych kongresach
i sympozjach, choć ich wartości nie sposób przecenić.
Zaawansowane urządzenia, technologie i metody znane
są polskim lekarzom również z krajowych klinik i ośrodków. Także wiedza dostarczana podczas konferencji naukowych, odbywających się w Polsce, w niczym nie ustępuje tej prezentowanej w odległych krajach. Tym bardziej,
że do nas przyjeżdża wielu wykładowców i ekspertów
z zagranicy, a polscy praktycy dzielą się swoją wiedzą
i doświadczeniem z kolegami za granicą – w wielu dziedzinach, także w stomatologii laserowej.
Grupa zwolenników laserów w stomatologii i lekarzy-praktyków rośnie z miesiąca na miesiąc, kolejni nieprzekonani, bacznie obserwując innych, przekonują się
sami. Najlepszą rekomendacją pozostają opinie użytkowników – tych, którzy zaczynali „laserową przygodę”
jako pierwsi, a dziś są ekspertami w tym zakresie. „Dla
mnie lasery to przyszłość i trzeba nauczyć się nimi pracować” – twierdzi prof. Marzena Dominiak, prezydent
Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. „Laser pomaga mi niemal we wszystkich procedurach klinicznych,
od początku zachwycił mnie ideą pracy i możliwościami”
– mówi dr n. med. Michał Nawrocki, właściciel Nawrocki
Clinic w Gdańsku, implantolog, pionier stomatologii laserowej na Pomorzu. „Nie czekajcie ani chwili dłużej! Dzisiaj
nie jest ważne, z jakim laserem zaczynamy swoją przygodę – najważniejsze jest to, aby zacząć ją jak najszyb-
04 laser
3+4 2018
ciej!” – dodaje Piotr Roszkiewicz, właściciel Kliniki „Na
Brzozowej” w podwarszawskich Laskach, przy której
działa także Laser And Health Academy.
Wszyscy – zarówno, początkujący, jak i zaawansowani w swym doświadczeniu lekarze dentyści, praktykujący w sferze stomatologii laserowej zgodnie podkreślają
wartość i konieczność ciągłej edukacji jako warunku, niezbędnego do osiągnięcia sukcesu. „Nauka od podstaw
jest kluczowa. Fizyka, zakresy pracy, ustawienia, wskazania, przeciwwskazania – laser jest skutecznym urządzeniem, ale pod warunkiem, że pamiętamy o wszelkich
zasadach bezpieczeństwa. Brak podstaw to, niestety,
najkrótsza droga do braku efektów, a czasem i groźnych
powikłań. To szybko może zniechęcić do tego urządzenia”
– przestrzega prof. Marzena Dominiak. „Tak, jak z każdym nowym urządzeniem, potrzebne jest doświadczenie
w postępowaniu i obchodzeniu się z nim – wówczas praca staję się szybsza i przyjemniejsza i, co najważniejsze,
przewidywalna. W przypadku leczenia przy pomocy lasera niesłychanie istotna jest wiedza i zrozumienie jego działania” – dodaje dr Michał Nawrocki.
Niniejszym przekazujemy Państwu kolejną porcję wiedzę na temat laserów i ich zastosowania w stomatologii,
zapraszając do lektury kolejnego wydania polskiej edycji
kwartalnika laser.
Redakcja
[5] =>
[6] =>
biofilm bakteryjny
Aktywność in vitro lasera Er:YAG
na biofilmie w porównaniu
z innymi metodami leczenia – ablacja
z powierzchni implantów i zębów
Sigrun Eick, Ivan Meier, Florian Spoerle, Philip Bender, Akira Aoki, Yuichi Izumi,
Giovanni E. Salvi, Anton Sculean
Streszczenie: Biofilm bakteryjny odgrywa główną rolę w etiologii chorób przyzębia i tkanek wokół implantu. Celem
pracy była ocena usunięcia biofilmu bakteryjnego oraz przyczepu komórek nabłonka (EC), fibroblastów dziąseł (GF)
i komórek osteoblastopodobnych (OC) do powierzchni zębiny i tytanu po zastosowaniu lasera Er:YAG w porównaniu
z innymi metodami leczenia.
Słowa kluczowe: biofilm bakteryjny, laser Er:YAG, ablacja, implanty, zęby.
Cel badań
Materiały i metody
Biofilm bakteryjny odgrywa główną rolę w etiologii chorób przyzębia i tkanek wokół implantu. Celem
niniejszej pracy była ocena usunięcia biofilmu bakteryjnego oraz przyczepu komórek nabłonka (EC), fibroblastów dziąseł (GF) i komórek osteoblastopodobnych
(OC) do powierzchni zębiny i tytanu po zastosowaniu
lasera Er:YAG w porównaniu z innymi metodami
leczenia.
Wielogatunkowy biofilmy bakteryjny hodowano na
wystandaryzowanych próbkach zębiny i tytanu o powierzchni piaskowanej i wytrawiano kwasem (SLA)
przez 3,5 doby. Następnie próbki zostały umieszczone
w sztucznie stworzonych kieszeniach. Stosowane były
następujące metody usuwania biofilmu:
1. Gracey (zębina) lub tytanowe kirety (CUR),
2. laser Er:YAG,
Ryc. 1
Ryc. 1: Niszczenie bakterii planktonowych, wybranych gatunków bakterii i mieszaniny 12 gatunków po 3 * 20 s lasera napromieniowanie
z mocą 70 mJ.
06 laser
3+4 2018
[7] =>
biofilm bakteryjny
Tab. 1:
control
after 3*20 s of laser irradiation with a power of 70 mJ
mean
SD
mean
SD
P. micra
5.14
0.04
5.16
0.02
A. actinom.
5.08
0.05
5.12
0.02
F. nucl.
5.02
0.01
4.99
0.06
P. interm.
5.05
0.04
5.00
0.06
P. gingivalis
5.11
0.01
5.09
0.02
T. forsythia
5.04
0.08
4.86
0.19
mixture
4.91
0.06
4.87
0.06
3. terapia fotodynamiczna (PDT)
4. CUR z pomocniczym PDT (CUR/PDT).
ku do nietraktowanej próbki kontrolnej nie przekraczały
jednak 0,15 log10 CFU (Ryc. 1).
Zbadano liczbę Jednostek Tworzących Kolonie (CFU)
dla pozostałych biofilmów i przyczepów komórek EC, GF
i OC. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą
ANOVA z post-hoc LSD.
Usuwanie biofilmu
z dysków zębiny
Wyniki
Ablacja poddziąsłowych biofilmów, a zwłaszcza odkażanie powierzchni implantów tytanowych laserem Er:YAG
wydaje się być obiecującym podejściem i wymaga dalszych badań.
Bakterie planktonowe
Ponieważ w pierwszych doświadczeniach nie zauważono zależności mocy napromieniania, tylko najwyższa
moc (70 mJ) i najdłuższy czas (3 razy 20 s) zostały wykorzystane w dalszych eksperymentach. Różnice w stosun-
Wszystkie zabiegi redukowały statystycznie znacząco (każde p < 0,01) całkowitą liczbę bakterii. Laser
Er:YAG zmniejszył liczbę bakterii o 2,44 log10 bez znaczących różnic w stosunku do CUR (redukcja 1,71 log10).
Najniższe wartości pozostałych bakterii (redukcja o 4,01
log10) obserwowano dla CUR/PDT, z których każda była
znacząco różna (p < 0,01) od wszystkich innych terapii,
w tym Er:YAG (p = 0,005).
Analizowane pojedyncze gatunki były również statystycznie istotne zmniejszone w porównaniu z nietraktowaną próbką kontrolną. Liczba P. gingivalis (p = 0,008),
T. forsythia (p = 0,026) i F. nucleatum (p = 0,002) były statystycznie istotnie niższe po CUR/PDT niż po zastosowaniu
samego PDT (Ryc. 2).
Ryc. 2
Ryc. 2a i b: Usuwanie biofilmu z dysków zębiny. Pozostałości biofilmu po wystawieniu na działanie kirety Gracey (CUR), terapii fotodynamicznej
(PDT), CUR w połączeniu z promieniowaniem laserowym PDT (CUR/PDT) i Er:YAG. Przedstawiono całkowite zliczenia (cfu; A) i liczby dla wybranych gatunków (B) * p < 0,05; **p < 0,01 w porównaniu z kontrolą (con), p < 0,05; p < 0,01 w porównaniu z CUR² p < 0,05;²² p < 0,01
w porównaniu z PDT § p < 0,05; §§ p < 0,01 w porównaniu z CUR/PDT.
laser
3+4 2018
07
[8] =>
biofilm bakteryjny
Tab. 2a i b
p with
mean
SD
con
6.92
0.75
CUR
5.21
0.64
0.001
PDT
5.16
0.82
0.002
CUR/PDT
2.92
1.90
< 0.001
Er:YAG
4.48
1.55
< 0.001
control
CUR
PDT
< 0.001
< 0.001
CUR/PDT
0.005
ANOVA: p < 0.001
p with
mean
P. gingivalis
SD
con
4.77
0.81
CUR
2.23
1.05
< 0.001
PDT
2.91
1.41
< 0.001
CUR/PDT
1.71
1.15
< 0.001
Er:YAG
2.18
1.1
< 0.001
control
CUR
PDT
CUR/PDT
0.008
ANOVA: p < 0.001
p with
mean
T. forsythia
SD
con
4.67
1.26
CUR
1.72
1.90
< 0.001
PDT
2.72
1.67
0.003
CUR/PDT
1.25
1.56
< 0.001
Er:YAG
2.22
1.94
< 0.001
control
CUR
PDT
CUR/PDT
0.038
ANOVA: p < 0.001
p with
mean
P. micra
SD
con
4.50
0.48
CUR
3.19
1.33
0.001
PDT
3.58
1.37
0.026
CUR/PDT
3.34
0.80
0.005
Er:YAG
3.29
1.11
0.001
control
CUR
PDT
CUR/PDT
PDT
CUR/PDT
ANOVA: p < 0.004
p with
mean
F. nucleatum
SD
con
6.32
0.50
CUR
4.04
1.30
< 0.001
PDT
4.80
0.65
0.011
CUR/PDT
2.83
1.80
< 0.001
Er:YAG
3.94
1.34
< 0.001
ANOVA: p < 0.001
08 laser
3+4 2018
control
CUR
0.002
0.049
[9] =>
biofilm bakteryjny
Adhezja komórek nabłonka dziąsła
i fibroblastów PDL
do dysków zębiny po usunięciu biofilmu
Przyczep komórek nabłonka dziąseł spadł do blisko
zera, jeśli biofilm nie był usunięty (różnica w stosunku
do komórek kontrolnych p < 0,001). Po obróbce powierzchni liczba ta się zwiększyła, ale różnica w stosunku do nietraktowanej próbki eksponowanej na biofilm
była jedynie statystycznie istotna w leczeniu wykonywanym przy użyciu CUR/PDT (p = 0,006). Z wyjątkiem
CUR/PDT, poniżej w przypadku wszystkich innych terapii, znaczenie dla komórek konicznych pozostało (każde p < 0,05).
Liczba fibroblastów PDL również spadła po
ekspozycji na biofilm (p < 0,001). Nie zaobserwowano wyraźnego wzrostu ich liczby po leczeniu i różnicy
do pozostałych komórek kontrolnych (każde p < 0,001),
(Ryc. 3).
Usuwanie biofilmu z dysków tytanowych. Wszystkie
zabiegi zredukowały statystycznie znacząco (każde
p < 0,01) całkowitą liczbę bakterii. Najniższe wartości
pozostałych bakterii (redukcja 4,45 log10) zaobserwowano po użyciu lasera Er:YAG, wynik statystycznie
różni się znacząco (p < 0,01) do PDT i CUR
(całkowita liczba). Co więcej, bakterie P. gingivalis
i T. Forsythia były mniej liczne niż po samym PDT i CUR
(Ryc. 4).
Ryc. 3
Ryc. 3a i b: Adhezja komórek po usunięciu biofilmu z dysków zębiny. Adhezja komórek nabłonka dziąseł (A) i fibroblasty PDL (B) po usunięciu biofilmu za pomocą kirety
Gracey (CUR), terapii fotodynamicznej (PDT), CUR w połączeniu z promieniowaniem laserowym PDT (CUR/PDT) i laserem Er:YAG ** p < 0,01 w porównaniu z kontrolą z bakteriami (con) | p < 0,05; || p < 0,01 w porównaniu z kontrolą bez bakterii (komórki con).
Tab. 3a i b
p with
mean
SD
con cells
273
154
con
5.60
9.84
CUR
129
140
0.029
PDT
102
113
0.011
CUR/PDT
191
190
Er:YAG
101
76
mean
SD
con cells
107
42
con
2.60
3.41
CUR
14.2
21.1
< 0.001
PDT
7.98
10.0
< 0.001
CUR/PDT
15.4
10.2
< 0.001
Er:YAG
7.91
10.5
< 0.001
con cells
control
CUR
PDT
CUR/PDT
PDT
CUR/PDT
< 0.001
0.006
0.010
ANOVA: p < 0.004
p with
con cells
control
CUR
<0.001
ANOVA: p < 0.001
laser
3+4 2018
09
[10] =>
biofilm bakteryjny
Ryc. 4
Ryc. 4a i b: Usuwanie biofilmu z dysków tytanowych. Pozostałości biofilmu po zastosowaniu tytanowej kirety (CUR), terapii fotodynamicznej
(PDT) w połączeniu z kiretą (CUR/PDT) i lasera Er:YAG. Przedstawiono całkowitą liczbę (cfu; A) i liczbę dla wybranych gatunków (B) *p < 0,05;
** p < 0,01 w porównaniu do kontroli (con) p p < 0,05; p < 0,01 w porównaniu z CUR ² p < 0,05; ²² p < 0,01 w porównaniu do PDT.
Tab. 4a i b
p with
mean
SD
con
6.64
0.55
control
< 0.001
CUR
4.17
1.21
< 0.001
PDT
4.08
0.97
< 0.001
CUR/PDT
2.79
1.27
Er:YAG
2.19
1.92
CUR
PDT
< 0.001
0.010
0.015
< 0.001
< 0.001
0.001
CUR/PDT
ANOVA: p < 0.001
p with
mean
P. gingivalis
SD
con
5.02
0.93
CUR
3.32
1.40
0.005
PDT
3.63
1.25
0.020
CUR/PDT
2.19
1.65
< 0.001
Er:YAG
1.68
1.77
< 0.001
control
CUR
PDT
CUR/PDT
0.018
0.007
0.002
ANOVA: p < 0.001
p with
mean
T. forsythia
SD
con
4.81
0.83
CUR
1.44
2.15
< 0.001
PDT
2.48
2.24
0.001
CUR/PDT
0.38
1.28
< 0.001
Er:YAG
0
0
< 0.001
mean
P. micra
SD
con
5.52
0.98
CUR
3.02
2.39
0.004
PDT
3.82
2.24
0.044
CUR/PDT
3.16
2.19
0.006
Er:YAG
2.57
1.98
0.001
control
CUR
PDT
CUR/PDT
0.002
0.027
< 0.001
ANOVA: p < 0.001
ANOVA: p < 0.007
10 laser
3+4 2018
p with
control
CUR
PDT
CUR/PDT
[11] =>
biofilm bakteryjny
mean
F. nucleatum
SD
6.01
4.31
3.07
1.59
2.27
0.73
1.21
2.30
1.76
2.09
con
CUR
PDT
CUR/PDT
Er:YAG
p with
control
CUR
PDT
0.019
< 0.001
< 0.001
< 0.001
< 0.001
0.005
0.040
CUR/PDT
ANOVA: p < 0.001
Adhezja komórek nabłonka dziąsła, fibroblastów
dziąseł i komórek podobnych do osteoblastów
po usunięciu biofilmu z dysków tytanowych
do bakterii na płytkach agarowych,6,25 a zatem może nastąpić absorpcja lasera przez agar, a odparowanie agaru
również wpłynęło na wyniki.
Przywiązanie komórek nabłonka dziąseł spadło, jeśli
biofilm nie został usunięty (różnica w stosunku do komórek
kontrolnych p < 0,001). Po każdym z zastosowanych zabiegów, liczby wzrosły statystycznie istotnie (p < 0,01 z wyjątkiem CUR/PDT (p = 0,016)). Zaobserwowano znaczącą
statystycznie różnicę w stosunku do przylegania komórek
do powierzchni tytanowych bez ekspozycji na biofilm bakteryjny (każdy p < 0,001). Liczba fibroblastów PDL zmniejszyła
się po ekspozycji na biofilm (p = 0,048). Różnica była również
statystycznie istotna, gdy zastosowano PDT do usuwania
biofilmu (p = 0,016). Wyraźny wzrost ich liczebności zaobserwowano po leczeniu Er:YAG i różnica była statystycznie
istotna w porównaniu z próbką kontrolną (p = 0,024) i PDT (p
= 0,007). Wydaje się, że na liczbę dołączonych osteoblastów
nie miała wpływu ekspozycja tytanu na biofilm bakteryjny.
Jednak po usunięciu biofilmu za pomocą lasera Er:YAG,
osteoblasty wystąpiły w statystycznie istotnej większej liczbie (każdy p < 0,01) w porównaniu z grupą kontrolną lub
z którąkolwiek inną grupą w terapii (Ryc. 5).
W jednym z badań, w którym drobnoustroje zostały rozprowadzone na agarze lub zostały włączone do
agaru, tylko na znajdujące się na powierzchni mikroor-
Dyskusja
W niniejszym badaniu in vitro oceniono zastosowanie lasera Er:YAG w porównaniu z instrumentami ręcznymi i terapią fotodynamiczną w ablacji biofilmu przyzębia
i implantu. Pierwsza seria eksperymentów koncentrowała się na działaniu lasera Er:YAG przeciwko bakteriom
planktonowym. Do tej pory bakteriobójcze działanie lasera Er:YAG na bakteriach jamy ustnej było bardzo rzadko
badane. Brakujące działanie bakteriobójcze na bakterie
planktonowe kontrastuje z kilkoma poprzednimi badaniami opisującymi aktywność bakteriobójczą.6,25,26.
W naszych badaniach były to bakterie umieszczane na szkiełkach przed napromieniowaniem laserem.
Ponieważ laser Er:YAG może być używany tylko w połączeniu z chłodzeniem wodą (tj. nawadnianiem), nie można całkowicie wykluczyć, że przynajmniej niektóre bakterie zostały szybko usunięte, a tym samym nie były bezpośrednio
narażone na działanie wiązki laserowej. Jednak, gdy zastosowano laser Er:YAG bez chłodzenia wodą (dane nie pokazane) brak aktywności bakteriobójczej był obserwowany.
W niektórych innych badaniach laser Er:YAG zastosowano
Ryc. 5
Ryc. 5a-c: Adhezja komórek po usunięciu biofilmu z dysków tytanowych. Adhezja komórek nabłonka dziąseł (A), fibroblastów dziąseł (B) i komórki podobne do osteoblastów (C)
przed i po usunięciu biofilmu przez tytanową kiretę (CUR), terapią fotodynamiczna (PDT),
kiretą tytanowa w połączeniu z PDT (CUR/PDT) i Promieniowanie lasera Er: YAG (Er:YAG)
* p < 0,05; ** p < 0,01 w porównaniu z kontrolą z bakteriami (con) | p < 0,05; || p < 0,01
w porównaniu z kontrolą bez bakterii (komórki koniczne) p < 0,01 w porównaniu z CUR ²²
p < 0,01 w porównaniu z PDT §§ p < 0,01 w porównaniu z CUR/PDT.
laser
3+4 2018
11
[12] =>
biofilm bakteryjny
Tab. 5a i b
mean
SD
con cells
con
1607
107
305
127
CUR
PDT
CUR/PDT
Er:YAG
649
614
449
500
320
312
250
195
mean
SD
con cells
con
374
163
204
176
CUR
PDT
CUR/PDT
211
116
284
150
122
148
Er:YAG
405
ANOVA: p < 0.049
353
mean
SD
con cells
con
583
449
496
404
CUR
PDT
CUR/PDT
981
649
632
1020
561
344
Er:YAG
2106
ANOVA: p < 0.001
772
con cells
< 0.001
p < 0.001
0.001
0.016
0.006
p < 0.001
p < 0.001
p < 0.001
con cells
CUR/PDT
p with
CUR
control
PDT
CUR/PDT
0.048
0.016
0.024
0.007
con cells
control
p with
CUR
< 0.001
< 0.001
0.002
W tym badaniu określono biofilmy o porównywalnym
składzie zarówno na zębinie, jak i na tytanowych dyskach,
co umożliwia bezpośrednie porównanie używanych metod. Dobrze zdefiniowane wielogatunkowe poddziąsłowe/
periodontalne biofilmy na zębinie i dyskach tytanowych
poddano działaniu lasera Er:YAG i porównano z innymi
metodami leczenia, w tym z użyciem narzędzi ręcznych.
Powodem utworzenia sztucznej kieszeni było odtworzenie sytuacji klinicznej, dzięki czemu umożliwiono przeprowadzanie zabiegów w sposób tak bardzo zbliżony do
klinicznego, jak tylko to było możliwe.21
Jedyną różnicą między nieleczonym biofilmem na zębinie i powierzchniach tytanowych była liczba P. micra, gatunek został znaleziony w większej liczbie na tytanie niż na
zębinie (różnica 1,07 log10; p = 0,005). W przeciwieństwie
do brakującej aktywności bakteriobójczej, ablacja biofilmów z obu próbek zębiny i tytanu za pomocą lasera
Er:YAG była wyraźnie zauważona. Różnice w stosunku do
nietraktowanych kontroli wynosiły 2,44 log10 dla zębiny
3+4 2018
PDT
< 0.001
ganizmy, a nie te zlokalizowane w głębszych warstwach
oddziaływano laserem Er:YAG.5 To odkrycie sugeruje,
że redukcja liczby bakterii w biofilmach jest raczej ablacyjna niż bakteriobójcza.
12 laser
control
p with
CUR
PDT
CUR/PDT
< 0.001
< 0.001
i 4,45 log10 odpowiednio dla powierzchni tytanowych. Na
zębinie Er:YAG był równie skuteczny, jak samo instrumentarium ręczne. Zmniejszenie liczby żywych organizmów
w obrębie jednogatunkowych biofilmów (P. gingivalis, F.
nucleatum, A. naeslundii i inne) na dyskach hydroksyapatytowych za pomocą tego typu lasera napromieniowującego
20 ± 80 mJ/puls przy 10 pps przez 10 s zostało wcześniej
zgłoszone,26 ale przewaga nad innymi metodami nie została zaobserwowana. Jest to sprzeczne z innym badaniem,
w którym wyodrębniono zęby narażone na ultradźwięki i laser Er:YAG.6 W tym badaniu6 przy zębach częściowo pokrytych kamieniem, całkowita liczba beztlenowych kontroli
biologicznych wynosiła tylko 3,71 log10 w porównaniu do
leczenia z zastosowaniem ultradźwięków.
W niniejszym badaniu nie uwzględniono ultradźwięków, ale w niedawnym badaniu z podobną metodologią
wykazano przewagę ultradźwięków wobec ręcznego instrumentarium.21 Nie stwierdzono statystycznie istotnych
różnic w porównaniu z instrumentarium ręcznym na zębinie, Er:YAG był najbardziej skuteczny w zmniejszaniu
liczby bakterii w biofilmach na tytanie. Różnica między
tymi typami próbek testowych (zębina i tytan) wynosiła
2,02 log10 (p = 0,03). Lasery Er:YAG usuwały skuteczniej
wczesną płytkę nazębną niż łączone użycie kirety z two-
[13] =>
biofilm bakteryjny
rzywa sztucznego z płukaniem chlorheksydyną i ultradźwiękiem z dysków tytanowych osadzonych w akrylowych
szynach noszonych przez wolontariuszy.27
In vitro Er:YAG zmniejszył istotnie żywotność biofilmu
Candida albicans za pomocą 100 mJ i czasu naświetlania 80 s.28 Wysoka ablacja biofilmu przez laser Er:YAG
może być szczególnie ważna in vivo, kiedy do nisz utworzonych przez śrubę łącznika nie można sięgnąć za pomocą instrumentów ręcznych.
Wśród innych testowanych metod, połączenie CUR/
PDT z redukcją ok. 4 log10 zawsze był skuteczniejszy
niż sam CUR lub PDT, zarówno na zębinie, jak i tytanie.
W leczeniu początkowego zapalenia okołoimplantologicznego wspomagająca terapia fotodynamiczna była
równie skuteczna, jak miejscowe dostarczanie antybiotyków w redukcji miejsc z krwawieniem podczas sondowania.31 Adhezja komórek gospodarza korelowała odwrotnie
z pozostałymi bakteriami na powierzchni po różnych zabiegach. Najniższe liczby komórek nabłonkowych obserwowano, gdy biofilm był obecny, najwyższy bez żadnego
wcześniejszego zanieczyszczenia bakteryjnego.
Pomimo faktu, że bakterie zostały unieczynnione przez
światło UV, które jest używane do zatrzymania rozmnażania, czynnik wirulencji mógł wciąż być obecny, np. proteazy
P. gingivalis mogą pogarszać liczbę cząsteczek adhezji komórkowej i tym samym wywoływać oderwanie i apoptozę
komórek nabłonka (Chen, Casiano i in., 2001). Podczas gdy
jakikolwiek składnik bakteryjny wyraźnie hamował przyłączanie fibroblastów PDL do zębiny, po obróbce powierzchni tytanowych laserem Er:YAG, bez różnic w przyłączeniu
fibroblastów dziąsłowych, zaobserwowano w porównaniu
z dziewiczymi powierzchniami testowymi (tzn. powierzchniami, które nie były narażone na działanie żadnej bakterii).
Jest to potwierdzające dla innego studium in vitro, w którym odkażono biofilm pojedynczego gatunku P. gingivalis
za pomocą lasera Er:YAG – energia pulsacyjna 60 mJ i częstotliwość 10 pps in vitro nie wpływały na dalszy wzrost
fibroblastów dziąsłowych.32 Ponadto u psów rasy beagle
zastosowano laser Er:YAG do implantów umieszczonych
w żuchwie bez zaburzania osteointegracji.22
Ważnym odkryciem niniejszego badania była wysoka adhezja komórek podobnych do osteoblastów na
tytanowych powierzchniach poddanych obróbce Er:YAG,
które były wyższe niż obserwowane na nieskazitelnej testowej próbce bez żadnych bakterii. To stwierdzenie potwierdza wcześniejsze doniesienia o dobrej przyczepności
linii komórek podobnych do osteoblastów27 i pierwotnych
komórek podobnych do osteoblastów33 po odkażeniu powierzchni tytanowej SLA przy użyciu lasera Er:YAG.
Laser Er:YAG ma największą absorpcję w wodzie
i bardzo wysoką absorpcję w hydroksyapatycie,34 dlatego
można się spodziewać, że absorpcja tego lasera na tytanie
jest dużo niższa i więcej energii może zostać wchłonięte
przez biofilm, który zawiera wysoki procent wody. Zjawisko
to może z kolei prowadzić do ablacji biofilmu. Temperatura
w zamkniętym otoczeniu implantu tytanowego wzrasta po
60 s napromieniowanie Er:YAG 100 mJ 20 Hz wg 10,5° C
za pomocą powietrza/wody.35 Poniżej 0,5 mm wzrost temperatury zębiny przy napromienianiu wynosi 3,86° C z 12,7
mJ/cm2 20 Hz przez 30 s przy chłodzeniu wodą.36]
Mikroszorstkie powierzchnie SLA w tytan nie ulegają
uszkodzeniu do 140 mJ na impuls.37 Po napromieniowaniu Er:YAG 100 mJ 10 Hz przez 1 min na powierzchnie
SLA, chropowatość powierzchni zmniejszyła się przy
zwiększeniu zwilżalności i w konsekwencji, przylegające
do nich komórki podobne do osteoblastów wykazywały wyższą ogniwościowość.38 Na zębinie laser Er:YAG
zwiększał zwilżalność, ale także porowatość powierzchni.39 Większość badań porównuje mikrobiologicznie i klinicznie wyniki po skalowaniu korzeni za pomocą lasera
Er:YAG, u pacjentów z przewlekłym zapaleniem ozębnej
nie ujawniono żadnych statystycznie istotnych różnic
w żadnym z analizowanych parametrów.40,41
Tylko w jednym badaniu zaobserwowano większe
zmniejszenie liczby P. gingivalis po 12 miesiącach po użycia lasera Er:YAG.42 Nieoperacyjne leczenie zmian w okołowszczepowych w implantach o powierzchni maszynowej za pomocą lasera Er:YAG wykazało mniejsze zmiany
kliniczne i mikrobiologiczne,43 podczas gdy w badaniu
pilotażowym laser Er:YAG wykazał zmniejszenie krwawienia podczas sondowania w porównaniu z użyciem
kiret plastikowych i płukania chlorheksydyną.44 Z drugiej
strony, gdy laser Er:YAG był używany podczas operacji,
nie zaobserwowano wyższości w porównaniu z wynikami
uzyskanymi po zastosowaniu plastikowych kiret.45
Wnioski
Obecne dane wskazują, że:
1. Na powierzchni zębiny laser Er:YAG jest równie skuteczny, jak ręczne instrumenty w usuwaniu bakteryjnych biofilmów.
2. Kombinacja CUR i PDT wydaje się być odpowiednią metodą do dodatkowego odkażania powierzchni zębiny.
3. Zastosowanie lasera Er: YAG na powierzchniach tytanowych dało wyraźne korzyści w porównaniu do innych metod oczyszczania.
Autorzy:
Sigrun Eick, Ivan Meier, Florian Spoerle, Philip Bender,
Giovanni E. Salvi, Anton Sculean – Szkoła Stomatologii, Katedra
Periodontologii, Uniwersytet w Bernie, Bern, Szwajcaria
Akira Aoki, Yuichi Izumi – School of Medical and Dental Science,
Tokyo Medical and Dental University, Tokio, Japonia
Kontakt:
E-mail: sigrun.eick@zmk.unibe.ch
laser
3+4 2018
13
[14] =>
biofilm bakteryjny
Piśmiennictwo:
1. Goldman L, Hornby P, Meyer R, Goldman B (1964) Impact
of the Laser on Dental Caries. Nature 203:417. View Article
Google Scholar.
2. Green J, Weiss A, Stern A (2011) Lasers and radiofrequency
devices in dentistry. Dent Clin North Am 55: 585–597, ix-x.
pmid:21726692. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
3. Passanezi E, Damante CA, de Rezende ML, Greghi SL
(2015) Lasers in periodontal therapy. Periodontol 2000 67:
268-291. pmid:25494605 View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
4. Aoki A, Mizutani K, Schwarz F, Sculean A, Yukna RA, Takasaki AA, et al. (2015) Periodontal and peri-implant wound
healing following laser therapy. Periodontol 2000 68: 217269. pmid:25867988. View Article PubMed/NCBI Google
Scholar.
5. Meire MA, Coenye T, Nelis HJ, De Moor RJ (2012). In vitro
inactivation of endodontic pathogens with Nd:YAG and Er:YAG lasers. Lasers Med Sci 27: 695-701. pmid:21691826.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar
6. Akiyama F, Aoki A, Miura-Uchiyama M, Sasaki KM, Ichinose S, Umeda M, et al. (2011). In vitro studies of the ablation mechanism of periodontopathic bacteria and decontamination effect on periodontally diseased root surfaces by
erbium:yttrium-aluminum-garnet laser. Lasers Med Sci 26:
193-204. pmid:20309597. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
7. Apatzidou DA, Kinane DF (2010) Nonsurgical mechanical
treatment strategies for periodontal disease. Dent Clin North
Am 54: 1-12. pmid:20103469. View Article PubMed/NCBI
Google Scholar.
8. Renvert S, Roos-Jansaker AM, Claffey N (2008) Non-surgical treatment of peri-implant mucositis and peri-implantitis:
a literature review. J Clin Periodontol 35: 305-315. View Article Google Scholar.
9. Muthukuru M, Zainvi A, Esplugues EO, Flemmig TF (2012)
Non-surgical therapy for the management of peri-implantitis: a systematic review. Clin Oral Implants Res 23 Suppl 6:
77-83. View Article Google Scholar.
10. Tomasi C, Schander K, Dahlen G, Wennstrom JL (2006)
Short-term clinical and microbiologic effects of pocket debridement with an Er:YAG laser during periodontal maintenance. J Periodontol 77: 111-118. pmid:16579711. View
Article PubMed/NCBI Google Scholar.
11. Yilmaz S, Kut B, Gursoy H, Eren-Kuru B, Noyan U, Kadir T
(2012) Er:YAG laser versus systemic metronidazole as an
adjunct to nonsurgical periodontal therapy: a clinical and
microbiological study. Photomed Laser Surg 30: 325–330.
pmid:22509738. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
12. Zhao Y, Yin Y, Tao L, Nie P, Tang Y, Zhu M (2014) Er:YAG
laser versus scaling and root planing as alternative or adjuvant for chronic periodontitis treatment: a systematic review.
J Clin Periodontol 41: 1069-1079. pmid:25164559. View
Article PubMed/NCBI Google Scholar.
13. Yan M, Liu M, Wang M, Yin F, Xia H (2015) The effects of
Er:YAG on the treatment of peri-implantitis: a meta-analysis
14 laser
3+4 2018
of randomized controlled trials. Lasers Med Sci 30: 18431853. pmid:25428598 View Article PubMed/NCBI Google
Scholar.
14. Henderson B, Nair SP, Ward JM, Wilson M (2003) Molecular pathogenicity of the oral opportunistic pathogen Actinobacillus actinomycetemcomitans. Annu Rev Microbiol 57:
29-55. pmid:14527274 View Article PubMed/NCBI Google
Scholar.
15. Holt SC, Ebersole JL (2005) Porphyromonas gingivalis, Treponema denticola, and Tannerella forsythia: the „red complex”, a prototype polybacterial pathogenic consortium in periodontitis. Periodontol 2000 38: 72-122. pmid:15853938.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
16. Hultin M, Gustafsson A, Hallstrom H, Johansson LA, Ekfeldt
A, Klinge B (2002) Microbiological findings and host response in patients with peri-implantitis. Clin Oral Implants Res
13: 349-358. pmid:12175371. View Article PubMed/NCBI
Google Scholar.
17. Shibli JA, Melo L, Ferrari DS, Figueiredo LC, Faveri M, Feres
M (2008) Composition of supra- and subgingival biofilm of
subjects with healthy and diseased implants. Clin Oral Implants Res 19: 975-982. pmid:18828812 View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
18. Furst MM, Salvi GE, Lang NP, Persson GR (2007) Bacterial
colonization immediately after installation on oral titanium implants. Clin Oral Implants Res 18: 501-508. pmid:17501978.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
19. Quirynen M, Vogels R, Peeters W, van Steenberghe D, Naert I, Haffajee A (2006) Dynamics of initial subgingival colonization of ‚pristine’ peri-implant pockets. Clin Oral Implants
Res 17: 25-37. pmid:16441782 View Article PubMed/NCBI
Google Scholar.
20. Eick S, Ramseier CA, Rothenberger K, Bragger U, Buser D,
Salvi GE (2016) Microbiota at teeth and implants in partially
edentulous patients. A 10-year retrospective study. Clin Oral
Implants Res 27: 218-225. pmid:25827437. View Article
PubMed/NCBI Google Scholar.
21. Hagi TT, Klemensberger S, Bereiter R, Nietzsche S, Cosgarea R, Flury S, et al. (2015) A Biofilm Pocket Model to Evaluate Different Non-Surgical Periodontal Treatment Modalities
in Terms of Biofilm Removal and Reformation, Surface Alterations and Attachment of Periodontal Ligament Fibroblasts. PLoS One 10: e0131056. pmid:26121365. View Article
PubMed/NCBI Google Scholar.
22. Yamamoto A, Tanabe T (2013) Treatment of peri-implantitis
around TiUnite-surface implants using Er:YAG laser microexplosions. Int J Periodontics Restorative Dent 33: 21-30.
pmid:23342343. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
23. Eick S, Straube A, Guentsch A, Pfister W, Jentsch H (2011)
Comparison of real-time polymerase chain reaction and
DNA-strip technology in microbiological evaluation of periodontitis treatment. Diagn Microbiol Infect Dis 69: 12-20.
pmid:21146709. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
24. Eick S, Strugar T, Miron RJ, Sculean A (2014) In vitro-activity
of oily calcium hydroxide suspension on microorganisms as
well as on human alveolar osteoblasts and periodontal liga-
[15] =>
#SayAhh
#WOHD19
SAY
H
T
L
A
E
H
H
T
U
O
ACT ON M
A healthy mouth and
body go hand in hand.
Teach your patients how good
oral care contributes to overall
health and well-being.
DEN
CHE TAL
CK-U
Spread the
P
s
e
c
r
u
o
s
e
r
n
g
i
a
mp
a
c
e
h
t
e
r
a
h
s
word and
N ME FOR
SCA
MORE INFO
Supporters
Global Partners
Organized by
www.worldoralhealthday.org
[16] =>
biofilm bakteryjny
ment fibroblasts. BMC Oral Health 14: 9. pmid:24475753.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
25. Ando Y, Aoki A, Watanabe H, Ishikawa I (1996) Bactericidal
effect of erbium YAG laser on periodontopathic bacteria.
Lasers Surg Med 19: 190-200. pmid:8887923. View Article
PubMed/NCBI Google Scholar.
26. Noiri Y, Katsumoto T, Azakami H, Ebisu S (2008) Effects of
Er:YAG laser irradiation on biofilm-forming bacteria associated with endodontic pathogens in vitro. J Endod 34: 826829. pmid:18570988. View Article PubMed/NCBI Google
Scholar.
27. Schwarz F, Sculean A, Romanos G, Herten M, Horn N,
Scherbaum W, et al. (2005) Influence of different treatment
approaches on the removal of early plaque biofilms and the
viability of SAOS2 osteoblasts grown on titanium implants.
Clin Oral Investig 9: 111-117. pmid:15841403. View Article
PubMed/NCBI Google Scholar.
28. Sennhenn-Kirchner S, Schwarz P, Schliephake H, Konietschke F, Brunner E, Borg-von Zepelin M (2009) Decontamination efficacy of erbium:yttrium-aluminium-garnet and diode
laser light on oral Candida albicans isolates of a 5-day in vitro
biofilm model. Lasers Med Sci 24: 313-320. pmid:18458992.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
29. Correa MG, Oliveira DH, Saraceni CH, Ribeiro FV, Pimentel
SP, Cirano FR, et al. (2015) Short-term microbiological effects of photodynamic therapy in non-surgical periodontal
treatment of residual pockets: A split-mouth RCT. Lasers
Surg Med. View Article Google Scholar.
30. Giannelli M, Formigli L, Lorenzini L, Bani D (2015) Efficacy of
Combined Photoablative-Photodynamic Diode Laser Therapy Adjunctive to Scaling and Root Planing in Periodontitis: Randomized Split-Mouth Trial with 4-Year Follow-Up.
Photomed Laser Surg 33: 473-480. pmid:26237453. View
Article PubMed/NCBI Google Scholar.
31. Bassetti M, Schar D, Wicki B, Eick S, Ramseier CA, Arweiler NB, et al. (2014) Anti-infective therapy of peri-implantitis
with adjunctive local drug delivery or photodynamic therapy:
12-month outcomes of a randomized controlled clinical trial.
Clin Oral Implants Res 25: 279-287. pmid:23560645. View
Article PubMed/NCBI Google Scholar.
32. Kreisler M, Kohnen W, Christoffers AB, Gotz H, Jansen B,
Duschner H, et al. (2005) In vitro evaluation of the biocompatibility of contaminated implant surfaces treated with an
Er:YAG laser and an air powder system. Clin Oral Implants
Res 16: 36-43. pmid:15642029. View Article PubMed/NCBI
Google Scholar.
33. Friedmann A, Antic L, Bernimoulin JP, Purucker P (2006)
In vitro attachment of osteoblasts on contaminated rough
titanium surfaces treated by Er:YAG laser. J Biomed Mater
Res A 79: 53-60. pmid:16758451 View Article PubMed/
NCBI Google Scholar.
34. Coluzzi DJ (2004) Fundamentals of dental lasers: science and instruments. Dent Clin North Am 48: 751-770, v.
pmid:15464551. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
35. Leja C, Geminiani A, Caton J, Romanos GE (2013) Thermodynamic effects of laser irradiation of implants placed
16 laser
3+4 2018
in bone: an in vitro study. Lasers Med Sci 28: 1435-1440.
pmid:23053251. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
36. Hubbezoglu I, Unal M, Zan R, Hurmuzlu F (2013) Temperature rises during application of Er:YAG laser under different primary dentin thicknesses. Photomed Laser Surg 31: 201-205.
pmid:23480272. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
37. Shin SI, Min HK, Park BH, Kwon YH, Park JB, Herr Y, et al.
(2011) The effect of Er:YAG laser irradiation on the scanning
electron microscopic structure and surface roughness of
various implant surfaces: an in vitro study. Lasers Med Sci
26: 767-776. pmid:20694493. View Article PubMed/NCBI
Google Scholar.
38. Ayobian-Markazi N, Karimi M, Safar-Hajhosseini A (2015)
Effects of Er:YAG laser irradiation on wettability, surface roughness, and biocompatibility of SLA titanium surfaces: an
in vitro study. Lasers Med Sci 30: 561–566. pmid:23760881.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
39. Brulat N, Fornaini C, Rocca JP, Darque-Ceretti E (2013)
Role of surface tension and roughness on the wettability of
Er:YAG laser irradiated dentin: In vitro study. Laser Ther 22:
187-194. pmid:24204092. View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
40. Krohn-Dale I, Boe OE, Enersen M, Leknes KN (2012) Er:YAG laser in the treatment of periodontal sites with recurring
chronic inflammation: a 12-month randomized, controlled
clinical trial. J Clin Periodontol 39: 745-752. pmid:22694321.
View Article PubMed/NCBI Google Scholar.
41. Sanz-Sanchez I, Ortiz-Vigon A, Herrera D, Sanz M (2015)
Microbiological effects and recolonization patterns after adjunctive subgingival debridement with Er:YAG laser. Clin Oral
Investig. View Article Google Scholar.
42. Lopes BM, Theodoro LH, Melo RF, Thompson GM, Marcantonio RA (2010) Clinical and microbiologic follow-up
evaluations after non-surgical periodontal treatment with erbium:YAG laser and scaling and root planing. J Periodontol
81: 682-691. pmid:20429647. View Article PubMed/NCBI
Google Scholar.
43. Persson GR, Roos-Jansaker AM, Lindahl C, Renvert S
(2011) Microbiologic results after non-surgical erbium-doped:yttrium, aluminum, and garnet laser or air-abrasive
treatment of peri-implantitis: a randomized clinical trial. J
Periodontol 82: 1267-1278. pmid:21417591 View Article
PubMed/NCBI Google Scholar.
44. Schwarz F, Sculean A, Rothamel D, Schwenzer K, Georg
T, Becker J (2005) Clinical evaluation of an Er:YAG laser for
nonsurgical treatment of peri-implantitis: a pilot study. Clin
Oral Implants Res 16: 44-52. pmid:15642030. View Article
PubMed/NCBI Google Scholar.
45. Schwarz F, Sahm N, Iglhaut G, Becker J (2011) Impact of
the method of surface debridement and decontamination on
the clinical outcome following combined surgical therapy of
peri-implantitis: a randomized controlled clinical study. J Clin
Periodontol 38: 276-284. pmid:21219392
Niniejszy artykuł został opublikowany na łamach „Implantologia
Stomatologiczna” nr 2(18)2018.
[17] =>
KURS teoRetyczno - pRaKtyczny
LASERy W StomAtoLogii
LIGHTWALKER
Dr n. med. Kinga Grzech Leśniak
zAprAszA NA Kursy
prAKTyczNe z LAserA
LiGhTWALKer™
Kursy z zastosowania lasera
Fotona LightWalker™ w procedurach:
• stomatologii zachowawczej Er:YAG i Nd:YAG
• periodontologicznych, metodą TPT™
• endodontycznych, metodą TET™
• chirurgicznych tkanek
twardych i miękkich
• leczenia chrapania metodą NightLase™
• wybielania zębów metodą TouchWhite™
KONTAKT
Dr Kinga Grzech Leśniak
PerioCare - Specjalistyczne Centrum Stomatologiczne
ul. Poznańska 8/1u , 30-012 Kraków
www.periocare.pl
rejestracja@periocare.pl
Mobile: +12 445-66-56
LIDER NA RYNKU LASERÓW STOMATOLOGICZNYCH W POLSCE
[18] =>
rekonstrukcja
Wspomagana laserowo odbudowa zęba
złamanego poddziąsłowo
Piotr Roszkiewicz
Streszczenie: W niniejszym artykule opisano przypadek leczenia i rekonstrukcji zęba, który przy wykorzystaniu nowoczesnych urządzeń laserowych udało się uratować, mimo iż wcześniej został jednoznacznie zakwalifikowany do
ekstrakcji.
Słowa kluczowe: stomatologia laserowa, złamanie poddziąsłowe, laser Er:YAG, rekonstrukcja wspomagana laserowo.
37-letni pacjent, ogólnie zdrowy, zgłosił się do mojej
kliniki w celu podjęcia próby zachowania zęba 25. Lekarz,
pod którego opieką pacjent pozostaje, zakwalifikował ząb
do ekstrakcji twierdząc, że nie jest możliwe zachowanie
zęba i jego odbudowa.
Objawy kliniczne i radiologiczne
–– znaczna utrata objętości i struktury zęba 25,
–– brak guzka podniebiennego i przyśrodkowej ściany
zęba 25,
Ryc. 1
Ryc. 2
18 laser
3+4 2018
Ryc. 1 i 2: Stan przed leczeniem.
[19] =>
rekonstrukcja
Ryc. 3
Ryc. 4
Ryc. 3: Ustawienia parametrów lasera – gingiwektomia: Er:YAG laser (2940 nm), VLP (1000 μs), 120 mJ, 10Hz, (1,2 W), water 0, air 2, H14
contact handpiece, 1,3 mm cylindrical tip.
Ryc. 4: Ustawienie parametrów lasera – surface modification: Er:YAG laser (2940 nm), QSP, 120 mJ, 10Hz, (1,2 W), water 4, air 4, H14
contact handpiece, 1,3 mm cylindrical tip.
–– próchnica poddziąsłowa,
–– kompozytowe wypełnienia w zębach 25 i 26 z próchnicą wtórną,
–– w kanale zęba 25 widoczny niejednorodny (niehomogenny) materiał wypełniający,
–– nieznacznie poszerzona przestrzeń ozębnowa w okolicy wierzchołka zęba 25.
Rozpoznanie
Badanie kliniczne ujawniło:
–– poddziąsłową zmianę z próchnicą wtórną w zębie 25,
–– przewlekłe zapalenie ozębnej w okolicy okołowierzchołkowej,
–– próchnicę wtórną w zębie 26.
Plan leczenia
–– leczenie przerostu dziąsła wokół zęba 25,
–– wstępna odbudowa zęba 25 w celu stworzenia odpowiednich warunków, by wykonać powtórne leczenie endodontyczne,
–– skierowanie na leczenie endodontyczne,
–– ostateczna odbudowa zęba: zachowawcza (jeśli
okaże się możliwa) lub protetyczna.
laser
3+4 2018
19
[20] =>
rekonstrukcja
Ryc. 5
Ryc. 6
Ryc. 7
Ryc, 5: Stan przed wykonaniem gingiwoplastyki dziąsła.
Ryc. 6 i 7: Rekonstrukcja zęba przed powtórnym leczeniem endodontycznym.
20 laser
3+4 2018
[21] =>
rekonstrukcja
Ryc. 8
Ryc. 9
Ryc. 10
Ryc. 8 i 9: Powtórne leczenie endodontyczne.
Ryc. 10: Ostateczna odbudowa kompozytowa.
laser
3+4 2018
21
[22] =>
rekonstrukcja
Ryc. 11
Ryc. 12
Ryc. 13
Ryc. 11 i 12: Stan po 3,5 miesiąca.
Ryc. 13: Stan po 5 miesiącach.
22 laser
3+4 2018
[23] =>
rekonstrukcja
Wizyta 1
Wizyta 2
W znieczuleniu miejscowym wykonano plastykę dziąsła wokół niekompletnej ściany podniebiennej i rekonstrukcję ścian przed odesłaniem na leczenie re-endo,
końcówka lasera pozycjonowana ok. 1 mm nad tkanką
preparowaną. Przed uzupełnieniem ubytku wykonano
powierzchniową modyfikację pozostałej zębiny i szkliwa,
by wzmocnić siłę wiązania. Powierzchnie okluzyjne odbudowano materiałem tymczasowym.
Po powtórnym leczeniu endodontycznym, w osłonie koferdamu, skalerem ultradźwiękowym usunięto
materiał tymczasowy. Końcówka lasera był pozycjonowana ok. 1 mm ponad preparowana tkanką. Całą powierzchnię raz jeszcze zmodyfikowano (120 mJ, 2,2 W)
dla wzmocnienia wiązania. Następnie wykonano odbudowę kompozytową samowytrawialnym systemem
wiążącym.
Ryc. 14
Ryc. 15
Ryc. 14: Stan przed leczeniem.
Ryc. 15: Stan po preparacji.
laser
3+4 2018
23
[24] =>
rekonstrukcja
Efekt leczenia
Autor:
Ząb, początkowo zakwalifikowany przez innych lekarzy do ekstrakcji, pozostał w jamie ustnej w warunkach
okluzyjnych dzięki terapii wspomaganej laserowo.
Lek. dent. Piotr Roszkiewicz
– absolwent Akademii Medycznej
w Warszawie, dyplom lekarza dentysty
uzyskał w 2007 r. W 2016 r. ukończył kurs
laserowy w Aachen Dental Laser Center,
uzyskując tytuł Master. Członek Polskiego
Towarzystwa Stomatologii Laserowej
i Polskiego Stowarzyszenia Stomatologii
Mikroskopowej. Wykładowca Laser and
Health Academy (LAHA) i kierownik Laser and Health Academy
Poland Training Center. Właściciel „Kliniki na Brzozowej” w Laskach
pod Warszawą.
Kontakt:
E-mail: klinikanabrzozowej@wp.pl
Ryc. 16
Ryc. 17
Ryc. 16: Odbudowa ostateczna.
Ryc. 17: Stan po 5 miesiącach.
24 laser
3+4 2018
[25] =>
11-13 kwietnia 2019, Kraków
KRAKDENT
27. Międzynarodowe Targi Stomatologiczne w Krakowie
ZAPRASZAMY NA NAJLEPSZE
TARGI STOMATOLOGICZNE
W POLSCE!
TYM RAZEM
W KWIETNIU!
www.krakdent.pl
®
[26] =>
chirurgia
Usunięcie obwodowego ziarniniaka
olbrzymiokomórkowego za pomocą
lasera diodowego
Maziar Mir, Masoud Mojahedi, Jan Tunér, Masoud Shabani
Streszczenie: Zastosowanie urządzeń laserowych w chirurgii, także stomatologicznej, ma wiele zalet, jak: utrzymanie
sterylnego pola zabiegowego, redukcja krwawienia, możliwość dobrej oceny głębokości cięcia, jego precyzja, częsty
brak konieczności cięcia i zakładania opatrunków, znaczące zmniejszenie bólu, minimalnie inwazyjna procedura zmniejszająca stres pacjenta oraz szybsze gojenie. W literaturze opisano wiele przypadków usunięcia za pomocą lasera zmian
egzofitycznych znajdujących się w jamie ustnej. W niniejszym artykule przedstawiono przypadek leczenia obwodowego
ziarniniaka olbrzymiokomórkowego (PGCG) i licznych aftowych owrzodzeń u jednego pacjenta.
Słowa kluczowe: laser diodowy, chirurgia jamy ustnej, obwodowy ziarniniak olbrzymiokomórkowy (PGCG).
PGCG pochodzi z więzadła ozębnej lub periosteum.1 Schorzenie to częściej występuje w żuchwie
niż w szczęce i częściej u kobiet niż u mężczyzn.2-4 Taką
zmianą może być dotknięty każdy obszar jamy ustnej, 4,5
może także wystąpić ruchomość i przemieszczenie sąsiednich zębów.6 Rozmiar zmiany zwykle waha się od ok.
0,1 cm do 3 cm.5,7
Etiologia zmian jest nieznana, ale rolę w ich powstawaniu mogą odgrywać następujące czynniki drażniące: źle
dopasowana proteza, nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne, kamień nazębny, przewlekłe infekcje bakteryjne,
brak niektórych składników odżywczych w diecie. Zmiany
mogą występować przy nadczynności tarczycy oraz po
leczeniu chirurgicznym przyzębia.8-11 Użycie markerów
immunohistochemicznych S100 z wynikiem pozytywnych
jest dowodem wystąpienia komórek Langerhansa lub ich
prekursorów, a obecność fibroblastów, komórek śródbłonka i miofibroblastów wskazują na reaktywny charakter PGCG.12-14
Przed podjęciem decyzji o usunięciu zmian z użyciem
skalpela, elektrokoagulacji lub lasera należy rozważyć wyeliminowanie lokalnych czynników drażniących w leczeniu
takich zmian. Współczynnik nawrotów mieści się w zakresie od 5 do 11%.5,15
Nawracający wrzód aftowy (aphthous stomatitis)
to częsta zmiana występująca w jamie ustnej, dotykająca 10% ludności. Zmiany ze względu na morfologię można sklasyfikować jako niewielkie (3-10 mm),
duże (> 10 mm) i cierniowate. Dokładna przyczyna po-
26 laser
3+4 2018
wstawania owrzodzeń aftowych nie jest znana, ale wśród
możliwych czynników etiologicznych wymienia się stres,
brak snu, brak cytrusów w diecie, urazy, niewydolność
układu odpornościowego, niedobór witaminy B12, żelaza lub kwasu foliowego. Zmiany te występują także często w towarzystwie następujących chorób: HIV, zespół
Behcet’a, choroba Leśniowskiego-Crohna i innych chorób autoimmunologicznych.16-18 Obecnie do leczenia
zmian w tkankach miękkich jamy ustnej, z dobrymi efektami, wykorzystywane są lasery diodowe.19,20
Opis przypadku
45-letni pacjent z guzkiem obecnym ponad 10 miesięcy oraz z owrzodzeniem na języku został skierowany na
leczenie. Guzek nie był bolesny, ale krwawił podczas jedzenia, a niekiedy nawet bez podrażnienia. Zmiany wrzodziejące były bolesne.
Wywiad medyczny
W wywiadzie nie stwierdzono ogólnoustrojowych problemów medycznych ani reakcji alergicznych, pacjent nie
zażywał przewlekle leków, narkotyków, nie przechodził
też żadnych zabiegów chirurgicznych. W związku z tym
nie było potrzeby kierowania pacjenta na dodatkowe konsultacje lekarskie.
Wnioski kliniczne i radiologiczne
Badanie jamy ustnej i szczękowo-twarzowe nie wykazało dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego ani zabu-
[27] =>
chirurgia
Ryc. 1
Ryc. 1: Początkowy obraz radiologiczny.
rzeń mięśniowo-powięziowych. Stwierdzono niewłaściwą
higienę jamy ustnej i starą protezę zębową pozbawioną
stabilności i retencji. Rozpoznano zmiany egzofityczne
w żuchwie. Zmiana była częściowo jędrna, zaczerwieniona i krwawiła podczas badania, podczas sondowania nie występował ból. Badanie radiograficzne wykazało zatrzymane korzenie w żuchwie, bez resorpcji kości.
Po prawej stronie języka występowało wiele bolesnych
owrzodzeń. Pacjent nie stosował leków przeciwbólowych
(Ryc. 1 i 2). Owrzodzenia i przekrwienia spowodowane
były protezą. Zdecydowano o wykonaniu biopsji laserowej i usunięciu owrzodzeń oraz fotokoagulacji za pomocą
lasera diodowego.
Etapy leczenia:
Po wypełnieniu formularza zgody pacjenta, obszar
chirurgiczny znieczulono z użyciem lidokainy 2% z adrenaliną 1:100 000 (1,8 ml), a następnie wprowadzono nić
retrakcyjną w obrębie zmiany. Zabieg fotokoagulacji nie
wymagał znieczulenia miejscowego.
Ryc. 2
Ryc. 2: Przed leczeniem: PGCG i owrzodzenie aftowe.
Procedury przedoperacyjne:
–– właściwe umieszczenie znaków informujących o pracy
z laserem w gabinecie, zabezpieczenie sali operacyjnej,
–– sprawdzenie bezpieczeństwa i przygotowanie okularów
zabezpieczających oczy pacjenta, operatora i asysty,
–– przegląd informacji o pacjencie (karta informacyjna,
rentgenogram, formularz zgody itp.),
–– właściwa kalibracja systemu laserowego: cięcie włókien.
Usunięcie zmiany wykonano metodą kontaktową tip-to-tissue tak, że uszkodzenie zostało rozdzielone we właści-
wy sposób. Na początku zabiegu użyto lasera diodowego
980 nm, końcówki 400 μ, mocy wyjściowej 2 W, fali ciągłej
(CW) i trybu stykowego dla czasu naświetlania 320 s.
Po usunięciu zmiany egzofitycznej, w celu przeprowadzenia procesu fotokoagulacji użyto końcówki 400 μ,
mocy 0,6 W, fali ciągłej (CW), trybu bezdotykowego z czasem naświetlania owrzodzenia 30 s (18 J), opracowując
obszar zabiegowy ruchem kolistym w odległości 6 mm
od owrzodzenia, zbliżając się do zmiany (2-3 mm), pokrywając całą powierzchnię obszaru owrzodzenia.
laser
3+4 2018
27
[28] =>
chirurgia
reakcjom i wynikającym z tego uszkodzeniom otaczającej
tkanki. W celu zapobieżenia uszkodzeniom termicznym
używano zwilżonej gazy.
Tkankę usunięto za pomocą pędzla nasączonego 3%
roztworem nadtlenku wodoru. Próbka została wysłana do
badania laboratoryjnego (Ryc. 3).
Zalecenia pozabiegowe:
Pacjentowi zalecono, aby utrzymywał higienę w okolicy zabiegowej, unikając spożywania pokarmów i przyjmowania płynów, które mogłyby powodować ból lub
podrażnienie wrażliwej tkanki oraz w razie potrzeby
przyjmowanie środków przeciwbólowych. Parametry
ustawień lasera zostały zarejestrowane w dokumentacji
pacjenta.
Wynik końcowy i dalsze działania:
Fig. 3
Zaobserwowano doskonałą precyzję wycięcia laserem zmiany bez krwawienia i zbędnych śladów. Pacjent
nie odczuwał dyskomfortu i był zadowolony (Ryc. 4).
Pierwsza wizyta po zabiegu miała miejsce następnego
dnia. Efekt okazał się zgodny z z oczekiwaniami, z dobrym postępem w gojeniu i bez obrzęku lub bólu spowodowanego zabiegiem chirurgicznym (Ryc. 5). Po tygodniu
pacjent ponownie pojawił się na wizycie kontrolnej – nie
stwierdzono jakichkolwiek problemów w procesie gojenia
(Ryc. 6). Obserwacja pozabiegowa potwierdziła pomyślny
wynik leczenia (Ryc. 7 i 8).
Dyskusja
W porównaniu z tradycyjnymi zabiegami chirurgicznego usuwania owrzodzeń i aft (skalpel i zszywanie nićmi
chirurgicznymi), praca laserem może być wykonana bardzo szybko, bez krwawienia, bólu (lub z minimalnym bólem), z małym obrzękiem (lub bez) oraz bez konieczności
stosowania analgetyków.
Ryc. 4
Ryc. 3: Raport histologiczny.
Ryc. 4: Stan bezpośrednio po operacji PGCG i fotokoagulacji owrzodzenia.
Następnie wykonano test na ból, poprzez pocieranie
zmiany palcem. W przypadku jednej ze zmian konieczne
było zwiększenie mocy wyjściowej do 0,7 W (21 J) w drugim
kroku, a następnie do mocy wyjściowej 0,8 W (24 J) w trzecim kroku w celu osiągnięcia pełnej kontroli bólu.
Podczas zabiegu używano ssaka o dużej objętości w celu usunięcia oparów i nieprzyjemnego zapachu.
Praca laserem była delikatna, aby zapobiec niewłaściwym
28 laser
3+4 2018
Ze względu na rozmiar zmiany, w opisywanym przypadku procedura jest tradycyjnie klasyfikowana jako zaawansowana procedura laserowa. Całkowite usunięcie
zmiany jest bardzo trudne i może wystąpić nawrót choroby z powodu zbyt małego obszaru operacyjnego. W chirurgii laserowej pobranie większej ilości tkanki miękkiej
prowadzi do skutecznego usunięcia zmiany. W wyniku
fotokoagulacji laserem afty wrzodowej, nastąpiło szybkie
zmniejszenie bólu, dlatego pacjent nie musiał stosować
leków przeciwbólowych. Laser diodowy 980 nm jest potężnym narzędziem do usuwania PGCG, jak również do
łagodzenia bólu w przypadku owrzodzeń aftowych.
Niniejszy artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na łamach
Laser. International magazine of laser dentistry, nr 2/2018.
[29] =>
chirurgia
Ryc. 5
Ryc. 6
Ryc. 7
Ryc. 8
Ryc. 5: Stan 1 dzień po leczeniu: gojenie przebiegało bez komplikacji. Ryc. 6: Stan 1 tydzień po operacji PGCG i fotokoagulacji afty.
Ryc. 7: Sytuacja 1 miesiąc po operacji PGCG i fotokoagulacji afty. Ryc. 8: Stan 2 miesiące po leczeniu.
Autor:
Dr Masoud Shabani
Department of Community Dentistry
School of Dentistry
Ardabil University of Medical Sciences
Ardabil, Iran
Kontakt:
E-mail: m.shabani@arums.ac.ir
Piśmiennictwo:
1. Chaparro-Avendano AV, Berini-Aytes L, Gay-Escoda C.
Peripheral giant cell granuloma. A report of five cases and
review of the literature. Med Oral Patol Oral Cir Bucal.2005;
10(1):53-7.
2. Giansanti JS, Waldron CA. Peripheral giant cell granuloma:
Review of 720 cases. J Oral Surg.1969; 27:787-91.
3. Archer WH. Oral and Maxillofacial Surgery. 5th ed. Philadelphia: WB Saunders, 1975.
4. Bodner L, Peist M, Gatot A, Fliss DM. Growth potential of
peripheral giant cell granuloma. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1997; 83:548-551.
5. Gandara-Rey JM, Pacheco Martins Carneiro JL, Gandara-Vila P, et al. Peripheral giant-cell granuloma. Review of 13
cases. Med Oral 2002; 7:254-259.
6. Eronat N, Aktug, Günbay T, Ünal T: Peripheral giant cell
granuloma: Three case reports. J Clin Pediat r Dent 2000;
24:245.
7. Kfir Y, Buchner A, Hartsen LS. Reactive lesions of the gingiva: A clinicopathological study of 741 cases. J Periodonto1980; 51: 655-61.
8. Grand E, Burgener E, Samson J, Lombardi T. Post-traumatic development of a peripheral giant cell granuloma in
a child. Dent Traumatol 2008; 24:124-126.
9. Nedir R, Lombardi T, Samson J: Recurrent peripheral giant
cell granuloma associated with cervical resorption. J Periodontol 68:381, 1997.
10. Smith BR, Fowler CB. Primary hyperparathyroidism presenting as a „peripheral” giant cell granuloma. J Oral Maxillofac
Surg 1988;46: 65-9.
11. Gottsegen R. Peripheral giant cell granuloma following periodontal surgery. J Periodontol 1962; 33:190-4.
12. Wood NK, Goaz PW. Differential Diagnosis of Oral and Maxillofacial Lesions. 5th ed. St. Louis: Mosby; 1997. 141-2.
13. Dayan D, Buchner A, David D. Myofibroblasts in peripheral
giant cell granuloma. Light and Electron microscopic study.
Int Oral MaxillofacSurg 1989; 18:258-261.
14. Yadalam U, Bhavya B, Kranti K. Peripheral Giant Cell Granuloma: A Case Report. Int J Dent Case Reports 2012;
2(3):30-34.
15. Eversole LR, Rovin S. Reactive lesions of the gingiva. J Oral
Pathol 1972; 1: 30-8.
16. Jurge S, Kuffer R, Scully C, Porter SR (2006). Mucosal disease series. Number VI. Recurrent aphthous stomatitis. Oral
Dis 12 (1): 1-21.
17. Wray D, Ferguson M, Hutcheon W, Dagg J (1978). Nutritional deficiencies in recurrent aphthae. J Oral Pathol 7 (6):
418-23.
18. Lehman JS, Rogers RS. Acute oral ulcers. Clin Dermatol.
2016 Jul-Aug; 34(4):470-4.
19. Van As G. The diode laser in treating ulcerative oral lesions.
Dent Today. 2011 Dec; 30(12):112.
20. Mir M, Mojahedi S, Adalatkhah H, Tunér J, Shirani A, Babaalipour R, Shabani M. Evaluation of a Newly Developed
Laser Pen as a Home Care Device for Pain Reduction of
Recurrent Aphthous Stomatitis (Preliminary Study). International Journal of Clinical Medicine, 2015(6): 19-25. doi:
10.4236/ijcm.2015.61003.
laser
3+4 2018
29
[30] =>
[31] =>
[32] =>
study
Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized
delivery of Er:YAG laser pulses
Nejc Lukač, Matija Jezeršek
Abstract: When attempting to clean surfaces of dental root canals with laser-induced cavitation bubbles, the resulting
cavitation oscillations are significantly prolonged due to friction on the cavity walls and other factors. Consequently, the
collapses are less intense and the shock waves that are usually emitted following a bubble’s collapse are diminished
or not present at all. A new technique of synchronized laser-pulse delivery intended to enhance the emission of shock
waves from collapsed bubbles in fluid-filled endodontic canals is reported. A laser beam deflection probe, a high-speed
camera, and shadow photography were used to characterize the induced photoacoustic phenomena during synchronized delivery of Er:YAG laser pulses in a confined volume of water. A shock wave enhancing technique was employed
which consists of delivering a second laser pulse at a delay with regard to the first cavitation bubble-forming laser pulse.
Influence of the delay between the first and second laser pulses on the generation of pressure and shock waves during
the first bubble’s collapse was measured for different laser pulse energies and cavity volumes. Results show that the
optimal delay between the two laser pulses is strongly correlated with the cavitation bubble’s oscillation period. Under
optimal synchronization conditions, the growth of the second cavitation bubble was observed to accelerate the collapse
of the first cavitation bubble, leading to a violent collapse, during which shock waves are emitted. Additionally, shock
waves created by the accelerated collapse of the primary cavitation bubble and as well of the accompanying smaller
secondary bubbles near the cavity walls were observed. The reported phenomena may have applications in improved
laser cleaning of surfaces during laser-assisted dental root canal treatments.
Key words: endodontics, Er:YAG, laser-beam deflection probe, shock wave.
Introduction
Laser-induced cavitation bubbles have already been
proposed for surface cleaning.1 The cleaning of surfaces is carried out by fluid flow generated when bubbles
expand and collapse close to boundaries.2
An example of the use of laser-induced cavitation bubbles is the laser activated irrigation (LAI) during the dental
root canal therapy, using an erbium laser (2940 or 2780
nm).3-6 The treatment is based on the delivery of erbium
laser pulses into the liquid-filled canal through a fiber tip.
The erbium laser light is highly absorptive in water (approximately 1-3 μm penetration depth),7 which leads to explosive boiling that induces cavitation bubbles.
Photon-induced photoacoustic streaming (PIPS™) is
the latest application of LAI, which uses the Er:YAG (2940
nm) laser equipped with a conical and stripped fiber tip.8-14
With the PIPS technique, the fiber tip is held in the coronal
aspect of the access preparation, and very short bursts of
very low laser energy are directed down into the canal to
32 laser
3+4 2018
stream irrigants throughout the entire root canal system.
This technique results in much deeper irrigation than traditional methods (syringe, ultrasonic needle),9-13 being capable of reaching lateral canals and other outlying structures also in the apical part of the root canal,7,14 with the
major cleaning mechanism being attributed to the liquid
vorticity resulting from the laser-induced oscillations of the
cavitation bubbles.15,16
Also of major concern in root canal irrigation is the
effective removal of the biofilm and of the smear layer,
which is produced during root canal instrumentation and
consists of inorganic and organic material including bacteria and their byproducts.17-20 When LAI was first introduced it was believed that shock waves generated during
the bubbles’ collapse would contribute to the efficacy
of debridement and removal of the biofilm and organic
tissue remains.18,21 However, as opposed to within infinite
liquid reservoirs, shock waves are considerably diminished or are not present at all when bubbles are created
in confined reservoirs such as dental root canals.7,15 This
is because in confined liquid cavities, the resulting cavi-
[33] =>
study
tation oscillations are significantly prolonged due to friction on the cavity walls and other factors. Consequently,
the collapses are not intense enough to generate shock
waves. Current procedures thus still rely on the use of
ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA) and sodium hypochlorite solutions and are only partially effective in removing the smear layer and biofilm.18-22 Therefore, further
optimization of laser-assisted irrigation and cleaning procedures is called for.
Recently, a synchronized delivery of laser pulses was
studied in an infinite liquid reservoir, showing that a resonance effect can be achieved by applying a second laser
pulse shortly after the collapse of the primary cavitation bubble to increase the mechanical energy of the secondary oscillation.23 However, these results have limited
value for endodontic applications, as the oscillations of
cavitation bubbles in the confined geometry of the root
canal vary significantly from the infinite liquid reservoir
scenario. In confined reservoirs, secondary oscillations
are diminished or not present at all and the collapses
happen 2-3 mm below the fiber tip. Therefore, subsequent laser pulses lead to the generation of new cavitation bubbles, physically separate from the primary bubble, and the resonance effect does not take place.
In this paper, we report on a new SWEEPS (shock wave
enhanced emission photoacoustic streaming) technique
of synchronized laser-pulse delivery intended to enhance
shock waves emitted by collapsed bubbles in confined
spaces such as root canals. As the collapse of the laser-induced cavitation bubble is initiated, a second pulse is
delivered into the liquid, forming a second cavitation bubble. The growth of the second cavitation bubble accelerates the collapse of the first cavitation bubble, leading to
a violent collapse, during which shock waves are emitted.
Furthermore, shock waves are also emitted from the collapsing secondary cavitation bubbles that form naturally
throughout the entire length of the canal during laser-induced irrigation. Unlike the main cavitation bubbles, the
secondary bubbles are in close proximity to canal walls during their collapses, generating shear flows that are able to
remove particles from the surface.1 Additionally, because of
their proximity to the canal walls, the emitted shock waves
are still propagating at super-sonic speeds as they reach
the smear layer, potentially increasing the cleaning mechanism even further. The proposed SWEEPS technique shares similarities with extracorporeal shock wave lithotripsy
(ESWL), where focused ultrasonic waves are used to break
kidney stones into smaller pieces.24,25
Materials and methods
The cavitation bubbles and the corresponding pressure waves were generated with an Er:YAG laser (LightWalker
ATS, Fotona d.o.o, λ = 2.94 μm) fitted with an articula-
ted arm and a fiber tip handpiece (H14, Fotona d.o.o).
Laser pulses were delivered into liquid-filled canals through fiber tips (flat Fotona VARIAN 600 fiber tip or conical Fotona PIPS 600 fiber) with 600 μm fiber diameter.
Although both types of fiber tips were tried in most of the
experiments, the presented data is mainly for the experiments obtained with the flat fiber tip. This is because under the SWEEPS conditions the cone of the conical fiber
tip became very quickly damaged, making the collected
data unreliable. We attribute this observation to the significant amplification of the pressure waves in the vicinity
of the accelerated collapse of the first bubble under the
SWEEPS conditions.
The induced photoacoustic phenomena in the confined liquid space were characterized with two experimental setups. One of the setups was a laser beam deflection probe (LBDP), which measured the amplitudes of
pressure waves based on changes in the refractive index
gradient at a single point with high temporal resolution.26
The other setup involved highspeed camera acquisition and shadow photography used to visualize cavitation bubbles and the emission of resulting shock waves.
Bubble oscillation periods and volumes were determined
from the captured sequences of images.
Measurement of pressure waves using
laser beam deflection probe
The experimental setup for measuring the amplitudes of
pressure waves is shown schematically in Fig. 1. A block of
aluminium with L = 25 mm long open-ended canals of different diameters (2, 3, 6, and 8 mm) was submerged 3 mm
deep in a basin of distilled water (100 × 100 × 70 mm). A flat
fiber tip (VARIAN 600), positioned in the center of the cross
section of the canal, 5 mm below the water surface, was
used to deliver the excitation laser pulses.
A signal generator controlled by a personal computer
was used to trigger the excitation laser. A 60-MHz InAs
photodiode was used to detect and characterize the temporal profiles of the Er:YAG laser pulses.
The laser beam deflection probe consisted of a HeNe laser beam (λ = 633 nm) focused to a measuring spot
1 mm below the lower edge of the canal (26 mm below
the fiber tip) and centered on a quadrant photodiode
(QPD). The refractive index gradient produced by the propagation of a pressure wave through the water caused
the deflection of the probe laser beam and a change in
the signal of the QPD. Because the probe laser beam was
positioned directly below the source of the pressure wave,
only the vertical deflection was measured by subtracting
the sum of signals from the upper two quadrants from
the sum of signals from the lower two quadrants of the
photodiode.
laser
3+4 2018
33
[34] =>
study
Fig. 1
Fig. 1: A schematic overview of the experimental setup for laser beam deflection probe measurements. A block of aluminum with canals of
different diameters was submerged 3 mm deep in a basin of distilled water. A flat fiber positioned in the center of the cross section of the
canal, 5 mm below the water surface, was used to deliver the Er:YAG laser pulses with pulse energy Ep = 20 mJ and pulse width tp = 50 μs.
A signal generator (SG) controlled by a personal computer (PC) was used to trigger the excitation lasers. A photodiode (PD) was used to detect
the Er:YAG laser pulses. The measuring system consisted of a He-Ne laser beam (λ = 633 nm) focused to a measuring spot 1 mm below
the lower edge of the canal and centered on a quadrant photodiode (QPD). Signals from the QDP were recorded using an oscilloscope (OSC).
Figure 2 shows a typical LBDP signal (black line) produced by the propagation of a pressure wave following
a single laser pulse with energy Ep = 20 mJ and pulse
width tp = 50 μs. The temporal profile of the laser pulse
is represented by the red line on the same graph. Two
particular regions of interest are distinguishable from the
LBDP signal: the first is the result of the rapid expansion of
the laser-induced oscillation bubble (see the dashed rectangle on the left side of Fig. 2), and the second is the
result of the oscillation bubble’s collapse (see the dashed
rectangle on the right side of Fig. 2). The first peak in the
LBDP signal at expansion corresponds to the direct pressure wave, while the second peak (approximately 40 us
after the first one) is the reflection from the bottom of the
water reservoir. The same pair of peaks can be seen during the collapse.
Figure 3 shows a typical LBDP signal when two individual laser pulses (Ep = 20 mJ and pulse width tp = 50
μs for each pulse) were delivered into the liquid, separated
by a temporal delay Tp. In the particular case shown in
Fig. 3, the second laser pulse was delivered at a time just
before the collapse of the first cavitation bubble. Under
such conditions, the collapse of the first bubble is accelerated, which leads to a more intense pressure wave generation in comparison to when a second laser pulse is
absent (see Fig. 2). This amplification was characterized
by measuring the collapse amplitude (A), defined as the
peak-to-peak amplitude of the LBDP signal during the first
bubble’s collapse phase. The temporal separation (the
LBDP oscillation time; T�osc) between the ‘expansion’ and
‘collapse’ LBDP signals was also measured. Note that the
34 laser
3+4 2018
LBDP oscillation time T�OSC corresponds only approximately to the actual oscillation period of the bubble since
the temporal separation between the LBDP signals can
be affected by the spatial movement of the oscillating
bubble relative to the LBDP probe (and by other factors
further discussed below).
In order to find the optimal delay (Tp*) where the collapse amplitude is maximal (A*), a series of measurements
was conducted by varying Tp in a range from 200 to 800
μs in 1 μs intervals and recording A and T�osc for different
canal diameters (2, 3, 6, and 8 mm).
High-speed camera and shadow
photography
Two additional experimental systems were used to record the generated shock waves during the synchronized
delivery of laser pulses and to measure the dependence
of the bubble’s oscillation period (T�osc) on the laser pulse
energy, cavity diameter, and fiber tip position.
The shock waves were recorded with a shadow-graphic setup using 30 ps long frequency-doubled Nd:YAG
(λ = 532 nm) illumination pulses (Ekspla, Lithuania,
PL2250-SH-TH), imaged through a microscope by a charge-coupled device (CCD) camera (Basler AG, Germany,
scA1400-17 fm, 1.4 Mpx). The experimental system is basically the same as described in ref.15
Figure 4 shows the experimental system for measuring
the dependence of the cavitation bubble’s oscillation pe-
[35] =>
study
Fig. 2
Fig. 3
Fig. 2: Typical signal from the LBDP (upper black signal) following a single Er:YAG laser pulse (lower red signal) with pulse energy Ep = 20 mJ
and pulse width tp = 50 μs, delivered through a flat fiber tip in a 6-mmdiameter canal. The two marked regions represent the expansion and
collapse phase of the laser induced oscillation bubble.
Fig. 3: Typical signal from the LBDP (upper black signal) following two Er:YAG laser pulses with pulse energy Ep = 20 mJ and pulse width tp =
50 μs (lower red signal) separated by a delay (Tp), delivered through a flat fiber tip, in a 6-mm-diameter canal. The peak-to-peak amplitude (A)
of the LBDP signal at the time of the oscillation bubble’s collapse was measured. The oscillation period of the bubble, measured by the LBDP,
is denoted as T�osc.
riod (T�osc) on different parameters (laser pulse energy, cavity diameter, and fiber tip position). A block of acrylic glass
with canals of varying diameters (1.5-6 mm) and lengths
(10 mm and 20 mm closed-ended and 30 mm open-ended
canals) was used to simulate various cavity dimensions. The
block was submerged 3 mm deep in a basin of distilled water, and a conical fiber tip (PIPS 600 μm, Fotona) was positioned in the center of the cross section of the canal, 5 mm
below the water surface, to deliver the Er:YAG laser pulses.
A signal generator (SG; Tektronix, US, AFG 3102) was used
to trigger the excitation laser and the camera.
Figure 5 shows a typical sequence of a cavitation bubble’s oscillation caused by a single 8 mJ laser
pulse in a 20-mm long, close-ended canal with a diameter
of 3 mm. The bubble oscillation period T�osc was measu-
red as the time from the beginning of the growth of the
cavitation bubble to its first collapse (marked by a yellow
rectangle).
Results
The first part of the experimental results demonstrates the amplification of pressure waves in confined canals
when a second laser pulse is delivered at a proper delay. Since the required optimal delay depends on the first
bubble’s oscillation period (T�osc), we also measured the
dependence of T�osc on laser energy, cavity diameter and
length, and on the position of the fiber tip within the cavity.
In the second part, the presence of shockwaves during
the first bubble’s collapse phase is demonstrated for the
optimally synchronized laser pulse pair.
laser
3+4 2018
35
[36] =>
study
Fig. 4
Fig. 4: Experimental system for measuring the dependence of the cavitation bubble’s oscillation period (T�osc) on different parameters (laser
pulse energy, cavity diameter, and fiber tip position). A block of plexiglass with canals of varying diameters (1.5-6 mm) and lengths (10 and
20 mm closed-ended and 30 mm open-ended canals) was used to simulate various cavity dimensions. The block was submerged 3 mm deep
in a basin of distilled water and a conical fiber tip was positioned in the center of the cross section of the canal, 5 mm below the water surface,
to deliver the Er:YAG laser pulses with pulse energies ranging from 5 to 30 mJ and pulse width tp = 50 μs. A signal generator (SG) was used
to trigger the excitation laser and the camera (Photron Fastcam SAZ).
Amplification of pressure waves
Figure 6 depicts the measured collapse amplitude (A)
for various Tp, ranging from 450 to 740 μs in a canal with
a diameter D = 2 mm. In the case of a single laser pulse,
the average (baseline) amplitude (A1) was 116 mV. For Tp
bellow approximately 550 μs, the collapse amplitude is
significantly diminished in comparison with what it would be in the absence of a second pulse. For Tp in the
optimal range from 560 to 630 μs, the pressure waves
are amplified. And for Tp longer than 630 μs, the collapse
amplitude returns to the baseline level of a single laser pulse, since at longer delays, the second pulse is delivered
after the collapse of the first oscillation bubble has already
occurred.
The average maximal collapse amplitude at the optimal delay of T*p = 583 μs was A* = 241 mV, which is by
a factor of 2.08 higher than A1. The optimal delay T*p was
determined as the midpoint of the class interval with the
highest mean collapse amplitude.
The dependence of the collapse amplitude A on Tp
was measured also for other canal diameters (see Fig. 7).
As can be seen from the obtained results, both A* and
T*p are strongly dependent on the canal dimensions.
Generally, the T*p and pressure wave amplification factor
(Af = A*/A1) decrease with the canal diameter. The optimal
delay times and amplification factors for different canal
diameters are collected in Table 1. The amplification of
pressure waves (Af) is most pronounced in smaller diameter cavities, ranging from Af = 1.09 for the D = 8 mm cavity
36 laser
3+4 2018
to Af = 2.2 and Af = 2.08 for the D = 3 and 2 mm cavities,
respectively. It is worth noting that shock waves are emitted at shock speeds close to the collapsing bubble but
become considerably slower as they travel approximately
26 mm deep into the canal, where the measurement of
the pressure waves was made. Therefore, it is expected
that the actual amplification of the pressure waves in the
vicinity of the collapsing bubble is much larger than shown
in Table 1. This was confirmed also by our observation that
when a standard conical PIPS fiber tip was used, the fiber’s cone became very quickly damaged when the optimal
pulse separation was used.
Figure 8 shows, for different diameter canals, the difference in the first bubble’s LBDP oscillation times (T�osc),
both for cases when only a single laser pulse is emitted
and for when the first pulse is followed by an optimally
delayed second laser pulse. As can be seen, the optimally
delayed second pulse (i.e., separated by T*p from the first
pulse) accelerates the first bubble’s collapse, resulting in
a reduced LBDP oscillation time T�osc, The reduction ranges from 1 μs in the D = 8 mm diameter canal to 30 μs in
Table 1: Optimal delay times and amplification factors for different diameter canals.
Diameter (mm)
T*p (μs)
Af
2
580
2.08
3
525
2.20
6
370
1.16
8
310
1.09
[37] =>
study
the D = 2 mm diameter canal. The difference between the
means of the first bubble LBDP oscillation times depending on whether a second laser pulse is present or not is
significant at P < 0.001 for 2, 3, and 6 mm diameter canals
and at P < 0.05 for the 8 mm diameter canal.
Figure 12 shows T�osc as a function of laser pulse
energy in 3 and 6 mm diameter closed-ended canals and
in an infinite liquid. Results show that there is a strong
positive correlation between the laser pulse energy and
T�osc.
Figure 9 shows the dependence of the first bubble’s
collapse amplitude A on the first laser pulse’s energy. The
pulse energy was controlled with a series of apertures of
different diameters to keep the temporal profile of the laser pulse constant. The circles represent single-pulse results, and the diamond represents the collapse amplitude
A for a case when the first laser pulse was followed by an
optimally delayed second laser pulse with the same laser
pulse energy. As can be seen from Fig. 9, increasing the
individual laser pulse energy does not result in a significant increase in the collapse amplitude. In fact, the collapse amplitude gets even smaller when the laser energy is
increased from 10 to 50 mJ, which we attribute to the increase of the bubble’s volume relative to the dimension of
the canal. It is only when a second, optimally delayed laser
pulse is added to the first pulse that the collapse amplitude of the first bubble gets significantly amplified.
Images of shockwaves generated during
bubble collapse
Figure 13 shows typical shadow-graphic images of
shockwaves as observed during the collapse of a single
cavitation bubble in an infinite liquid reservoir. Since the
shockwave causes a strong disturbance of water’s refractive index, it can be visualized as a sharp circular edge on
the shadow-graphic images (yellow arrows are pointing
Dependence of the bubble oscillation
period on experimental conditions
The optimal separation of a synchronized laser pulse
pair (Tp) depends on the bubble oscillation period (T�osc)
which further depends on specific experimental conditions. Figure 10 shows T�osc as a function of the depth of
the fiber tip inside a L = 10-mm-long open-ended canal
with a diameter of D = 4mm. The fiber tip depth represents
the distance from the upper edge of the canal to the exit
end of the fiber tip. For depths ranging from 3 to 6.5 mm,
we observed no significant influence on T�osc. The small
variations in T�osc (ranging from 695 to 725 μs) can be
attributed to slight differences in the radius alongside the
canal and to the measurement error. The absolute depth
of the fiber tip (distance from the water surface) in the
measured range would only cause an increase in the hydrostatic pressure of approximately 0.35 mbar (representing the water hydrostatic pressure at the 6.5 mm depth),
and therefore, any effect of the absolute depth on T�osc is
expected to be insignificant.
Figure 11 shows T�osc as a function of the cavity diameter (ranging from D = 1.5 to 6 mm) for close-ended cavities of different lengths (L = 10 and 20 mm) and in the
case of an open-ended 30-mm-long canal. Results show
that there is a strong negative correlation between the
diameter of the canal and T�osc. At small canal diameters
(2 and 1.5 mm), the cavitation bubble expands beyond
the upper edge of the canal, which results in a shorter
T�osc.
Fig. 5
Fig. 5: Typical sequence of a cavitation bubble’s oscillation, following
an Er:YAG pulse with pulse energy Ep = 8 mJ and pulse width tp
= 50 μs, delivered through a conical fiber tip, in a 3- mm-diameter, 20-mm-long, closed-ended canal. The sequence was recorded
using a high-speed camera at 100,000 frames per second and an
exposure time of 250 ns. The first collapse of the bubble can be
observed approximately 380 μs after the beginning of the laser pulse.
laser
3+4 2018
37
[38] =>
study
to some of them). It is interesting to observe that multiple
shockwaves are generated as a consequence of a divided bubble’s collapse. This is especially evident when
a flat fiber tip is used.
As opposed to a single bubble collapse in an infinite
reservoir, no shock waves were observed during the collapse of a single cavitation bubble in spatially limited closed-ended canals, in agreement with previous reports.27
However, when a subsequent laser pulse is emitted during the initial bubble’s collapse, the growth of the subsequent bubble exerts pressure on the collapsing initial
bubble. This accelerates the collapse of the initial bubble
and causes the emission of shock waves even in spatially limited water reservoirs. Figure 14a shows shadow-graphic images of shockwaves being emitted during the
collapse of an initial cavitation bubble in a narrow canal.
The beginning of a subsequent bubble expansion can be
noticed on all images, which indicates that the collapse of
the initial bubble was accelerated by a properly delayed
subsequent laser pulse.
Fig. 6
Smaller secondary bubbles are also formed alongside the entire canal. The violent collapse of the initial bubble also initiates the collapses of the secondary bubbles.
Figure 14b shows the emission of shock waves from the
collapsing secondary bubbles.
Discussion
Fig. 7
Fig. 6: Amplitudes of the LBDP signal at the collapse of the bubble for
various Tp, ranging from 450 to 740 μs, in a 2-mm-diameter canal. Each
dot represents a measurement of peak-to-peak amplitude of the pressure wave caused by the cavitation bubble’s collapse. The diamonds represent the means of grouped data with respective standard deviations.
Er:YAG laser pulses with pulse energy Ep = 20 mJ and pulse width tp =
50 μs were delivered through a flat fiber tip in this experiment.
Fig. 7: Measured collapse amplitudes A as a function of Tp, for different canal diameters (D = 2, 3, 6 and 8 mm). Er:YAG laser pulses
with pulse energies Ep = 20 mJ and pulse widths tp = 50 were
delivered through a flat fiber tip in this experiment.
38 laser
3+4 2018
A major mechanism of action of currently used laser
activated root canal irrigation techniques is believed to be
the rapid fluid motion in the canal as a result of expansion and implosion of vapor bubbles, resulting in a more
effective delivery of the irrigants throughout the complex
root canal system.7,15 An additional mechanism which
contributes to the efficacy of LAI is the improved removal
of the smear layer, microorganisms, and biofilm as a result
of the physical action of the turbulent irrigant.7,15 In addition, chemical action seems to play a role as well.18,28 For
example, an increased reaction rate of NaOCl was found
upon activation by a pulsed erbium laser.28 By being able
to generate shock waves within narrow root canals, we
hypothesize that both the physical and chemical actions
of LAI can be further enhanced by using the SWEEPS
technique.
Experimental results of the SWEEPS technique show
that significant amplification of pressure waves can be
achieved with optimal delay times of the second laser
pulses (see Fig. 7 and Table 1). It is important to note that
the amplitude of collapse is significantly higher if a double-pulse regime is used compared to a single-pulse
with the same cumulative energy (see Fig. 9), because
increased single-pulse energy leads to an increase in the
volume of the cavitation bubble relative to the cavity di-
[39] =>
Be a part
of something
extraordinary.
4–8 September 2019 Moscone Convention Center
3 DAYS OF EXHIBITION
SCIENTIFIC PROGRAMME
5–7 SEPTEMBER
2 HALF DAYS (4, 8 SEPT) & 3 FULL DAYS (5-7 SEPT)
MORE THAN 1,300 STANDS
200 WORLDWIDE SPEAKERS
40,000 M2 OF EXHIBITION SPACE
MORE THAN 30,000 PARTICIPANTS
Abstract submission deadline
1 April 2019
Early-bird registration deadline
30 April 2019
www.world-dental-congress.org
[40] =>
study
Fig. 8
Fig. 9
Fig. 8: First bubble’s oscillation time as measured by the LBDP in the case of a single pulse (T′OSC) and in the case of two synchronized
pulses (T*0 osc ) separated by T* p. Er:YAG laser pulses with pulse energy Ep = 20 mJ and pulse width tp = 50 μs were delivered through
a flat fiber tip in this experiment.
Fig. 9: Measured collapse amplitude as a function of single-pulse (with pulse width tp = 50 μs) laser energy (6 mm diameter canal, flat fiber tip).
mensions, which in turn leads to a weakened collapse.
The main mechanism of this amplification is in our opinion the acceleration of the initial bubble collapse, which
is significantly diminished in confined spaces (like root
canals).
This hypothesis is confirmed by the results shown
in Fig. 8, where oscillation time as measured by the
LBDP in the case of a single pulse (T�osc) and in the
case of a synchronized pulse pair (T0*osc ) is shown.
Slight differences between T�osc and T0* osc could be
explained by the increased speed of propagation of
the pressure waves. However, the distance between
40 laser
3+4 2018
the source of the pressure wave and the probe laser
beam is approximately 25 mm, which means a travel
time of roughly 17 μs at the speed of sound in water.29,30
Therefore, the increased speed of propagation cannot
account for the 30 μs (see Fig. 8, 2-mm-diameter canal)
difference between T�osc and T0* osc. Furthermore,
since shock waves traveling at supersonic speed quickly converge towards the speed of sound,31,32 we do
not expect a significant effect on the average speed of
propagation of the pressure wave over a relatively great
distance (25 mm). Similarly, slight differences in T�osc
could be the result of the collapse of the bubble happening closer to the probe laser beam, perhaps being
[41] =>
study
Fig. 10
Fig. 11
Fig. 12
Fig. 10: T�osc as a function of the fiber tip depth inside a 10-mm-long canal with a diameter of 4 mm. Er:YAG laser pulses with pulse energy
Ep = 30 mJ and pulse width tp = 50 μs were delivered through a conical fiber tip in this experiment.
Fig. 11: T’osc as a function of the cavity diameter (ranging from 1.5 to 6 mm) for the close-ended canals of length 10 and 20 mm and for an
open-ended 30mmlong canal. The dotted horizontal line represents T’osc in an infinite reservoir. Er:YAG laser pulses with pulse energy Ep =
20mJ and pulse width tp = 50 μs were delivered through a conical fiber tip in this experiment
Fig. 12: T’osc as a function of laser pulse energy in 3 and 6 mm diameter closed-ended canals and in an infinite reservoir. Er:YAG laser pulses
with pulse width tp = 50 μs were delivered through a conical fiber tip in this experiment.
pushed downward by the expanding second bubble.
High-speed camera observations confirm that this effect is not large enough to contribute significantly to the
difference between T�osc and T0* osc. However, the
differences between T�osc and T0* osc are consistent
with the collapse happening earlier due to the exerted
pressure of the second expanding bubble on the collapsing bubble, accelerating the collapse.
The acceleration factor (Acc) was defined as an increase in the average speed of collapse after the initiation of
the second pulse:
The strong covariance between Af and Acc for various
canal diameters, which is shown in Fig. 15, supports the
hypothesis that the amplification of the shock waves is
a result of the acceleration of the collapse of the bubble.
The results of Af and Acc for the 2-mm-diameter canal
are consistent with measurements of the actual bubble
oscillation period T�osc (see Fig. 11) and are likely caused
by the cavitation bubble partially extending outside the
boundaries of the canal during its growth, changing the
observed dynamics.
It is important to note that the enhanced emission of
shock waves does not appear to result in an increased
apical irrigant extrusion. Recently, a study of the potential
apical irrigant extrusion during the SWEEPS laser irriga-
laser
3+4 2018
41
[42] =>
study
Fig. 13
Fig. 14
Fig. 13: Typical images of shock waves recorded for a single laser
pulse in an infinite liquid reservoir using shadow photography.
Fig. 14: a Four examples of detected shock waves in a 3-mm-wide
narrow canal as a result of the collapse of an initial bubble accelerated by the pressure exerted by the growing subsequent bubble. The
beginning of the formation of the subsequent bubble can be seen at
the bottom of the flat fiber tip. b Two examples of detected shock waves being emitted by the collapsing secondary bubbles. Er:YAG laser
pulses with pulse energy Ep = 20 mJ and pulse width tp = 50 μs
were delivered through a flat fiber tip in this experiment.
tion was carried out,33 during which irrigation using two
standard endodontic irrigation needles (notched open-end and side vented) was compared with the PIPS and
SWEEPS laser irrigation procedures. Both the PIPS and
SWEEPS irrigation procedures resulted in a significantly
lower apical extrusion compared to the conventional irrigation with endodontic irrigation needles, in agreement
with a previous report.34
Finally, in our experiments, the single pulses or pairs of
pulses were delivered at low repetition rates of up to 0.2 Hz.
A potential dependence of the SWEEPS phenomena on the
increased pulse pair repetition rate was not explored.
the effects of synchronized delivery of Er:YAG pulses in
a confined volume of water. As opposed to in infinite liquid
reservoirs, shock waves are typically not emitted by laser
induced cavitation bubbles in confined liquid spaces. This
limits the surface cleaning efficacy of the laser-induced
cavitation bubbles. However, as our study shows, pressure waves caused by the collapse of a laser induced cavitation bubble can be significantly amplified (P < 0,001)
also in a confined reservoir. This is achieved by delivering
a subsequent laser pulse, separated from the initial pulse
by a proper temporal delay. It is to be noted that similar amplification cannot be achieved by simply increasing
the laser pulse energy. Larger single-pulse energies lead
to larger cavitation bubbles relative to the cavity dimensions, which in turn results in a weakened collapse of the
bubbles. On the other hand, applying a subsequent laser pulse during the initial bubble’s collapse leads to the
growth of a second bubble, which exerts pressure on
the collapsing initial bubble, accelerating its collapse and
causing the emission of shock waves. Results show that
the optimal delay between the two laser pulses is strongly
correlated with the cavitation bubble’s oscillation period.
The resulting amplification is most pronounced in smaller
diameter canals (< 3 mm). Measurements with a high-speed camera show that the oscillation periods of cavitation bubbles depend strongly on laser pulse energy
and canal diameter, as opposed to the canal length and
fiber tip depth, which have only a minor influence on the
bubbles’ oscillation period.
The observed shock wave-enhanced emission photoacoustic streaming (SWEEPS) phenomenon could be
used to improve the efficacy of laser-assisted root canal
treatment, especially with respect to the smear layer and
biofilmremoval. Because of the variability of root canal
geometries, further methods of improvement may be needed in order to achieve a reliable synchronization between the bubble oscillation and the laser pulse pair timing.
One potential improvement may be a special laser modality in which the temporal separation between the pairs of
laser pulses is continuously swept back and forth in order
to ensure that during each sweeping cycle the optimal separation between the pulse pair is achieved, as required
for shock wave generation.35
Acknowledgements: The authors wish to thank Fotona
(www.fotona.com) and the Laser and Health Academy
(www.laserandhealthacademy. com) for providing the laser
systems.
Conclusion
Funding information: The authors acknowledge financial
support from the state budget of the Slovenian Research
Agency (Programs No. P2-0392 and P2-0270).
A laser beam deflection probe, a high-speed camera, and shadow photography were used to characterize
Compliance with ethical standards: This article did not require
ethical approval.
42 laser
3+4 2018
[43] =>
study
Fig. 15
Fig. 15: Amplification factor (Af) and acceleration factor (Acc) in canals of various diameters. The dotted line is a visual aid only and represents
a power function fit to the 3-8 mm canal data.
Conflict of interest: One of the authors is currently an employee
of Fotona.
Ethical approval: This article does not contain any studies with
human participants or animals performed by any of the authors.
Informed consent: This article does not contain any studies with
human participants performed by any of the authors.
Open Access: This article is distributed under the terms of
the Creative Commons At tribution 4.0 International License
(http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/), which permits
unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium,
provided you give appropriate credit to the original author(s)
and the source, provide a link to the Creative Commons license,
and indicate if changes were made.
Author:
Nejc Lukač – Faculty of Mechanical Engineering,
University of Ljubljana,
Aškerčeva 6, 1000 Ljubljana, Slovenia.
Contact:
E-mail: nejclukac@hotmail.com
References:
1. Ohl C-D, Arora M, Dijkink R, Janve V, Lohse D (2006). Surface cleaning from laser-induced cavitation bubbles. Appl Phys
Lett 89(7):074102. https://doi.org/10.1063/1.2337506.
2. Mir M, Gutknecht N, Poprawe R, Vanweersch L, Lampert F (2009). Visualising the procedures in the influence
of water on the ablation of dental hard tissue with erbium:yttrium-aluminium-garnet and erbium, chromium:yt-
trium-scandium-gallium-garnet laser pulses. Lasers Med
Sci 24(3):365-374. https://doi.org/10.1007/s10103-0080571-1.
3. Blanken J, De Moor RJ, Meire M, Verdaasdonk R (2009).
Laser induced explosive vapor and cavitation resulting
in effective irrigation of the root canal. Part 1: a visualization study. Lasers Surg Med 41(7):514-519. https://doi.
org/10.1002/lsm.20798.
4. George R,Walsh LJ (2008). Apical extrusion of root canal
irrigants when using Er:YAG and Er,Cr:YSGG lasers with
optical fibers: an in vitro dye study. J Endod 34(6):706-708.
https://doi.org/10.1016/j.joen.2008.03.003.
5. Blanken JW, Verdaasdonk RM (2007). Cavitation as a working mechanism of the Er, Cr:YSGG laser in endodontics:
a visualization study. J Oral Laser Appl 7(2):97-106.
6. De Moor RJ, Blanken J, Meire M, Verdaasdonk R (2009).
Laser induced explosive vapor and cavitation resulting in
effective irrigation of the root canal. Part 2: evaluation of
the efficacy. Lasers Surg Med 41(7):520-523. https://doi.
org/10.1002/lsm.20797.
7. Lukač N, Zadravec J, Gregorčič P, Lukač M, Jezeršek M
(2016). Wavelength dependence of photon-induced photoacoustic streaming technique for root canal irrigation. J Biomed Opt 21(7):075007-075007. https://doi.org/10.1117/1.
JBO.21.7.075007.
8. Peters OA, Bardsley S, Fong J, Pandher G, Divito E (2011).
Disinfection of root canals with photon-initiated photoacoustic streaming. J Endod 37(7):1008–1012. https://doi.org/10.1016/j. joen.2011.03.016.
9. Lloyd A, Uhles JP, Clement DJ, Garcia-Godoy F (2014).
Elimination of intracanal tissue and debris through a novel
laseractivated system assessed using high-resolution micro-computed tomography: a pilot study. J Endod 40(4):584587. https://doi.org/10.1016/j.joen.2013.10.040.
10. Koch JD, Jaramillo DE, DiVito E, Peters OA (2016). Irrigant flow during photon-induced photoacoustic streaming
laser
3+4 2018
43
[44] =>
study
(PIPS) using particle image velocimetry (PIV). Clin Oral
Investig 20(2):381-386. https://doi.org/10.1007/s00784015-1562-9.
11. Deleu E, Meire MA, De Moor RJ (2015). Efficacy of laser-based irrigant activation methods in removing debris from simulated root canal irregularities. Lasers Med Sci 30(2):831835. https://doi.org/10.1007/s10103-013-1442-y.
12. Olivi G, Divito E (2012). Photoacoustic endodontics using
PIPS™: experimental background and clinical protocol. J
Laser Health Acad 1:3.
13. Kuhn K, Rudolph H, Luthardt RG, Stock K, Diebolder R,
Hibst R (2013). Er:YAG laser activation of sodium hypochlorite for root canal soft tissue dissolution. Lasers Surg Med
45(5):339-344. https://doi.org/10.1002/lsm.22143.
14. de Groot SD, Verhaagen B, Versluis M, Wu MK, Wesselink
PR, van der Sluis LW (2009). Laser-activated irrigation within
root canals: cleaning efficacy and flow visualization. Int Endod J 42(12): 1077-1083. https://doi.org/10.1111/j.1365-2591.2009.01634.x.
15. Lukač N, Gregorčič P, JezeršekM (2016). Optodynamic
phenomena during laser-activated irrigation within root canals. Int J Thermophys 37(7):1-8. https://doi.org/10.1007/
s10765-016-2071-z.
16. Matsumoto H, Yoshimine Y, Akamine A (2011). Visualization of irrigant flow and cavitation induced by Er:YAG laser
within a root canal model. J Endod 37(6):839-843. https://
doi.org/10.1016/j.joen.2011.02.035.
17. Potocnik I (2008). Smear layer removal in endodontic treatment: materials and procedure. Zobozdrav Vestn 4-5:3.
18. De Meyer S, Meire MA, Coenye T, De Moor RJ (2017). Effect of laser-activated irrigation on biofilms in artificial root
canals. Int Endod J 50(5):472-479. https://doi.org/10.1111/
iej.12643.
19. Cheng X, Tian T, Tian Y, Xiang D, Qiu J, Liu X, Yu Q (2017).
Erbium:yttrium aluminum garnet laser-activated sodium hypochlorite irrigation: a promising procedure for minimally invasive endodontics. Photomed Laser Surg 35(12):695-701.
https://doi.org/10.1089/pho.2017.4274.
20. Verstraeten J, Jacquet W, De Moor RJG, Meire MA (2017).
Hard tissue debris removal from the mesial root canal system of mandibular molars with ultrasonically and laser-activated irrigation: a micro-computed tomography study.
Lasers Med Sci 32(9):1965-1970. https://doi.org/10.1007/
s10103-017-2297-4.
21. DiVito E, Peters OA, Olivi G (2012). Effectiveness of the erbium:YAG laser and new design radial and stripped tips in
removing the smear layer after root canal instrumentation.
Lasers Med Sci 27(2):273-280. https://doi.org/10.1007/
s10103-010-0858-x.
22. Violich DR, Chandler NP (2010). The smear layer in endodontics – a review. Int Endod J 43(1):2-15. https://doi.org/1
0.1111/j.13652591.2009.01627.x.
44 laser
3+4 2018
23. Gregorcic P, Jamsek M, LukačM, Jezersek M (2014). Synchronized delivery of Er:YAG laser-pulse energy during oscillations of vapor bubbles. J Laser Health Acad 1:6.
24. de Icaza-Herrera M, Fernandez F, Loske AM (2015). Combined short and long-delay tandem shock waves to improve
shock wave lithotripsy according to the Gilmore-Akulichev
theory. Ultrasonics 58:53-59. https://doi.org/10.1016/j.ultras.2014.12.002.
25. Loske AM, Prieto FE, Fernandez F, van Cauwelaert J (2002).
Tandem shock wave cavitation enhancement for extracorporeal lithotripsy. Phys Med Biol 47(22):3945-3957.
26. Gregorčič P, Petkovšek R, Možina J, Močnik G (2008). Measurements of cavitation bubble dynamics based on a beamdeflection probe. Appl Phys A 93(4):901-905. https://doi.
org/10. 1007/s00339-008-4751-4.
27. Gregorcic P, Lukac N, Mozina J, Jezersek M (2016). In vitro study of the erbium:yttrium aluminum garnet laser cleaning of root canal by the use of shadow photography.
J Biomed Opt 21(1):15008. https://doi.org/10.1117/1.
JBO.21.1.015008.
28. Macedo RG, Wesselink PR, Zaccheo F, Fanali D, Van Der
Sluis LW (2010). Reaction rate of NaOCl in contact with
bovine dentine: effect of activation, exposure time, concentration and pH. Int Endod J 43(12):1108-1115. https://doi.
org/10.1111/j.1365-2591. 2010.01785.x.
29. Wilson WD (1959). Speed of sound in distilled water as
a function of temperature and pressure. J Acoust Soc Am
31(8):1067-1072. https://doi.org/10.1121/1.1907828.
30. Lin CW, Trusler JP (2012). The speed of sound and derived thermodynamic properties of pure water at temperatures between (253 and 473) K and at pressures up
to 400 MPa. J Chem Phys 136(9): 094511. https://doi.
org/10.1063/1.3688054.
31. Chen X, Xu R-Q, Chen J-P, Shen Z-H, Jian L, Ni X-W (2004).
Shock-wave propagation and cavitation bubble oscillation
by Nd:YAG laser ablation of a metal in water. Appl Opt
43(16):3251-3257. https://doi.org/10.1364/AO.43.003251.
32. Holzfuss J, RüggebergM, Billo A (1998). Shock wave
emissions of a sonoluminescing bubble. Phys Rev Lett
81(24):5434-5437.
33. Jezersek M, Pirnat L, Jereb T, Lukač N, Tenyi A, Fidler
A (2017). Measurement of apical extrusion during laser
activated irrigation within root canals using particle image
velocimetry (PIV) [abstract]. In: Proceedings of International
Conference on Laser Ablation (COLA), Marseille. pp. 293.
34. Snjarič D (2016). Apical irrigant extrusion during laser-activated irrigation compared to conventional endodontic irrigation regimens – preliminary study results. J Laser Health
Acad 2016(1):1.
35. Lukac N, Tasic Muc B, Jezersek M, Lukac M (2017). Photoacoustic endodontics using the novel SWEEPS Er:YAG
laser modality. J Laser Health Acad 1:1-7.
[45] =>
register for
FREE
– education everywhere
and anytime
– live and interactive webinars
– more than 1,000 archived courses
– a focused discussion forum
– free membership
– no travel costs
– no time away from the practice
– interaction with colleagues and
experts across the globe
– a growing database of
scientific articles and case reports
– ADA CERP-recognized
credit administration
www. DTStudyClub.com
Join the largest
educational network
in dentistry!
ADA CERP is a service of the American Dental Association to assist dental professionals in identifying quality providersof continuing dental education.
ADA CERP does not approve or endorse individual courses or instructors, nor does it imply acceptance of credit hours by boards of dentistry.
[46] =>
[47] =>
[48] =>
o wydawcy
Rada Naukowa:
Zespół redakcyjny:
Dr n. med. Kinga Grzech-Leśniak
– periodontologia
Redaktor prowadzący:
Marzena Bojarczuk
m.bojarczuk@dental-tribune.com
tel.: 607 811 250
Lek. dent. Paweł Roszkiewicz
– stomatologia zachowawcza i endodoncja
Marketing i reklama:
Grzegorz Rosiak,
g.rosiak@dental-tribune.com
tel.: 606 202 508
Lek. dent. Piotr Roszkiewicz
– chirurgia stomatologiczna
Lek. dent. Agnieszka Milc
– stomatologia dziecięca
Prenumerata:
Monika Spytek
m.spytek@dental-tribune.com
tel.: 600 019 616
Lek. dent. Michał Nawrocki
– endodoncja, implantologia
Nakład:
2.000 egz.
Wydawca:
DTI Media
Abrahama 18 lok. 168
03-982 Warszawa
na licencji:
Dental Tribune International GmbH
www.dental-tribune.com
Publisher/President/
Chief Executive Officer
Torsten R. Oemus
Chief Financial Officer
Dan Wunderlich
Director of Content
Claudia Duschek
Sales & Production Support
Dental Tribune International GmbH
Nicole Andrä
Puja Daya
Madleen Zoch
Holbeinstr. 29, 04229 Leipzig,
Germany
Executive Producer
Gernot Meyer
Advertising Disposition
Tel.: +49 341 48 474 302
Fax: +49 341 48 474 173
info@dental-tribune.com
www.dental-tribune.com
Marius Mezger
©2018, Dental Tribune International GmbH.
All rights reserved. Dental Tribune International makes every effort to report clinical information and manufacturer’s product news
accurately, but cannot assume responsibility for the validity of product claims, or for typographical errors. The publishers also do not
assume responsibility for product names, claims, or statements made by advertisers. Opinions expressed by authors are their own and
may not reflect those of Dental Tribune International.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Z wyjątkiem artykułów oznaczonych w sposób szczególny, prace umieszczone w magazynie Implants_International Magazine of Oral
Implantology, wydanie polskie mogły być publikowane wcześniej w jednym z następujących czasopism: International Magazine of Oral
Implantology, Implantologie Journal, Oralchirurgie Journal, Endodontie Journal, Dentalhygiene Journal, Laser Journal, Zahnarzt Wirtschaft
Praxis, Zahnarzt Wirtschaft Praxis spezial, Zahntechnik Wirtschaft Labor, Dentalzeitung, Cosmetic Dentistry beauty & science, Dental
Tribune.Redakcja Implants_International Magazine of Oral Implantology dokłada wszelkich starań, aby publikować artykuły kliniczne oraz
informacje od producentów jak najrzetelniej. Nie możemy jednak odpowiadać za informacje podawane przez producentów. Wydawca nie
odpowiada również za nazwy produktów oraz informacje o nich, podawane przez ogłoszeniodawców. Opinie przedstawiane przez autorów
nie są stanowiskiem redakcji polskiego wydania pisma Implants_International Magazine of Oral Implantology.
48 laser
3+4 2018
[49] =>
[50] =>
magazine
050 laser
3+4 2018
)
[page_count] => 50
[pdf_ping_data] => Array
(
[page_count] => 50
[format] => PDF
[width] => 595
[height] => 842
[colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED
)
[linked_companies] => Array
(
[ids] => Array
(
)
)
[cover_url] =>
[cover_three] =>
[cover] => ![laser Poland No. 3+4, 2018]()
[toc] => Array
(
[0] => Array
(
[title] => Cover
[page] => 01
)
[1] => Array
(
[title] => Spis treści
[page] => 03
)
[2] => Array
(
[title] => Editorial
[page] => 04
)
[3] => Array
(
[title] => Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
[page] => 06
)
[4] => Array
(
[title] => Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
[page] => 18
)
[5] => Array
(
[title] => Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego
[page] => 26
)
[6] => Array
(
[title] => Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
[page] => 32
)
[7] => Array
(
[title] => O wydawcy
[page] => 48
)
)
[toc_html] =>
Table of contents
-
Cover
01 - 01
view
-
Spis treści
03 - 03
view
-
Editorial
04 - 04
view
-
Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
06 - 16
view
-
Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
18 - 24
view
-
Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego
26 - 29
view
-
Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
32 - 44
view
-
O wydawcy
48 - 48
view
[toc_titles] => Cover
/ Spis treści
/ Editorial
/ Aktywność in vitro lasera Er:YAG na biofilmie w porównaniu z innymi metodami leczenia – ablacja z powierzchni implantów i zębów
/ Wspomagana laserowo odbudowa zęba złamanego poddziąsłowo
/ Usunięcie obwodowego ziarniniaka olbrzymiokomórkowego za pomocą lasera diodowego
/ Amplification of pressure waves in laser-assisted endodontics with synchronized delivery of Er:YAG laser pulses
/ O wydawcy
[cached] => true
)