implants Poland No. 2, 2013

Cover / Od wydawcy / Spis treÊci / Analiza fraktalna kontaktu implantu tytanowego z kością po autotransplantacji osteointegrowanego implantu / Zastosowanie beta-trójfosforanu wapnia w leczeniu implantologicznym z podniesieniem dna zatoki / Rekonstrukcja blokiem allogennym wyrostka zębodołowego w okolicy 22 i wszczepienie implantu BEGO Semados S / Przedawnienie roszczeń z tytułu błędów medycznych / Krótki implant Biconw atroficznym odcinku wyrostka zębodołowego szczęki – opis przypadku / Testy i badania przesiewowe w kierunku HIVw gabinecie stomatologicznym / Wczesna diagnostyka i leczenie raka wargi dolnej – opis przypadku / X Jubileuszowy Kongres OSIS / Międzynarodowe dyplomy rozdane / Produkty / O wydawcy

Open PDF View E-paper Edit Epaper Edit Epaper ads save

Table of contents

) [52] => Array ( [image_url] => Array ( [2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/60358-aac058b4/2000/page-51.jpg [1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/60358-aac058b4/1000/page-51.jpg [200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/60358-aac058b4/200/page-51.jpg ) [key] => Array ( [2000] => 60358-aac058b4/2000/page-51.jpg [1000] => 60358-aac058b4/1000/page-51.jpg [200] => 60358-aac058b4/200/page-51.jpg ) [ads] => Array ( [0] => Array ( [post_data] => WP_Post Object ( [ID] => 60365 [post_author] => 0 [post_date] => 2024-10-22 03:50:02 [post_date_gmt] => 2024-10-22 03:50:02 [post_content] => [post_title] => epaper-60358-page-52-ad-60365 [post_excerpt] => [post_status] => publish [comment_status] => closed [ping_status] => closed [post_password] => [post_name] => epaper-60358-page-52-ad-60365 [to_ping] => [pinged] => [post_modified] => 2024-10-22 03:50:02 [post_modified_gmt] => 2024-10-22 03:50:02 [post_content_filtered] => [post_parent] => 0 [guid] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-60358-page-52-ad/ [menu_order] => 0 [post_type] => ad [post_mime_type] => [comment_count] => 0 [filter] => raw ) [id] => 60365 [id_hash] => e4708587d167539624230f5314720da6db40cbad8e7bf750504118befc94a537 [post_type] => ad [post_date] => 2024-10-22 03:50:02 [fields] => Array ( [url] => http://www.dental-tribune.com/companies/3024_dental_depot_wasio.html [link] => URL ) [permalink] => https://e.dental-tribune.com/ad/epaper-60358-page-52-ad-60365/ [post_title] => epaper-60358-page-52-ad-60365 [post_status] => publish [position] => 4.56,1.64,87.42,95.08 [belongs_to_epaper] => 60358 [page] => 52 [cached] => false ) ) [html_content] =>

Open Link

) ) [pdf_filetime] => 1729569002 [s3_key] => 60358-aac058b4 [pdf] => IMPO0213.pdf [pdf_location_url] => https://e.dental-tribune.com/tmp/dental-tribune-com/60358/IMPO0213.pdf [pdf_location_local] => /var/www/vhosts/e.dental-tribune.com/httpdocs/tmp/dental-tribune-com/60358/IMPO0213.pdf [should_regen_pages] => 1 [pdf_url] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/60358-aac058b4/epaper.pdf [pages_text] => Array ( [1] => IMP0409_01_Title

ISSN 1896-1444

Cena: 29 PLN (w tym 5% VAT)

Vol. 8 • lipiec • 2/2013

implants
international magazine of

2

2013 wydanie polskie

| Badania
Osteointegracja implantu
tytanowego

| Prawo
B∏™dy medyczne
– przedawnienie roszczeµ

| Wydarzenia
Kongres OSIS

oral implantology

[2] => IMP0409_01_Title

,PSODQWXMHV]"
=UHODNVXMVLØ

Szwajcarska precyzja,
MHDLHDBJ@CNJý@C
Y@ODVMHÀ"H
ADYOHDBYDÿRSVN

2GNU\MĚZLDWIHQRPHQDOQLHSURVWHMNRQFHSFMLL6\
6XRS@QBYÀ"HSXKJN3198RYDQNJNĖBHH3198CýTFNĖBH
HLOK@MS®V @AXVĖQ®CMHBGYM@KDĵÂVý@ĖMHD3$- CK@
VHÔJRYNĖBHOQNV@CYNMXBGOQYDY"HDAHDY@AHDF®V 
,MHDISXO®VHLOK@MS®V LMHDIOQNBDCTQ LMHDI
HMRSQTLDMS®V 3NVRYXRSJNNFQNLMHDTOQ@RYBY@J@ķCX
DS@O3VNIDIOQ@BXŔOQYDC VSQ@JBHDHONY@AHDFT 
&V@Q@MSNV@M@I@JNĖÂHOQDBXYI@"@LKNFNQ@YTCDQY@IÀBN
MHRJHDJNRYSXONYVNKÀ"Hý@SVHDIONCIÀÂCDBXYIÔ 
,NķDM@VDSITķCYHĖ 

=REDF]ZZZ7R-HVWL6\SO

"YDJ@LXM@3V®ISDKDENM
12 423 49 21–22
KTAD L@HK
VSU]HGD]#IPGHQWDOSO
VVV ELCDMS@K OK

[3] => IMP0409_01_Title

Od wydawcy

Koleżanki i Koledzy,

Szanowni Państwo!
_Pierwsze półrocze 2013 za nami. Był to czas intensywny edukacyjnie i bogaty w ciekawe
i kreatywne spotkania implantologów. Uczestniczyliśmy w kilku najważniejszych w Polsce:
X Kongresie OSIS, kolejnej odsłonie warszawsko-sopockiego spotkania PASE, kongresie PSI,
a także za granicą: w kongresie Ukraińskiego Towarzystwa Implantologicznego we Lwowie
i X kongresie Osteology w Monaco.
Przybyło nam ponad 50 certyfikowanych implantologów OSIS i PSI, a relacje z ważnych wydarzeń pojawiły się w branżowych mediach – to dowód wysokiego poziomu tych przedsięwzięć
oraz nieustającego zainteresowania rozwojem dziedzin stomatologicznych, nie tylko implantologii. Konferencje, sesje jednego „aktora”-wykładowcy cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem. Dlatego już dziś anonsujemy konferencję z udziałem MacLarena, Romanosa oraz
Mazora (Titanium Conference), która odbędzie się w przyszłym roku.
Rozpoczęte właśnie drugie półrocze tego roku zaowocuje zapewne równie udanymi konferencjami – wspomnę o EAO w Dublinie, konferencji CEIA w Krakowie oraz tradycyjnym podsumowaniu roku, jakim jest warszawski Świąteczny Wieczór Implantologiczny, w tym roku
z tematem przewodnim obejmującym rozwiązania pozastandardowe i alternatywne w implantologii.
Zanim ponownie się spotkamy, życzę Wam udanych słonecznych wakacji, szczególnie
„w polskich górach, nad morzem i na Mazurach”.
Do zobaczenia jesienią!

Andrzej Wojtowicz

implants
2
I 03
_ 2013

[4] => IMP0409_01_Title

Spis treÊci _ implants

Analiza fraktalna kontaktu implantu
tytanowego z koÊcià_6

Zastosowanie beta-trójfosforanu wapnia
w leczeniu implantologicznym_14

I Od wydawcy
03

Szanowni Państwo!
_ Prof. Andrzej Wojtowicz

I Badania

Przedawnienie roszczeƒ z tytułu
bł´dów medycznych_26

I Praktyka
_ Diagnostyka i badania przesiewowe

32 Testy i badania przesiewowe w kierunku HIV
w gabinecie stomatologicznym
_ Stephen N. Abel, Carrigan L. Parish i Lisa R. Metsch

_ Osteointegracja implantu tytanowego

06 Analiza fraktalna kontaktu implantu
tytanowego z kością po autotransplantacji
osteointegrowanego implantu
_ Micha∆ Pelc, Andrzej Wojtowicz i S∆awomir Chaberek

_ Implantacja z podniesieniem dna zatoki

14 Zastosowanie beta-trójfosforanu wapnia
w leczeniu implantologicznym z podniesieniem
dna zatoki

_ Terapie onkologiczne

36 Wczesna diagnostyka i leczenie raka wargi dolnej
_ Damian Dudek, Katarzyna So∏tykiewicz,
Micha∏ Matusek, Krzysztof Helewski, Grzegorz Wyrobiec,
Ma∏gorzata ˚aba i Romuald Wojnicz

I Wydarzenia
_ Kongres OSIS

42 X Jubileuszowy Kongres OSIS

_ Eugenio Velasco Ortega, Jesús Pato Mourelo, Oviedo
Perez Perez, Javier Lopez Frias i Manuel Poyato Ferrera

_ Implantologiczny program edukacyjny

44 Międzynarodowe dyplomy rozdane!

I Opis przypadku
_ Techniki augmentacyjne

20 Rekonstrukcja blokiem allogennym wyrostka
zębodołowego w okolicy 22 i wszczepienie
implantu BEGO Semados S
_ Grzegorz Zi™tek

_ Beata Czekaj

I Informacje
_ Produkty

48 Informacje o produktach
50 O wydawcy

_ Implanty krótkie

28 Krótki implant Bicon w atroficznym odcinku
wyrostka zębodołowego szczęki
_ Katarzyna Maciejwska

I Prawo
_ B∏™dy medyczne

26 Przedawnienie roszczeń z tytułu błędów
medycznych
_ Ma∆gorzata Âwieca

04 I implants
2_ 2013

Zdjęcie na okładce wykorzystano dzięki uprzejmości firmy Acteon.

[5] => IMP0409_01_Title

[6] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

Analiza fraktalna kontaktu implantu
tytanowego z kością po autotransplantacji
osteointegrowanego implantu
Fractal analysis of the bone to titanium implant contact after
autologous transplant of an osteointegrated implant
Autorzy _ Michał Pelc, Andrzej Wojtowicz i Sławomir Chaberek

Streszczenie: W artykule przedstawiono wyniki badaƒ kontaktu implantu tytanowego z koÊcià po autotransplantacji osteointegrowanych implantów przy zastosowaniu analizy fraktalnej. Uzyskane wyniki sugerujà, ˝e transplantacja bloku kostnego
z wszczepionym wczeÊniej implantem w ˝aden sposób nie wpływa na osteointegracj´ tego implantu z otaczajàcà koÊcià i nie
stwierdza si´ przebudowy tkanki kostnej w pasie wokół zintegrowanego implantu.
Summary: This article presents the results of studies of the titanium implant contact to bone after autologous transplantation
of osteointegrated implants using fractal analysis. The results suggest that the bone block transplantation of an previously placed
implant do not affects in any way the osteointegration process with the surrounding bone and there is no evidence of bone remodeling in the region of the integrated implant.
Słowa kluczowe: osteointegracja, transplantacja bloku kostnego, analiza fraktalna, przeszczep osteointegrowanego implantu.
Key words: osteointegration, bone block transplantation, fractal analysis, osteointegrated implant transplantation.

_Dynamiczny rozwój implantologii stomatologicznej wymaga ciągłego poszukiwania nowych możliwości odbudowy utraconych zębów
oraz rekonstrukcji tkanki kostnej. Dostateczna
ilość i jakość struktury kostnej umożliwia przeprowadzenie prawidłowego zabiegu wprowadzenia implantu i jego właściwą osteointegrację konieczną do dalszego utrzymania wszczepu
w miejscu implantacji.
Pojęcie „osteointegracja” zostało zdefiniowane jako „bezpośrednie czynnościowe i strukturalne połączenie zorganizowanej żywej tkanki
kostnej z powierzchnią obciążonego implantu”
przez dr Per Ingvara Brånemarka w 1977 r.
W trakcie swoich badań zaobserwował on zjawisko integracji tytanu do tkanki kostnej i opracował koncepcję nieobciążonego wgajania się
gładkiego wszczepu tytanowego do struktur
kostnych. Określił również czynniki, które są
niezbędnie dla zapoczątkowania procesu osteointegracji. Są to:

06 I implants
2_ 2013

_biokompatybilny materiał, z którego wykonany
jest wszczep,
_atraumatyczne postępowanie podczas zabiegu
chirurgicznego,
_odpowiednia temperatura kości podczas nawiercania (nie może przekraczać 47°C),
_ścisły kontakt implantu z tkanką kostną,
_brak ruchomości implantu podczas gojenia.
Podstawowym materiałem stosowanym
obecnie do produkcji implantów jest tytan i jego
stopy (np. z aluminium i wanadem). Zaletą tytanu jest duża wytrzymałość na złamania przy
jednocześnie niskim ciężarze właściwym, biotolerancyjność i biozgodność. Tytan charakteryzuje się bardzo dobrą odpornością na korozję
dzięki wytwarzaniu na swej powierzchni szczelnej i trwałej warstwy dwutlenku tytanu. W zewnętrznej warstwie tlenków odkryto obecność
fosforanów wapnia dzięki wiązaniu minerałów
i płynów tkankowych z otoczenia. Badania wykazały, że pomiędzy warstwą tlenków tytanu a

[7] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

tkanką kostną istnieje przestrzeń, w której znajdują się glikoproteiny pośredniczące w procesie
przyłączania kostniny do warstwy tlenków.
Umożliwia to nawarstwianie się tkanki kostnej
i wytwarzanie przyczepu nabłonkowego, co jest
szczególnie widoczne na szorstkich powierzchniach implantów.
Wprowadzenie tytanowego wszczepu w struktury kostne wywołuje podobne reakcje gojenia
kości jak w przypadku urazów. Umieszczenie
wszczepu w tkance kostnej powoduje przerwanie ciągłości naczyń krwionośnych i tkanek,
czego następstwem jest martwica oraz reakcja
zapalna. W wyniku wielu złożonych zjawisk
następuje tworzenie skrzepu i jego organizacja,
co powoduje utworzenie bogato unaczynionej
tkanki ziarninowej i kolonizowanie się komórek
niezróżnicowanych. Na powierzchni wszczepu
dochodzi do powstania młodej tkanki łącznej,
a w następnych dniach do dojrzewania i mineralizacji macierzy kostnej.

styku z tkanką kostną oraz równomiernie rozkłada siły wywierane na kość w momencie osadzania implantu) oraz właściwa technika zabiegu. Niezakłócony proces wgajania wszczepu
stwarza warunki do nawarstwiania tkanki
kostnej na powierzchni implantu i mocną integrację obu elementów, czyli stabilizację wtórną.
W prawidłowych warunkach jest ona wyższa
niż stabilizacja pierwotna.

W tkance kostnej przez cały czas dochodzi do
równoczesnego niszczenia i odbudowy tkanki.
Remodeling stanowi fazę ciągłą osteointegracji.
W wyniku przebudowy kości następuje ciągłe
jej ulepszanie i dostosowywanie do nowych warunków. Po wprowadzenia wszczepu kość, początkowo z warstwą martwiczą, a później z młodą
tkanką naprawczą, zastępowana jest silną tkanką
blaszkowatą.
Badania dowodzą, że ważnym elementem
wpływającym na wgajanie wszczepu jest mikrotopografia powierzchni implantu. Oprócz
modyfikacji makrostruktury wszczepu powoduje to znaczne zwiększenie przylegania implantu do kości. Porowatość implantu tytanowego nie tylko stymuluje różnicowanie osteoblastów, ale wpływa także na odpowiedź
miejscowych czynników, co ma decydujące znaczenie w zwiększaniu osteointegracji implantu.
Poprawnie przebiegający proces osteointegracji umożliwia wykorzystanie wszczepu jako filaru protetycznego, pomimo oddziaływania
na niego sił zgryzowych. Jednym z warunków
osiągnięcia tego jest stabilizacja pierwotna,
czyli mechaniczne osadzenie wszczepu w kości
w momencie zabiegu. Mocne utrzymanie implantu w łożu kostnym zapobiega mikroruchom, które mogą prowadzić do wytworzenia
tkanki łącznej włóknistej pomiędzy wszczepem a kością.
W uzyskaniu pierwotnej stabilizacji ważnym czynnikiem jest jakość kości, odpowiedni
kształt wszczepu (powiększa powierzchnię

Ryc. 1

Wykorzystuje się wiele metod poprawy
struktury i jakości tkanki kostnej, aby maksymalnie zwiększyć stabilizację pierwotną i wtórną.
Należą do nich: augmentacja kości, podnoszenie dna zatoki szczękowej, sterowana regeneracja kości, rozczepianie wyrostka zębodołowego,
przeszczepy bloków kostnych czy dystrakcja
kostna.

Ryc. 1_Histogram wartoÊci Wymiaru
Fraktalnego dla całej grupy obrazów.

Piśmiennictwo związane z tą tematyką jest
bardzo bogate, nie istnieje jednak zbyt wiele
opracowań na temat przeszczepu bloków kostnych z już zintegrowanym implantem. Tematyka przeszczepu implantu z autogennym blokiem kostnym nie została dotychczas w pełni
zbadana, brak jest także udokumentowanych
opracowań zarówno metody tego typu transplantacji, jak i wpływu marginesu kości na przyspieszenie lub opóźnienie osteointegracji implantu. W porównaniu ze standardowym postępowaniem taka metoda ma swoje uzasadnienie
kliniczne. Implantacja w regionie z dostateczną
ilością kości jest procedurą prostszą, wykazująca większy odsetek powodzenia. Zabieg jest
mniej inwazyjny. Uzyskuje się lepszą stabilizację pierwotną, która odgrywa bardzo ważną rolę

implants
2
I 07
_ 2013

[8] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

w osteointegracji. Po zakończonym procesie integracji implantu z tkanką kostną pobiera się
blok i umieszcza w ubytku kostnym. Warunkiem powodzenia całej procedury jest przede
wszystkim:
_wgojenie przeszczepu i jego neowaskularyzacja,
_brak atrofii przeszczepionego bloku,
_zachowanie stabilności implantu,
_umieszczenie bloku kostnego w idealnej pozycji z uwzględnieniem pozycji implantu.

_Materiały i metody
Badania przeprowadzono na zwierzętach laboratoryjnych: 10 świnkach morskich gatunku
Duncin-Hurtley. Wybrano taki gatunek, gdyż
świnki te rodzą się już z dojrzałym szkieletem
kostnym. Zwierzęta pozyskano z Hodowli Zwierząt Laboratoryjnych Staniszewska Maria w Krakowie. Świnki przetrzymywano w Zwierzętarni
Zakładu Histologii i Embriologii WUM.
Uzyskano zgodę Lokalnej Komisji Etyki
Lekarskiej na wykonanie badania.
Utworzono dwie grupy:
I grupę eksperymentalną stanowił materiał
dotyczący tkanki kostnej w pasie integracji kości
z płytką tytanową po transplantacji bloku kostnego z osteointegrowaną płytką. II grupę kontrolną do grupy eksperymentalnej stanowił materiał
dotyczący tkanki kostnej w pasie integracji z płytką
tytanową bez wykonywania transplantacji.

Ryc. 2

Ryc. 2_Histogram wartoÊci
Wymiaru Fraktalnego dla grupy
eksperymentalnej.

Wpływ przeszczepu bloku kostnego na
tkanki otaczające zintegrowany wszczep został
zbadany przy użyciu analizy fraktalnej. W ostatnich latach obserwuje się wzrost wykorzystania
analizy fraktalnej w badaniach medycznych,
kiedy istnieje potrzeba oceny stopnia złożoności
badanych obiektów. Wg niektórych autorów ilościowej oceny zmian (m.in. w kości) można dokonać przy użyciu wymiaru fraktalnego, ponieważ tkanka kostna ma budowę fraktalną. Podczas szacowania wymiaru fraktalnego wykorzystywana jest koncepcja samopodobieństwa
obrazów. Wymiar fraktalny charakteryzuje stopień złożoności obiektów, wykorzystując ocenę
tego, jak szybko wzrasta długość, objętość czy
powierzchnia, jeśli pomiar dokonywany jest
z coraz większą dokładnością.

_Cel pracy
Celem opisanej pracy była analiza fraktalna
kontaktu implantu tytanowego z kością po autotransplantacji osteointegrowanych implantów.

08 I implants
2_ 2013

W pierwszym etapie przeprowadzono zabiegi
chirurgiczne polegające na wszczepieniu płytek
tytanowych w sklepienie czaszki świnek morskich z pominięciem szwu kostnego. Płytki tytanowe pochodziły z Instytutu Badawczego Straumann w Bazylei. Drugi zabieg chirurgiczny wykonany po 4 miesiącach dotyczył wycięcia bloków
kostnych zawierających wcześniej wszczepione
płytki tytanowe z jednej strony sklepienia czaszki,
przekręcenia ich o 90 st. i ich autotransplantacji
w miejsce biorcze. Po drugiej stronie szwu kostnego wszczepione płytki pozostały bez interwencji chirurgicznej.
Do oceny histologicznej tkanek zwierzęta zostały poddane eutanazji po 6 miesiącach od ostatniego zabiegu chirurgicznego. Pobrano wycinki
tkanki kostnej z zintegrowaną płytką tytanową po
autotransplantacji oraz wycinki tkanki kostnej
z zintegrowaną płytką tytanową bez transplantacji. Próbki tkanki kostnej z płytką tytanową wysłano do Instytutu Straumann w Bazylei celem
wykonania preparatów histologicznych.
Przygotowane preparaty poddawano odwapnieniu dzięki moczeniu w 10 % kwasie mrówkowym. Szlify grubości 50 mm odwapnionych
preparatów wybarwiano Czerwienią Syriusza.
Metoda ta 7-krotnie wzmacnia naturalną dwójłomność włókien kolagenowych i umożliwia
szczególnie dokładną analizę architektury kolagenowej tkanki kostnej. Tak wykonane preparaty
analizowano w mikroskopie polaryzacyjnym dla
preparatów znaczonych Czerwienią Syriusza.
Z uzyskanych preparatów histologicznych wyko-

[9] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

nano zdjęcia obrazu mikroskopowego (Nikon
E400, powiększenie 25x oraz 100x). Na podstawie
uzyskanych obrazów histologicznych oceniono
obraz tkanki kostnej w pasie jej połączenia z płytką
tytanową po wykonaniu autotransplantacji oraz
w pasie połączenia tkanki kostnej ze zintegrowaną płytką tytanową bez wykonania zabiegu
transplantacji w poszczególnych grupach. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej.

_Metoda oceny obrazu

Oznaczenie wartości wymiaru fraktalnego
pozwala na dokonanie analizy stopnia powtarzalności układu pikseli w obrazie fragmentu
ocenianej struktury, a tym samym stopnia samopowtarzalności obrazowanej struktury. Analizę
wykonano, wykorzystując pakiet STATISTICA,
stosując metody statystyki opisowej (średnia,
odchylenia standardowe, wartość maksymalna
i minimalna) oraz testy t-Studenta. Sprawdzenia normalności rozkładu dokonano, przeprowadzając jeden z „testów normalności”. Testy ta-

W pracy zastosowano metodę wyznaczania
wymiaru podobieństwa, czyli wymiaru fraktalnego, opartą na średniej bezwzględnej różnicy
poziomów szarości. Dla macierzy poziomów
szarości „I” (x, y) obrazu o wymiarach M x N
(w której występuje s skal długości, określonych
jako odległości pomiędzy poszczególnymi pikselami obrazu) definiowana jest średnia bezwzględna różnica poziomów szarości jako „E”.
Jest ona równa średniej różnicy intensywności
dla wszystkich par pikseli leżących w danej odległości r mierzonej w pionie, poziomie i wzdłuż
przekątnych obrazu. Metodę opisują następujące zależności:

gdzie:
x, y, u, v – współrzędne pikseli obrazu
P – liczba par pikseli dla skali o odległości r
Współrzędne x, y, u, v muszą spełniać następującą zależność:

Współczynnik H określany jest jako współczynnik Hurst'a, który w efekcie jest współczynnikiem kierunkowym prostej regresji liniowej logarytmicznej zależności E od r. Właściwy wymiar fraktalny D obliczany jest z zależności:

Dla obrazów struktur o małej wariancji intensywności, wartość E będzie zbliżona do wartości r. Dlatego wartość H będzie mała, a wymiar
fraktalny D będzie duży. W przypadku dużej
wariancji intensywności E przybiera większe
wartości dla większych r. Dlatego H przyjmuje
większe wartości, przez co wymiar fraktalny D
jest mniejszy.

Ryc. 3

kie informują, jakie jest prawdopodobieństwo,
że próbka pochodzi z populacji o rozkładzie normalnym. W pracy wykorzystano tzw. test Kołmogorowa-Smirnowa.

Ryc. 3_Histogram wartoÊci Wymiaru
Fraktalnego dla grupy kontrolnej.

Porównania wyników dokonano w oparciu
o test t-Studenta przy poziomie istotności
p = 0,05, różnice znamienne statystycznie występują w sytuacji, gdy p < 0,05. Test ten jest najpowszechniej stosowaną metodą oceny różnic
między średnimi w 2 grupach.Teoretycznie
test może być stosowany także w przypadku
bardzo małych prób. Jedynym warunkiem jest
normalność rozkładu zmiennych oraz brak
istotnych różnic między wariancjami. Założenie o normalności sprawdzono przez analizę
rozkładu przy pomocy testu normalności. Założenie o równości wariancji sprawdzono za pomocą testu F.
Jeżeli warunki, o których mowa nie byłyby
spełnione, wówczas alternatywą pozostaje użycie jednego z testów nieparametrycznych alternatywnych w stosunku do testu t.

implants
2
I 09
_ 2013

[10] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

miar Fraktalny. Oznaczenie wartości Wymiaru
Fraktalnego pozwoliło na dokonanie analizy
stopnia powtarzalności układu pikseli w obrazie
fragmentu ocenianej struktury, a tym samym
stopnia samopowtarzalności tej struktury.
Średnie wartości Wymiaru Fraktalnego w całej grupie obrazów, w grupie eksperymentalnej
i w grupie kontrolnej były zbliżone. Rozkład wartości Wymiaru Fraktalnego zarówno w całej grupie obrazów, jak i w podziale na grupę eksperymentalną i kontrolną był rozkładem normalnym
(Tab. 1).

Ryc. 4

Ryc. 4_Porównanie rozkładów
wartoÊci Êredniej w zakresie
Wymiaru Fraktalnego w badanych
grupach.

Ryc. 5_Histogramy rozkładów
wartoÊci Êredniej w zakresie
Wymiaru Fraktalnego w grupie
eksperymentalnej i w grupie
kontrolnej.

_Wyniki
Oceniano obraz tkanki kostnej w pasie integracji kości z płytką tytanową. W grupie I eksperymentalnej oceniono 72 obrazy tkanki kostnej
w pasie integracji kości z płytką tytanową po
transplantacji bloku kostnego z płytką tytanową.
W grupie II kontrolnej oceniano 72 obrazy
tkanki kostnej w pasie integracji z płytką tytanową bez wykonywania transplantacji. We wszystkich ocenianych obrazach porównano średnią
bezwzględną różnicę poziomów szarości, wyznaczając wymiar podobieństwa obrazów, czyli Wy-

Można zdecydowanie powiedzieć, że rozkłady poziomów szarości (Wymiar Fraktalny)
zarówno we wszystkich ocenianych obrazach,
jak i w poszczególnych grupach są do siebie bardzo zbliżone. Oznacza to, że stopień powtarzalności układu pikseli w ocenianych obrazach jest
bardzo wysoki, czyli samopowtarzalność obrazowanych struktur jest bardzo wysoka. Wynik testu
K-S (p>0,05) oraz histogram wartości Wymiaru
Fraktalnego dla całej grupy obrazów wskazują,
że rozkład jest rozkładem normalnym (Ryc. 1).
Poziomy szarości (Wymiar Fraktalny) wszystkich ocenianych obrazów są do siebie bardzo
zbliżone. Oznacza to, że stopień powtarzalności
układu pikseli w ocenianych obrazach w całej
grupie jest bardzo wysoki, czyli samopowtarzalność obrazowanych struktur jest bardzo wysoka.
Wynik testu K-S (p>0,05) oraz histogram wartości Wymiaru Fraktalnego dla grupy eksperymentalnej wskazują, że rozkład jest rozkładem
normalnym (Ryc. 2). Poziomy szarości (Wymiar
Fraktalny) ocenianych obrazów w grupie eksperymentalnej są do siebie bardzo zbliżone. Oznacza to, że stopień powtarzalności układu pikseli
w ocenianych obrazach w grupie eksperymentalnej jest bardzo wysoki, czyli samopowtarzalność
obrazowanych struktur jest bardzo wysoka.
Wynik testu K-S (p>0,05) oraz histogram wartości Wymiaru Fraktalnego dla grupy kontrolnej
wskazują, że rozkład jest rozkładem normalnym
(Ryc. 3).
Poziomy szarości (Wymiar Fraktalny) ocenianych obrazów w grupie kontrolnej są do siebie
bardzo zbliżone. Oznacza to, że stopień powtarzalności układu pikseli w ocenianych obrazach
w grupie kontrolnej jest bardzo wysoki, czyli samopowtarzalność obrazowanych struktur jest
bardzo wysoka.
Średnia wartość Wymiaru Fraktalnego w grupie eksperymentalnej wynosiła 2,0208 i była je-

Ryc. 5

10 I implants
2_ 2013

[11] => IMP0409_01_Title

[12] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

Fot. 1

Fot. 2

Fot. 1_Płytki tytanowe wszczepione
w sklepienie czaszki.
Fot. 2_Pobranie przeszczepu
ze zintegrowanà płytkà tytanowà.
Fot. 3_ Fragment pobrany do analizy
histologicznej, wycinek ze zintegrowanà płytkà tytanowà po autotransplantacji bloku kostnego – stan po
6 miesiàcach od ostatniego zabiegu
chirurgicznego.

Fot. 3

dynie nieznacznie wyższa niż średnia wartość
Wymianu Fraktalnego w grupie kontrolnej,
gdzie wynosiła 2,0185 (Tab. 2). Wynik testu
(p> 0,05) wskazuje na brak różnic znamiennych
statystycznie pomiędzy wyznaczoną średnią
wartością Wymiaru Fraktalnego dla grupy eksperymentalnej oraz grupy kontrolnej.
Porównanie średnich wartości poziomów szarości (Wymiar Fraktalny) pomiędzy grupą eksperymentalną i grupą kontrolną wskazuje na brak
różnic pomiędzy nimi. Stopień powtarzalności
układu pikseli ocenianych obrazów jest taki sam
w grupie eksperymentalnej, jak w grupie kontrolnej, czyli samopowtarzalność obrazowanych
struktur w obu badanych grupach jest taka sama.
Porównanie rozkładów średnich wartości poziomów szarości (Wymiar Fraktalny) pomiędzy
grupą eksperymentalną i grupą kontrolną wskazuje na brak różnic pomiędzy nimi. Stopień powtarzalności układu pikseli ocenianych obrazów
jest taki sam w grupie eksperymentalnej, jak
w grupie kontrolnej, czyli samopowtarzalność
obrazowanych struktur w obu badanych grupach jest taka sama (Ryc. 4).
Wyniki testu K-S (p>0,05) oraz histogramy
wartości Wymiaru Fraktalnego dla grupy eksperymentalnej i dla grupy kontrolnej wskazują,
że rozkłady są rozkładami normalnymi (Ryc. 5).

Tab. 1_Rozkład procentowy
Êrednich wartoÊci Wymiaru
Fraktalnego w podziale na grupy.

Średnie wartości poziomów szarości (Wymiar
Fraktalny) w grupie eksperymentalnej i w grupie
kontrolnej są do siebie bardzo zbliżone. Oznacza
to, że stopień powtarzalności układu pikseli w ocenianych obrazach w obu badanych grupach jest
bardzo wysoki, czyli samopowtarzalność obrazowanych struktur jest bardzo wysoka.

Statystyki opisowe wartoÊci Wymiaru Fraktalnego

Cała grupa obrazów
Grupa eksperymentalna
Grupa kontrolna

12 I implants
2_ 2013

Ârednia

Minimum

Maksimum

144
72
72

2,0197
2,0208
2,0185

2,0010
2,0010
2,0020

2,0340
2,0340
2,0340

_Omówienie wyników
Analizę fraktalną zastosowano m.in. do oceny
ilościowej stopnia uporządkowania struktury
włókien kolagenowych w różnych częściach
szkieletu kostnego człowieka. Przeprowadzone
badania dowiodły różnicy znamiennej statystycznie między poszczególnymi obrazami mikroskopowymi szkieletu osiowego i obwodowego oraz
pokazały, że kość w różnych miejscach poddaje się
w inny sposób siłom mechanicznym, co może
wpływać na procesy gojenia tkanki kostnej, np. po
przeszczepach. W związku z tym zasadne wydaje
się wykorzystanie analizy fraktalnej do badań obrazów histologicznych tkanki zintegrowanej z implantem tytanowym, aby wykazać czy występują
zaburzenia w osteointegracji wszczepu tytanowego po przeszczepie bloku kostnego.
W wykonanych badaniach ocena i porównanie morfologii kontaktu przeszczepionej tkanki
kostnej z powierzchnią implantu zostało przeprowadzone w oparciu o porównanie poziomów szarości (Wymiar Fraktalny). Tym samym
przeprowadzono ocenę stopnia powtarzalności
układu pikseli obrazów, czyli samopowtarzalności obrazowanych struktur pomiędzy grupą
eksperymentalną i grupą kontrolną.
W przeprowadzonych badaniach rozkłady
poziomów szarości (Wymiar Fraktalny) w grupie eksperymentalnej i w grupie kontrolnej były
do siebie bardzo zbliżone (brak różnic na poziomie istotności statystycznej). Oznacza to, że stopień powtarzalności układu pikseli w ocenianych obrazach w obu grupach jest bardzo wysoki, czyli samopowtarzalność obrazowanych
struktur w obu grupach jest bardzo wysoka. Porównanie rozkładów średnich wartości poziomów szarości (Wymiar Fraktalny) pomiędzy
grupą eksperymentalną i grupą kontrolną wskazuje na brak różnic pomiędzy nimi. Stopień powtarzalności układu pikseli ocenianych obrazów
jest taki sam w grupie eksperymentalnej, jak
w grupie kontrolnej, czyli samopowtarzalność
obrazowanych struktur w obu badanych grupach jest taka sama.

[13] => IMP0409_01_Title

Badania _ Osteointegracja implantu tytanowego

Tab. 2_Porównanie wartoÊci
Êredniej w zakresie Wymiaru
Fraktalnego w badanych grupach.

Test T-Studenta: grupa I eksperymentalna, grupa II kontrolna
N
N
grupa I grupa II
Wymiar
Fraktalny

Ârednia
grupa I

Ârednia
grupa II

SD
grupa I

SD
grupa II

WartoÊç T

2,0208

2,0185

0,0086

0,0070

1,7754

142

0,0780

Uzyskane wyniki sugerują, że po transplantacji bloku kostnego z osteointegrowaną płytką
tytanową w pasie integracji z płytką tytanową
nie następuje żadna przebudowa tkanki kostnej
oraz zabieg transplantacji bloku kostnego w żaden sposób nie wpływa na osteointegrację tego
implantu z kością. Wyniki badań własnych
mogą stanowić istotny punkt odniesienia w leczeniu implantologicznym, stosującym przeszczepienie bloku kostnego z wcześniej zintegrowanym implantem.
Przeprowadzone badania dowodzą, że w przypadku przeszczepienia bloku kostnego ze zintegrowanym implantem można modyfikować pozycję implantu w przypadkach, kiedy implant
ten został nieprawidłowo umieszczony. W przypadku istnienia regionu o dużym ubytku tkanki
kostnej można również w ten rejon przeszczepiać cały blok kostny z implantem.
Wyniki przeprowadzonych badań potwierdziły, że:
1. Obraz histologiczny tkanki w pasie integracji
z płytką tytanową po transplantacji bloku
kostnego nie ulega zmianie.
2. Brak zmiany obrazu histologicznego tkanki
kostnej w pasie integracji z płytką tytanową pozwala na transplantację bloku z implantem
pierwotnie błędnie upozycjonowanym w celu
poprawy jego usytuowania dla przyszłego protezowania.
3. Brak zmiany obrazu histologicznego tkanki
kostnej w pasie integracji z płytką tytanową
pozwala na transplantację bloku z implantem
w miejsca znacznej atrofii podłoża kostnego._

3. Hanawa T., Ota M.; Calcium phosphate naturally farmed on
titanum in electrolyte solution. Biomaterials, 1991, 12(8),
767-774.
4. Brånemark P.I., Tolman D.E.; Osseointegration in craniofacial
reconstruction. Quintessence Publishing 1998.
5. Maciejewska I i inni; Osteointegracja wszczepów z´bowych –
etapy gojenia koÊci. Praca poglàdowa. Protet. Stomatol. 2006,
LVI, 3, 214-219. Schenek R.K., Buser D.; Osseointegration:
a reality. Periodontol 2000 1998; 17; 22-35.
6. Łukaszewska M. i inni.: Rozwój powierzchni wszczepów tytanowych. Przeglàd piÊmiennictwa. Implantoprotetyka, 2009,
X, 3(36), 24-29.
7. Bischof M. et al.; Implant stability measurment of delayed and
immediately loaded implants during healing. Clin. Oral Implants Res., 2004, 15, 5, 529-539.
8. Oczeretko E., Rogowski F i inni: Analiza fraktalna obrazów
radiologicznych stawów biodrowych pacjentów z chorobà
zwyrodnieniowà. Post Osteoartrol 1998, 10; 38-45.
9. Omiotek Zb. ;Badanie samopodobieƒstw obrazów metodà
analizy fraktalnej.
10. Wojtowicz A., Marczyƒski B., Chaberek S., Marczyƒski W.,
Ostrowki K.; Augmentacja koÊci a rodzaj przeszczepu. Implants
3/2007, 40-42.
11. Sobolewska-Siemieniuk M., Grabowska S.Z., Oczeretko E.,
Kitlas A., Borowska M.; Analiza fraktalna obrazów radiologicznych ˝uchwy w obszarze z´bów reinkludowanych. Czas.
Stomatol.,2007, LX, 9, 593-600.

_autorzy

implants
Lek. stom. Michał Pelc
– doktorant z Zakładu Chirurgii
Stomatologicznej WUM

_PiÊmiennictwo
1. Brånemark R., Brånemark P.I., Rydevik B., Myers R.R.; Osseointegration in skeletal reconstruction and rehabilitation
J. Rehabil. Res. Dev., 2001, 38(2), 175-181. Brandt H.H.;
Wprowadzenie do implantologii. Wyd. Medyczne Urban &
Partner, 1998.
2. Alberto P.L.; Implant reconstruction of the jaws and craniofacial skeleton. Mt Sinai J Med., 1998, 65(5-6), 316-321. Albrektsson T., Brånemark P.I., Hansson H.A.; Osseointegrated
titanum implants. Requirements for ensuring a long-lasting
direct bone-to-implant anchorage in man. Acta Ortop.
Scand., 1981, 52(2), 155-170.

Prof. dr hab. n.
med. Andrzej Wojtowicz
– Kierownik Zakładu Chirurgii
Stomatologicznej WUM
WUM, dr in˝. Sławomir Chaberek – Dyrektor Techniczny SPSK im. prof. Adama Grucy w Otwocku.
_Kontakt
Zakład Chirurgii Stomatologicznej WUM
tel.: (22) 502 12 42

implants
2
I 13
_ 2013

[14] => IMP0409_01_Title

Badania _ Implantacja z podniesieniem dna zatoki

Zastosowanie beta-trójfosforanu
wapnia w leczeniu implantologicznym
z podniesieniem dna zatoki
Use of beta-tricalcium phosphate in implant treatment
with sinus floor elevation
Autorzy _ Eugenio Velasco Ortega, Jesús Pato Mourelo, Oviedo Perez Perez, Javier Lopez Frias i Manuel Poyato Ferrera

Streszczenie: Celem badania było zaprezentowanie efektów leczenia z u˝yciem implantów stomatologicznych wszczepianych
podczas zabiegu podnoszenia dna zatoki z u˝yciem biomateriału do regeneracji koÊci. U 41 pacjentów z utratà z´bów wszczepiono
130 implantów Microdent®. We wszystkich przypadkach stosowano beta-trójfosforan wapnia KeraOs®. Implanty wszczepiano
podczas zabiegu podnoszenia dna zatoki. Obcià˝ano implanty po okresie gojenia w odcià˝eniu, trwajàcym 6 miesi´cy. Badanie
wykazało mo˝liwoÊç stosowania z powodzeniem beta-trójfosforanu wapnia jako biomateriału w zabiegach wszczepiania implantów stomatologicznych z podnoszeniem dna zatoki.
Summary: The aim of this study was to report the outcome of treatment with dental implants inserted by sinus lift with use of biomaterial of bone regeneration. 41 patients with tooth loss were treated with 130 Microdent® implants. In all cases, beta-tricalcium
phosphate KeraOs® were used. Implants were inserted during sinus lift. Implants were loaded after a healing free-loading period
of 6 months. This study indicate that beta-tricalcium phosphate can be used with success as biomaterial in treatment with dental
implants by sinus floor elevation.
Słowa kluczowe: implanty stomatologiczne, podnoszenie dna zatoki, biomateriały, materiały koÊciozast´pcze, beta-trójfosforan
wapnia, implantologia stomatologiczna.
Key words: dental implants, sinus floor elevation, biomaterials, grafts, beta-tricalcium phosphate, implant dentistry.

_Leczenie z wykorzystaniem ulegających
osteointegracji implantów staje się stopniowo elementem ogólnej praktyki stomatologicznej i stanowi skuteczną alternatywę dla pacjentów z całkowitym bezzębiem lub częściowymi brakami zębów. W niektórych sytuacjach klinicznych w bocznych odcinkach bezzębnej szczęki dochodzi do
znacznej resorpcji, co może skutkować ilością kości niewystarczającą do wszczepienia implantów.
Podnoszenie dna zatoki to technika chirurgiczna,
która pozwala na stosowanie implantów stomatologicznych w obrębie ulegającej zanikowi szczęki.
W celu zwiększenia wymiaru pionowego
szczęki podczas zabiegu podnoszenia dna zatoki
opracowano różnego rodzaju materiały kościozastępcze pochodzenia naturalnego (np. kość wła-

14 I implants
2_ 2013

sna pacjenta, kość zwierzęca) oraz syntetycznego
(np. hydroksyapatyt, beta-trójfosforan wapnia),
które pozwalają na wszczepianie implantów na
tym samym etapie (podczas tego samego zabiegu
chirurgicznego) lub w drugiej kolejności (po 6-8
miesiącach gojenia). Kość własna pacjenta (kość
autogenna) jest uważana za najlepszy materiał
kościozastępczy do stosowania podczas tego zabiegu chirurgicznego. Może być pozyskiwana z lokalizacji wewnątrzustnych (np. z bródki, guza
szczęki, gałęzi żuchwy) albo zewnątrzustnych (np.
kości biodrowej, piszczeli, sklepienia czaszki),
w zależności od przypadku klinicznego, ilości potrzebnej kości oraz preferencji chirurga. Dolegliwości w miejscu dawczym oraz ograniczona ilość
możliwej do pozyskania kości doprowadziły do
rozwoju biomateriałów, które można z powodze-

[15] => IMP0409_01_Title

Badania _ Implantacja z podniesieniem dna zatoki

niem stosować w leczeniu implantologicznym
z regeneracją kości.
Materiały na bazie kości pochodzenia zwierzęcego (np. zmineralizowana kość bydlęca, wieprzowa lub końska) oraz materiały syntetyczne
(np. hydroksyapatyt, bioszkło, beta-trójfosforan
wapnia) to przydatne biomateriały w przypadkach braku realnej możliwości zastosowania kości autogennej. Tego rodzaju biomateriały mogą
być stosowane samodzielnie albo mieszane z własną kością pacjenta pozyskaną podczas zabiegu
(np. z młynka).
Beta-trójfosforan wapnia to biokompatybilny,
resorbowalny i osteokondukcyjny materiał, którego właściwości fizyczne i chemiczne umożliwiają doskonałe zachowanie tkanek w miejscu
augmentacji, co wykazano w badaniach doświadczalnych oraz klinicznych w zakresie implantologii stomatologicznej. Beta-trójfosforan wapnia
był z powodzeniem stosowany w zabiegach podnoszenia dna zatoki w ramach przygotowania do
późniejszej implantacji.
W badaniu przeprowadzonym w Holandii porównywano wyniki kliniczne i histologiczne stosowania beta-fosforanu wapnia i kości autogennej
(przeszczep z bródki) u 10 pacjentów poddanych
zabiegowi obustronnego (n = 6) lub jednostronnego (n = 4) podnoszenia dna zatoki. We wszystkich przypadkach wysokość zachowanej kości
wynosiła 4-8 mm. W przypadku zabiegów dwustronnych po stronie eksperymentalnej stosowano 100% beta-trójfosforanu wapnia, a po stronie kontrolnej 100% kości autogennej. W zabiegach jednostronnych stosowano 100% beta-trójfosforanu wapnia. Po 6 miesiącach wszczepiano
implanty i pobierano próbki tkanek. We wszystkich przypadkach uzyskano wystarczający wzrost
wysokości kości. Wyniki badania histologicznego
były zbliżone i nie zależały od rodzaju materiału.
Stwierdzono podobną strukturę kości, głównie
kość beleczkową. Po 6 miesiącach gojenia wszczepiano implanty. W obserwacji po 12 miesiącach
nie stwierdzono różnicy we wskaźniku powodzenia implantacji po zabiegach jednostronnego
i dwustronnego podnoszenia dna zatoki, porównując kość autogenną i beta-trójfosforan wapnia
(100% materiał w obu przypadkach).
Kolejne wieloośrodkowe badanie przeprowadzono w Europie na 20 pacjentach, poddanych zabiegowi obustronnego podnoszenia dna zatoki
z zastosowaniem beta-trójfosforanu wapnia po
stronie eksperymentalnej i kości autogennej po
stronie kontrolnej. Po 6 miesiącach wszczepiano
implanty i pobrano próbki tkanek. W badaniu hi-

stologicznym nie stwierdzono różnic w ilości ani
częstości kostnienia w zatokach eksperymentalnych i kontrolnych. Mierzono powierzchnię każdej próbki histologicznej w mm2. Powierzchnia powstałej kości wynosiła 36,4% po stronie eksperymentalnej i 38,3% po stronie kontrolnej. Różnica
nie była znamienna statystycznie, co wskazuje, że
beta-trójfosforan wapnia jest dobrym biomateriałem do regeneracji kości w zabiegach podnoszenia
dna zatoki przed leczeniem implantologicznym.
Celem niniejszego badania była ocena efektów klinicznych leczenia z użyciem implantów ulegających osteointegracji w szczęce w połączeniu z inwazyjnym podnoszeniem dna zatoki i stosowaniem beta-trójfosforanu wapnia.
Ryc. 1_Zdj´cie pantomograficzne
przed leczeniem.

Ryc. 1

_Pacjenci i metody
Niniejsze badanie zostało przeprowadzone
przez profesorów z jednostki dydaktycznej stomatologii zintegrowanej dorosłych oraz specjalistów
implantologii stomatologicznej z Uniwersytetu
w Sewilli, a także z Katedry Chirurgii Stomatologicznej na Wydziale Stomatologii w Hawanie (Kuba).
Przed rozpoczęciem badania wykluczono pacjentów z ciężkimi chorobami ogólnoustrojowymi,
które mogłyby wpływać na przebieg osteointegracji. Wszyscy wybrani pacjenci byli dorośli, reprezentowane były obie płcie. Wszystkim pacjentom
wybranym do badania udzielono informacji na temat techniki chirurgicznego wszczepiania implantów z inwazyjnym podnoszeniem dna zatoki i użyciem biomateriałów. Opisano także postępowanie
po zabiegu, w tym kwestie protetyczne, rozłożenie
leczenia w czasie, dalszą obserwację oraz możliwość powikłań i utraty implantów.
Pacjenci zaakceptowali leczenie implantologiczne, wyrażając świadomą zgodę. Przed leczeniem oraz po 6 miesiącach od jego zakończenia
wykonywano u wszystkich pacjentów badanie radiologiczne metodą pantomograficzną (Ryc. 1).
Kryteria powodzenia i utrzymania implantów
określili Van Steenberghe i wsp. Zgodnie z nimi,
wskaźnik utrzymania określa odsetek implantów,
które utrzymały swoje początkowe położenie,

implants
2
I 15
_ 2013

[16] => IMP0409_01_Title

Badania _ Implantacja z podniesieniem dna zatoki

Liczba pacjentów (%)

Liczba implantów (%)

Podnoszenie dna zatoki
Jednostronne
Dwustronne
Ogółem
Tab. 1_Kryteria skutecznego
leczenia implantologicznego
(Van Steenberghe i wsp.).

33 (80,5%)
8 (19,5%)
41 (100%)

80 (61,5%)
50 (38,5%)
130 (100%)

choć nie mają znaczenia klinicznego ani nie spowodowały efektów niepożądanych. Kryteria powodzenia leczenia implantologicznego wymieniono w tabeli 1.
Zabieg chirurgiczny. Godzinę przed zabiegiem
pacjenci przyjmowali pierwszą dawkę tygodniowego cyklu profilaktycznej antybiotykoterapii
(amoksycylina + kwas klawulanowy). W przypadku odczuwania jakiegokolwiek dyskomfortu,
bólu lub stanu zapalnego wszystkim pacjentom zalecano ibuprofen. U wszystkich stosowano miejscowe znieczulenie. Pacjentom zalecano codzienne
płukanie chlorheksydyną przez pierwszych 30 dni.
We wszystkich przypadkach inwazyjnych zabiegów podnoszenia dna zatoki stosowano do wypełnienia zatoki beta-trójfosforan wapnia KeraOs®
(Keramat, Coruña, Hiszpania). Implanty wszczepiano podczas tego samego zabiegu. Stosowano
implanty o połączeniu zewnętrznym i chropowatej, piaskowanej powierzchni firmy Microdent®
(Microdent, Barcelona, Hiszpania, Ryc. 2-6).
Leczenie protetyczne. Po 6 miesiącach od wszczepienia implantów wykonywano kontrolne
zdjęcie pantomograficzne, po czym obciążano implanty czynnościowo, zaopatrując je w uzupełnienia protetyczne. Po czynnościowym obciążeniu
implantów kontynuowano obserwację przez co
najmniej 12 miesięcy.

Tab. 2_Liczba zabiegów
podnoszenia dna zatoki
i wszczepionych implantów.

Analiza statystyczna. Na podstawie wyników
badania opracowano statystyki opisowe, uwzględniając parametry kliniczne i demograficzne dotyczące pacjentów, przeprowadzone zabiegi podnoszenia dna zatoki, wszczepienia implantów oraz
wykonane uzupełnienia protetyczne.

_Wyniki
Pacjenci: u 41 pacjentów (14 mężczyzn, 27 kobiet) przeprowadzono zabieg podnoszenia dna
zatoki w celu wszczepienia implantów. Średni
wiek badanych to 52,5 (zakres: 35-71 lat). 9 pacjentów było palaczami (21,9%).
Zabieg chirurgiczny: przeprowadzono 49 zabiegów podnoszenia dna zatoki, 33 jednostronne
i 16 obustronnych (Tab. 2). Łącznie stosując materiał syntetyczny, beta-trójfosforan wapnia, wszczepiono 130 implantów, co daje średnio 2,6 implanta na każdy zabieg podnoszenia dna zatoki.
Wszystkie wszczepiane implanty miały uniwersalną lub standardową średnicę (3,8-4,2 mm).
Wszystkie implanty miały długość 12 mm.
W okresie gojenia przed obciążeniem czynnościowym stwierdzono w badaniu klinicznym
przy 2 implantach (1,5%) powikłania w postaci
nadmiernej ruchomości. Implanty te zostały usunięte. Po zaopatrzeniu protetycznym i obciążeniu
czynnościowym w okresie obserwacji klinicznej
nie doszło do utraty żadnego z implantów.
Uzupełnienia protetyczne oparte na implantach: Pozostałych 128 implantów zostało po 6
miesiącach obciążonych czynnościowo za pomocą uzupełnień protetycznych opartych na implantach. Łącznie wykonano 45 uzupełnień protetycznych (100%), 41 stałych mostów (91,1%)
i 4 stałe naprawy (8,9%). Obserwacja kliniczna
po zaopatrzeniu protetycznym trwała średnio
16,2 miesiąca. W tym okresie nie doszło do utraty
żadnego implantu.

_Omówienie
Warunkiem podjęcia leczenia implantologicznego jest obecność kości wyrostka o jakości
i ilości dostatecznej, aby mogła podtrzymywać
implant. U pacjentów z zaawansowaną resorpcją
szczęki, związaną z długotrwałym bezzębiem,
bliskość dna zatoki często stanowi problem podczas wszczepiania implantów. Ten problem kliniczny rozwiązano, opracowując metody podnoszenia dna zatoki.

Kryteria powodzenia
1. Implant nie powinien wywołaç reakcji alergicznej, toksycznej ani zapalnej miejscowej i uogólnionej.
2. Implant powinien stanowiç podparcie dla funkcjonalnego uzupełnienia protetycznego.
3. Implant nie powinien wykazywaç oznak złamania ani wygi´cia.
4. Implant nie powinien wykazywaç ruchomoÊci w pomiarach metodà manualnà ani z u˝yciem urzàdzeƒ
elektronicznych.
5. Implant nie powinien wykazywaç oznak przeziernoÊci na punktowych zdj´ciach radiologicznych.
6. Utrata koÊci brze˝nej (na punktowym zdj´ciu rtg) i/lub zmniejszenie gł´bokoÊci osadzenia
(gł´bokoÊç nawiercenia + recesja) nie powinny pogarszaç zakotwienia implantu ani wywoływaç
u pacjenta dyskomfortu przez okres 20 lat.

16 I implants
2_ 2013

Technika chirurgicznego podnoszenia dna zatoki jest generalnie uważana za prosty zabieg o
nielicznych powikłaniach, dzięki czemu w ciągu
ostatniej dekady stała się niemal rutynową procedurą w codziennej pracy implantologa. Spośród możliwych powikłań najczęściej dochodzi
do perforacji błony Schneidera, co ma miejsce
w 7-44 % przypadków. Rzadziej zdarza się zapalenie zatoki szczękowej oraz ekspozycja błony
zaporowej i materiału kościozastępczego.

[17] => IMP0409_01_Title

Badania _ Implantacja z podniesieniem dna zatoki

Jako materiał kościozastępczy stosuje się w zabiegach podnoszenia dna zatoki wiele różnych
materiałów. Kość autogenna, pobrana od pacjenta
jest najlepszym rozwiązaniem ze względu na wysoki poziom biokompatybilności, właściwości
osteokondukcyjne i dobre efekty kliniczne. Jednak w ostatnich kilku latach powstały nowe materiały pochodzenia zwierzęcego lub syntetycznego, które poprawiły przebieg regeneracji kości
w zabiegach podnoszenia dna zatoki, pozwalając
uzyskać bardzo korzystne warunki kliniczne dla
leczenia implantologicznego.

pobudzających rozwój kości) ani osteogennych
(nie dochodzi do odkładania kości przez komórki
znajdujące się w materiale), charakterystycznych
dla kości autogennej. Możliwości regeneracji przy
jego użyciu wynikają wyłącznie z działania osteokondukcyjnego (wzrost kości poprzez jej odkładanie się na powierzchni materiału). Z tego powodu tempo powstawania kości jest mniejsze niż
w przypadku kości własnej pacjenta. Wystarcza
to jednak do czynnościowego obciążenia implantów, ponieważ w miarę postępu resorpcji
powstaje tkanka podobna pod względem anato-

Ryc. 2

Ryc. 3

Ryc. 4

Ryc. 5

W ramach przedstawianego badania oceniano
efekty kliniczne leczenia implantologicznego z podniesieniem dna zatoki przy użyciu beta-trójfosforanu wapnia jako biomateriału. Beta-trójfosforan
wapnia stosowany w tego typu zabiegach okazał się
być dobrym biomateriałem, pozwalającym na zachowanie odpowiedniej ilości kości niezbędnej dla
wszczepienia implantu zarówno w przypadku inwazyjnego zabiegu podnoszenia dna zatoki z preparacją okienka, jak w przypadku mniej inwazyjnego zabiegu z użyciem osteotomów.

micznym i czynnościowym do własnej kości,
wykazująca dostateczną stabilność, aby wytrzymywać czynnościowe obciążenie implantów.

Zdjęcia rtg wykazują, że regeneracja kości uzyskana przy pomocy beta-trójfosforanu wapnia przebiega podobnie do tej po użyciu kości autogennej. Po
6 miesiącach uzyskuje się tkankę twardą, pozwalającą na leczenie implantologiczne. Tkanka ta ulega
z czasem całkowitej resorpcji z powstawaniem nowej tkanki kostnej, choć mogą zachować się pewne
pozostałości, widoczne po 6 miesiącach w ocenie
klinicznej i radiologicznej.
Z biologicznego punktu widzenia beta-trójfosforan wapnia nie ma właściwości osteoindukcyjnych (nie stymuluje komórek pluripotencjalnych,

Ryc. 2_Stan kliniczny pacjentki
przed leczeniem.
Ryc. 3_Obraz kliniczny otworu
dost´powego do zatoki podczas
zabiegu podnoszenia jej dna.
Ryc. 4_Zabieg wprowadzania
implantu.
Ryc. 5_Wprowadzanie beta-trójfosforanu wapnia w obr´b dna zatoki.

Badania histologiczne i histomorfometryczne
wykazały ponadto możliwość mieszania beta-trójfosforanu wapnia z kością własną pacjenta uzyskaną przez mielenie lub skrobanie powierzchni
kości szczęki. Jest to dobra metoda na wprowadzenie komórek i czynników wzrostu obecnych w kości autogennej w celu poprawy regeneracji kości.
Zabieg podnoszenia dna zatoki nie stanowi
sam w sobie czynnika ryzyka zwiększającego częstość niepowodzeń leczenia implantologicznego.
W praktyce klinicznej uzyskiwano doskonały poziom utrzymania klinicznego implantów wszczepianych z zastosowaniem metody podnoszenia
dna zatoki. Częstość występowania niepowodzeń była jednak większa u pacjentów palących,
w przypadkach implantacji w okolicy zębów trzonowych w porównaniu do zębów przedtrzonowych oraz w przypadku wszczepiania implantów podczas tego samego zabiegu (bez ich zamknięcia).

implants
2
I 17
_ 2013

[18] => IMP0409_01_Title

Badania _ Implantacja z podniesieniem dna zatoki

lne zdjęcie pantomograficzne, które jako doskonała metoda diagnostyczna pozwoliło stwierdzić
zwiększenie ilości kości oraz dostateczną jej wysokość w okolicy dna zatoki po zastosowaniu betatrójfosforanu wapnia.
Ogólne wyniki wykazały, że w okresie obserwacji wynoszącym średnio 16,2 miesiąca od
chwili czynnościowego obciążenia nie doszło do
utraty ani jednego implantu, ani uzupełnień protetycznych opartych na implantach (stałych mostów oraz stałych napraw).

Ryc. 6

_Wnioski
Ryc. 6_Zdj´cie pantomograficzne
pacjentki po leczeniu.
Widoczne sà wszczepione implanty
i wprowadzony materiał
koÊciozast´pczy.

Uzyskiwanie tą techniką przewidywalnych
efektów wymaga dobrej stabilizacji początkowej
i prawidłowego, równoległego ustawienia implantów, a także starannej kondensacji cząstek biomateriału wszczepionego wokół implantów. Stabilizacja pierwotna wszczepionych implantów jest kluczowym czynnikiem powodzenia zabiegu przebiegającego z podnoszeniem dna zatoki. Najlepszy
wariant leczenia stanowi implantacja zamknięta
lub wszczepienie implantów podczas drugiego zabiegu chirurgicznego. Jeśli implanty wszczepiane
są jednocześnie z zabiegiem podnoszenia dna zatoki, zaleca się stosowanie implantów o długości
powyżej 11mm i o szorstkiej powierzchni dla
zwiększenia powierzchni kontaktu, a także przeprowadzanie zabiegu przy dostatecznej wysokości
kości wyrostka, nie mniejszej niż 4,5mm.
Wyniki niniejszego badania wykazały, że staranna, dokładna diagnostyka i protokół chirurgiczny obejmujący właściwą ocenę wysokości kości metodą radiologiczną, wszczepienie implantów o odpowiednich właściwościach makroskopowych i mikroskopowych oraz dobrą kondensację
biomateriału umożliwiają przeprowadzenie z powodzeniem (98,5%) tego rodzaju chirurgicznej
implantacji.
W przypadkach jednoczasowego wszczepiania implantów podczas zabiegu podnoszenia dna
zatoki po przeprowadzeniu fazy chirurgicznej
niezbędne jest odczekanie na wygojenie. W tym
czasie dochodzi do resorpcji materiału kościozastępczego i jego zastąpienia przez tkankę kostną.
Okres ten trwa nie krócej niż 6 miesięcy. Z badań
histologicznych wynika, że stosowane biomateriały, w tym beta-trójfosforan wapnia wymagają
większej ilości czasu na całkowitą regenerację kości, jednak biomateriały są zwykle bardzo stabilne
i w większości przypadków możliwe jest ich czynnościowe obciążenie po 6 miesiącach.
W ramach opisanego badania u wszystkich
pacjentów wykonywano po 6 miesiącach kontro-

18 I implants
2_ 2013

Wykazano, że zabieg podnoszenia dna zatoki
z użyciem syntetycznego biomateriału, betatrójfosforanu wapnia, to przewidywalna technika chirurgiczna, pozwalająca na wszczepienie implantów w celu rehabilitacji protetycznej
zanikowej szczęki._
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.

_autorzy

implants

Eugenio Velasco Ortega – prof. stomatologii zintegrowanej pacjentów dorosłych na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu w Sewilli, dyr. szkoleƒ podyplomowych w dziedzinie implantologii stomatologicznej.
Jesús Pato Mourelo – prof. nadzw. stomatologii zintegrowanej pacjentów dorosłych na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu w Sewilli, prof. szkoleƒ podyplomowych w dziedzinie implantologii stomatologicznej.
Oviedo Perez Perez – prof. chirurgii szcz´kowotwarzowej na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu
Hawany, Kuba.
Javier Lopez Frias – prof. nadzw. stomatologii zintegrowanej pacjentów dorosłych na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu w Sewilli, prof. szkoleƒ podyplomowych w dziedzinie implantologii stomatologicznej.
Manuel Poyato Ferrera – prof. nadzw. stomatologii
prewencyjnej na Wydziale Stomatologii Uniwersytetu
w Sewilli, profesor szkoleƒ podyplomowych w dziedzinie implantologii stomatologicznej.
_Kontakt
Prof. Eugenio Velasco Ortega
Facultad de Odontología de Sevilla
C/Avicena s/n 41009 Sevilla
evelasco@us.es

[19] => IMP0409_01_Title

[20] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Techniki augmentacyjne

Rekonstrukcja blokiem allogennym
wyrostka zębodołowego w okolicy 22
i wszczepienie implantu BEGO Semados S
Allogenic bone block augmentation in the region of secon incisor (22)
and late implantation of the BEGO Semados S implant
Autor _ Grzegorz Ziętek

Ryc. 1

Ryc. 2

Ryc. 3

Streszczenie: NiewłaÊciwe leczenie endodontyczne prowadzi do chronicznego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych.
Nierzadko prowadzi to do wytworzenia si´ torbieli. W takim wypadku leczeniem z wyboru jest leczenie chirurgiczne, które polega
na wyłuszczeniu torbieli i cz´sto resekcji oraz wstecznym wypełnieniu kanału lub kanałów przyczynowych z´ba. Czasami leczenie to okazuje si´ nie skuteczne. W opisanym przypadku pokazano tego typu leczenie, które w dłu˝szej perspektywie, po trzykrotnej resekcji korzenia z´ba wraz z wyłuszczeniem torbieli, doprowadziło do znacznego zaniku koÊci wyrostka z´bodołowego. Skutecznym leczeniem w takich sytuacjach jest przeszczep bloku kostnego pochodzenia ludzkiego (allogenny) wraz z konwencjonalnà
technikà GBR z zastosowaniem ksenogennego przeszczepu. W nast´pnym etapie leczenia wykonano rekonstrukcj´ uz´bienia
pacjenta przy u˝yciu implantów BEGO Semados S.
Summary: Unproper endodontic treatment can leads to chronical inflammation of periapical tissues, which can cause periapical
cystis. The only way of treatment is surgery, which is based on apisectomy with cystis extraction and back root canal filling. But
even thou in some rare cases this kind of treatment is uneffective. Case which is described below shows this kind of treatment.
After three times apisectomy with cystis extraction caused huge bone loss in the alveolar ridge. The only possible and effective
treatment was grafting the allogenic bone block graft with conventional GBR technique. Further stage of rehabilitation was implantation of BEGO Semados type S implant with cyrconia abutment and the cyronia based porcelain crown.
Słowa kluczowe: augmentacja, wyrostek z´bodołowy, blok kostny, przeszczep allogenny, ksenogenny materiał koÊciozast´pczy.
Key words: augmentation, alveolar ridge, bone block, allogenic graft, xenogenic bone substitute material.

20 I implants
2_ 2013

[21] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Techniki augmentacyjne

Ryc. 4

_Pacjenci zgłaszający w celu leczenia implantologicznego w strefie estetycznej oczekują
perfekcyjnego efektu estetycznego zarówno
w zakresie białej, jak i czerwonej estetyki. Zanim
jednak przystąpimy do leczenia, musimy odpowiedzieć sobie na kilka pytań.
Jednym z nich jest to, czy jesteśmy w stanie
spełnić oczekiwania naszego pacjenta, a następnie – czy istnieją odpowiednie warunki
anatomiczne wypełnienia powierzonego zadania. Jeżeli nie ma odpowiednich warunków
do wszczepienia implantu, a tym bardziej brak
jest możliwości do uzyskania ładnego końcowego efektu, musimy zastosować odpowiednie dla danego przypadku techniki augmentacyjne.
Do mojego gabinetu zgłosiła się 44-letnia pacjentka, u której na przestrzeni kilku lat trzykrotnie została wykonana resekcja korzenia
zęba 22. Po każdym zabiegu dochodziło do odbudowywania się torbieli. Stan przed zabiegiem obrazują ryciny 1 i 2. Pacjentka została
przysłana do mnie z rozpoczętą 3 dni wcześniej
antybiotykoterapią, podany został Clindamicin

Ryc. 5

a 600 mg 2 x 1. Pomimo rozpoczętej terapii antybiotykiem nadal utrzymywał się stan ropny.
Jedynym rozwiązaniem było usunięcie korzenia wraz z koroną cyrkonową wykonaną na
nim.
Korzeń został usunięty atraumatycznie przy
użyciu urządzenia PiezoSurgery®. Na rycinie 3
pokazano stan po usunięciu zęba.
W następnym zabiegu po odwarstwieniu
płata uwidocznił się ubytek kostny w blaszce
przedsionkowej oraz torbiel (Ryc. 4). Po wyłuszczeniu torbieli uwidocznił się rozległy ubytek
(Ryc. 5). Z powodu rozmiarów ubytku wyrostek
zębodołowy wymagał rekonstrukcji mrożonym blokiem kostnym pochodzenia ludzkiego
(przeszczep allogenny).
W celu uzyskania większej pewności powodzenia zabiegu przeszczepienia kości oraz lepszego końcowego efektu estetycznego, miejsce biorcze oraz sam blok kostny zostały
ukształtowane przy użyciu kasety do bloków
kostnych Osseo plus Transfer firmy BEGO.
Dzięki temu urządzeniu uzyskuje się również

Ryc. 6

Ryc. 7

implants
2
I 21
_ 2013

[22] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Techniki augmentacyjne

Ryc. 8

Ryc. 9

lepszą stabilizację przeszczepu (kształt miejsca biorczego stabilizuje blok) oraz dużą powierzchnię kontaktu, a przez to ukrwienia
przeszczepu. Czynniki te zwiększają prawdopodobieństwo powodzenia zabiegu augmentacji. Dzięki dobrej stabilizacji możliwe jest
umocowanie bloku kostnego jedną śrubą do
osteosyntezy.
Przeszczep został następnie obsypany ksenogennym materiałem kościozastępczym BEGO
Oss pochodzenia wołowego i przykryty resorbowalną membraną wykonaną z włókien kolagenowych z osierdzia wieprzowego (Membrane
BEGO). Następnie pole zabiegu zostało bez napięcia przykryte płatem śluzówkowo-okostnowym i zaszyte szwami o grubości 6,0 (Ryc. 7).
Rycina 8 przedstawia stan i kształt wyrostka zębodołowego po 6 miesiącach.

Po odpreparowaniu płata śluzówkowego
usunięto stabilizującą blok kostny śrubę do
osteosyntezy. Dzięki zabiegowi regeneracyj-

Ryc. 10

Ryc. 11

22 I implants
2_ 2013

nemu uzyskano 9,5 mm szerokości wyrostka zębodołowego (Ryc. 9), co pozwoliło na właściwe
pozycjonowanie implantu BEGO Semados S
o średnicy 3,75 mm (Ryc. 10 i 11).
Implant wszczepiony został we wgojony
blok kostny, dlatego okres wgajania implantu,
pomimo jego aktywnej powierzchni został wydłużony do 6 miesięcy. Wynika to z gorszego
ukrwienia miejsc po augmentacji.
Ostatnim etapem rehabilitacji pacjentki
było zaopatrzenie jej odbudową protetyczną.
Ponieważ implant sąsiadował z cyrkonowym
mostem 12021, jedynym możliwym zaopatrzeniem protetycznym była korona porcelanowa
na podbudowie cyrkonowej wraz z łącznikiem
indywidualnym wykonanym z cyrkonu w Centrum CAD/CAM BEGO w Bremie.
Efekt końcowy oraz zdjęcie rtg ostatniego
etapu leczenia pokazują ryciny 12-15. Zdjęcie
14 zostało wykonane po 2 tygodniach od osadzenia korony.

[23] => IMP0409_01_Title

[24] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Techniki augmentacyjne

Ryc. 12

Ryc. 13

Ryc. 14

Ryc. 15

_Wnioski
Planując zabieg na podstawie diagnostyki
przedzabiegowej (kwalifikacja pacjenta, badanie
wewnątrzustne, rtg pantomograficzne i CBCT)
oraz stosując techniki augmentacyjne, dzięki którym możliwe jest prawidłowe pozycjonowanie
implantu, możemy uzyskać idealny końcowy
efekt estetyczny. Jak wiemy z literatury, dla większej pewności powodzenia osteointegracji należy stosować implanty z tytanu (IV klasy), o powierzchni piaskowanej i wytrawianej na gorąco.
Wynika to z większej porowatości powierzchni
trawionej na gorąco niż na zimno, co ma znaczenie przy implantacjach w miejscach augmentowanych, gdzie ukrwienie jest gorsze._
_PiÊmiennictwo
1. Giovanna Orsini, DDS,PhD/Claudio Stacchi, DDA, MSc, Erika
Visintini, DDS, MSc/Donato Di Iorio, DDS, PhD/Angelo Putignano,
MD,DDS/Lorenzo Breschi ,DDS, PhD/Roberto Di Lenarda, DDS.
„Clinical and Histologic Evaluation of Fresh Frozen Human Bone
Grafts for Horisontal Reconstruction of Maxillary Alveolar Ridges”,
The International Journal of Periodontics & Restorative Dentistry/
Volume 31, Number 5, 2011.
2. J. Daulton Keith, Jr, DDS, FACD, FICD, Paul Petroungaro, DDS,
MS,/Joseph A. Leonetti, DMD, Charles W. Elwell, Jr, DMD/Karl J.

24 I implants
2_ 2013

Zeren, DDS, Chris Caputo, DMD, MS/Nikolaos G. Nikitakis DDS,
PhD, Christoph Schöpf, MS/Michael M. Warner, MA. „Clinical
and Histologic Evaluation of a Mineralized Block Allograft: Results from the Developmental Period (2001-2004)”. The International Journal of Periodontics & Restorative Dentistry/Volume
26, Number 4, 2006.
3. J. Daulton Keith, Jr. „Localized ridge augmentation with a block
allograft followed by secondary implant placement: A case report”. Int J Periodontics Restorative Dent 2004; 24:11-17.
4. Fouad Khoury. „Augmentative Verfahren in der Implantologie”
2009, Quintessenz Verlags-GmbH, Berlin.

_autor

implants

Dr Grzegorz Zi´tek jest lekarzem dentystà posiadajàcym
umiej´tnoÊç Fellowship PSI,
DGOI, ICOI. Ukoƒczył Collegium
Medicum Uniwersytetu Jagielloƒskiego. Wykładowca i autor wielu
publikacji w Polsce i za granicà.
Prowadzi prywatnà praktyk´ w Krakowie.
Z dr. Zi´tkiem mo˝na si´ skontaktowaç pod nr tel.:
601-950-616 lub piszàc na adres mailowy:
g.zietek@plusnet.pl

[25] => IMP0409_01_Title

6 Months Clinical Masters Pr
Program
ogram

in Implant Dentistry
12 days of intensive live training with the Masters
in Como (IT), Maspalomas (ES), Heidelberg (DE)

Live surgery and hands-on with
h the
th masters
in their own institutes plus online mentoring
and
men
cation.
on-demand learning at your own pace and loc
location.
Learn from the Masters of Implant Dentistry:

Registratio
on information:

(€ 900 when registering, € 3,500 prior to the ﬁrst session, € 3,500 prior to the second session, € 4,000 prior to the last session)

ADA CERP
and access hours of
premium video training
and live webinars

you will receive a
certiﬁcate from the
University of the Paciﬁc

all early birds receive
an iPad preloadedwith
premium dental courses

T
Tribune
ribune America LLC is the ADA CERP pr
provider.
ovider. ADA CERP is a service of the American Dental Association to assist dental pr
professionals
ofessionals
in identifying quality pr
providers
oviders of continuing dental education. ADA CERP does not approve
approve or endorse individual courses or instructors,
nor does it imply acceptance of cr
credit
edit hours by boards
boards of dentistry
dentistry..

[26] => IMP0409_01_Title

Prawo _ B∏™dy medyczne

Przedawnienie roszczeń
z tytułu błędów medycznych
Autorka _ Małgorzata Świeca

_Przedawnienie roszczeń stanowi instytucję prawa cywilnego, która wyklucza możliwość skutecznego dochodzenia roszczeń przez
wierzyciela, co jest konsekwencją bezczynnego
upływu czasu określonego w ustawie, do wykonania przez uprawniony podmiot przysługujących mu praw i obowiązków. Na skutek upływu
terminu przedawnienia zobowiązanie do naprawienia szkody wprawdzie nie wygasa, jednakże zobowiązany może się od niego skutecznie uchylić, podnosząc zarzut przedawnienia
i tylko dobrowolne spełnienie przez niego świadczenia może doprowadzić do naprawienia
szkody. Należy podkreślić, iż terminy przedawnienia mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być zmienione przez czynność
prawną. Na bieg tych terminów mają jednak
wpływ zdarzenia powodujące ich zawieszenie
(np. siła wyższa) lub przerwę biegu przedawnienia, bowiem zgodnie z art. 123 Kodeksu Cywilnego, bieg przedawnienia przerywa się:
_przez każdą czynność przed sądem lub innym
organem powołanym do rozpoznawania spraw
lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju
albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub
ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
_przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
_przez wszczęcie mediacji.
Skutkiem wymienionych zdarzeń jest fakt,
iż w okresie zawieszenia przedawnienie nie biegnie, po czym biegnie dalej, zaś w przypadku
przerwania biegu, po przerwie biegnie ono na
nowo.
Problematyka przedawnienia roszczeń z tytułu błędów medycznych jest zróżnicowana ze
względu na rodzaj stosunku prawnego, jaki
może łączyć pacjenta z lekarzem. Wyróżniamy
w tym zakresie sytuacje, kiedy pacjent leczy się
prywatnie lub też, gdy pacjenta nie łączy z lekarzem czy zakładem opieki zdrowotnej żaden

26 I implants
2_ 2013

stosunek umowny, a swoje prawo do leczenia
wywodzi on z ubezpieczenia zdrowotnego.
W pierwszym przypadku pacjent zawiera
umowę o usługi lecznicze z samodzielnie praktykującym lekarzem, z niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej albo umowę z publicznym zakładem opieki zdrowotnej w zakresie
świadczeń niegwarantowanych (nie przysługujących pacjentowi z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego). Na wyróżnionej płaszczyźnie termin
przedawnienia roszczeń odszkodowawczych
pacjenta zależy od charakteru prawnego zawartej umowy (tzw. odpowiedzialność kontraktowa). Co do zasady jest to umowa o usługi podobne do zlecenia, a zgodnie z art. 750 Kodeksu
Cywilnego do umów o świadczenie usług, które
nie są uregulowane innymi przepisami stosuje
się odpowiednio przepisy o zleceniu. W konsekwencji zatem do roszczeń pacjenta stosuje się
ogólny termin przedawnienia – w myśl art. 118
Kodeksu Cywilnego, jeżeli przepis szczególny
nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.
Warto również wyróżnić w tym miejscu zaistnienie stosunku prawnego o charakterze umowy
o dzieło, np. przy dokonaniu niektórych zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej lub stomatologii estetycznej (np. wykonania uzupełnienia
protetycznego). W takim przypadku zastosowanie ma art. 646 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, iż roszczenia wynikające z umowy o dzieło
przedawniają się z upływem 2 lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od
dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało
być oddane.
Szkoda na osobie wyrządzona przy świadczeniu usług medycznych ma także charakter
deliktowy, co w konsekwencji prowadzi do zbiegu
odpowiedzialności kontraktowej z deliktową.
Zarówno więc w pierwszym, jak i drugim z wy-

[27] => IMP0409_01_Title

Prawo _ B∏™dy medyczne

różnionych przypadków, pacjenci co do zasady
dochodzą swych roszczeń w terminach przewidzianych w art. 4421 Kodeksu Cywilnego,
w myśl którego roszczenie o naprawienie szkody
wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega
przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie
i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat
od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Wskazać tu również należy, że początek biegu terminu przedawnienia rozpoczyna się po spełnieniu obu przesłanek łącznie,
tj. zarówno ujawienia szkody, jak i dowiedzenia
się o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
W konsekwencji, jeżeli poszkodowany dowie
się o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody
później niż o samej szkodzie, to ta późniejsza
data wyznacza początek biegu przedawnienia.
W orzecznictwie prezentowany jest pogląd,
z którego wynika, że posiadanie wiadomości
o szkodzie jako przesłanki koniecznej do dochodzenia odszkodowania zostaje już zrealizowane
w chwili, w której poszkodowany wie o wystąpieniu szkody w ogóle, czyli gdy ma świadomość
faktu powstania szkody, a jeszcze nie wie o jej
wysokości i właśnie ta świadomość wystarcza
do rozpoczęcia biegu przedawnienia. Wyrażono
też pogląd, że przepis art. 442 § 1 Kodeksu Cywilnego wiąże rozpoczęcie biegu przedawnienia
z powzięciem przez poszkodowanego wiadomości o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, a nie o zakresie szkody czy trwałości
jej następstw. Ponadto, w wyroku z 21 października 2011 r. Sąd Najwyższy (sygn. IV CSK 46/11)
zaprezentował stanowisko, zgodnie z którym
o dowiedzeniu się o szkodzie można mówić
wtedy, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę
z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących
na fakt powstania szkody, gdy ma świadomość
doznanej szkody. Opierając się więc na przyjętej
linii orzeczniczej, należy przyjąć, iż datą rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej na osobie jest data
uzyskania przez poszkodowanego wiedzy o następstwach zdarzenia szkodzącego na podstawie miarodajnego i autorytatywnego orzeczenia
kompetentnej placówki medycznej. Wiedza poszkodowanego o szkodzie musi być na tyle dokładna, by mógł on, wytaczając powództwo o jej
naprawienie, sprostać ustawowemu wymaganiu zawartemu w art. 187 § 1 Kodeksu Postępowania Cywilnego, zgodnie z którym pozew powinien zawierać dokładne określenie żądania
oraz przytoczenie uzasadniających je okoliczności faktycznych. Poszkodowany, dochodząc odszkodowania nie może poprzestać na jakimkol-

wiek żądaniu, musi zatem dysponować na tyle
szczegółowym rozeznaniem swojej choroby i jej
skutków, by móc sformułować prawidłowo żądanie zasądzenia odszkodowania, zadośćuczynienia i renty, ze świadomością, jakie szkody żądania te obejmują.
Korzystnym dla poszkodowanego odstępstwem od reguły wskazanego 3-letniego terminu
przedawnienia jest § 2 art. 4421 Kodeksu Cywilnego, pozwalający poszkodowanemu na skorzystanie z 20-letniego terminu przedawnienia
w przypadku, gdy działanie lub zaniechanie personelu medycznego nosi znamię przestępstwa
bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej
naprawienia. Przyjęcie 20-letniego terminu
przedawnienia wymaga ustalenia, że przestępstwo popełnione zostało przez konkretną osobę
lub osoby. Dla ustalenia zaistnienia faktu zbrodni
lub występku jako przyczyny szkody nie jest wymagane, by sprawca został skazany, bowiem sąd
cywilny może dokonać w tym względzie własnych
ustaleń dotyczących podmiotowych i przedmiotowych znamion przestępstwa, wedle reguł
prawa karnego, w tym m.in. co do wykazania
winy i koniecznością rozstrzygania wątpliwości
na korzyść oskarżonego. Jedynie, gdy zapadnie
już prawomocny wyrok sądu karnego, wtedy sąd
cywilny jest z mocy art. 11 Kodeksu Postępowania Cywilnego związany tym uprzednio zapadłym wyrokiem.
Kończąc rozważania na temat czasowego
ograniczenia możliwości realizacji prawa do
odszkodowania z tytułu błędów medycznych,
warto wskazać na podstawowe uzasadnienie
oraz funkcje instytucji przedawnienia. Pierwszą
z nich stanowi stabilizacja stosunków społecznych i gospodarczych, bowiem unikać należy
wzruszania długotrwałych stanów faktycznych,
stabilizacja ta leży bowiem w interesie wszystkich uczestników obrotu. Niewątpliwie jednak
najważniejszą i najmocniejszą aksjologicznie
funkcją jest funkcja dyscyplinująca, jako że bieg
okresu przedawnienia powinien stanowić motywację dla poszkodowanego, aby wystąpić na
drogę prawną. Chodzi tu przede wszystkim
o uniknięcie skutków upływ czasu, który może
rodzić trudności dowodowe zarówno po stronie
powoda, jak i pozwanego. Znaczenie dyscyplinujące pozostaje w zgodzie z kompensacyjną
funkcją odpowiedzialności odszkodowawczej,
jednak można stwierdzić, iż sprzeczne jest z jej
funkcją penalną, ponieważ w wyniku upływu
okresu przedawnienia sprawca szkody unika
odpowiedzialności i nie ponosi konsekwencji
swojego bezprawnego działania._

_autorka implants

Małgorzata Âwieca –
Dyr. Departamentu Prawa
Konstytucyjnego, Europejskiego i Mi´dzynarodowego
Kancelaria Prawna Âwieca
i Wspólnicy
ul. Bagatela 11 lok. 3
00-585 Warszawa
Tel.:(22) 646 49 59
kancelaria@swwp.pl

implants
2
I 27
_ 2013

[28] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Implanty krótkie

Krótki implant Bicon w atroficznym
odcinku wyrostka zębodołowego
szczęki – opis przypadku
Bicon short implants in atrophic alveolar process region
– case report
Autorka _ Katarzyna Maciejewska

Ryc. 1

Ryc. 2

Ryc. 3

Ryc. 4

Streszczenie: W artykule przedstawiono odbudow´ brakujàcego z´ba 24 w atroficznym wyrostku z´bodołowym szcz´ki, bez
koniecznoÊci podnoszenia dna zatoki szcz´kowej, za pomocà krótkiego implantu. Odbudow´ protetycznà stanowiła korona
zintegrowana z łàcznikiem. Zastosowane rozwiàzanie implantoprotetyczne daje mo˝liwoÊç dobrego podparcia i stabilnoÊci
tkanek otaczajàcych implant i koron´.
Summary: This article presents the reconstruction of the missing tooth 24 in atrophic alveolar ridge of maxilla without sinus lift,
with a short implant and prosthetic reconstruction was integrated abutment crown. This solution gives a support and stability of
the tissues surrounding the implant and the crown.
Słowa kluczowe: krótkie implanty Bicon, korona zintegrowana z łàcznikiem.
Key words: short Bicon implants, IAC – integrated abutment crown.
Ryc. 1_Pacjent – brak z´ba 24,
stan po zdj´ciu uzupełnienia
tymczasowego.
Ryc. 2_Obraz rvg – defekt koÊci
wyrostka z´bodołowego w okolicy
po z´bie 24.
Ryc. 3_SyntoGraft – fosforan
␤-trójwapniowy.
Ryc. 4_Resorbowalna kolagenowa
błona zaporowa.

_W wielu sytuacjach klinicznychleczenie implantologiczne możliwe jest dopiero po lub wraz
z towarzyszącymi mu, na etapie procedury pogrążania implantu, zabiegami augmentacyjnymi.
Atrofia wyrostka zębodołowego szczęki i wynikająca z tego faktu bliskość zatoki szczękowej niesie
za sobą konieczność zabiegów typu „sinus lift“.
Zastosowanie implantów krótkich eliminuje konieczność przeprowadzenia w/w procedury, skracając przy tym czas i ograniczając koszty leczenia.
W opisanym przypadku przedstawiono odbudowę zęba 24 przy pomocy implantu Bicon

28 I implants
2_ 2013

i korony zintegrowanej z łącznikiem, osiągając
dobry wygląd i stabilny poziom tkanek miękkich i twardych wokół wszczepu. O dokonanym
wyborze systemu impalntologicznego, tj. krótkiego implantu Bicon zadecydował:
1. deficyt kości w wymiarze pionowym, tzn. niewielka odległość do dna zachyłka zębodołowego zatoki szczękowej od szczytu wyrostka
zębodołowego;
2. obecność przewlekłych zmian zapalnych w obrębie błony śluzowej zatoki szczękowej wykluczających procedurę podniesienia dna zatoki
szczękowej.

[29] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Implanty krótkie

_Opis przypadku
40-letni pacjent zgłosił się w celu odbudowy
zęba 24 na implancie (Ryc. 1). W wywiadzie:
ząb został usunięty 4 lata wcześniej z powodu
pęknięcia korzenia, po uprzednim leczeniu endodontycznym i odbudowie korony na wkładzie koronowo-korzeniowym. Po ekstrakcji
odbudowę stanowił most kompozytowy typu
„maryland”, na włóknie szklanym, widoczny
w obrazie rtg (Ryc. 2). Ponadto, w wywiadzie
pacjent podawał przewlekłe zapalenie zatok
szczękowych potwierdzone oceną laryngologiczną.
Ze względu na widoczny w obrazie rtg (Ryc. 2)
defekt tkanki kostnej o charakterze ubytku pionowego, zdecydowano o zabiegu regeneracji kości przy użyciu fosforanu ␤-trójwapniowego
(SynthoGraft) i membrany kolagenowej (Ryc. 3, 4).
Po upływie 8 miesięcy przystąpiono do zabiegu wszczepienia krótkiego implantu Bicon
w rozmiarach 4.0 x 8.0 mm, unikając ingerencji
w zachyłek zębodołowy zatoki szczękowej
(Ryc. 5, 6). Po standardowym 4-miesięcznym
czasie integracji wykonano procedurę odsłonięcia wszczepu, usuwając korek zamykający studnię implantu, preparując przy użyciu skrawków
(„sulcus reamers”) tkanki miękkie i kość nad implantem do średnicy 6,5 mm (Ryc. 7a, b) w celu
umieszczenia w studni implantu łącznika gojącego o rozmiarach 5,0 x 8,0 mm na czas 2 tygodni (Ryc. 8a, b, 9a, b).

Ryc. 5

Ryc. 6

Na podstawie wycisku pobranego na łyżce
zamkniętej (Ryc. 10, 11), jako uzupełnienie protetyczne zaplanowano koronę zintegrowaną
z łącznikiem, tj. Integrated Abutment Crown
(IAC). Wykorzystano do tego łącznik typu nonshoulder, licowany kompozytem technicznym,
który został indywidualnie oszlifowany (Ryc.
12-14).

Ryc. 5_Stan po zabiegu
augmentacyjnym – po 8 miesiàcach.
Ryc. 6_Stan po wszczepieniu
implantu Bicon 4,0 x 8,0 mm.

Zastosowanie połączenia stożkowego o zbieżności 1,5° dla implantu i łącznika protetycznego
zapewnia idealną szczelność i uniemożliwia powstanie pompy bakteryjnej, a więc wpływa na
dobrą kondycję tkanek otaczających implant.
Zastosowanie zintegrowanej korony z łączniRyc. 7a_Preparacja tkanek przy
pomocy „sulcus reamer” o Êrednicy
6,5mm.
Ryc. 7b_Stan tkanek mi´kkich
i koÊci po preparacji przyszłej
szczeliny dziàsłowej.
Ryc. 8a_Łàcznik gojàcy.
Ryc. 8b_Łàcznik gojàcy.

Ryc. 7a

Ryc. 7b

Ryc. 8a

Ryc. 8b

implants
2
I 29
_ 2013

[30] => IMP0409_01_Title

Opis przypadku _ Implanty krótkie

Ryc. 9b

Ryc. 9a
Ryc. 9a_Stan w jamie ustnej
z łàcznikiem gojàcym.
Ryc. 9b_Widok szczeliny dziàsłowej
i studni implantu po wyj´ciu łàcznika
gojàcego.
Ryc. 10_Transfer wyciskowy
z czapkà.
Ryc. 11_Wycisk na ły˝ce zamkni´tej
z transferem i analogiem.
Ryc. 12_Korona zintegrowana
z łàcznikiem na modelu.
Ryc. 13_Korona zintegrowana
z łàcznikiem.
Ryc. 14_Oczyszczenie i odtłuszczenie studni implantu.
Ryc. 15_IAC po osadzeniu w studni
implantu – stan w jamie ustnej.
Ryc. 16_IAC po osadzeniu w studni
implantu – obraz rvg.

Ryc. 11

_Podsumowanie
Wybór odpowiedniej metody leczenia oraz
systemu implantologicznego dla rekonstrukcji
braków w łuku zębowym jest podstawą uzyskania sukcesu leczniczego, tj. przywrócenia funkcji oraz estetyki.
Zastosowanie implantu Bicon pozwala na
ograniczenie czasu leczenia oraz uniknięcie
procedury augmentacyjnej związanej z podnoszeniem dna zatoki szczękowej, a co za tym idzie
– wzrostu kosztów leczenia i ewentualnego wystąpienia powikłań. Odbudowa pojedynczego
braku zębowego na w/w implancie z wykorzystaniem korony zintegrowanej z łącznikiem

2_ 2013

Ryc. 12

Ryc. 14

kiem na etapie pracowni protetycznej daje idealnie gładkie, wypolerowane, bez niebezpieczeństwa pozostawienia nadmiaru cementu
w szczelinie dziąsłowej lub też jego wypłukania, przejście korony w łącznik. Takie rozwiązanie implantoprotetyczne pozwala na stabilne
w czasie podparcie dla tkanek miękkich i utrzymanie poziomu tkanki kostnej, bez niebezpieczeństwa wystąpienia zapalenia tkanek okołoimplantowych (Ryc. 15, 16).

30 I implants

Ryc. 10

Ryc. 13

Ryc. 15

Ryc. 16

umożliwia uzyskanie zadowalającego efektu
kosmetycznego z należytym podparciem tkanek miękkich otaczających koronę i łącznik._
Praca recenzowana, zachowana pisownia i styl autora.

_autorka

implants

Dr n. med. Katarzyna
Maciejewska – specjalista
chirurgii stomatologicznej,
absolwentka Oddziału Stomatologii Akademii Medycznej
w Gdaƒsku. Jestwieloletnim
pracownikiem naukowodydaktycznym Katedry i Kliniki Chirurgii Szcz´kowo-Twarzowej i Stomatologicznej Gdaƒskiego
Uniwersytetu Medycznego, a tak˝e kierownikiem
NZOZ i Praktyk Stomatologicznych AN-MED w Sopocie i Gdyni. Autorka wielu publikacji i referatów
z zakresu chirurgii stomatologicznej, szcz´kowotwarzowej i mikrobiologii. Z dr Maciejewskà mo˝na
si´ skontaktowaç, piszàc na adres:
an-med@an-med.com

[31] => IMP0409_01_Title

[32] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Diagnostyka i badania przesiewowe

Testy i badania przesiewowe
w kierunku HIV w gabinecie
stomatologicznym
Autorzy _ Stephen N. Abel, Carrigan L. Parish i Lisa R. Metsch

_Na całym świecie ok. 34mln ludzi żyje
z HIV/AIDS. 2,5mln nowych osób co roku zaraża się wirusem HIV. Wg szacunków Centers
for Disease Control and Prevention (CDC) tylko
USA żyje z HIV/AIDS ok. 1,14 miliona osób
w wieku powyżej 13 lat, z czego 207 600 (18,1%)
nie wie o swoim zakażeniu.
Co roku wirusem HIV zaraża się 40 00050 000 Amerykanów. Liczba ta utrzymywała
się w ciągu ostatnich 10 lat na stosunkowo
stałym poziomie. Badania wykazują, że uzyskawszy dodatni wynik badania w kierunku
HIV, ludzie znacząco ograniczają kontakty
seksualne, które mogłyby doprowadzić do
przeniesienia zakażenia.

32 I implants
2_ 2013

Starając się ułatwić badania przesiewowe
w celu objęcia opieką większej liczby osób
i zmniejszenia poziomu nowych zakażeń, CDC
wydały raport pt.: „Revised recommendations
for HIV testing of adults, adolescents, and pregnant women in health-care settings” („Uaktualnione zalecenia dotyczące badania w kierunku HIV osób dorosłych, nastolatków i kobiet ciężarnych w placówkach opieki zdrowotnej”). Te zalecenia z 2006 r. usunęły 2 główne
przeszkody, utrudniające szybkie przeprowadzanie badań w kierunku HIV: konieczność
wyrażenia pisemnej zgody na badanie, niezależnie od ogólnej zgody oraz konieczność profilaktycznej konsultacji w ramach procesu badania. W 2012 r. amerykański panel ekspertów Preventive Services Task Force, działający
pod patronatem Department of Health and
Human Services nadał badaniom w kierunku
HIV u wszystkich nastolatków oraz u dorosłych w wieku 15-65 lat status A, przyznawany
świadczeniom o największym i najlepiej przebadanym łącznym korzystnym wpływie. Status ten ma kluczowe znaczenie w kontekście
aktu „Patient Protection and Affordable Care
Act”, który wymaga od instytucji ubezpieczenia zdrowotnego oferowania wszystkich usług
profilaktycznych posiadających rekomendację A.
Chociaż zaktualizowane zalecenia obejmują
rutynowe prowadzenie badań w kierunku HIV
we wszystkich placówkach opieki zdrowotnej,
w rzeczywistości rutynowe badania są w nich
wprowadzane raczej powoli. Wśród pracowników akademickich oraz badaczy zajmujących
się problematyką AIDS za obiecujące miejsce,
jeśli chodzi o wprowadzanie szybkich testów
w kierunku HIV, uważa się gabinety stomatologiczne. Choć gabinety takie nie zostały wy-

[33] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Diagnostyka i badania przesiewowe

mienione przez CDC, wielu czołowych dentystów uważa, że zawód lekarza dentysty jest niedoceniany w zakresie możliwości prowadzenia testów i badań przesiewowych w kierunku
infekcji HIV.
Ze względu na charakter i powody pobierania śliny z jamy ustnej, wprowadzenie szybkich testów diagnostycznych w kierunku HIV
do standardowego badania stomatologicznego wydaje się w USA logicznym rozszerzeniem rutynowej opieki stomatologicznej.
W 2004 r. amerykańska Agencja ds. Żywności
i Leków zatwierdziła do użytku OraQuick,
20-minutowy test diagnostyczny w kierunku
HIV, wykorzystujący płyn z jamy ustnej,
o czułości powyżej 95 % i swoistości 99 %.
CDC opisywała przypadki fałszywie dodatnich wyników (świadczących o niskiej swoistości) w kilku ośrodkach miejskich, gdzie
prowadzono szybkie badania z użyciem płynów z jamy ustnej. Z tego względu pozytywny
wynik takiego testu należy traktować jako wynik wstępnego badania przesiewowego, który
musi zostać potwierdzony techniką Western
blot lub metodą immunofluorescencyjną.
Mimo to badanie z wykorzystaniem płynu
z jamy ustnej, do którego wystarczy pobrać
wymaz z błony śluzowej bez konieczności pobierania krwi jest uważane za mniej inwazyjną metodę badania przesiewowego i dlatego jest lepiej akceptowane.
Chociaż związek pomiędzy pobieraniem
płynu z jamy ustnej a zawodem dentysty jest
oczywisty, nie zostało wyjaśnione, czy lekarze
dentyści będą chcieli przyjąć na siebie dodatkowy obowiązek i przeprowadzać badania
przesiewowe w kierunku HIV. Obserwowane
ograniczenia w stosunku do prowadzenia testów i badań przesiewowych w kierunku HIV
w gabinecie dentystycznym obejmują: brak
umiejętności w zakresie doradztwa, ograniczenia czasowe, niską akceptację pacjentów, brak
szkolenia, zwrot kosztów, kwestie poufności
oraz problemy związane z zakresem zabiegów
objętych regulacjami prawnymi dla gabinetów
stomatologicznych.
Niejednoznaczna interpretacja roli lekarza
dentysty w prowadzeniu testów i badań przesiewowych w kierunku HIV stanowi okazję do
zgłębienia ogólnej roli, jaką pełni personel stomatologiczny w promowaniu badań przesiewowych w kierunku innych chorób ogólnoustrojowych. Współpraca między dentystami
i innymi osobami zaangażowanymi w podstawową opiekę zdrowotną jest już zauważalna

w praktyce klinicznej. Badania wykazują, że lekarze dentyści oferują pacjentom medyczne
badania przesiewowe i kierują ich w celu postawienia ostatecznego rozpoznania oraz leczenia z powodu chorób przewlekłych, takich
jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy nowotwór jamy ustnej.
Podejście to znalazło swoje odbicie w polityce zdrowia publicznego. Inicjatywa zdrowia
jamy ustnej Healthy People 2020, opracowana
przez Department of Human and Health Services zawiera cel OH–4.3, którym jest „zwiększenie odsetka osób, które zostały w ostatnim
roku przebadane albo skierowane na badanie
kontroli glikemii przez lekarza dentystę lub higienistkę stomatologiczną”.
Medyczne innowacje w gabinetach stomatologicznych są witane z entuzjazmem. Badanie ilościowe przeprowadzone w 2012 r. wśród
specjalistów dentystów w klinice uniwersyteckiej wykazało, że większość z nich uważała
szybkie badania śliny w kierunku HIV za obiecujące poszerzenie pola działalności dentystów. Lekarze wyrażali ogromny entuzjazm, jeśli chodzi o nowatorskie podejście i przyszłość
stomatologii: „Przeprowadzamy badania przesiewowe w kierunku raka jamy ustnej, dlaczego nie mielibyśmy także badać (śliny) w kierunku HIV?”.
Aby ocenić, jak często osoby z grupy wysokiego ryzyka zakażeniem HIV, które nie były
wcześniej objęte badaniem w innych placówkach, odwiedzają gabinety stomatologiczne,
przeprowadzono przekrojową analizę danych
uzyskanych w 2005 r. w ramach National Health Interview Survey. Wyniki opublikowano
w 2010 r. Na podstawie wielu analiz określono,
że ponad 70 % osób dorosłych, które są zagrożone zarażeniem wirusem HIV, a nigdy nie
były badane w tym kierunku, pozostaje w stałym kontakcie z personelem stomatologicznym.
Wyniki te sugerują, że gabinet stomatologiczny może być dobrym, choć pomijanym
dotąd miejscem wygodnego przeprowadzania szybkich testów/ badań przesiewowych
w kierunku HIV u osób z grupy wysokiego
ryzyka i/lub osób wolnych od objawów, a będących nosicielami wirusa HIV. Skuteczne
i szerokie wprowadzenie szybkich badań przesiewowych w kierunku HIV będzie prawdopodobnie zależało od poznania podejścia pacjentów, ich punktu widzenia oraz chęci poddania się badaniom.

implants
2
I 33
_ 2013

[34] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Diagnostyka i badania przesiewowe

Choć istniało przekonanie, wyrażone we
wcześniejszych opracowaniach, że pacjenci
nie zaakceptują testów prowadzonych w gabinetach dentystycznych, dalsze badania wykazały, że nie tylko akceptują oni to miejsce,
ale w części przypadków nawet preferują wykonywanie badań przesiewowych w kierunku
HIV w gabinecie stomatologicznym. Przykładem może być badanie podejścia pacjentów,
przeprowadzone w 2008 r. w Kansas City Free
Health Clinic, w którym oceniano gotowość
akceptacji szybkiego badania śliny pod kątem
zakażenia wirusem HIV, przeprowadzonego
podczas wizyty stomatologicznej. Badania
wykazały, że spośród osób, które udzieliły odpowiedzi, zdecydowana większość (73%) zgłosiła chęć przeprowadzenia badania w kierunku
HIV podczas wizyty u dentysty. Co więcej, kiedy
pytano pacjentów, u którego z wymienionych
specjalistów opieki zdrowotnej najchętniej poddaliby się badaniu w kierunku HIV, większości
nie robiło to różnicy (62 %), natomiast drugą
z kolei najczęściej wybieraną odpowiedzią było
„u mojego dentysty” (37 %).
Badanie jakościowe przeprowadzone w 2012 r.
przez New York University i dotyczące stosunku pacjentów do testów w kierunku HIV
przeprowadzanych podczas wizyty stomatologicznej przyniosło bardzo podobne wyniki:
74 % wskazało, że zaakceptowaliby badanie
przesiewowe w kierunku HIV jako element badania stomatologicznego. Niektórzy respondenci wskazywali określone zalety takiego rozwiązania, np. jego wygodę. Ma to kluczowe
znaczenie w świetle ostatnich badań, w których wymieniano konieczność dodatkowego
umówienia się na wizytę, kwestie logistyczne
oraz strach związany z oczekiwaniem na wyniki.
W wymienionych wcześniej badaniach
wykazano gotowość dentystów i pacjentów
do akceptowania szybkich badań w kierunku
HIV podczas wizyt stomatologicznych. Kolejnymi czynnikami, które wpływają na zachowania lekarzy dentystów i faktyczne wykorzystanie przez nich szybkich testów w kierunku HIV są: ich wiedza na temat HIV/AIDS
oraz świadomość aktualnej polityki w dziedzinie zdrowia publicznego. W 2012 r. przeprowadzono krajowe badanie ankietowe, sponsorowane przez National Institute of Dental
and Craniofacial Research (National Institutes of Health), które obejmowało wysłanie do
reprezentatywnej próby 2300 dentystów ankiety oceniającej ich wiedzę, stosunek, przekonania oraz gotowość do oferowania rutyno-

34 I implants
2_ 2013

wych szybkich testów w kierunku HIV podczas wizyt stomatologicznych. Ograniczoną
wiedzę lekarzy dentystów na temat innowacji
w dziedzinie badań w kierunku HIV oraz krajowej polityki w obszarze zdrowia publicznego wykazało już pierwsze pytanie. Mniej
niż 1/3 (32,3 %) kiedykolwiek słyszała o szybkich testach w kierunku HIV przed przystąpieniem do ankiety. Tylko 13,8 % respondentów wiedziało o zaktualizowanych w 2006 r.
rekomendacjach CDC, dotyczących badań
w kierunku HIV w placówkach ochrony zdrowia. Brak odpowiedniej wiedzy na temat badań w kierunku HIV był wskazywany jako
częsta bariera (64,5 %). Mniej niż połowa
(40,3 %) uważała, że ma dobrą lub doskonałą
kliniczną wiedzę na temat HIV/AIDS.
Wobec pojawienia się technologii diagnostycznych, które są szybkie, niezawodne i stosunkowo proste, możliwość szybkich badań
przesiewowych w kierunku HIV staje się
normą. Jednak pomimo rosnącej liczby osób
żyjących z HIV/AIDS i utrzymującej się na
stałym poziomie liczby nowych infekcji każdego roku, dentyści niechętnie wprowadzają
rutynowe testy i badania przesiewowe w kierunku HIV do standardowego badania i do
swoich gabinetów. W celu promocji i rozpowszechnienia szybkich testów w kierunku
HIV wykonywanych podczas wizyt stomatologicznych konieczne będzie wprowadzenie
ukierunkowanych działań edukacyjnych dla
członków zespołów stomatologicznych i ich
pacjentów.
Lekarze dentyści mają ten sam cel, co lekarze podstawowej opieki zdrowotnej: promocję
zdrowia i zapobieganie chorobom. Stomatologia znajduje się jednak na rozdrożu: idąc jedną
drogą, będzie podkreślać i stawiać na pierwszym miejscu doświadczenie techniczne, druga
droga to przekroczenie dotychczasowych tradycyjnych granic i nacisk na zdrowie publiczne
oraz jego modyfikację, także metodami, których dziś jeszcze nie znamy. Droga, którą dziś
wybierzemy będzie definiowała nasz zawód
w przyszłości._
Badanie wspomniane w niniejszej publikacji
było finansowane przez National Institute of
Dental and Craniofacial Research w ramach
grantu nr 1R01 DE01961501. Jego treść odzwierciedla wyłącznie poglądy autorów, które nie muszą być zbieżne z oficjalnym stanowiskiem National Institutes of Health.
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.

[35] => IMP0409_01_Title

Nowoczesne gabinety stomatologiczne
barG]LHMSU]\SRPLQDMąredakcje magazynów
modyJDOHULHV]WXNLZVSyáF]HVQHMF]\VDORQ\
SP$=QLNDMąQDWRPLDVWREVNXUQH
SRF]HNDOQLHELDáHĞFLDQ\L]LHORQHNDIHONL
SU]H]ODWDNRMDU]ąFHVLĊ]ZL]\WąXGHQW\VWy.
Do prRMHNWRZDQLDNOLQLN]DWUXGQLDVLĊ
natomiast znanych architektów, projektantów
PHEOLDQDZHWIORU\VWyZLSV\FKRORJyw.
&LRVWDWQLSRGSRZLDGDMąMDNLIRWHOLNRORU
GREUDüĪHE\QLHVWrHVRZDüSDFMHQWD1LHEUDN
WDNĪHZJDELQHWDFKSHrHáHNQRZRF]HVQHJR
wzornictwa, a nawet aromamarketingu. Jak
twierG]ąGHQW\ĞFLQRZRF]HVQ\JDELQHWPDQLH
W\ONRGREU]HZ\JOąGDüLEXG]LüSR]\W\ZQH
VNRMDU]HQLDPDWDNĪHRV]XNLZDüQDV]H
]P\Váy3R]QDMQDMSLĊNQLHMV]HJDELQHW\
stomatologiczne w Polsce www.tdgs.pl

32/6.,(*$%,1(7<&25$=3,Ĕ.1,(-6=(
U dentysty gra muzyka
3ROVNLHJDELQHW\VWRPDWRORJLF]QH]DF]\QDMćGRUyZQ\ZDþ
MDNRŋFLćSODFyZNRP]86$1LHPF]HFKL:LHONLHM%U\WDQLL
,WRQLHW\ONRMDNRŋFLćOHF]HQLDDOHWDNŧHZ\JOćGHP
:]DSRPQLHQLHRGFKRG]ć]LPQHLQLHSU]\MD]QHZQĕWU]D
ZNWyU\FKXQRVLãVLĕ]DSDFKGHQW\VW\LGťZLĕNZLHUWãD
:V]\VWNR]SRZRGXOĕNXSU]HGGHQW\VWć']LŋDŧSURF
3RODNyZSDQLF]QLHERLVLĕZL]\W\XGHQW\VW\²F]\WDP\
ZEDGDQLDFKÅ1DZ\NL(XURSHMF]\NyZ]ZLć]DQH]KLJLHQć
L]GURZLHPMDP\XVWQHMµ7RMHGHQ]QDMZ\ŧV]\FK
ZVNDťQLNyZZ(XURSLH2ND]XMHVLĕŧHMHJRSU]\F]\QćMHVW
QLHW\ONRSHUVSHNW\ZDEyOXSRGF]DVOHF]HQLDDOHMXŧVDPR
ZQĕWU]HJDELQHWXNWyUHZFLćŧNRMDU]\QDPVLĕ]PLHMVFHP
]LPQ\PLQLHSU]\MHPQ\P'ODSRQDGSURF3RODNyZ
VWUHVXMćF\MHVWMXŧVDPGťZLĕNZLHUWãDNWyU\Vã\V]P\
F]HNDMćFQDZL]\WĕSURFVWUHVXMH]Z\Nã\Z\JOćG
SRF]HNDOQL.RMćFRQDWRPLDVWG]LDãDQDQDVPX]\ND
ZJDELQHFLHXVSRNDMDRQDSURFSDFMHQWyZDWDNŧH
Z\VWUyMJDELQHWXZDŧQ\GODSURF²SRGDMHGHQW\VWDHX
1LHG]LZLćZLĕFZLHORPLOLRQRZHLQZHVW\FMHVWRPDWRORJyZ
ZZL]HUXQHN3RZyG"&RUD]F]ĕŋFLHMVWDMHVLĕRQ
QDU]ĕG]LHPZZDOFH]QDV]ćSUyFKQLFć=PLDQDRWRF]HQLD
ZLHOH]PLHQLDZSRGHMŋFLXSDFMHQWDGROHF]HQLD:DŧQH
ŧHE\SRF]HNDOQLDQLHQDNUĕFDãDQDV]\FKOĕNyZQLH
SRWĕJRZDãDVWUHVXNWyU\QLHGDVLĕFDãNRZLFLH
Z\HOLPLQRZDþ6WćGWHŧZLHOHJDELQHWyZZ\FLV]DG]Lŋ
ZQĕWU]DPRQWXMHVSHFMDOQHV\VWHP\ZHQW\ODFML
RGSURZDG]DMćFHQLHSU]\MHPQ\]DSDFK&RZLĕFHM]DVWĕSXMH
JRDURPDWHUDSLćLPX]\NRWHUDSLć&RUD]SRZV]HFKQLHM
ZSRF]HNDOQLVSRW\NDP\VLĕWDNŧH]DUWHWHUDSLćVWćGWHŧQD
ŋFLDQDFKG]LHãDV]WXNLOXEU]HťE\VWRMćFHZSRF]HNDOQLDFK²
PyZLGUQPHG.RQUDG:DOHU]DNZãDŋFLFLHO1=2=
&HQWUXPOHF]HQLD:DG=JU\]X)DFH&OLQLFZ:DUV]DZLH
1DJLHNRELHW\UWĕþL%RWLFHOOL²XGHQW\VW\
:LHOXGHQW\VWyZLG]LHQDZHWRNURNGDOHM']LVLHMV]H
JDELQHW\FRUD]PQLHMSU]\SRPLQDMć]LPQHNOLQLNLEOLŧHMLP
GRLQGXVWULDOQ\FKORIWyZZQĕWU]QRZRMRUVNLFKJDOHULLQD
6RKRLJDELQHWyZPHG\F\Q\HVWHW\F]QHMXU]ćG]DQ\FK
]JRGQLH]]DVDGDPLIHQJVKXL1DŋFLDQDFK]DPLDVWJUDILN
]]ĕEDPL]QDMGXMHP\G]LŋNRELHFHDNW\G]LHãDPãRG\FK
DUW\VWyZRUD]U]HťE\1LHEUDNWDNŧHŋZLDWRZHJRGHVLJQX
ZSURVW]UR]NãDGyZHN:DOOSDSHU·D:MHGQHM]NDWRZLFNLFK
NOLQLN]QDMG]LHP\ODPSĕZNV]WDãFLHNURSOLUWĕFLSURMHNWX

*ãRVXMQDJDELQHW\
ZZZXU]DG]DP\SOWRSGHVLJQ

5RVVD/RYHJURYHWHJRVDPHJRSURMHNWDQWDNWyU\
]DSURMHNWRZDãL0DFDGOD$SSOH:3LDVHF]QLHQDWRPLDVW
SDFMHQFLVLHG]ćZIRWHODFKSURMHNWX0LHVDYDQGHU5RKH²
LNRQ\PRGHUQL]PXZ:DUV]DZVNLHM)DFH&OLQLF]NROHLQD
ŋFLDQLH]QDMGXMHVLĕJLJDQW\F]QDUHSURGXNFMD%RWLFHOOHJR
Z\NRQDQDQDV]NOH:6RSRFLHQDWRPLDVWQDŋFLDQDFK
MHGQHJR]JDELQHWXZLV]ćJLJDQW\F]QHNRELHFHDNW\3RFRWR
ZV]\VWNR"-DNWãXPDF]ćVSHFMDOLŋFLWDNLHHOHPHQW\SRWUDILć
UR]SURV]\þQDV]ćXZDJĕ²:FKRG]ćFGRJDELQHWXSHãQHJR
FLHNDZ\FKHOHPHQWyZRV]XNXMHVLĕ]P\Vã\]DSRPLQDP\
ZMDNLPZQĕWU]XVLĕ]QDMGXMHP\&RZLĕFHMQDV]DXZDJD
UR]SUDV]DVLĕNRQWUXMHP\VLĕQDRJOćGDQLXRWRF]HQLDDQLHQD
QHUZRZ\PZ\F]HNLZDQLXQD]DELHJ7DNLHZQĕWU]DVSHãQLDMć
ZLĕFZDŧQćUROĕSV\FKRORJLF]Qć&RZLĕFHMF]ĕVWRZGRERU]H
VZRLVW\FKUR]SUDV]DF]\NRORUyZXNãDGXHOHPHQWyZ
SRPDJDMćSV\FKRORG]\²PyZL0DãJRU]DWD:DVLR²0DOLQND
MXURUNDSOHELVF\WX723'(6,*1*DELQHW\6WRPDWRORJLF]QH
NWyU\FRURNXQDJUDG]DQDMOHSLHM]DSURMHNWRZDQHJDELQHW\
Z3ROVFH
&RQDVUHODNVXMH"ŊZLDWãRL$YDWDU
$OHXZDJĕZJDELQHFLHUR]SUDV]DQLHW\ONRDNWQDŋFLDQLH
SRPDJDWDNŧHŋZLDWãR3U]\NãDGHPMHVWNOLQLNDZ2OV]W\QLH
NWyUDNV]WDãWRZDQDMHVWŋZLDWãHP3RPDJDZW\PVSHFMDOQH
XãRŧHQLHSXQNWRZHJRRŋZLHWOHQLDNWyUHNRQFHUWXMHVLĕQD
W\PQDFRSRZLQLHQ]ZUDFDþXZDJĕSDFMHQW=DFLHPQLRQH
QDWRPLDVWVćPLHMVFDNWyUHPRJćEXG]LþQHJDW\ZQH
VNRMDU]HQLD²3DWU]WXQLHSDWU]WDPPQLHMZLĕFHMWDNWR
G]LDãD']LĕNLWHPXVLHG]ćFZSRF]HNDOQLVNXSLDP\XZDJĕQD
SR]\W\ZDFKQSIRWRJUDPDFKQDŋFLDQLHQLHSDWU]\P\
ZNLHUXQNXJDELQHWyZQLHEãćG]LP\QHUZRZRZ]URNLHPDOH
VLĕNRQFHQWUXMHP\²PyZLOHNVWRP,]DEHOD6RNRãRZVND]H
6SHFMDOLVW\F]QHMSUDNW\NL6WRPDWRORJLF]QHM,]DEHODL$QGU]HM
6RNRãRZVF\Z2OV]W\QLH3DFMHQFLVćQDWHJRW\SXHOHPHQW\
V]F]HJyOQLHZ\F]XOHQL,FRUD]F]ĕŋFLHMVDPLSU]\]QDMćŧH
Z\VWUyMPRŧHZSã\QćþQDLFKSRVWDZĕSRGF]DVOHF]HQLD
=EDGDĸÅGHQWRIRELD²MDNRVZRLþSU]HUDŧRQHJRSDFMHQWDµ
SU]HSURZDG]RQ\FKSU]H]SRUWDO'HQW\VWDHXZ\QLNDŧH
SURF]QDVZJDELQHFLHSRWUDILć]UHODNVRZDþSU]\MHPQ\
]DSDFKPX]\NDLVWRWQDMHVWGODSURF.RORU\ŋFLDQ
JDELQHWyZLSRF]HNDOQLZSã\ZDMćQDSR]LRPVWUHVXSURF
]QDVDZ\JRGQHIRWHOHSRPDJDMćVLĕ]UHODNVRZDþSURF
2GSRZLHGQLHVWRQRZDQDŋZLDWãRLILOPZSRF]HNDOQL
UHODNVXMHSURFSDFMHQWyZ

7RS'HVLJQ*DELQHW\
6WRPDWRORJLF]QHWR
RJyOQRSROVNLSOHELVF\W
RUJDQL]RZDQ\SU]H]
PLHVLĕF]QLNÅ'REUH:QĕWU]Hµ
RUD]ILUPĕ'HQWDO'HSRW
:DVLRNWyUDFRURNXQDJUDG]D
QDMOHSLHM]DSURMHNWRZDQH
JDELQHW\VWRPDWRORJLF]QH
Z3ROVFH:\ERUXGRNRQXMć
F]\WHOQLF\LQWHUQDXFLRUD]
MXU\ZVNãDGNWyUHJRZFKRG]ć
DUFKLWHNFLGHNRUDWRU]\ZQĕWU]
G]LHQQLNDU]HLSU]HGVWDZLFLHOH
ŋURGRZLVNPHG\F]Q\FK:W\P
URNXGRILQDãX]DNZDOLILNRZDãR
VLĕNOLQLN]FDãHM3ROVNL
&HOHPNRQNXUVXMHVWREDOHQLH
VWHUHRW\SRZHJRSRVWU]HJDQLD
JDELQHWXVWRPDWRORJLF]QHJR
LZDOND]GHQWRIRELćZŋUyG
3RODNyZ:LĕFHMZZZWGJVSO

[36] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Terapie onkologiczne

Wczesna diagnostyka
i leczenie raka wargi dolnej
– opis przypadku
Early diagnosis and treatment of the
carcinoma of the lower lip – case report
Autorzy _ Damian Dudek, Katarzyna Sołtykiewicz, Michał Matusek, Krzysztof Helewski, Grzegorz Wyrobiec,
Małgorzata Żaba i Romuald Wojnicz

Streszczenie: Najcz´Êciej wyst´pujàcym nowotworem warg jest rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy, który mo˝e stanowiç ok. 2,5% wszystkich nowotworów. Wyst´powanie dotyczy przewa˝nie m´˝czyzn mi´dzy 50 a 70 r.˝. Najcz´Êciej obserwowane
umiejscowienie to czerwieƒ wargi dolnej mi´dzy linià Êrodkowà a kàcikiem ust. Nowotwór cechuje powolny wzrost, mo˝e mieç on
postaç stwardnienia przechodzàcego w owrzodzenie. Mogà powstawaç przerzuty do okolicznych w´złów chłonnych. Rokowanie
jest cz´sto pomyÊlne. Prezentowany przypadek dotyczy raka płaskonabłonkowego czerwieni wargi dolnej o typowej lokalizacji
u 53-letniego m´˝czyzny. Egzofitycznà postaç nowotworu cechował szybki wzrost. Zastosowana antybiotyko- i sterydoterapia nie
przyniosła oczekiwanych efektów. Skłoniło to pacjenta do kontaktu z pododdziałem chirurgii szcz´kowo-twarzowej, gdzie zastosowano leczenie chirurgiczne.
Summary: The most common cancer is planoepithelial squamous cell carcinoma, which can make about 2,5% of all cancers. Occur concern mainly the man between 50 and 70 years old. Most often observing location is the red lower lip between the center line
and the angle of the mouth. Carcinoma characterize slow increase, can have sclerosis form passing-by the ulceration. Metastases
could became in local lymph nodes. Prognosis are often optimistic. Presented case deal with planoepithelioma of red lower labial
with typical localization with 53 years old male. Egzophitic form of cancer characterized fast growth . Applied antibiotic- and steroidtherapy didn't bring expecting effects. All of this induced patient to contact with surgeon in Hospital Ward of Maxillofacial Surgery,
where employed surgical treatment.
Słowa kluczowe: rak płaskonabłonkowy, leczenie chirurgiczne.
Key words: planoepithelial carcinoma, surgical treatment.
_Wśród nowotworów pochodzenia nabłonkowego lokalizujących się w obrębie tkanek
miękkich jamy ustnej występują zarówno nowotwory łagodne, jak i złośliwe. Do zmian o charakterze łagodnym można zaliczyć brodawczaki
płaskonabłonkowe (wirusowe i pourazowe),
brodawczaki rogowaciejące oraz brodawczako-

36 I implants
2_ 2013

watość kwitnącą, a także rogowiaki kolczystokomórkowe i gruczolaki. Nowotwory złośliwe to
głównie rak i czerniak, który w obszarze jamy
ustnej występuje w ułamku procenta.
Histologicznie najczęściej występującym typem nowotworu jest rak płaskonabłonkowy

[37] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Terapie onkologiczne

Ryc. 1_Stan kliniczny.
Ryc. 2_Obszar zabiegu.

Ryc. 1

Ryc. 2

kolczystokomórkowy. Może on występować
w obrębie języka, dna jamy ustnej, błony śluzowej policzka, dziąseł, podniebienia, a także
czerwieni i błony śluzowej warg. Rozwija się
w nabłonku płaskim lub gruczołowym. Inicjacja procesu nowotworowego zachodzić może
pod wpływem przewlekłego działania szkodliwych czynników zewnętrznych i predyspozycji genetycznych, punktem wyjścia mogą być
też stany przedrakowe warg i błony śluzowej
jamy ustnej. Zalicza się do nich m.in. leukoplakię, rogowacenie czerwone Queyrata, wspomniane brodawczaki rogowaciejące i brodawczakowatość kwitnącą, przewlekłe złuszczające zapalenie gruczołów śluzowych warg,
także zespół Plumera-Vinsona i liszaj płaski
oraz odleżyny o przewlekłym charakterze spowodowane nieprawidłowym przyleganiem protez osiadających. Najwcześniejszy okres rozwoju zmiany nowotworowej to rak przedinwazyjny, gdzie proces patologiczny zachodzi wyłącznie w komórkach nabłonka, bez naruszania
ciągłości błony podstawnej lub podścieliska.
Ognisko takie może pojawiać się w obszarze
wymienionych zmian przedrakowych. Klinicznie można wyróżnić 3 postacie raka błony śluzowej jamy ustnej, tj. egzofityczną przerastającą kalafirowato ponad poziom otaczającej
tkanki, endofityczną gdzie naciek nowotworowy szerzy się w głąb tkanki oraz mieszaną
(egzo-endofityczną).

giczny. Najczęstsze umiejscowienie zmiany to
czerwień wargi pomiędzy linią środkową a kącikiem ust. W początkowym okresie wzrostu
rak może mieć postać wyczuwalnego palpacyjnie stwardnienia, które z czasem przechodzi w
owrzodzenie pokryte strupem i otoczone wałem stwardniałej tkanki. Owrzodzenie o barwie zbliżonej do otoczenia w miarę wzrostu ma
skłonność do przechodzenia wewnątrzustnie
na błonę śluzową policzka, przedsionka jamy
ustnej i dziąseł, a zewnątrzustnie naciekania
skóry brody. Ze względu na wysokie zróżnicowanie histologiczne raka, jego wzrost jest z reguły powolny, a przerzuty do węzłów chłonnych podbródkowych i podżuchwowych oraz
głębokich szyi występują późno. Wobec tego
rokowanie jest pomyślne i we wczesnym okresie wykrycia można uzyskać pełne wyleczenie
w 70-80 % przypadków. Miejscowo może jednak także dochodzić do wznowy u ok. 60 % chorych.
W leczeniu raka wargi dolnej na pierwszym miejscu stosuje się metody chirurgiczne.
W przypadku zmian we wczesnym stadium rozwoju (T1N0) stosuje się monoterapię, w zwalczaniu guzów o zaawansowanym charakterze wskazane jest leczenie skojarzone. W niniejszym artykule przedstawiono przypadek wczesnego
stadium raka wargi dolnej.

_Opis przypadku
Rak płaskonabłonkowy wargi dolnej stanowi
ok. 80-90 % przypadków raka jamy ustnej oraz
ok. 7 % ogólnej liczby zachorowań na nowotwory złośliwe. Dotyczy on także 3 % wszystkich zachorowań na nowotwory u mężczyzn po
40 r.ż. (średnio między 50 a 70 r.ż.). Głównymi
czynnikami predysponującymi do powstawania nowotworu są palenie papierosów, fajki,
picie alkoholu oraz narażenie na promieniowanie słoneczne i działanie środków chemicznych.
Także nieprawidłowa higiena jamy ustnej może
być czynnikiem nasilającym proces patolo-

53-letni pacjent zgłosił się do Oddziału Neurochirurgii i Pododdziału Chirurgii SzczękowoTwarzowej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Częstochowie. Podawał występowanie i wzrost przez ok. 5 tygodni zmiany wargi
dolnej po stronie lewej. Pacjent zgłosił się
uprzednio do poradni lekarza rodzinnego, skąd
został skierowany do poradni dermatologicznej.
Zostało tam przeprowadzone leczenie farmakologiczne, jednak zastosowana antybiotyko- i sterydoterapia nie przyniosła oczekiwanych efek-

implants
2
I 37
_ 2013

[38] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Terapie onkologiczne

Ryc. 3_Usuwanie guza.
Ryc. 4_Tkanki po wyci´ciu guza.

Ryc. 3

Ryc. 4

tów. W wywiadzie pacjent podawał palenie
papierosów w ilości ok. 30 sztuk dziennie od kilkudziesięciu lat.

_Dyskusja

W badaniu klinicznym stwierdzono owrzodzenie o Ø ok. 10mm, wyniesione ponad poziom
czerwieni wargowej i otoczone wałowatym brzegiem (Ryc. 1). Węzły chłonne podbródkowe,
podżuchwowe i szyjne nie były podejrzane klinicznie. Wykonano badania dodatkowe. Pobrany
wycinek do badania histopatologicznego potwierdził podejrzenie raka płaskonabłonkowego. W badaniu ultrasonograficznym szyi i okolicy nadgnykowej nie stwierdzono powiększenia węzłów chłonnych. Badania: rtg pantomograficzne
i klatki piersiowej – bez zmian patologicznych.
Także ultrasonografia jamy brzusznej nie wykazała zmian patologicznych. Ustalono rozpoznanie: Carcinoma planoepitheliale labii inferioris
ad lateris sin.(T1N0M0).Zaplanowano usunięcie
zmiany z marginesem zdrowych tkanek. Zabieg
wykonano na życzenie pacjenta w znieczuleniu
ogólnym z intubacją (Ryc. 2). Przeprowadzono
klinowate wycięcie guza w zakresie pełnej grubości wargi z marginesami bocznymi 5mm i głębokim 10mm (Ryc. 3-4).
Badanie histopatologiczne intra operationem
potwierdziło charakter nowotworu i nie wykazało obecności komórek raka w marginesach
tkankowych. Ranę zaopatrzono warstwowo
(błona śluzowa – szwy polidioksanon 4-0, warstwy wewnętrzne – kwas glikolowy 4-0, czerwień i skóra wargi – nylon 6-0, Ryc. 5-6). Całość
materiału została poddana ostatecznemu badaniu histopatologicznemu. Wynik: Carcinoma
planoepitheliale exulcerans (Ryc. 7-9). Gojenie
pooperacyjne przebiegało bez powikłań, szwy
usunięto w 7 dobie po zabiegu. Następnie wg
wskazań lekarza onkologa zalecono profilaktyczną radioterapię okolicy operowanej oraz regionu nadgnykowego i szyi celem ewentualnego wyeliminowania mikroognisk nowotworu,
pomimo klinicznie niepodejrzanych węzłów
chłonnych.

38 I implants
2_ 2013

W leczeniu nowotworów złośliwych coraz
częściej obowiązującym staje się model terapii
systemowej. Dostępność różnych schematów
chemioterapii, technik radiologicznych i leków
hormonalnych pozwala na bardziej oszczędzające leczenie operacyjne. Dotyczy to szczególnie
chorych ze zmianami we wczesnym stadium klinicznym. Potwierdzić może to opisywany przypadek, gdzie oprócz oszczędzającego zabiegu
chirurgicznego zastosowano napromienianie
pomimo klinicznie niepodejrzanych węzłów
chłonnych nadgnykowych i szyi. Nie wykonano
jednak zabiegu usunięcia tych węzłów.
W literaturze przedmiotu można spotkać rozbieżne procedury postępowania dotyczące chirurgicznego usunięcia układu chłonnego. I tak,
wg Chenga i wsp. selektywne wycięcie węzłów
chłonnych szyi jest zabiegiem znacząco poprawiającym rokowanie chorych nawet przy zmianach wczesnych i przy niezmienionym układzie
chłonnym. Również Yilmaz i Ercocen sugerują,
na podstawie własnych wyników oraz przeglądu
piśmiennictwa z zakresu otolaryngologii i chirurgii plastycznej, usuwanie okolicznych węzłów
chłonnych. W grupie 21 chorych z rozpoznanym
rakiem wargi dolnej o zaawansowaniu T1 oraz
T2 wystąpiło zajęcie węzłów w 19% przypadków.
Uważają oni, iż ze względu na tak wysokie ryzyko
ogólnie spotykana tendencja do pozostawiania
układu chłonnego nie powinna być stosowana.
Ponadto, wg tych autorów, usunięcie węzłów nadgnykowych powinno być wykonywane w każdym stadium stwierdzonego raka wargi dolnej.
Morselli i wsp. uważają usunięcie węzłów
chłonnych za niekonieczne w przypadku guzów
o zaawansowaniu klinicznym typu T1N0M0.
W grupie 57 chorych z rozpoznaniem histologicznym raka wargi dolnej o średnicy nie przekraczającej 20 mm zastosowano wyłącznie wycięcie guzów (52 pacjentów) lub poszerzenie zakresu zabiegu po pierwszej operacji (5 chorych).

[39] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Terapie onkologiczne

Ryc. 5_Zaopatrzenie rany.
Ryc. 6_Zaopatrzenie rany c.d.

Ryc. 5

Ryc. 6

Obserwacja 32-miesięczna wykazała 100% przeżycie wszystkich operowanych. Ponadto, wyniki
Najima i wsp. sugerują zastosowanie dodatkowej
radioterapii po usunięciu zmian o średnicy powyżej 4mm (T1 oraz T2). W grupie 217 operowanych chorych uzyskano 5-letnie przeżycie 52%
osób poddanych wyłącznie leczeniu chirurgicznemu, 87% leczonych jedynie radioterapią oraz
92% poddanych chirurgii i radioterapii. Autorzy
nie wykonywali zabiegów usunięcia układu
chłonnego szyi. Uważają ponadto, iż ognisko
raka wargi o średnicy powyżej 4mm stwarza
duże ryzyko nawrotu oraz zajęcia węzłów chłonnych, jeśli zostanie zastosowane tylko leczenie
operacyjne. Wg cytowanych autorów, zastosowanie dodatkowo radioterapii znacząco zmniejsza
to ryzyko i powinno być stosowane standardowo.

jamy ustnej i twarzy wspomagane radio- i chemioterapią zwiększają pomyślne rokowanie lub
zapewniają lepszy efekt paliatywny. Hirota i wsp.
opisali przypadek wycięcia raka kolczystokomórkowego o znacznym stopniu zawansowania.
Punktem wyjścia guza było dziąsło dolne, z którego proces rozszerzył się na kość żuchwy i wargi
w odcinku przednim. Wykonano zabieg segmentalnej mandibulektomii z następową rekonstrukcją struktury kostnej i tkanek miękkich wolnym
unaczynionym kostno-skórnym płatem zawierającym kość łopatki. 2-letnia obserwacja wykazała
prawidłowe wgojenie i utrzymanie autogennego
implantu.

Doświadczenia 5-letnie Kornevsa i wsp. w leczeniu chirurgicznym różnych stanów zaawansowania raka wargi dolnej objęły grupę 189 przypadków. W 84,4% z nich stopień zaawansowania raka
oceniono na T1-T2, pozostałe stanowiły zmiany
o dużo większych rozmiarach (T3 oraz T4). Jedynie
u 6 chorych stwierdzono przerzuty nowotworu do
węzłów chłonnych szyjnych. W leczeniu operacyjnym guzów o niewielkich rozmiarach badacze stosowali klinowate wycięcie i zszycie warstwowe
tkanek. Autorzy uważają taki sposób postępowania za najbardziej efektywny, jeżeli oczywiście
pozwalają na to wymiary zmian oraz resekowana
tkanka nie przekracza 30-40% długości wargi.
W bardziej zaawansowanych stadiach stosowano
różne sposoby leczenia rekonstrukcyjnego, w tym
m.in. wolne przeszczepy tkankowe. W obserwacji
do 2 lat u 12 pacjentów po resekcji guzów o wymiarach powyżej 3cm stwierdzono zajęcie węzłów
chłonnych szyi pomimo braku w nich objawów
klinicznych przed zabiegami. 95% 5-letnich przeżyć odnotowano w przypadku guzów T1, 89,7%
przy występowaniu T2 oraz 37% dla T3 i T4.
W przypadku guzów znacznie bardziej zaawansowanych agresywne i radykalne operacje
z następowymi zbiegami odtwórczymi w zakresie

Rak płaskonabłonkowy wargi jest jednym
z wielu nowotworów, z którymi lekarz dentysta
może spotkać się w swojej codziennej praktyce.
Ze względu na duże zróżnicowanie histologiczne
guza, jego powolny wzrost i występujące stosunkowo późno przerzuty do węzłów chłonnych jest
to nowotwór dobrze rokujący. Także umiejscowienie zmian umożliwia jego przypadkowe wykrycie we wczesnym stadium klinicznym i zapewnia dobry dostęp operacyjny. Ponadto, świadomość pacjenta oraz czujność onkologiczna lekarza dentysty są również ważnymi czynnikami
decydującymi o rodzaju leczenia i rokowaniu,
szczególnie gdy dotyczy to szybko pojawiających
się i trudno gojących zmian.

_Wnioski
1. Wczesna i dokładna diagnostyka oraz leczenie chirurgiczne raka płaskonabłonkowego
wargi dolnej przyczyniają się do uzyskania
dobrego rokowania.
2. W początkowym okresie wzrostu guza jego
klinowate wycięcie w granicach zdrowych
tkanek oraz proste zszycie ubytku może być
zabiegiem wystarczającym i zapewnia dobry
efekt kosmetyczny.
3. Dalsza regularna obserwacja chorego pozwala ocenić radykalność przeprowadzonego
zabiegu._

implants
2
I 39
_ 2013

[40] => IMP0409_01_Title

Praktyka _ Terapie onkologiczne

Ryc. 7

Ryc. 8

Ryc. 7_Struktura histologiczna
nowotworu – przykład 1,
powi´kszenie 40x, barwienie
hematoksylinà i eozynà.
Ryc. 8_Struktura histologiczna
nowotworu – przykład 2,
powi´kszenie 40x, barwienie
hematoksylinà i eozynà.
Ryc. 9_Utkanie histologiczne
– przykład 3, powi´kszenie perły
rogowej 60x, barwienie
hematoksylinà i eozynà (strzałka
po lewej stronie wskazuje ognisko
martwicy, Êrodkowa – tkank´
prawidłowà, po prawej stronie
– atypowe komórki nowotworowe.

_autorzy

Ryc. 9

_PiÊmiennictwo
1. Kryst L. Chirurgia Szcz´kowo-twarzowa. Warszawa: PZWL, 2004.
2. Bartkowski S. Chirurgia Szcz´kowo-twarzowa. Kraków: Collegium Medicum UJ, 1996.
3.Hattowska H. Nowotwory jamy ustnej. Warszawa: Wydawnictwo
medyczne Sanmedia, 1994.
4. Neville BW, Day TA. Oral cancer and precancerous lesions. CA
Cancer J Clin 2002; 52: 195-215.
5. Gozu A, Ergen A, Dayicioglu D, Yaylim I, Ozsoy Z, Izbir T. L-myc
polimorphism In head and neck non melanoma skin and lower lip
cancers. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2008; 7: 725-728.
6. Krutchkoff DJ, Cutler L, Laskowski S. Oral lichen planus: the
evidence regarding potential malignant transformation. J Oral
Pathol 1978;7:1-7.
7. Jovanovic A, Schulten EA, Kostense PJ, Snow GB, van der Waal I.
Tobacco and alcohol related to the anatomical site of oral squamous cell carcinoma. J Oral Pathol Med 1993; 10: 459-462.
8. Rosenquist K et al. Reccurence in patients with oral and oropharyngeal squamous cell carcinoma: human papilloma virus and
other risk factors. Acta Otolaryngol 2007; 9: 980-987.
9. Rosenquist K, Wennerberg J, Schildt EB, Bladstrom A, Goran
Hansson B, Andersson G. Oral status, oral infections and some

implants

Dr n. med. Damian Dudek – Poradnia Chirurgii Stomatologicznej
NZOZ „Bellastoma”, Toruƒ, ul. Szosa Chełmiƒska 84-86; Katedra Histologii
i Embriologii, Âlàski Uniwersytet Medyczny, Zabrze-Rokitnica, ul. Jordana
19, kierownik: prof. dr hab. n. med. Romuald Wojnicz.
Lek. stom. Katarzyna Sołtykiewicz – Poradnia Chirurgii Stomatologicznej NZOZ „Bellastoma”, Toruƒ, ul. Szosa Chełmiƒska 84-86.
Lek. stom. Michał Matusek – Poradnia Chirurgii Stomatologicznej
NZOZ „Bellastoma”, Toruƒ, ul. Szosa Chełmiƒska 84-86, Oddział Neurochirurgii z Pododdziałem Chirurgii Szcz´kowo-Twarzowej, Wojewódzki
Szpital Specjalistyczny w Cz´stochowie, ul. Bialska 114, ordynator:
dr n. med. Wojciech Piwowarski.
Dr hab. n. med. Krzysztof Helewski, dr n. med. Grzegorz Wyrobiec,
mgr. Małgorzata ˚aba, prof. dr hab. n. med. Romuald Wojnicz
– Katedra Histologii i Embriologii, Âlàski Uniwersytet Medyczny, ZabrzeRokitnica, ul. Jordana 19, kierownik: prof. dr hab. n. med. Romuald Wojnicz.

40 I implants
2_ 2013

lifestyle factors for oral and oropharyngeal squamous cell
carcinoma. A population-based case-control study in southern
Sweden. Acta Otolaryngol 2005; 12: 1327-1336.
10. Rosenquist K. Risk factors in oral and oropharyngeal squamous
cell carcinoma: a population-based case-control study in southern Sweden. Swed Dent J Suppl 2005; 179: 1-66.
11. El-Hakim IE, Uthman MA. Squamous cell carcinoma and keratoacanthoma of the lower lip associated with „Goza” and
„Shisha” smoking. Int J Dermatol 1999; 2: 108-110.
12. Chi AC et al. Is alveolar ridge keratosis a true leukoplakia?:
A clinicopathologic comparsion of 2,153 lesions. J Am Dent
Assoc 2007; 5: 641-651.
13. Ochsenius G, Ormeno A, Godoy L, Rojas R. A retrospective study
of 232 cases of lip cancer and precancer in Chilean patients.
Clinical-histological correlations. Rev Med Chil 2003; 1: 60-66.
14. Effiom OA et al. Oral squamous cell carcinoma: a clinicopathologic review of 233 cases in Lagos, Nigeria. J Oral Maxillofac Surg
2008; 8: 1595-1599.
15. Agra IM et al. Biological markers and prognosis in recurrent oral
cancer after salvage surgery. Arch Otolaryngol Head Neck Surg
2008; 7: 743-749.
16. Chedid HM, Franzi SA. Assessment of disease-free survival in
patients with loco-regional recurrence of squamous cell carcinoma of the oral cavity and oropharynx submitted to salvage
treatment. Rev Assoc Med Bras 2008; 2: 127-131.
17. Wróbel M, Kopala W, Modrzyƒski M. A case of cancer transformation of planocellular papilloma of the lip into squamous cell
carcinoma. Pol Merkur Lekarski 2001; 11: 261-262.
18. Cheng A, Schmidt BL. Management of the N0 neck In oral
squamous cell carcinoma. Oral Maxillofac Surg Clin North Am
2008; 3: 477-497.
19. Yilmaz S, Ercocen AR. Is elective neck dissection in T1-2, N0 patients
with lower lip cancer necessary? Ann Plast Surg 2009; 4: 381-383.
20. Morselli P, Masciotra L, Pinto V et al. Clinical Parameters in
T1N0M0 Lower Lip Squamous Cell Carcinoma. J Craniofac Surg
2007; 5: 1079-1082.
21. Najim M, Cross S, Gebski V, Palme CE, Morgan GJ, Veness MJ.
Early-stage squamous cell carcinoma of the lip: The Australian
experience and the benefits of radiotherapy in improving outcome in high-risk patients after resection.
22. Egils Kornevs, Andrejs Skagers, Juris Tars, Andris Bigestans,
Gunars Lauskis, Olafs Libermanis. 5 year experience with lower
lip cancer. Stomatologija, Baltic Dent Maxillofac J 2005; 7: 95-98.
23. Hirota M et al. Vertical distraction of a free vascularised osteocutaneous scapular flap in the reconstructed mandible for implant
therapy. Int J Oral Maxillofac Surg 2008: 5: 481-483.

[41] => IMP0409_01_Title

[42] => IMP0409_01_Title

Wydarzenia _ Kongres OSIS

X Jubileuszowy
Kongres OSIS

_W połowie maja (17-18.05.2013 r.) w Sopocie odbył się X Kongres Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Implantologii Stomatologicznej
(OSIS). Wydarzenie miało szczególny charakter, bowiem w tym roku przypada jubileusz
20-lecia OSIS.
Komitet organizacyjny Kongresu stanowili
prof. Andrzej Wojtowicz i prof. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska, Komitet Naukowy: prof. Andrzej Wojtowicz, prof. Elżbieta MierzwińskaNastalska i prof. Marco Esposito.
„Wspólnie ze współpracującymi w Curriculum OSIS wykładowcami zaprzyjaźnionych
uniwersytetów NYU, Harvarda, UCLA oraz EDI
i EAO podsumowaliśmy dorobek implantologii. Dla absolwentów 2009-2012 przygotowaliśmy specjalną sesję wprowadzającą do implantologii, a dla doświadczonych implantologów
sesje tematyczne „Reasearch & State of The Art”
przy wsparciu i we współpracy ze sponsorami
Kongresu” – powiedział prof. Andrzej Wojtowicz. Podczas Kongresu odbył się także kolejny
Egzamin OSIS na Umiejętność, która wieńczy
kształcenie podyplomowe z zakresu Implantologii Stomatologicznej. Do egzmianu przystąpiło 34 lekarzy implantologów.

42 I implants
2_ 2013

W programie 2-dniowych obrad znalazły
m.in. wykłady na temat osteointegracji i rehabilitacji implantami, nowych perspektyw w regeneracji kości, zagadnienia z zakresu obrazowania
i diagnostyki CBCT w implantologii oraz czynników ryzyka i regeneracji, a także wiele prezentacji interesujących przypadków klinicznych.
Prof. Ziv Mazor przedstawił niekonwencjonalne koncepcje użycia implantów w rehabilitacji implantoprotetycznej, Yvonne Kilanowski
wieloletnie obserwacje kliniczne implantów
cyrkonowych, a Wacław Steczko i Jolanta Woźniak protetyczne przyczyny niepowodzeń i powikłań leczenia implantoprotetycznego. Prof.
Marzena Dominiak mówiła z kolei o chirurgicznych przyczynach niepowodzeń i powikłań leczenia implantoprotetycznego.
Po części oficjalnej Kongresu zaproszeni goście doskonale bawili się na uroczystym bankiecie, gdzie atrakcją wieczoru był koncert zespołu
„Ocean”. Przerwy w wykładach i ciepłe letnie
wieczory można było spędzić na plaży, słynnym
molo albo „monciaku”, korzystając nie tylko
z uroków pięknej słonecznej pogody i bliskości
morza, ale także turystycznych atrakcji sopockiego kurortu._

[43] => IMP0409_01_Title

[44] => IMP0409_01_Title

Wydarzenia _ Implantologiczny program edukacyjny

Międzynarodowe
dyplomy rozdane!
Autorka _ Beata Czekaj

_Kolejna grupa lekarzy dentystów specjalizujących się w dziedzinie implantologii ukończyła
podyplomowy program Implant Continuum Education NYU & OSIS & CEIA. Laureaci odebrali certyfikaty podczas uroczystej gali X Kongresu OSIS,
która odbyła się 17 maja br. w Sopocie.

Półtoraroczny program, na który składa się
ponad 200 godz. edukacyjnych podzielonych na
zajęcia odbywające się w Polsce i w New York
University pozwolił na:
_nauczenie się swobodnego korzystania i usystematyzowania posiadanej wiedzy,
_poznawanie i analizowanie najnowszych technik pracy i rozwiązań technologicznych,
_przeanalizowanie swojej dotychczasowej pracy,
zakresu zabiegów i kondycji pacjentów zaopatrzonych implantoprotetycznie.
Uczestnicy programu są dowodem na to, że lekarze coraz poważniej podchodzą do podnoszenia swoich kwalifikacji i inwestowania w rozwój
swojej praktyki.
„Implant Continuum Education NYU OSIS
CEIA” – program podyplomowy, który w tym
roku ukończyłem to ogromny zastrzyk wiedzy
implantologicznej przekazany przez najlepszych na świecie specjalistów w tej dziedzinie.
Denis Tarnow, Stephen Chu, Christian Stappert,

44 I implants
2_ 2013

Cyril Evian, George Priest, Richard Lazarra, Stephen Wallace – to tylko część długiej listy znakomitych implantologów i nauczycieli, którzy
nie tylko przekazali mi ogromna wiedzę teoretyczną i praktyczną, ale traktując mnie jak równego sobie lekarza, pozwolili mi uwierzyć
w swoje umiejętności i dali ogromny napęd do
pracy na najwyższym poziomie” mówi Krzysztof Griman – jeden z laureatów programu.
„Możliwość rozmowy w cztery oczy z największymi implantologami na świecie to też ogromne
przeżycie i coś, co zostaje na zawsze w pamięci”
– podkreśla. Wojciech Klucz dodaje: „To była
wielka przygoda połączona z ogromem wiedzy
na temat implantologii. Udział w programie nauczył mnie innego, szerszego spojrzenia na implantologię, dając większą pewność siebie, pokazując braki i wyznaczając kierunki dalszego
rozwoju.
W programie uczestniczą chirurdzy i protetycy. Interdyscyplinarne podejście do implantoprotetyki pozwala na zrozumienie całego procesu, efektywną współpracę w zespole (chirurgperiodontolog-protetyk-ortodonta-laboratoriumpacjent) i optymalnie najlepszy efekt końcowy.
Sesje są skierowane przede wszystkim do lekarzy
praktykujących, ale nie są zamknięte dla początkujących. Dyrektorzy programu: prof. Andrzej
Wojtowicz i dr n. med. Piotr Majewski otoczą
opieką i pomogą dobrać uzupełniające kursy.
Osoby z mniejszym doświadczeniem implantologicznym, czeka więcej pracy, ale dzięki doświadczeniu promotorów mogą wejść w świat implantoprotetyki bezpiecznie i świadomie.
Certyfikaty NYU odebrali: Bartłomiej Kasprzak (Warszawa), Piotr Z. Janik (Częstochowa),
Piotr M. Janik (Częstochowa), Krzysztof Griman
(Kłodzko), Mariusz Szyba (Wrocław), Sebastian
Sięka (Zakopane) i Wojciech Klucz (Zakopane)._
Dodatkowe informacje nt. programu: www.
nyu-poland.com

[45] => IMP0409_01_Title

[46] => IMP0409_01_Title

T

IN

STYTU

[47] => IMP0409_01_Title

T

IN

STYTU

[48] => IMP0409_01_Title

Informacje _ Produkty

Informacjeoproduktach
TBR Polska Sp. z o.o.

Technologia Zirconia Y-TZP zastosowana w implantach PERIOSAVE Z1 indukuje nie tylko dokoronowe przemieszczenie si´ brodawki dziàsłowej ze
wzgl´du na unikalne cechy powierzchni, ale równie˝
powoduje znakomità adaptacj´ korony protetycznej.
W odró˝nieniu od konwencjonalnych implantów typu
bone level, implanty PERIOSAVE Z1-M umo˝liwiajà
natychmiastowe spontaniczne gojenie koÊci i tkanek
mi´kkich, radykalnie redukujàc adhezj´ bakterii oraz
zapewniajàc optymalnà estetyk´.

Implanty hybrydowe
TBR Periosave Z1-M
TBR – producent pierwszego systemu implantologicznego oficjalnie zarejestrowanego w Polsce, otworzył swoje przedstawicielstwo w naszym kraju. Koncern, majàcy swà siedzib´ we francuskiej Tuluzie, dostrzega znaczenie Polski na mapie europejskiej implantologii, o czym Êwiadczyç majà korzystne warunki
współpracy dla lekarzy. Firma ju˝ od marca działa na
polskim rynku, oficjalnie zadebiutuje na corocznej konferencji implantologicznej w Jachrance w listopadzie
br., gdzie b´dzie miała miejsce oficjalna polska premiera implantów hybrydowych (tytanowo-cyrkono-

wych) TBR Periosave Z1-M, które otwierajà nowy rozdział w zakresie zarzàdzania tkankami mi´kkimi wokół
implantu i zapobiegania periimplantitis. Implant hybrydowy zaprojektowano tak, by wykorzystaç zalety cyrkonu przy jednoczesnym wyeliminowaniu jego wad.

TBR Polska Sp. z o.o.
ul. Sienkiewicza 3a/2
45-037 Opole
www.tbr-implanty.pl

Optident

A-dec Inc.

„Welcome to New Reality” – debiut CS Solutions

Nowy A-dec 400

Podczas tegorocznych targów IDS w Kolonii Carestream Dental zaprezentował
nowà rodzin´ produktów b´dàcych debiutem firmy na rynku CAD/CAM.

A-dec ogłasza wprowadzenie na rynek Êwiatowy unitu A-dec 400 jako nowego
rozwiàzania sprz´towego dla gabinetów, klinik i uniwersytetów. A-dec 400 łàczy
w sobie uniwersalnoÊç i elegancki wyglàd.Wyznacza nowe trendy dzi´ki innowacyjnej konstrukcji zapewniajàcej lepszy dost´p do pacjenta i jego komfort, przy zachowaniu przyst´pnej ceny. Uzupełnia tym samym lini´ unitów A-dec 500 i A-dec
300. Konsoleta lekarza i asysty, blok spluwaczki i lampa zabiegowa sà obrotowe
wokół fotela. Umo˝liwia to ich ustawienie w optymalnej, wygodnej dla dentysty pozycji. „StaraliÊmy si´ zmaksymalizowaç ergonomi´ i efektywnoÊç pracy na tym
unicie bez zmniejszania komfortu pacjenta” – podkreÊla Kierownik Projektu Tom
McCleskey. „Kupujàc A-dec 400, dentysta otrzymuje innowacyjny, wyjàtkowo estetyczny unit, co czyni z niego opłacalnà pod ka˝dym wzgl´dem inwestycj´”.

CS Solutions to rozwiàzanie, które jest połàczeniem obrazowania 3D z zaawansowanymi technologiami uzupełnieƒ protetycznych CAD/CAM. To tak˝e 3 zaprojektowane
od podstaw produkty, b´dàce efektem wieloletnich prac
projektowych: Skaner 3D CS 3500, oprogramowanie CS
Restore oraz frezarka CAD/CAM. Nie bez przyczyny Êwiatowa kampania marketingowa odbywa si´ pod hasłem
„Welcome to New Reality”. Nowe rozwiàzania zostały zaprojektowane, aby maksymalnie usprawniç prac´ dentystów. InnowacyjnoÊç systemu CS Solutions polega na jego otwartoÊci – dzi´ki
temu u˝ytkownik mo˝e zakupiç cały system lub zintegrowaç poszczególne składniki wg własnych potrzeb.
Oprogramowanie CS Restore jest pomostem łàczàcym wyniki diagnostyczne uzyskane z bezpudrowego skanera wewnàtrzustnego CS 3500 lub
tomografu 3D a frezarkà CAD/CAM.
Teraz, z CS Solutions, wykonanie uzupełnienia protetycznego mo˝liwe jest ju˝
w czasie jednej wizyty. Z mo˝liwoÊciami CS Solutions polscy lekarze b´dà mieli
przyjemnoÊç zapoznaç si´ ju˝ we wrzeÊniu podczas CEDE 2013.

Optident
tel.: (22) 188 11 89
e-mail: mjamrozinski@optident.pl
www.optident.pl

48 I implants
2_ 2013

A-dec 400 zaprojektowano ze specjalnie wybranymi dwoma miejscami mocowania
konsolety lekarza i asysty, bloku spluwaczki i lampy. Mocowanie z przodu fotela umo˝liwia wygod´ pracy nawet w niewielkim gabinecie i spełnia oczekiwania zarówno tych lekarzy, którzy pracujà z konsolà nad pacjentem, jak i ustawiajàcych jà z boku pacjenta.
Ponadto dentysta ma do wyboru a˝ 3 rodzaje lamp zabiegowych oraz 2 rodzaje paneli
sterownia (standardowy i Deluxe). WytrzymałoÊç nowego fotela przewy˝sza produkty
konkurencyjne i dopuszcza wag´ pacjenta przekraczajàcà 180 kg. A-dec udziela 10-letniej gwarancji
na siłowniki podnoszenia fotela. Ka˝dy mo˝e tak˝e
stworzyç niepowtarzalny klimat swojego gabinetu
dzi´ki szerokiej gamie kolorów tapicerki ultrami´kkiej (szwowej) lub bezszwowej.
A-dec Inc.
2601 Crestview Drive, Newberg
Oregon 97132, USA
e-mail: info@a-dec.co.uk

[49] => IMP0409_01_Title

Informacje _ Produkty

ACTEON Satelec

Piezotome Solo sprzedawany jest wraz z kompletem niezb´dnych akcesoriów do natychmiastowego u˝ycia:
_urzàdzenie Piezotome Solo,
_ultradêwi´kowa r´kojeÊç ze Êwiatłem LED,
_wielofunkcyjny sterownik no˝ny,
_„Essential kit” – zestaw 6 niezb´dnych koƒcówek.

Piezotome Solo – skutecznoÊç
i dokładnoÊç ci´cia
Piezotome Solo to najnowsze urzàdzenie firmy
Satelec, wykorzystujàce wysokà cz´stotliwoÊç drgaƒ
ultradêwi´kowych do chirurgii stomatologicznej. Zapewnia skuteczne i ciàgłe ci´cie wszystkich rodzajów
koÊci, pozwala na wi´kszà regularnoÊç oraz dokładnoÊç. Du˝a moc pracy regulowana jest automatycznie, bez wysiłku i przegrzewania dzi´ki zaawansowanej i sprawdzonej elektronice.

Piezotome Solo to wszystko, co najlepsze z technologii SATELEC w kompaktowym i prostym w u˝ytkowaniu
urzàdzeniu – połàczenie niezawodnoÊci, pot´˝nej mocy
oraz niezb´dnych funkcji wymaganych w piezochirurgii.

Producent: ACTEON Satelec
Informacja handlowa:
tel. kom.: 606 899 689
e-mail: maciek.jerominek@de.acteongroup.com
www.pl.acteongroup.com
www.piezotome.com

Implacore Sp. z o.o.

BIOMEDIX

Niç chirurgiczna PTFE Coreflon

WhiteFox CBCT3D
– jakoÊç i elegancja w najwy˝szej formie

Coreflon jest certyfikowany przez jednà z najbardziej rygorystycznych jednostek
notyfikowanych TÜV Rheinland i spełnia wszystkie normy dyrektywy medycznej.
Produkty szewne wykonane z PTFE (nazwa towarowa „teflon” jest nazwà zastrze˝onà przez firm´ DuPoint od 1956 r.) znalazły zastosowanie w tych dziedzinach
medycyny, gdzie precyzja szycia, zminimalizowane ryzyko powikłaƒ oraz komfort
pacjenta sà najwa˝niejsze. Jednà z cech dotychczas stosowanych nici teflonowych
była porowata struktura materiału. Firma Implacore stworzyła niç, która charakteryzuje si´ gładkà, nieporowatà powierzchnià, przez co ogranicza osadzanie si´ płytki
bakteryjnej na powierzchni szwu.
Niespotykana mi´kkoÊç i gładkoÊç nici sprawia, ˝e przechodzi ona przez tkanki
mi´kkie, minimalizujàc uraz zwiàzany z szyciem rany, ze stałà siłà podtrzymuje tkanki
w trakcie całego procesu gojenia – odwrotnie ni˝ plecione materiały wchłanialne,
które m.in. z uwagi na obecnoÊç wielu enzymów w jamie ustnej, podtrzymujà tkanki
tylko w poczàtkowej fazie gojenia.
W´zeł chirurgiczny zawiàzany na nici PTFE jest trwały i nie rozwiàzuje si´, a koƒcówki nici nie powodujà podra˝nieƒ policzka, warg i j´zyka w przeciwieƒstwie do materiałów szewnych opartych na ró˝nych włóknach monofilowych, które dodatkowo
mogà sprzyjaç powstawaniu na błonie Êluzowej zmian wirusowych o charakterze aft
oraz przyczyniaç si´ do pojawiania si´ dolegliwoÊci bólowych i zaburzeƒ w procesie
gojenia rany.
W przeciwieƒstwie do nici plecionych,
a szczególnie tych, które wykonane sà
z materiałów wchłanianych, nici wykonane
z PTFE sà hydrofobowe, nie wchłaniajà krwi,
Êliny oraz resztek pokarmowych, dzi´ki
czemu sprzyjajà gojeniu si´ rany o charakterze „rychłozrostu” – najszybszego i najbardziej korzystnego procesu gojenia ran.
Implacore Sp. z o.o.
ul. Polska 94a, 60-401 Poznaƒ
tel.: (61) 663 07 86
fax: (61) 663 07 85
www.implacore.pl

Tomograf komputerowyCBCT WhiteFox firmy Acteon Satelec umo˝liwia kompleksowe i precyzyjne uzyskanie trójwymiarowych obrazów rtg wykorzystywanych
w stomatologii (m.in. w implantologii),a tak˝e w diagnostyce chorób głowy, nosa,
szyi, uszu i gardła.Jednà z wyjàtkowych cech tego tomografu,wyró˝niajàcych go
na rynku jest uzyskanie wiarygodnej i dokładnej analizy g´stoÊci koÊci w jednostkach Hounsfielda.
Dzi´ki wykorzystaniu nowatorskiej technologii CAD/CAM otrzymane obrazy charakteryzujà si´ bardzo ostrymi przejÊciami pomi´dzy strukturami tkanek,
co ułatwia i przyspiesza dokonanie
szczegółowej diagnozy przed zabiegami
chirurgicznymi. Zastosowanie pulsacyjnej
wiàzki promieniowania, w porównaniu do innych
tomografów CBCT,redukuje dawk´ dla pacjenta.
Oprogramowanie WhiteFox Imaging zapewnia ró˝ne narz´dzia
pomiarowe, m.in. pomiar odległoÊci, powierzchni ikàta, ale najbardziej zaawansowanym narz´dziem jest obliczanie obj´toÊci materiału biologicznego potrzebnego do podniesienia dna zatok. Bardzo
du˝e pole obrazowania 200x170mm pozwala na otrzymanie trójwymiarowych radiogramów niezb´dnych do planowania odtworzeniowych zabiegów
plastycznych,wykorzystywane jest te˝ do analiz cefalometrycznych w skali 1:1.
Dost´pnych jest 9 pól obrazowania w zakresie: 60 x 60mm do 200 x 170 mm.
WhiteFox to wszechstronny i profesjonalny tomograf komputerowy CBCT,
zapewniajàcy gwarancj´ perfekcyjnej i szczegółowej diagnozy radiologicznej,
a pełna zgodnoÊç z systemem DICOM oraz mo˝liwoÊç integracji z bazami
RIS/PACS czyni go pot´˝nym or´˝em w r´kach specjalisty.
Wyłàczny dystrybutor w Polsce:
BIOMEDIX
ul. Zakopiaƒska 35, 41-800 Zabrze
tel.: (32)274 80 00, fax: (32)277-97-56
tel. kom.: 785 192 234
e-mail: handlowy@biomedix.pl
www.biomedix.pl

implants
2
I 49
_ 2013

[50] => IMP0409_01_Title

O wydawcy _ implants

implants
international magazine of

oral implantology

Marzena
Bojarczuk

Prof. Andrzej
Wojtowicz

Grzegorz Rosiak

O wydawcy
Wydawca:
Biuro w Polsce:
Dental Tribune Polska Sp. z o.o.
Al. Jerozolimskie 44 lok. 518
00-024 Warszawa
Tel.: 664.608.740
Redaktor Naczelny:
Prof. Andrzej Wojtowicz

Prenumerata:
Monika Spytek
E-mail: m.spytek@dental-tribune.com

Redaktor Prowadzàcy:
Marzena Bojarczuk
E-mail:
m.bojarczuk@dental-tribune.com

Opracowanie graficzne i druk:
Dental Tribune International GmbH
Holbeinstraße 29
04229 Leipzig

Redakcja i korekta:
Marzena Bojarczuk
Marketing i reklama:
Grzegorz Rosiak
E-mail: g.rosiak@dental-tribune.com

Nak∏ad:
2.000 egz.

Wszelkie prawa zastrze˝one.
Z wyjàtkiem artyku∏ów oznakowanych w sposób szczególny, prace umieszczone w magazynie Implants_International Magazine of Oral Implantology,
wydanie polskie, mog∏y byç opublikowane wczeÊniej w jednym z nast´pujàcych czasopism: International Magazine of Oral Implantology, Implantologie Journal, Oralchirurgie Journal, Endodontie Journal, Dentalhygiene Journal, Laser Journal, Zahnarzt Wirtschaft Praxis, Zahnarzt Wirtschaft Praxis
spezial, Zahntechnik Wirtschaft Labor, Dentalzeitung, Cosmetic Dentistry beauty & science, Dental Tribune.
Redakcja Implants _ International Magazine of Oral Implantology dok∏ada wszelkich staraƒ, aby publikowaç artyku∏y kliniczne oraz informacje od
producentów jak najrzetelniej. Nie mo˝emy jednak odpowiadaç za informacje podawane przez producentów. Wydawca nie odpowiada równie˝ za
nazwy produktów oraz informacje o nich, podawane przez og∏oszeniodawców. Opinie przedstawiane przez autorów nie sà stanowiskiem redakcji
polskiego wydania pisma Implants _ International Magazine of Oral Implantology.

50 I implants
2_ 2013

44

Cannes 2011
– Czynniki ryzyka
i powik∆ania w
regeneracji ko∂ci

atolog
iczne
–

II ed
ycja

lsk
ie

oral
impla 2
ntolo
gy
of

polsk
ie

polskie

2010 wydanie

4

international
magazine of

11

wyda
nie

1 olo
oral implant
gy

inte
rnat
iona
l mag
azin
e
20

_B
Z∏a ad
fiz ma ania
yc nia
zn
e m imp
_B
|W
yw
ec lan
¤c ad
Rozm iad
ha tów
iera an
niz –
Kierowowa z
ia
n
pr
_O
my
ie
nikiem of. My
po
Ste pin
nie
| Pr
Nauk ronem
wie
| Temat specja
ak
po
ro ie
owym Nevin
Zasto tyka
rzc
lny
wa
wo
IX Ko sem
Implantacja w
hn
na
dz
szk∏a sowanie
odcinku przednim
ngres –
i z´
eƒ
im
aktyw
mater
u OS
pla
bó
| Praktyka
nego
IS
ia∏
| Ko
w
nta
Glas u na ba
nkur
Zastosowanie
iu
zie
TO
sb
c
lasera
one
s
zu
P De
ja
w przypadku z∆amaniaEr:YAG
pe
sign
∂ruby ∆àcznika
Gabin
∏nie
ety St
ƒ
| Wywiad
om

-1

96

in
te
rn
ati
on
al
20
m
11
ag
wy
az
da
in
eo
nie
f
po

18

SN

IS

011

ISSN 1896-1

444

Cena: 29 PLN

ISS

N1

Vol. 5 • grudzieƒ

896

-14

44

• 4/2010

Cena prenumeraty rocznej: 99 PLN

Cen
a: 29

PLN

(w tym

5%

VAT
)

Vol.

6•

mar
zec

• 1/2

www.dental-tribune.com

4

Ce

na
: 29

PL
N

ora
l im
pla
nto
log
y

implanitsmplan im
ts pla
nt
s

Vo
l.

6

• cz

er
wi

ec

• 2/
20

11

Zaprenumeruj polskie wydanie
kwartalnika IMPLANTS!

[51] => IMP0409_01_Title

W praktyce bezkonkurencyjne.
Najlepiej na świecie udokumentowane
klinicznie biomateriały do GBR i GTR

Dajemy Ci pewność. Jak nikt inny.

Wczesna waskularyzacja.
Zobacz, jakie to ważne.
Dzięki wczesnej waskularyzacji błona Geistlich
Bio-Gide® jest nieocenionym i wybitnie efektywnym
sprzymierzeńcem w procedurach GBR.
Waskularyzacja błony Geistlich Bio-Gide® pozwala uniknąć
powikłań po implantacji lub po zastosowaniu przeszczepów
kostnych spowodowanych niedokrwieniem i zakłóceniami
w przebiegu procesu gojenia pozabiegowego kości.

Waskularyzacja z Geistlich Bio-Gide®.

owości
Zobacz n
ecjalne
p
s
y
t
r
e
f
io
pl
ental.

www.fmd

Inna błona – brak waskularyzacji.

Geistlich Bio-Gide® pełni funkcję bariery i jednocześnie
ulega waskularyzacji. Dzięki temu pokryte błoną miejsce
augmentacji jest dobrze odżywione, również od strony
płata śluzówkowo okostnowego.

Dowiedz się
jakie znaczenie ma waskularyzacja
dla odbudowy kości na:
www.fmdental.pl

sprzedaz@fmdental.pl
tel. 12 423 49 21–22

[52] => IMP0409_01_Title

) [page_count] => 52 [pdf_ping_data] => Array ( [page_count] => 52 [format] => PDF [width] => 595 [height] => 842 [colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED ) [linked_companies] => Array ( [ids] => Array ( ) ) [cover_url] => [cover_three] =>

[cover] => implants Poland No. 2, 2013

[toc] => Array ( [0] => Array ( [title] => Cover [page] => 01 ) [1] => Array ( [title] => Od wydawcy [page] => 03 ) [2] => Array ( [title] => Spis treÊci [page] => 04 ) [3] => Array ( [title] => Analiza fraktalna kontaktu implantu tytanowego z kością po autotransplantacji osteointegrowanego implantu [page] => 06 ) [4] => Array ( [title] => Zastosowanie beta-trójfosforanu wapnia w leczeniu implantologicznym z podniesieniem dna zatoki [page] => 14 ) [5] => Array ( [title] => Rekonstrukcja blokiem allogennym wyrostka zębodołowego w okolicy 22 i wszczepienie implantu BEGO Semados S [page] => 20 ) [6] => Array ( [title] => Przedawnienie roszczeń z tytułu błędów medycznych [page] => 26 ) [7] => Array ( [title] => Krótki implant Biconw atroficznym odcinku wyrostka zębodołowego szczęki – opis przypadku [page] => 28 ) [8] => Array ( [title] => Testy i badania przesiewowe w kierunku HIVw gabinecie stomatologicznym [page] => 32 ) [9] => Array ( [title] => Wczesna diagnostyka i leczenie raka wargi dolnej – opis przypadku [page] => 36 ) [10] => Array ( [title] => X Jubileuszowy Kongres OSIS [page] => 42 ) [11] => Array ( [title] => Międzynarodowe dyplomy rozdane [page] => 44 ) [12] => Array ( [title] => Produkty [page] => 48 ) [13] => Array ( [title] => O wydawcy [page] => 50 ) ) [toc_html] =>

Table of contents

[toc_titles] =>

[cached] => true )