DT Netherlands No. 9, 2013

Binnenlands nieuws / “ Ik pleit voor twee zittingen met calciumhydroxide” - Interview met Ron Fransman - tandarts-endodontoloog / Kroonrestauraties op endodontisch behandelde gebitselementen / Buitenlands nieuws / Wetenschap / “ Ook tandarts moet mishandeling durven en willen signaleren” - Nieuwe meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld / Adhesieve stompopbouw met systeem / Industrie / Feuilleton/Mondzorgkalender / Media

Open PDF View E-paper Edit Epaper Edit Epaper ads save

Table of contents

DENTAL TRIBUNE

E x tr

a
d
nu i k
mmer

The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition

november 2013

www.dental-tribune.nl

jaargang 3 | nummer 9

Ron Fransman
“Ik pleit voor twee
zittingen met
calciumhydroxide”

Opmerkelijke dislocatie
Dentaal implantaat
teruggevonden in
neusholte

Mishandeling
Verplichte signalerende
taak voor mondzorg

Pagina 6-8

Pagina 14

Pagina 17-19

“Twee zittingen prettigst bij endobehandeling”
VAN DE REDACTIE
UTRECHT – De endodontologie is

Bij de plaatsing van een prefab fiberstift (links) kan meer cervicaal tandweefsel worden behouden dan met een indirecte gegoten stift
(midden en rechts). (uit: Adhesieve restauratie van endodontisch behandelde gebitselementen, Prelum Uitgevers, 2009)

Capaciteitsorgaan zet in
op extra tandartsen
Tekst: Ben Adriaanse
UTRECHT - Het aantal opleidings-

plaatsen tandheelkunde moet
aanzienlijk omhoog: van 240
naar 287. Dat adviseert het Capaciteitsorgaan in het recent gepubliceerde Capaciteitsplan 2013.
Opvallend is dat voor de opleiding mondzorgkunde slechts een
zeer beperkte toename wordt geadviseerd. Verder constateert het
orgaan dat de taakherschikking
in de mondzorg minder snel verloopt dan gedacht en wordt gerefereerd aan de groeiende rol van
de tandprotheticus binnen de Nederlandse mondzorg.
De Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (NMT) ondersteunt het
advies. “Een toename van in Nederland opgeleide tandartsen kan
beter wisselingen opvangen in het
aantal buitenlandse tandartsen
dat in Nederland komt werken of
Nederland weer verlaat,” stelt de
tandartsvereniging op haar website. Het aantal tandartsen met
een buitenlands diploma dat jaarlijks instroomt blijft stijgen, maar
het is onduidelijk of en wanneer
deze groep terugkeert naar het
land van herkomst. Ook de Associatie Nederlandse Tandartsen

(ANT) staat achter een toename
van opleidingsplaatsen. De vereniging roept de minister op het advies over te nemen, omdat “Nederland niet afhankelijk moet zijn van
tandartsopleidingen in het buitenland en dat is nu wel het geval.”
Behalve de onzekerheid over
buitenlandse tandartsen ligt ook
een groei van de verwachte zorgvraag ten grondslag aan het advies. De toenemende zorg voor
ouderen zorgt voor uitgebreidere
behandelmogelijkheden, terwijl
mondhygiënisten te maken krijgen met een forse toename van
de vraag naar preventie.
Als het aan het Capaciteitsorgaan ligt, stijgt het aantal opleidingsplaatsen voor mondhygiënisten van 300 naar 309. Een geringe
toename, zeker met het oog op uitspraken die Corrie Jongbloed-Zoet
recent deed in Dental Tribune.
De voorzitter van de Nederlandse
Vereniging van Mondhygiënisten
(NVM) zou graag een sterke toename aan opleidingsplaatsen voor
haar beroepsgroep zien, omdat er
op dit moment al een tekort aan
mondhygiënisten bestaat. Een tekort dat alleen maar meer gevoeld
zou worden als de mondhygiënist
taken van de tandarts overneemt,
en daar is volgens de NVM ruim-

te voor. “Van de behandelingen die
momenteel in tandartspraktijken
plaatsvinden, kan bijna de helft
zonder meer door mondhygiënisten worden gedaan. In de praktijk
doen zij echter veel minder. Gezien
de beroepscompetenties zou het
logisch zijn als de mondhygiënist
een groot deel van deze behandelingen overneemt,” aldus Jongbloed enkele maanden geleden.
Het Capaciteitsorgaan werpt tegen dat de taakherschikking de
laatste jaren is gestagneerd en
het overdragen van bevoegdheden
vooral heeft plaatsgevonden van
de tandarts naar de preventieassistent. Bovendien zijn mondhygiënisten in Nederland relatief
jong en is er de komende jaren
daardoor minder uitval te verwachten dan bij de tandartsen, bij
wie de gemiddelde leeftijd aanzienlijk hoger ligt. Verder is het
interne rendement van de opleidingen mondzorgkunde de laatste jaren toegenomen van 60%
naar 70%, wat betekent dat meer
studenten de eindstreep halen.
De tandheelkundig specialisten
krijgen met meer patiënten te maken. “Vanwege de lichte toename
van implantologie en de uitbreiding van het vak naar aangezichtschirurgie stijgt de vraag naar
kaakchirurgie (6%); ook de vraag
naar orthodontie stijgt (4%),” aldus het rapport. Dit laatste heeft
> lees verder op pagina 2

een complexe discipline waarmee
elke tandarts te maken krijgt: al
voert men een wortelkanaalbehandeling niet zelf uit, dan nog
is er de indicatiestelling en de nazorg bij endodontisch behandelde
patiënten. Niet voor niets worden
er geregeld congressen en cursussen over dit deelgebied georganiseerd. Zo vindt op 7 februari
ENDO2014 plaats in de Amsterdamse RAI.
Eén van de sprekers op dit congres is Ron Fransman. De bekende tandarts-endodontoloog is
gespecialiseerd in de diverse middelen die bij een endobehandeling kunnen worden ingezet. Zelf
maakt hij bijvoorbeeld gebruik
van de niet onomstreden stof calciumhydroxide, omdat hij zo veel
mogelijk in twee zittingen behandelt. “Ik krijg veelal complexe gevallen in mijn praktijk en wil er
zeker van zijn dat een patiënt geen
pijnklachten meer heeft,” verklaart Fransman in een uitgebreid
interview met Dental Tribune.

Wat irrigatie betreft is natriumhypochloriet nog steeds de
standaard, maar vervolgens zijn
de keuzes voor een bepaalde pHwaarde en concentratie bepalend
voor het succes van de behandeling. Fransman maakt ook veelvuldig gebruik van jodium en
chloorhexidine. “Ik geloof namelijk erg in de versterkende werking van meerdere irrigantia.”
Verder is Fransman enthousiast
over de toepassing van nieuwe digitale apparatuur. Zo kan hij “niet
meer zonder CBCT-apparaat” bij
het uitvoeren van state of the artwortelkanaalbehandelingen. Ook
spreekt hij zich uit voor het vaker
inzetten van de r ubberdam.
Elders in dit nummer vindt u
een boekexcerpt over kroonrestauraties op endodontisch behandelde gebitselementen, een casus
over adhesieve stompopbouw bij
post-endodontische restauratie
en informatie over een prestigieus
internationaal cursusprogramma
over endodontologie. Volop aandacht kortom voor dit uitdagende
deelgebied binnen de tandheelkunde. ■

sterilisator aanbieding

actieprijs
€ 2.100
Klasse B autoclaaf, 18 liter, inclusief ingebouwde printer.
Actie tot 15 december 2013, prijs ex BTW.
Voor meer informatie en voorwaarden:
www.straightdental.com of mail info@straightdental.com

dental units | thermodesinfectoren | autoclaven
Korenmolenweg 5, Haaksbergen, telefoon: 053 2600 002

[2] =>

Binnenlands nieuws

> vervolg van pagina 1
te maken met het gelijkstellen
van de tarieven van tandartsen
en orthodontisten voor orthodontie, waardoor consumenten wellicht eerder geneigd zijn zich door
de specialist te laten behandelen.
Daartegenover staat een daling
van het aantal 12-jarigen, die de
vraag naar orthodontie weer doet
afnemen. Ondanks de groeiende
zorgvraag adviseert het orgaan
een daling van het aantal opleidingsplaatsen voor kaakchirurgen van 16 naar 11 en het intact
houden van de 9 plaatsen voor orthodontisten. Hierbij wordt rekening gehouden met een instroom
van kaakchirurgen en orthodontisten uit het buitenland.
Voor tandprothetici wordt geen

advies gegeven, omdat de opleiding niet officieel erkend is.
Wel wordt onderstreept dat er
sprake is van een verschuiving
van het werk van de tandarts in
de richting van de tandprotheticus, nu tandartsen steeds minder zelf prothesen maken. Gezien
de ‘slechts’ 28 opleidingsplaatsen en de hoge gemiddelde leeftijd van werkzame tandprothetici zal hun aantal in Nederland
(nu ongeveer 340) de komende
jaren echter afnemen. Hierdoor
kan een capaciteitsprobleem ontstaan. Het Capaciteitsorgaan beveelt aan “deze signalen serieus
te nemen,” omdat tandprothetici
“een eigen, maar niet te verwaarlozen aandeel” in de mondzorg
vervullen. (bron: Capaciteitsplan
2013) ■

Colofon
Dental Tribune verschijnt tienmaal per
jaar en is een uitgave van Albion Press
BV, onder licentie van Dental Tribune
International
Hoofdredacteur/uitgever
drs. Ben Adriaanse
Redactie
drs. Laura van Dee
drs. Joann Hebben
Cartoons
drs. Emily van Someren
Redactieadres
Redactie Dental Tribune
Postbus 545, 3990 GH Houten
E-mail: redactie@dental-tribune.nl.
De Nederlandse editie van Dental
Tribune kent een onafhankelijke
redactie en richt zich op professionals
in de volle breedte van
het tandheelkundige
vakgebied.

Aanmelden
De doelgroep van Dental Tribune
(bestaande uit tandartsen-algemeenpractici, tandartsen-specialisten, mond
hygiënisten, orthodontisten, kaak
chirurgen, tandtechnici, tandprothetici
en diegenen die werkzaam zijn in de
dentale industrie) komt in aanmerking
voor een kosteloos abonnement.
Behoort u tot de doelgroep en ontvangt
u het maandblad nog niet? Meld u dan
aan via het inschrijfformulier op
www.albionpress.nl.
Advertentieverkoop
Harry Velthuis, accountmanager.
Postbus 545, 3990 GH Houten.
Telefoon: 06-531 55 262.
E-mail: velthuis@dental-tribune.nl.
Linda Schriekenberg, medewerker
mediaorder. Telefoon: 030-63 55 070.
Fax: 030-63 55 069.
E-mail: adverteren@dental-tribune.nl

© 2013 Albion Press BV. Redactioneel materiaal van Dental Tribune International, Duitsland,
dat is vertaald en in dit nummer is opgenomen, is auteursrechtelijk beschermd door Dental
Tribune International GmbH. Alle rechten voorbehouden. Gepubliceerd met toestemming
van Dental Tribune International GmbH, Holbeinstr 29, 04229 Leipzig, Duitsland. Reproductie op welke manier en in welke taal dan ook, gedeeltelijk of volledig, zonder de voorafgaande
schriftelijke toestemming van Dental Tribune International GmbH, is uitdrukkelijk verboden.
Dental Tribune is een handelsmerk van Dental Tribune International GmbH.

dental tribune - netherlands edition

Omzetdaling in mondzorg overal merkbaar
TEKST: Ben Adriaanse
UTRECHT - Dat de Nederlander

momenteel geneigd is de mondzorg te mijden, wordt bevestigd
door behandelaren zelf, de groothandelaren en de grootste facturatiemaatschappij. Dat blijkt uit
een reportage van RTL Nieuws.
Recentelijk kwam al uit onderzoek van TNS NIPO naar voren
dat 23% van de Nederlanders uit
besparingsoverwegingen minder
naar de tandarts gaat dan voorheen.
Ed Kolsteeg van de Vereniging voor Groothandelaren in de
Tandheelkundige branche (VGT)
geeft aan dat vooral materialen
voor dure ingrepen minder worden besteld. “We houden de cijfers al twintig jaar goed bij, maar
een dergelijke significante daling
hebben we niet eerder meegemaakt,” aldus Kolsteeg. Ook facturatiemaatschappij Fa-med signaleert een neerwaartse trend.
Directeur Henk de Jong constateert een daling van 13% in het
aantal tandartsfacturen ten opzichte van 2012.
De NMT uitte in een persbericht haar zorgen over deze ontwikkeling. Volgens de tandartsvereniging is een bezoek aan en
advies van de tandarts nodig om
het gebit en de mond gezond te
houden. Kortetermijnbesparingen door het uitstellen van tandartsbezoeken en behandelingen
kunnen leiden tot hogere kosten
op de lange termijn. Zo kan onbehandelde cariës uitmonden in
een wortelkanaalbehandeling of
zelfs een extractie. Recent benadrukten James Huddleston Slater sr. en em. prof. dr. Wim van
Palenstein Helderman in Dental
Tribune dat juist een regelmatig en op preventie gericht tand-

artsbezoek de totale kosten van
mondzorg beperkt.
De risico’s van een verwaarloosd gebit gaan verder dan hogere kosten alleen. Steeds meer
studies wijzen op een relatie tussen de mondgezondheid en de
algemene gezondheidstoestand
van de mens. Daarom heeft het
mijden van de tandarts meer gevolgen dan de patiënt kan overzien, aldus ook het NMT.
Of de trend van dalende tandartsbezoeken de komende tijd
zal voortzetten, is onduidelijk.
Het
consumentenvertrouwen

Een dergelijke
daling hebben
we niet eerder
meegemaakt
lijkt de afgelopen maanden geleidelijk uit het historische diepe dal te klimmen, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS) op 18 oktober
publiceerde. De daaraan verwante bereidheid om grote aankopen
te doen, zoals auto’s, televisies
en
implantaatbehandelingen,
blijft echter onverminderd laag:
ook in augustus waren de consumentenbestedingen gedaald ten
opzichte van de periode ervoor,
aldus het CBS. ■

Extractiegebieden met ontoereikende structurele ondersteuning, alsook horizontale
en verticale botaugmentaties dienen vaak ondersteund te worden om de gewonnen
ruimte te handhaven. Cytoplast® titanium-reinforced membranen bieden de modernste
technologie in GBR. Belangrijke eigenschappen zijn: het sterkere titanium frame en
het zeer verdichte Regentex® oppervlak, welke kan worden blootgesteld aan de
mondholte. Bovendien zijn de membranen simpel te verwijderen.

* de laagst geprijsde verpakking wordt als gratis verpakking aangemerkt.

Memodent B.V.
T +31 (0) 53 430 66 63 E info@memodent.nl

I www.memodent.nl

le
Specia ing
d
aanbiekkingen
rpa
Bij 5 ve e ratis!*
de 6 g

Parodontitis
speelt rol bij
zwangerschapscomplicaties
GRONINGEN – Het verdient aan-

Bereik nieuwe hoogten

Gebruik Cytoplast® titanium-reinforced membranen om uw opbouwtechniek
en de voorspelbaarheid naar nieuwe hoogten te brengen.

november 2013

beveling om vrouwen voor of in
het begin van hun zwangerschap
te controleren op parodontitis.
Dat stelt Alina Kunnen (UMCG)
op basis van haar promotieonderzoek. De bacteriën die bij
parodontitis op en rondom het
tandvlees aanwezig zijn, kunnen
via de bloedbaan de placenta bereiken en veroorzaken daar soms
complicaties. Ook kunnen er ontstekingsfactoren
opgeroepen
worden die schadelijk zijn voor
de zwangerschap.
Tijdens
de
zwangerschap
neemt de gevoeligheid voor het
ontwikkelen van parodontale
ontstekingen toe. Er bestonden
al langer aanwijzingen dat parodontitis een rol speelt bij het ontstaan van vroeggeboortes of een
laag geboortegewicht. Kunnen
ging na of er nog meer complicaties aan de lijst kunnen worden
toegevoegd.
De promovenda concludeert
dat er een duidelijk verband bestaat tussen parodontitis en de
ontwikkeling van vroege zwangerschapsvergiftiging (vóór 34
weken zwangerschap). Wel constateerde ze dat parodontitis niet
alleen verantwoordelijk kan worden gesteld voor het ontstaan van
deze ernstige zwangerschapscomplicatie. Eén van de vóórnaamste bacteriën voor parodontitis, P. gingivalis, veroorzaakte
namelijk geen ontstekingsreactie in het afgenomen bloed van
zwangere en niet-zwangere vrouwen. Hieruit volgt dat er ook andere factoren in het spel zijn.
In een ratexperiment bleek wel
een rechtstreeks verband tussen
P. gingivalis en een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap,
placentaire en foetale groeivertraging en miskramen. Kunnen
benadrukt dat vroege detectie en
behandeling van parodontitis belangrijk blijven om het risico op
zwangerschapscomplicaties
te
verkleinen.
Kunnen verdedigde haar proefschrift ‘Periodontitis and Preeclampsia’ op 9 oktober te Groningen. (bron: UMCG) ■

[3] =>

november 2013

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

Asser tandarts definitief uit ambt gezet
Verplichte nascholing
tandarts komt dichterbij
ASSEN – Tandarts Laas van der

Tekst: Ben Adriaanse
AMSTERDAM – Nascholing voor de

tandarts moet de sfeer van vrijblijvendheid verlaten en verplicht
worden gesteld. Dat adviseert
een commissie van ‘wijze heren’,
samengesteld door de besturen
van NMT en NVT, in een rapport
dat recent werd gepubliceerd.
Het rapport richt zich in de eerste plaats op een oplossing voor
de ‘accreditatieoorlog’, die ontstond door de slepende onenigheid tussen het Kwaliteitsregister
Tandartsen (KRT) en de Stichting
QuAT (Q-Keurmerk), maar bevat
ook andere opvallende constateringen.
Volgens de commissie is het
tijd dat de tandheelkundige professional zijn verantwoordelijkheid neemt en een professionele
houding toont door het structureel volgen van bij- en nascholing.
“Doet hij dat niet, dan lopen zijn
patiënten het risico niet de kwaliteit van zorg te krijgen die zij elders
wel kunnen ontvangen,” aldus het
rapport. Het verplicht stellen van
nascholing is de beste manier om
de kwaliteit van de mondzorg te
waarborgen. “Uiteindelijk zal een
en ander ertoe dienen te leiden dat
het lidmaatschap van een beroepsorganisatie slechts open staat voor
diegenen die voldoen aan vigerende kwaliteitseisen.”
Of het advies daadwerkelijk aan
de basis zal staan voor verplichte
nascholing en hoe lang de implementatie ervan gaat duren, is
vooralsnog onduidelijk. Wel lijkt
de weg vrij om een einde te maken aan de wonderlijke situatie
van dit moment: voor de mondhygiënist is nascholing verplicht,
net als voor alle medici en vrijwel
alle paramedici, maar voor de hoger opgeleide tandarts niet.
Voor de toekomst oppert de
commissie een beperktere rol
voor het KRT. Deze instantie
zou slechts een registrerende rol
moeten vervullen en zich niet
moeten bezighouden met accrediteren en het al dan niet erkennen van accrediterende instanties. Door deze laatste taken kan
de onafhankelijkheid, neutraliteit
en objectiviteit van de procedure
van accreditatie en registratie in
het geding komen. “Accreditatie
en registratie dienen in inhoudelijk en financieel onafhankelijk
van elkaar functionerende stichtingen te worden ondergebracht,”
concludeert het rapport.
Aangezien de commissie is ingericht door de NMT en NVT is
deze slotsom opvallend. De huidige, ruim omschreven taken komen voort uit de statuten van het
KRT. Deze zijn bij de oprichting
in 2007 opgesteld door… NMT
en NVT. Er lijkt dus sprake van
voortschrijdend inzicht, waarbij de tandheelkunde de weg van
het KNMG-model van gescheiden

machten lijkt in te slaan.
Ook op de accreditatieprocedures is enige kritiek te lezen.
Bij de accreditatie zou behalve
op de cursusaanbieders ook de
nadruk moeten liggen op specifieke bij- en nascholing, waaronder intercollegiaal overleg. Momenteel worden de programma’s
slechts steekproefgewijs vooraf aan een oordeel onderworpen. De commissie hekelt daarnaast het toekennen van punten
voor “informele discussieavonden” die vakinhoudelijk weinig
bijdragen aan een hoogwaardige
mondzorg. Het volgen van nietgeaccrediteerde bij- en nascholing zou in het geheel geen punten voor de herregistratie moeten
opleveren, aldus de commissie.
De commissie adviseert de huidige KRT en Stichting QuAT om
te vormen tot de beoogde stichtingen voor respectievelijk registratie en accreditatie. Hiertoe dienen deze stichtingen wel
“aanzienlijke wijzigingen te ondergaan” in onder meer de statuten, de bestuurlijke samenstelling en de financiering. Of NVT
en NMT zouden mogen c.q. moeten participeren blijft – met het
oog op de gewenste onafhankelijkheid van beide stichtingen –
een heikel punt.
Opvallend is ten slotte dat de
commissie de toegevoegde waarde van e-learnings voor de tandarts nadrukkelijk onderstreept. Zij
constateert “een enorme toename” van dergelijke programma’s,
“terwijl de laagdrempeligheid
de tandarts faciliteert in het volgen ervan.” De impliciete boodschap is dat de e-learning binnen
het aanbod van bij- en nascholing
voor tandartsen een steeds prominentere rol zal gaan spelen. ■

Meulen wordt definitief geschrapt uit het BIG-register. Het
Regionaal Tuchtcollege voor de
Gezondheidszorg in Groningen
kwam tot deze zwaarst mogelijke straf doordat de tandarts herhaaldelijk in de fout is gegaan en
na eerdere straffen nooit tot inkeer is gekomen.
Eerder werd Van der Meulen
geschorst voor onder meer het
boren van gaatjes zonder noodzaak, het slecht bijhouden van
dossiers en het laten uitvoeren
van behandelingen door daartoe
onbevoegde medewerkers. Ook
was hij vaak onbereikbaar tijdens
diensttijd. Het tuchtcollege stel-

de vast dat Van der Meulen tijdens zijn schorsing ten minste
een keer aan het werk is geweest.
Het tuchtcollege trof behalve de uitspraak ook een voorlopige voorziening. Dat betekent
dat Van der Meulen zijn werk direct moet neerleggen en dus

Ik ben een toptandarts
niet mag doorwerken hangende een eventueel hoger beroep.
Een woordvoerder van het
tuchtcollege liet De Telegraaf weten dat de tandarts getuigde van
weinig zelfinzicht. Hetzelfde blijkt
uit een gesprek dat Van der Meu-

len had met het Dagblad van het
Noorden. Hierin hield hij vanaf
zijn vakantieadres in Iran vol dat
hij een “toptandarts” is, die al 35
jaar tandheelkunde van de hoogste kwaliteit levert. Dat hij de
meest aangeklaagde zorgverlener
in Noord-Nederland is, lag volgens
hem aan de patiënten zelf. “Allemaal projectie van mensen die
zelf in de problemen zitten,” vertelde hij de krant. Hij vermoedde
dat de eerdere straffen berustten
op een complot van het medisch
tuchtcollege, de NMT en de IGZ.
“Ze stoken elkaar als het ware op
en leggen elkaar woorden in de
mond.” (bronnen: De Telegraaf,
Dagblad van het Noorden) ■

HET BIOCOMP® IMPLANTAATSYSTEEM

The Natural Fit
Het unieke Nederlandse BioComp® implantaatsysteem is bewezen veilig,
compleet, betrouwbaar en zeer gebruiksvriendelijk. Uitstekend geschikt
voor zowel de ervaren als de startende implantoloog. Met inmiddels meer
dan 20 jaar ervaring kunnen wij u persoonlijk adviseren én de producten
bieden die u zoekt; wij staan voor een voorspelbaar en zeker resultaat!

> Systeem

> Implantaat

- Eén uniek, gepatenteerd borensysteem
voor alle implantaten
- Eén platform voor
alle implantaten

- H.A. oppervlakte;
1,2 micron
- Interne hex; eenvoud
en flexibiliteit
- Glad middenstuk;
snellere osseointegratie

BioComp Dental bv
T 073 - 684 72 02
info@biocomp.eu
www.biocomp.eu

Biocomp_adv_DentalTribune_09-37.indd 1

> Synthetisch bot
- Resorbeerbaar; Cerasorb®,
Ostim® en Poresorb®-TCP
- Niet resorbeerbaar;
IngeniOs™ HA en
OssaBase®-HA
- Uniek membraan; Epiguide®

Congres
26 SEPTEMBER 2014

28-10-13 14:35

[4] =>

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

november 2013

Nieuwe nascholingsformule voor tandartsassistenten
AMSTERDAM – Tandartsassisten-

ten zijn sinds deze maand een nascholingsformule rijker. Quality
Practice Assistenten is door ACTA
Dental Education en Prelum Uitgevers ontwikkeld in navolging
van de succesvolle QP-programma’s voor tandartsen en mondhygiënisten. QP-Assistenten bestaat uit twee updatedagen in de
Utrechtse Jaarbeurs en een nascholingstijdschrift met veel klinische en praktisch toepasbare in-

formatie, casuïstiek, ‘tips & tricks’
en kennistoetsen (e-learning).
De initiatiefnemers denken
met de nieuwe formule een gat
in de markt te vullen. “Ten onrechte lijken tandartsassistenten
in het nascholingsaanbod vaak
minder serieus genomen te worden. Ze moeten het doen met melige muziekoptredens, bingo’s en
quizzen,” aldus uitgever Anton
van Kempen. “Gelukkig is er nu
eindelijk een volwassen alterna-

tief voor tandartsassistenten die
hun kennis en vaardigheden verder willen ontwikkelen in de volle
breedte van het vak.”

Eindelijk is er een
volwassen alternatief
Anders dan bij de edities voor
tandartsen en mondhygiënisten hebben de afzonderlijke tijdschriften en updatedagen geen

overkoepelend thema, maar bieden zij een diversiteit aan onderwerpen. Op deze manier kan de
assistent in meerdere deelgebieden de kennis uitbreiden en opfrissen. De eerste editie van het
tijdschrift bevat onder andere artikelen over infectiepreventie,
tanden bleken en stralingsrisico’s.
Meer informatie over QP-Assistenten is te vinden op www.qualitypractice.nl. Aanmelden voor het
lidmaatschap kan hier ook. ■

Dental Expo
belicht mondzorg van de
toekomst

KaVo QUATTROcare CLEAN

Een zuivere investering
in de toekomst en
in uw instrumenten.

AMSTERDAM – Van 20-22 maart

NIEUW KaVo QUATTROcare CLEAN
KaVo QUATTROcare CLEAN is de betrouwbare en ecologische oplossing voor
de perfecte reiniging en een waardevol onderhoud van uw
instrumenten en turbines
• Maximale veiligheid dankzij hoogwaardige interne reiniging, gecombineerd met
perfect, grondig onderhoud en continue procesbewaking
• Hoogste efficiëntie door eenvoudig comfortabel gebruik en snel programmagestuurd procesverloop
• Geringe kosten voor verbruiksmateriaal door milieuvriendelijke interne reiniging met
waterdamp

2014 vormt Amsterdam RAI het
decor van de tweejaarlijkse Dental Expo. Het is alweer de zevende editie van dé Nederlandse vakbeurs voor de mondzorg.
Ook volgend jaar belooft het een
drukbezocht evenement te worden. Een groot aantal exposanten
heeft zich al ingeschreven en ook
een gevarieerd activiteitenprogramma begint zich te vormen.
De zevende editie staat in het
teken van ‘Mondzorg van de toekomst’. Dat thema is niet zomaar
gekozen, laat beursorganisator
Rob Simoons aan Dental Tribune weten. “Een grote vakbeurs
als Dental Expo is bij uitstek de
plek waar dentale fabrikanten
hun nieuwste producten, materialen en diensten presenteren.”
Op die manier krijgt de bezoeker
een treffend beeld van de paden
die de mondzorg de komende jaren in zal slaan.
In de diverse activiteiten, zoals
lezingen en rondetafelgesprekken,
zal ook verder vooruitgekeken
worden. “Er zal worden gesproken
over hoe de mondzorg er over een
jaar of twintig uitziet. Dat gaat
verder dan filosoferen alleen: zo
geven het vergevorderde stamcel-

We laten de
mondzorg van over
twintig jaar zien
ECOLOGISCH
EN EFFICIËNT

KaVo Nederland B.V. · Basicweg 20 · NL-3821 BR AMERSFOORT · Telefoon +31 33 45 07 900 · Fax +31 33 45 07 915 · www.kavo.nl

onderzoek en de ontwikkeling van
nanotechnologie een indicatie van
de toekomst van het vak.”
Simoons benadrukt dat een
toonaangevende vakbeurs veel
meer biedt dan de informatie die
op de websites van dentale bedrijven te vinden is. “Een vakbeurs is bij uitstek het medium voor relatiemarketing. Mede
daarom zal veel aandacht besteed
worden aan de uitstraling en inrichting van de stands.”
Dental Expo 2014 gaat van start
met het openingscongres ‘Het
Rendement’. In dit initiatief van
Edin Dental Academy worden
tandartsen geprikkeld het rendement van hun praktijk te verhogen: een zeer actueel onderwerp
gezien de huidige marktsituatie.
Op www.dentalexpo.nl is alle
praktische informatie over de
beurs te vinden en kunnen exposanten standruimte aanvragen. ■

[5] =>

To etch or not to etch?
This is no longer the question.

NEW!

Self-Etch and Etch&Rinse Adhesive
• Applicable in all etching techniques
• High application security
on over wet and over dried dentin1
• Virtually no post-operative sensitivities1

1

Data on file.

• 30 minutes working time in closed CliXdish™
For more information please visit www.dentsply.eu

[6] =>

Interview

dental tribune - netherlands edition

november 2013

“Ik pleit voor twee zittingen
met calciumhydroxide”
Interview met Ron Fransman,
tandarts-endodontoloog

TEKST: LAURA VAN DEE

In de Westelijke Tuinsteden in
Amsterdam bevindt zich sinds zeven jaar Endo En Zo, de praktijk
van tandarts-endodontoloog Ron
Fransman. Van buiten een blokvormig grijs pand, maar binnen hangt
een totaal andere sfeer. De stoelen
in de wachtkamer zijn paars, rood
en groen, de balie is vervaardigd
uit duurzaam hout en het praktijkontwerp is van alle endodontologische gemakken voorzien. Fransman
geeft net als zijn prominente collega-tandarts-endodontologen Michiel de Cleen, Marga Ree en Walter van Driel twee lezingen op op
het congres ENDO2014 op 7 februari. Met Dental Tribune bespreekt
hij de ontwikkelingen binnen de
endontologie en blikt hij vooruit
naar zijn bijdragen op het congres.
Uw praktijk is volledig
ingericht op endodontologie.
Hoe zien we dat terug?
Een endodontoloog heeft ander
instrumentarium nodig dan een
algemeen practicus. Zo is bij ons
de reguliere behandellamp weggelaten omdat we altijd met een
microscoop werken. Omdat ik het
belangrijk vind dat al het benodigde voor een behandeling binnen handbereik is, is voor een
zogenaamde ‘circle of influence’
gezorgd: binnen een halve draaicirkel kan ik overal bij. Dit concept komt van Gary Carr, een
Amerikaanse endodontist. Verder
zijn bijna alle instrumenten en
andere spullen achter de patiënt
geplaatst, waardoor die een rustig
zicht heeft. Ten slotte is er, omdat ik de uitleg van een wortelkanaalbehandeling aan een patiënt
belangrijk vind, een speciale monitor opgehangen waarop ik kan
laten zien wat ik ga doen.
Met uw praktijknaam lijkt u
aan te sluiten bij de ‘enzo’mode. Past u in het rijtje van
‘Soep en Zo’ en ‘Brood en Zo’?
Endo en Zo onderstreept dat mijn
collega en ik niet alleen endo’s
doen, maar ook opbouwen en
vullingen aanbrengen. We laten
de patiënt niet met een stompje
of noodvulling de deur uit gaan
en zorgen bijvoorbeeld voor een
opbouw en een noodkroon.
Waarom heeft u ervoor

gekozen zich te specialiseren
in de endodontologie?
Voor ik deze praktijk had, voerde
ik tien jaar een algemene praktijk
in Den Haag. Maar ik heb altijd
al veel interesse voor endodontologie gehad. Mijn afstudeerscriptie ging over endodontologie en na mijn afstuderen heb ik
een tijd op de afdeling Endontologie bij ACTA gewerkt. Endontologie past bij mij: ik houd ervan
lange tijd rustig met één patiënt
bezig te zijn. Een algemeen practicus ziet tientallen patiënten op
één dag, ik soms maar vier of vijf.
Ik voel me soms meer ‘endodontist’, de Engelse benaming, dan
endodontoloog. Een tandarts-endodontoloog is iemand met kennis over endodontologie, een endodontist is iemand die ‘endo’s’
doet. Daar herken ik mijzelf meer
in. Tijdens cursussen probeer ik
de inhoud ook altijd erg praktijkgericht te houden.
Ik merk dat het vakgebied endodontologie steeds populairder
wordt. Vroeger waren er nauwelijks tandarts-endodontologen –
het is een relatief jonge specialisatie – en ontving ik patiënten
vanuit het hele land. Tegenwoordig zijn er steeds meer tandartsendodontologen en hebben patiënten meer keus.
Welke rol speelt de digitale
tandheelkunde binnen de
endodontologie?
Natuurlijk gebruiken wij digitale
röntgensensors, voor het gemak
en om de straling te reduceren,
maar ik kan ook niet meer zonder
een Cone Beam Computed Tomography (CBCT)-apparaat. Wel is
het een dure investering die niet
voor iedere tandarts of praktijk
geschikt is. Ik was een van de eersten in Nederland die een CBCTscanner aanschafte en weet niet
meer wat ik zonder zou moeten.
Ik gebruik hem met mijn collega
een paar keer per week voor het
analyseren van gebroken wortels, verborgen kanalen, moeilijke diagnostiek, voorbereiding
van chirurgie en trauma’s. Voor
de komst van CBCT kwam het
bij behandelingen voor een groot
deel aan op kennis, ervaring en
intuïtie, maar met de CBCT-scan
kunnen we nu behandelingen tot
een goed einde brengen waar dat

vroeger niet mogelijk was.
Een andere interessante digitale toepassing is TDO-software.
Dit is een Amerikaans praktijkprogramma specifiek voor endodontologen dat ook door Gary
Carr ontworpen is. Het is een
vrij specialistisch programma en
niet relevant voor niet-endodontologen, maar het sluit heel goed
aan bij hoe we hier in de praktijk
werken.
Het gebruik van
calciumhydroxide bij een
wortelkanaalbehandeling is
niet onomstreden. Op het
congres ENDO2014 geeft u er
een lezing over. Bent u een
voorstander van dit middel?
Sommigen zeggen: “het doet
niets” of “het doet meer kwaad
dan goed”. Zij kiezen ervoor het
kanaal leeg te laten en bij de
tweede behandeling de teruggekomen bacteriën weer uit het
kanaal te spoelen. Of ze ronden
de hele behandeling in één zitting af. Maar als je wel voor een
middel kiest, is onder andere calciumhydroxide geschikt om bacteriën en weefsel in het wortelkanaal op te lossen en te doden.
Zelf doe ik endobehandelingen
zo veel mogelijk in twee keer en
daarom gebruik ik onder andere calciumhydroxide, hoewel ik
voor het congres nu ook wat alternatieven aan het uitproberen
ben. Ik vind behandelen in twee
zittingen prettig, omdat patiënten die naar mij worden verwezen
vaak al eerder problemen hebben
gehad. Ik wil, als ik een patiënt
behandeld heb, zeker weten dat
hij geen pijnklachten meer heeft.
Dat is ook voor de tandarts prettig: die wil erop kunnen vertrouwen dat hij een kroon of brug op
de opbouw kan maken zonder dat
de patiënt opnieuw pijnklachten
krijgt.
Verwijst de tandartsalgemeen practicus te snel of
te weinig door naar de
tandarts-endodontoloog?
Dat verschilt per tandarts. Sommige tandartsen hebben een hekel aan endodontologie en verwijzen patiënten door zodra een
behandeling iets te lastig wordt.
Andere tandartsen proberen ook
moeilijke behandelingen nog

Ron Fransman. (foto: ©Rosalien Derkinderen/ENDO2014)

zelf, omdat ze juist endo erg leuk
vinden om te doen. Dat pakt niet
altijd goed uit, maar de DETIscorelijst is een goede manier om
te beoordelen of een endo wel of
niet te lastig is. Als een algemeen
practicus er niet uitkomt, is het
toch het handigst om een patiënt
naar een tandarts-endodontoloog
door te sturen voordat er echt
problemen ontstaan.
Een deel van mijn patiënten
wordt verwezen vanwege een
trauma. Vooral voor een kind
kunnen de gevolgen daarvan ernstig zijn. Het is daarom zaak op
het juiste moment de juiste handeling uit te voeren. Als bij een

Ik kan niet meer zonder
mijn CBCT-apparaat

nog niet afgevormde wortel door
een trauma een zenuw stukgetrokken is bestaat er, als je het
element meteen terugzet, een
kans dat hij weer ingroeit. Als
dat niet mogelijk is, kan met regeneratietechnieken geprobeerd
worden de zenuw weer aan te laten groeien, maar de resultaten
daarvan zijn momenteel nog erg
onvoorspelbaar. Wat de behandeling bij kinderen na trauma verder
lastig maakt is dat ook de pulpatesten niet betrouwbaar zijn. Om
te testen of de zenuw nog leeft,
kun je een koud watje tegen het
element aanhouden. Sommige
kinderen zeggen echter wat ze
denken dat je wilt horen, dus ge-

ven ze aan iets te voelen, ook al
is dat niet zo. En soms reageren
ze niet op de test terwijl de pulpa
nog wel intact is. Het mooiste zou
zijn als traumapatiënten na een
ongeval direct door een tandartsendodontoloog gezien worden,
maar dat is helaas niet mogelijk.
Een goed hulpmiddel voor de patiënt is de Dental Trauma App en
voor tandartsen de website www.
dentaltraumaguide.org.
Van de officiële klachten die
in Nederland bij de klachtencommissie worden ingediend,
heeft 10 tot 20% een relatie tot
endodontologie, schrijft de
Nederlandse Vereniging van
Endodontologie op haar
website. Op welke ‘missers’
zullen veel van die klachten
betrekking hebben?
Een regelmatig voorkomende
complicatie bij endodontologie is
het afbreken van instrumenten,
maar ik vind dat geen reden voor
een patiënt om naar een klachtencommissie te stappen. Endodontologie is een precies vakgebied en dat breng risico’s met zich
mee. Als het een algemeen practicus niet lukt om een afgebroken instrument te verwijderen,
lukt het een tandarts-endodontoloog meestal wel. Het afbreken
van een instrument kan iedereen overkomen, maar de tandarts
moet het wel melden aan zijn patiënt. Als hij dat niet doet, begaat
hij een fout die juridische consequenties kan hebben.

> lees verder op pagina 8

[7] =>

[8] =>

Interview

> vervolg van pagina 6
Het congres ENDO2010 was
destijds een groot succes. Hoe
verklaart u de grote interesse
voor de endodontologie?
Elke tandarts doet wortelkanaalbehandelingen en daarom is een
congres over endodontologie voor
alle tandartsen interessant. Tijdens de opleiding wordt er wel
aandacht aan besteed, maar het
is belangrijk bij te blijven. Net
als vier jaar geleden zullen Marga
Ree, Michiel de Cleen, Walter van

dental tribune - netherlands edition

Driel en ik de lezingen verzorgen.
We kennen elkaar al heel lang en
over ‘endo’ denken we alle vier
hetzelfde: we proberen altijd het
optimale resultaat voor de patiënt
en tandarts te behalen. Wij investeren veel tijd en moeite om op de
hoogte te blijven van de nieuwste
ontwikkelingen en willen onze
kennis graag aan de tandarts
overdragen. Een congres is daarvoor een zeer geschikt medium.
ENDO2014 is op de praktijk gericht. Ons streven is dat na afloop
van het congres de tandarts weer
opgeladen is en niet kan wach-

ten tot hij de eerste endo kan
doen om het geleerde in praktijk te brengen. De verwachtingen voor het congres liggen hoog
en we hopen dat ENDO2014 net
zo interessant en leuk wordt als
ENDO2010. We zijn in ieder geval
van plan de congresdeelnemers
weer helemaal up-to-date te brengen in endodontische radiologie,
het openen van elementen, calciumhydroxide, invasieve cervicale
resorptie, de rubberdam, de verkleurde voortand, wortelkanaalcementen en irrigatie tot in de
puntjes van het wortelkanaal.

november 2013

Tijdens het congres gaat u
behalve over calciumhydroxide ook in op het onderwerp
irrigatie. Wat voor nieuws
kunt u daarover melden?
Natriumhypochloriet
is
nog
steeds de standaard, maar vervolgens zijn de keuzes voor een bepaalde pH-waarde en concentratie – die kan uiteenlopen van 1,5
tot 10% – bepalend voor het succes van de behandeling. Ook zijn
er verschillende methoden van
irrigeren: met een spuit, spoelnaald of ultrasoon geactiveerde
Fransman met zijn CBCT-apparaat.

irrigatie. Tijdens mijn lezing ga
ik dieper in op de onderzoeksresultaten van de verschillende irrigantia en irrigatiemethoden. Uiteindelijk moet de toehoorder zelf
beslissen wat voor hem de beste
middelen en methoden zijn; ik
reik enkel handvatten aan. Zelf
gebruik ik meerdere irrigatiemethoden en irrigantia, uiteraard
wel in een vaste volgorde. Michiel
de Cleen noemt mij daarom weleens gekscherend ‘Ali Cyaankali’. Bij dode zenuwen en endodontische herbehandelingen
gebruik ik ook jodium. Veel vakgenoten betwisten het nut daarvan, omdat de jodiumoplossing
tot dezelfde groep als natriumhypochloriet behoort en dus geen
toegevoegde waarde zou hebben.
Zelf gebruik ik behalve jodium

Ik wil zeker weten dat
er geen pijnklachten
meer zijn

De N

in Du

itslan
d

onder andere ook chloorhexidine,
omdat ik erg geloof in de versterkende werking van meerdere irrigantia, hoewel ik weet dat er ook
mensen zijn die daar anders over
denken.
Tijdens het congres zullen we
alle irrigantia met hun voor- en
nadelen de revue laten passeren
en ook ingaan op veelbelovende
toekomstige ontwikkelingen.

r.1

e n US
A!*

Nu nog dichter bij de natuur –
LuxaCoreZ.
Geen ander Core build-up materiaal benaderd het natuurlijk dentine zo goed als het nieuwe LuxaCore Z-Dual: Dit
premium composiet voor stompopbouw en het cementeren van wortelkanaal stiften laat zich gelijk aan dentine
beslijpen. LuxaCore Z-Dual is het eerste materiaal in haar

categorie dat de DMG gepatenteerde nano technologie en
zirkonium dioxide combineert. Met LuxaPost, de nieuwe
glasvezel versterkte en gesilaniseerde composiet stiften
biedt DMG de perfecte partner voor LuxaCore Z-Dual.
www.dmg-dental.com

LuxaPost

met
geoptimaliseerde Röntgenopaciteit

* Bron: GfK en SDM Marktdaten 2010 voor LucaCore Z

AZ_LxCZ_De_1309.indd 1

07.10.13 18:04

Nog steeds gebruiken niet
alle tandartsen een
rubberdam, terwijl deze voor
endodontische behandelingen
alom als noodzaak wordt
gezien. Hoe verklaart u dat?
Ik begrijp het niet. Een rubberdam is binnen 15 seconden bevestigd en maakt het werk zoveel
overzichtelijker. Zonder rubberdam moet je tijdens een wortelkanaalbehandeling voortdurend
zorgen dat het werkterrein droog
blijft. Bovendien: een rubberdam beschermt de patiënt tegen
het inslikken van instrumenten.
Zelf gebruikte ik als tandarts algemeen practicus een rubberdam
wanneer het maar mogelijk was.
Bij een endo is er door gebruik
van een rubberdam beter zicht op
het werkgebied, geen stress door
een tong die constant in de weg
zit, geen kans op contaminatie
of inslikken van de irrigatievloeistof door de patiënt en een grotere
kans op goede en ruime irrigatie,
wat uiteindelijk de kans op succes
van de behandeling verhoogt. ■

[9] =>

[10] =>

10 Excerpt

dental tribune - netherlands edition

Kroonrestauraties op endodontisch
behandelde gebitselementen
Dit is een fragment uit het
boek Adhesieve restauratie
van endodontisch behandelde
gebitselementen (Prelum
Uitgevers, 2009). Auteurs: F.
Mannocci, G. Cavalli, M. Gagliani.
Nederlandse redactie: P. Bolhuis.
Kroonpreparatie

Bij het restaureren van endodontisch behandelde gebitselementen dient handhaving van
zo veel mogelijk tandweefsel
het uitgangspunt te zijn. Het gebruik van adhesieve composiet
opbouwmaterialen,
eventueel
in combinatie met een fiberstift,
kan hieraan bijdragen (afbeelding
3-12).
Met de term ‘ferrule-effect’ wordt
verwezen naar de mate waarin
een kroon oorspronkelijk tand-

weefsel omvat (afbeelding 3-13)
en het beschermt tegen fracturen. Wil een dergelijke ferrule
op doeltreffende wijze bescherming bieden, dan zijn een minimale breedte van 2 mm en een
dikte van 1 mm gewenst (afbeelding 3-14a t/m c). Als er te weinig supragingivaal tandweefsel
resteert, is een kroonverlenging
(parodontologie) of extrusie (orthodontie) van het element wenselijk. (afbeelding 3-15a t/m h).
Soms zal het niet mogelijk zijn
om voldoende ferrule te creëren
en moet in overleg met de patiënt worden besloten tot een com
promis of tot extractie van het
element.

november 2013

Hoe groot het ferrule-effect
is, hangt ook samen met de
mate waarin de preparatievorm
convergeert. Ter plaatse van de

Afbeelding 3-13 Schematische weergave
van het ferrule-effect door omvatting van
het resterende tandweefsel.

ferrule is dat idealiter circa 6 graden. Een meer convergerende ferrule kan leiden tot onvoldoende
retentie en minder weerstand bij
transversale belastingen. De ferrule zorgt er ook voor dat de stift
in mindere mate onderhevig is
aan dislocatiekrachten (afbeelding 3-16).
Afname van tandweefsel
Afbeelding 3-12 Bij de plaatsing van een prefab fiberstift (links) kan meer cervicaal
tandweefsel worden behouden dan met een indirecte gegoten stift (midden en rechts).
Het behoud van cervicaal tandweefsel speelt een belangrijke rol in verband met de
duurzaamheid van kroonrestauraties.

NATUURLIJK ICX
...k e g e l d i c h t h e i d d o o r p r e c i s i e ...

Doorgaans is het voor de plaatsing van een goud-porseleinen
kroon nodig dat 1,8 tot 2,0 mm
aan tandweefsel wordt weggenomen om tot een esthetisch aanvaardbaar resultaat te komen en
overcontour te voorkomen, wat
nadelige gevolgen kan hebben
voor het parodontium (afbeelding 3-2 en 3-3). Bij volledig keramische kronen wordt weliswaar
minder weefsel (0,8-2,0 mm) afgenomen (afbeelding 3-3 t/m 3-5),
maar feit blijft dat er veel (cerviA







uitstekende
testresultaten
eigen product,
eigen ontwikkeling
universele abutments
CAD/CAM
fair geprijsde onderdelen

Afbeelding 3-15 (a-h) Parodontologische kroonverlengingprocedure, uitgevoerd
voorafgaand aan restauratie, om voldoende supragingivaal tandweefsel te creëren
voor een adequate ferrule.

Made in
C

WERELDPREMIÈRE ICX MAGELLAN, HET DIGITALE
PLANNINGSCONCEPT VOOR DE IMPLANTOLOGIE
ICX Implants · 1796 BE De Koog · Boodtlaan 10
Tel.: 0222 - 76 90 11 · www.icx-implants.nl · info@icx-implants.nl

AZ_icx_implants_102x148_2013_druck_magellan.indd 1

Afbeelding 3-14 (a-c) Een goede ferrule is
bij voorkeur minimaal 2 mm breed.

31.10.13 13:31

caal) tandweefsel moet worden
opgeofferd. De palatinale vlakken
dienen conservatiever geprepareerd te worden omdat daar een
rand van metaal of zirkonium nagenoeg niet getoond zal worden.
Dit geldt bij uitstek voor fragiele
gebitselementen zoals onderincisieven. Voordeel bij de kera-

mische kronen (afbeelding 3-17)
blijft dat ook approximaal spaarzamer geprepareerd kan worden,
een schouderbreedte van 1 mm is
soms al voldoende voor een goed
esthetisch resultaat (afbeelding
3-18a t/m i). Juist in het front en
eventueel in de premolaarstreek
zijn dit soort restauraties daarom

[11] =>

november 2013

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

Afbeelding 3-16 (a) Een ferrule zorgt ervoor dat er minder frictiekrachten op de stift worden uitgeoefend. (b) Om het optimale
ferrule-effect te bereiken, moeten de opstaande dentinewanden van het resterende tandweefsel zo parallel mogelijk geprepareerd
worden. (c) Een te conische preparatie vermindert het ferrule-effect substantieel, met als gevolg dat de stift aan hogere
dislocatiekrachten wordt blootgesteld.
A

Afbeelding 3-19 Een endodontisch
behandelde 22 wordt gerestaureerd met
een volledig keramische kroon.
C

rallel geprepareerd te worden.
Daardoor zijn brugpijlers dikwijls
meer conisch geprepareerd, wat
ten koste gaat van gezond tandweefsel. Om die reden kan juist
in deze gevallen de plaatsing van
een fiberstift geïndiceerd zijn. De
aanwezigheid van een goede ferrule is nog kritischer dan bij een
solitaire kroonpreparatie, met het

D
E

Afbeelding 3-17 Een beschadigde 21 die is
gerestaureerd met een Sintercast-kroon.

oog op de zwaardere occlusale
belasting van brugconstructies
(afbeelding 3-23).

Adhesieve restauratie van
endodontisch behandelde
gebitselementen

Onze prijs:

€ 59,50

Afbeelding 3-18 (a, b) Restauratie van een ernstig verkleurde 11 door een volledig
keramische kroon. (c-i) Getracht wordt behoudend te zijn met de afname van
tandweefsel bij deze kroonpreparatie.

goed toepasbaar (afbeelding 3-19
en 3-20). Ook als frontelementen
erg onregelmatig staan en relatief
veel approximaal weefsel moet
worden opgeofferd, kan adhesief
cementeren van volledig keramische kronen een compensatie
vormen voor de geringe hoeveelheid tandweefsel die resteert.
Preparatievorm voor
solitaire kronen

Als de schouder een zorgvuldig

geprepareerde outline heeft, kan
gezond tandweefsel worden behouden. De hoek aan de rand van
de kroonpreparatie en het gebitselement is gewoonlijk 90 tot 135
graden. De breedte van de schouder dient buccaal 1,8-2,0 mm te
zijn voor een goud-porseleinen
kroon en 0,8-1,2 mm voor een volledig keramische kroon (afbeelding 3-21). Als hulpmiddel voor
de preparatie van frontelementen kan een siliconenmal worden

toegepast, vervaardigd op een diagnostisch wax-upmodel (afbeelding 3-22). Occlusaal is ongeveer
2,0 mm ruimte nodig. Bij posterieure elementen met parodontale problemen moet bij voorkeur
een lange bevelpreparatie worden
aangehouden om zo veel mogelijk
cervicaal weefsel te sparen.
Preparatie voor brugpijlers

Met het oog op de plaatsing van
de brug dienen brugpijlers pa-

> lees verder op pagina 12

Dit boek reikt de tandarts theorieën en technieken
aan voor het adhesief restaureren van endodontisch
behandelde gebitselementen. Het boek is rijk
geïllustreerd met circa 200 full color afbeeldingen,
65 röntgenfoto’s en diverse illustratieve tekeningen.
Bestel deze en andere tandheelkundige boeken

op www.geneeskundeboek.nl

[12] =>

12 Excerpt

dental tribune - netherlands edition

> vervolg van pagina 11

november 2013

Het cementeren van kronen

Het gebruik van traditionele typen cement, zoals glasionomeercement of zinkfosfaatcement, is
nog altijd een goede optie. Ook
sommige typen volledig keramische kronen kunnen met dergelijke cementen worden bevestigd. Toch wordt tegenwoordig
Afbeelding 3-20 Een behouden
melkcuspidaat bij een volwassen patiënt,
die is gerestaureerd met een volledig
keramische kroon.

Afbeelding 3-21 Kroonpreparatie die
toont dat tandweefsel niet uniform
wordt afgenomen maar rondom het
element varieert.

PREMIUM 3.0 PROPHYLAXE
SUB -En SUPRAGInGIVAAL
®
} DE AIR-FLOW handy 3.0

vaak gekozen voor een composietcement (afbeelding 3-10e);
bij veel volledig keramische restauraties is dit zelfs een voorwaarde. Als de outline van de
kroonpreparatie in het glazuur
is gelegen, is gebruik van composietcement nog doeltreffender.
Een nadeel is dat het subgingivaal lastig is volledig speekselvrije omstandigheden te creëren
en dat overtollig materiaal soms
buitengewoon moeilijk te verwijderen is. Het gebruik van een retractiedraad kan de verwijdering
van overtollig cement vergemakkelijken (afbeelding 3-21b). ■

Afbeelding 3-22 Een siliconenmal,
vervaardigd op een diagnostisch wax-up
studiemodel, kan als hulpmiddel dienen
voor de preparatie van frontelementen.
A

Powdered by >

AIR-FLOW® PLUS POEDER

Nieuw, op Erythritol basis,
voor comfortabele, pijnloze*
en efficiënte** behandelingen

the big

plus
in prophylaxis

* 100% van de proefpersonen hebben geen pijn ondervonden tijdens
de behandeling – EMS steekproef in 15 praktijken (juli-augustus 2012)
** EMS labtest: 3 bar, 5mm

EMS–SWISSQUALITY.COM
Air-flow® is een merk van EMS Electro Medical Systems SA, Zwitserland

Afbeelding 3-23 Meer conisch
geprepareerde kroonpreparaties bij
brugpijlers om de inzetrichting van een
brug te vereenvoudigen.

[13] =>

www.posortho.com

Progressive Orthodontic Seminars

Op 4 - 7 april 2014 start Progressive Orthodontic Seminars
(POS) alweer met de 24e cursus orthodontie onder auspiciën
van Donald B. McGann DDS

Cursus Orthodontie
De complete cursus orthodontie omvat een
trainingsprogramma, waarin naast diepgaande
theoretische kennisoverdracht ook plaats wordt
ingeruimd voor praktijktrainingen.
Na voltooiing van het programma is men in staat een groot
aantal orthodontische afwijkingen bij zowel kinderen als
volwassenen effectief te diagnosticeren en met succes
te behandelen. Tijdens de workshops wordt gewerkt met
uitneembare en vaste apparatuur.
De complete cursus bestaat uit 12 x 4 dagen verdeeld over een
periode van 1,5 tot 2 jaar.

Gratis introductie seminar!
Als u onze cursisten heeft gesproken, dan heeft u ongetwijfeld
gehoord over de hoge kwaliteit van onze seminars.
U bent welkom om dit zelf te ervaren op het GRATIS seminar
dat wij geven op zaterdag 22 maart 2014 in Amstelveen.
U kunt zich hiervoor opgeven bij:
Progressive Holland Inc.
Tel: 020 647 22 72

Inbegrepen in de kosten voor de cursus is een door POS
ontwikkelde software. Deze software wordt tijdens de cursus
gebruikt, maar zal voor u ook daarna een waardevol
programma zijn bij de behandeling van uw patiënten.

Donald B. McGann DDS

Kosten
€ 1.475,00 per seminar inclusief lunch

De vooraanstaande Amerikaanse
tandarts en zijn ervaren medewerkers zetten zich wereldwijd in voor

Cursuslocatie
Amstelveen

de Progressive Orthodontic Seminars. In korte tijd ontdekten ruim 400
Nederlandse tandartsen de nieuwe
en vooral succesvolle methodes van
Donald B. McGann.

Tel. informatie
020 647 22 72
Fax
020 640 14 77
e-mail
posortho@xs4all.nl

Progressive Orthodontic Seminars
Jupiter 129
1188 EE
Amstelveen
www.posortho.com

[14] =>

14 Buitenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

november 2013

Gebitsanalyse zet evolutie-experts voor raadsel
BlOOMINGTON, VS – De voorlo-

pers van de moderne mens zijn
nog niet ontdekt. Dat vermoedt
een internationaal team van wetenschappers na een grondige
analyse van dentale fossielen.
Geen van de gevonden resten die
eerder werden beschouwd als gemeenschappelijke voorouder van
de neanderthaler en de moderne
mens, komen overeen met het
verwachte dentale profiel.
Het team van Amerikaanse,

Dentaal
implantaat
verwijderd
uit neusholte
BRESCIA – Italiaanse onderzoe-

kers hebben een dentaal implantaat opgespoord dat zich verplaatst had naar de neusholte van
een 57-jarige vrouw. Zij klaagde
al enige tijd over aangezichtspijn
en ontstekingen in de neus. Artsen vermoeden dat het implantaat zich al een jaar op de zeer ongebruikelijke plaats bevond.
Volgens een case report, dat

Op de CT-scan is het implantaat
duidelijk zichtbaar in de linker neusholte.
(geplaatst met toestemming van New
England Journal of Medicine)

Oostenrijkse en Spaanse onderzoekers analyseerde 1200 fossielen van molaren en premolaren

Geen van de soorten kan
een gemeenschappelijke
voorouder zijn
van 13 vroegmenselijke soorten
en typen. Met een kwalitatieve
methode reconstrueerden zij de

verwachte dentale morfologie
van de laatste gedeelde voorouder van de neanderthaler en de
moderne mens. Deze bleek niet
te corresponderen met die van
bijvoorbeeld de homo heidelbergensis, homo erectus en homo
antecessor.
Verder vonden de onderzoekers
nieuw bewijs voor de these dat de
lijnen van neanderthalers en moderne mensen rond 1 miljoen jaar
geleden uiteenliepen. Eerder, op

moleculair bewijs gebaseerd onderzoek suggereerde dat de divergentie zich rond 350.000 jaar geleden voltrok.
“Geen van de soorten die als
gemeenschappelijke voorouder
werden gezien, voldoet volledig
aan het verwachte profiel,” aldus hoofdonderzoeker dr. Aida
Gómez-Robles. “Onze resultaten wijzen op een sterke discrepantie tussen moleculaire en paleontologische schattingen van

het moment van divergentie tussen neanderthalers en moderne
mensen.”
Het onderzoek, getiteld “No
Known Hominin Species Matches the Expected Dental Morphology of the Last Common
Ancestor of Neanderthals and
Modern Humans,” is online gepubliceerd op 21 oktober in de
Proceedings of the National Academy of Sciences. (bron: Dental
Tribune International) ■

Gewoon tandarts
worden kan altijd nog
Een bijzondere keuze: tandarts worden bij Defensie.
Misschien heb je het nog nooit overwogen. Maar het is een
prachtige kans op unieke werk- en levenservaring, die je
mee kunt nemen in je verdere carrière. Je kunt aan de slag
bij Defensie voor een periode van 3 jaar. Daarna kun je
eventueel verlengen of alsnog je eigen praktijk beginnen.
Nieuwsgierig geworden? Kapitein Heidi de Schipper leidt je
graag persoonlijk rond door de wereld van Defensie.

Maak een afspraak op
werkenbijdefensie.nl/tandartsen

online gepubliceerd werd door
het New England Journal of Medicine, was een implantaatschroef
van 2 cm in de bovenkaak van
de vrouw geplaatst ter vervanging van een verloren gegaan element. Twee jaar later wees nadere
inspectie uit dat het implantaat

Nadere inspectie wees
uit dat het implantaat
verdwenen was

verdwenen was en het tandvlees
zich op de plaats van het ontbrekende element had hersteld.
Een CT-scan moest duidelijkheid bieden. Deze toonde een lichaamsvreemd object aan in de
linker neusholte. Hierop verrichten de artsen endoscopische chirurgie en slaagden zij erin het
implantaat te verwijderen. De patiënt kon een dag later naar huis,
nadat gebleken was dat de pijnklachten snel afnamen.
De onderzoekers vermoeden
dat de dislocatie van het implantaat richting de neusholte te maken heeft met een onzorgvuldige
plaatsing, of een gevolg is van
peri-implantitis en botresorptie.
(bron: Dental Tribune Interna
tional) ■
NTvT_210x297_links.indd 1

14-10-13 17:27

[15] =>

november 2013

Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

Diamanten stimuleren
botregeneratie
LOS ANGELES – Nanodiamanten,

een bijproduct van de diamantindustrie, kunnen worden gebruikt
om botgroei te bevorderen en de
duurzaamheid van dentale implantaten te vergroten. Dat blijkt
uit onderzoek van dentale specialisten en bio-ingenieurs van
de University of California, in
samenwerking met het Japans

NanoCarbon Research Institute.
Nanodiamanten zijn geschikt
voor het tegengaan van osteonecrose, een ernstige botziekte die
ook de kaak van patiënten kan
aantasten, waardoor hun kwaliteit van leven significant afneemt. Veel patiënten geven aan
moeite met eten en spreken te
hebben door de beperkte be-

wegingsmogelijkheden van het
kaakgewricht. Ook kan osteone
crose, als er botverlies plaatsvindt vlak naast een dentaal implantaat, tot implantaatfalen
leiden.
In zulke situaties zijn aanvullende kostbare en tijdrovende
procedures nodig. Gewoonlijk
wordt door middel van invasieve
chirurgie een spons ingebracht
die proteïnen afgeeft om botregeneratie te stimuleren. Nu blijkt
echter dat nanodiamanten veel
efficiënter zijn om proteïnen af te
leveren. Experimenten tonen aan

Elk jaar worden duizenden nano
diamanten gewonnen. Nanodiamanten,
een bijproduct van de mijnindustrie, zijn
onzichtbaar voor het menselijk oog. Ze
zijn 4 tot 5 nanometer groot en hebben de
vorm van een voetbal.

dat nanodiamanten, die non-invasief via een injectie of via een
mondspoeling kunnen worden

toegediend, snel binden aan zowel botmorfogenetische proteïne
als fibroblastische groeifactoren.
Bovendien hebben de wetenschappers geconstateerd dat de
proteïnen langzamer worden afgegeven via het unieke oppervlak
van de nanodiamanten, waardoor
de aangetaste regio voor een langere periode behandeld wordt.
De resultaten tonen ook aan dat
nanodiamanten gebruikt kunnen
worden om problemen met de afgifte van andere geneesmiddelen
en regeneratieve medicijnen op te
lossen. Dat kan belangrijke gevolgen hebben voor de toekomst van
de nanotechnologie binnen de
tandheelkunde en de orthopedie,
aldus dr. No-Hee Park, decaan
van de UCLA School of Dentistry.
Het onderzoek ‘Multi-protein
Delivery by Nanodiamonds Promotes Bone Formation’ is in september online gepubliceerd in het
Journal of Dental Research. (bron:
Dental Tribune International) ■

Pijn in
kauwspieren
gevolg van
overbelasting
AMSTERDAM – Het ontrafelen van

TANDARTS BIJ

DEFENSIE

NTvT_210x297_rechts_achterpagina.indd 1

14-10-13 17:27

de oorzaken van pijn door temporomandibulaire disfunctie (TMD)
kan helpen om de kwaliteit van
de behandeling van TMD-patiënten te verbeteren. Een correcte
diagnose is zelfs cruciaal om onnodige of verkeerde behandelingen te voorkomen en patiënten de
beste behandeling te kunnen bieden. Dat blijkt uit het proefschrift
van Michail Koutris (ACTA),
waaruit ook naar voren komt dat
overbelasting van de kauwspieren tot pijnklachten kan leiden.
Pijn aan het bewegingsapparaat van het kauwstelsel valt onder de parapluterm TMD en komt
bij ongeveer 10% van de bevolking voor, vooral bij vrouwen.
Om de mogelijke oorzaken en
gevolgen van TMD-spierpijn te
onderzoeken, wekte Koutris bij
gezonde proefpersonen tijdelijk
TMD-pijn in de kauwspieren op.
Dat deed hij door de spieren zware arbeid te laten verrichten. De
‘opgewekte spierpijn’ bleek gepaard te gaan met een verlaagde
drukpijndrempel van de kauwspieren, een verkleinde maximale mondopening en een verlaagde maximale bijtkracht. Dit zijn
kenmerken die TMD-patiënten
ook vaak vertonen. De kaaksluitreflex bleek ongevoelig voor de
opgewekte spierpijn.
TMD-pijn kan grote gevolgen
hebben voor de kwaliteit van leven. Koutris onderzocht daarom
ook welke diagnostische tests het
beste de aanwezigheid van TMDpijn voorspellen. Niet de veel
gebruikte palpatietests van de
kauwspieren voorspelt het beste
of de patiënt TMD-pijn heeft of
niet, zo ontdekte Koutris, maar
de statische en dynamische functietesten, in combinatie met
het concept van ‘bekende pijn’.
Koutris promoveerde maandag
28 oktober op zijn proefschrift
‘Masticatory muscle pain – causes, consequences, and diagnosis’. (bron: ACTA) ■

[16] =>

VERTROUWDE POETSERVARING,
*1
BETERE VERWIJDERING VAN PLAQUE
Ideaal voor trouwe gebruikers
van een handtandenborstel die
hun vertrouwde poetstechniek
willen behouden
• Vertrouwde borstelkopvorm
• Niet nodig om anders te poetsen
• 89% van de gebruikers van een
handtandenborstel zegt liever TriZone te
gebruiken dan zijn gebruikelijke borstel †1

100% MEER
PLAQUEVERWIJDERING *1
• 8800 richtingsveranderingen per minuut
voor een uitstekende plaqueverwijdering
• Drie-Zone reiniging met pulserende, heen–
en weer bewegende en vaste borstelharen
• Dynamische schuin aﬂopende Power Tip

DE GESCHIKTE BORSTEL AANBEVELEN
Assortiment oscillerende/roterende
opzetborstels voor poetsers die een
stap verder willen gaan op het vlak
van hun mondhygiëne

TriZone, voor poetsers die
hun vertrouwde poetstechniek
verkiezen

*in vergelijking met een standaard handtandenborstel. †Based on 67 subjects in 2 clinical trials. Reference: 1. Data on ﬁle, P&G.

De verzorging voortzetten die begint in uw praktijk

[17] =>

november 2013

“Ook tandarts moet mishandeling
durven en willen signaleren”
Nieuwe meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld
TEKST: LAURA VAN DEE

Sinds 1 juli 2013 is de verplichte
Meldcode Kindermishandeling en
Huiselijk Geweld van kracht in zes
sectoren, waaronder de mondzorg.
Udo Reijnders, forensisch arts bij
GGD Amsterdam en coauteur van
het boek Herkenning van letsel door
lichamelijk geweld (2008), is blij
met de verplichte meldcode. “Het is
een stok achter de deur en verplicht
de beroepskracht goed na te denken over wat hij ziet.” Wat houdt
de meldcode in en hoe kan de mondzorgprofessional huiselijk geweld
herkennen?
Van de Nederlandse tandartsen
zegt 86% nog nooit een geval van
kindermishandeling in de praktijk te hebben gezien. Dat schrijft
de Nederlandse Maatschappij tot
bevordering der Tandheelkunde (NMT) in een brochure over
de ‘Meldcode tandheelkunde betreffende
kindermishandeling
en huiselijk geweld.’ Maar elke
week overlijdt in Nederland een
kind ten gevolge van mishandeling. Elk jaar worden naar schatting meer dan 200.000 vrouwen,
200.000 mannen en 118.000 kinderen mishandeld, blijkt uit diverse publicaties (o.a. IJzendoorn
MH, et al. Kindermishandeling

Durven en willen zien

Reijnders vindt het onbegrijpelijk dat hoewel mishandeling zo
vaak voorkomt, er relatief weinig
aandacht voor is. Tijdens de studie geneeskunde komt het on-

derwerp nauwelijks aan bod. “Ik
weet natuurlijk niet precies hoe
het in de tandheelkunde gesteld
is, maar ik vermoed dat er tijdens
die opleiding ook weinig aandacht aan mishandeling wordt
besteed. Ik denk dat het erg nut-

Reportage

dental tribune - netherlands edition

tig zou zijn om de herkenning van
letsel in de opleiding op te nemen. Als tandartsen niet weten
hoe en waarnaar ze moeten kijken, is mishandeling moeilijker
te herkennen.”
Het gebrek aan herkenning is
niet alleen te wijten aan te weinig kennis, maar ook aan het niet
durven of willen zien van tekenen
van mishandeling, stelt Reijnders.
“Je moet je ogen durven openen
en elk vermoeden van mishandeling, hoe klein ook, serieus nemen.” Aangezien 85% van de verwondingen door mishandeling te

zien is op het gelaat, de hals en de
handrug is letsel door mishandeling voor een alerte buitenstaander, zoals een tandarts, makkelijk
op te merken. “Op het moment
dat je afwijkingen in het gelaat
ziet, moet je je realiseren dat bij
de meeste personen onder de kleding vaak nog veel meer letsel te
zien is.”
Herkennen van letsel

Reijnders heeft als forensisch
arts voortdurend te maken met
> lees verder op pagina 18

Test online uw kennis
over slechte adem/halitose
en bestel een gratis
CB12 proefpakket!
als
n
io
s
s
fe
ro
p
l/
.n
2
1
B
.C
Ga naar www

De meldcode is een
stok achter de deur
in Nederland anno 2010. Universiteit Leiden; TNO). “De werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk
veel hoger, omdat mishandeling
door beroepskrachten in de zorg
vaak niet wordt opgemerkt,” vertelt Reijnders aan Dental Tribune.
Nut van een meldcode

In 2012 stuurde de NMT een op
de mondzorg toegespitste brochure rond naar alle beroepskrachten in de sector. De meldcode is een stappenplan voor hoe
een professional verwaarlozing,
mishandeling en/of geweld moet
signaleren en melden.
Uit onderzoek is gebleken dat
als in een beroepssector met een
meldcode gewerkt wordt, er drie
keer meer wordt ingegrepen. “De
meeste andere Europese landen hebben allang zo’n meldcode. Nederland loopt in dat opzicht achter. In sommige landen
zijn beroepskrachten zelfs verplicht om met vermoedens van
geweld naar buiten te komen,”
aldus Reijnders. De eerste stap
in de meldcode is advies vragen
aan een collega, huisarts of tandarts-pedontoloog en/of verwijzen
naar een kaakchirurg. Daarna
kan de zorgprofessional advies
vragen bij het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) of het Advies
& Meldpunt Kindermishandeling
(AMK). Als het vermoeden van
mishandeling blijft, is het zaak
de huisarts in te lichten of zelf
actie te ondernemen en het SHG
of AMK in te schakelen.

CB12: Effectief in de reductie van VZV’s
De kwaliteit van de adem wordt bepaald door de hoeveelheid vluchtige
zwavelverbindingen (VZV’s). CB12 is een mondspoeling geschikt voor
dagelijks gebruik en voorkomt en neutraliseert tot 12 uur lang de productie
van VZV’s in de mondholte. De unieke, gepatenteerde en optimale combinatie
van chloorhexidine (0,025%) en zink (0,3%) zorgt voor een synergetisch en
langdurig effect met behoud van de natuurlijke mondweerstand. Door een lage
e
concentratie chloorhexidine is er bij het gebruik van CB12 geringe kans op
tandverkleuring.1 CB12 heeft in drie publicaties bewezen effectiever te zijn in
de reductie van VZV’s dan andere mondspoelmiddelen.1, 2, 3

1) Thrane PS, Jonski G, Young A, Rölla G. Zn and CHX mouthwash effective against VSCs responsible for halitosis for up to 12 hours. Dental Health, 01 May 2009, vol./is. 48/3(8-12), 00118605.
2) Thrane PS, Young A, Jonski G, Rölla G. (2007). A new mouthrinse combining zinc and clorhexidine in low concentrations provide superior efﬁcacy against halitosis compared to existing
formulations: a double blind clinical study. J Clint Dent; 18 (3):82-87.
3) Saad S, Greenman J, Shaw H. Comparative effects of various commercially available mouthrinse formulations on oral malodour, Oral Diseases (2011) 17, 180–186.

Meda Pharma B.V., Krijgsman 20, 1186 DM Amstelveen
CB12-09-30052013 Dentale Tribune A4.indd 1

Zeker van je adem
13-06-13 14:14

[18] =>

18 Reportage/Excerpt

dental tribune - netherlands edition

november 2013

Typische verwondingen en ‘normale’ afwijkingen
Dit is een fragment uit het boek
Herkenning van letsel door lichamelijk geweld (Prelum Uitgevers,
2008), geschreven door U.J.L.
Reijnders, C. Das, B.C. Drijber en
R. Lulf.
Bloeduitstorting

Overal op het lichaam kunnen
letsels worden aangetroffen die
door hun vorm ‘verraden’ hoe ze
zijn toegebracht. In dit hoofdstuk
wordt een overzicht van ‘typische’ letsels gegeven.

roodheid en zwelling

litteken en deuk

11.1 Hoofd

Op het behaarde hoofd kunnen
bloeduitstortingen, deuken en
zwellingen ontstaan door stomp
geweld [11.1-11.3].
Kale plekken kunnen worden
gezien als aan de haren is getrokken [11.4, 11.5]; anders dan bij alopecia (kaalheid) is daaronder
vaak ook een zwelling voelbaar,
soms met roodheid, als de huid
van het schedeldak is losgetrokken.
11.1. Bloeduitstortingen van verschillende
ouderdom.

> vervolg van pagina 17
het analyseren van letsel. Hij verricht lijkschouwen om te kijken
of de verwondingen passen bij
een geweldsmisdrijf. Ook houdt
hij met andere forensisch artsen
driemaal per week een letselspreekuur bij de GGD voor mensen die in de huiselijke sfeer of
bij openbare geweldpleging verwondingen hebben opgelopen
en doorverwezen worden door
de politie. Er zijn talloze letsels
door mishandeling die een tandarts kan waarnemen, stelt Reijnders. Hij raadt de mondzorgprofessional aan opmerkelijk letsel
of gedrag altijd in de status van
de patiënt te noteren, zodat hij er
bij een volgend bezoek aan herinnerd wordt en op zal letten.
Voor de tandarts is verwaarlozing van het gebit uiteraard het

> lees verder op pagina 19

11.2. Letsel door klappen op achterhoofd.

makkelijkst te herkennen. Is er
sprake van onbehandelde carieuze laesies die geen onderdeel zijn
geweest van een behandelplan?
Komt de patiënt niet regelmatig
voor controle? Dat kunnen tekenen van gebitsverwaarlozing zijn.
Ook fysiek geweld en seksueel
misbruik zijn vaak goed zichtbaar. Patiënten met een ‘blauw
oog’ kunnen een stomp op het
oog hebben gekregen. Bij knelsporen in het gelaat van een kind
kan het zijn dat het kind een doek
in de mond heeft gekregen die
aan de achterzijde van de schedel is vastgeknoopt, zodat de ouders het kind niet horen huilen.
Dit wordt de smoortechniek genoemd. In de hals kunnen wurgsporen, knijpsporen en zuigzoenen worden aangetroffen. Als
geprobeerd is een slachtoffer te
wurgen, kunnen op het slijmvlies

van de lippen puntbloedinkjes
zichtbaar worden.
Bloeduitstortingen op de hand
kunnen ontstaan zijn door het
verdedigen tegen klappen. En
dan is er nog de ‘frozen watchfulness’: een ‘dode’ of doodsangstige blik in de ogen van kinderen
die vrijwel alleen bij slachtoffers
van fysieke mishandeling gezien
wordt. Het kind maakt nauwelijks
contact met de omgeving en verkeert in een constante staat van
paraatheid voor dreigend gevaar.
Infecties in de mond, een kapot

Herkenning van letsel
door lichamelijk geweld
Onderzoek, evaluatie en beleid. Een praktische handleiding
voor hulpverleners met 600 afbeeldingen in kleur
Auteurs: U.J.L. Reijnders,
C. Das, B.C. Drijber
Omvang: 235 p.

€ 69,50
Af en toe verschijnt er een boek dat je als medische
professional niet mag missen. Naast de gebruikelijke
standaardwerken, moet er nu ruimte worden gemaakt voor
Herkenning van Letsel door lichamelijk geweld. Mishandeling – of
het nu om volwassenen of kinderen gaat – wordt binnen de
Nederlandse gezondheidszorg onvoldoende herkend. Het
is van groot belang dat deze verwondingen op een juiste
wijze worden beoordeeld, geïnterpreteerd en geregistreerd,
waardoor een begin kan worden gemaakt met de hulp die
slachtoffers nu nog te vaak moeten ontberen. Dit boek biedt
talloze praktische handvatten om uw kennis en vaardigheid
te vergroten bij het herkennen van en het omgaan met letsel
door lichamelijk geweld.
boeken op www.geneeskundeboek.nl

gehemelte en een uitgescheurd
frenulum in de mond kunnen
duiden op seksueel misbruik.
Moeilijker te herkennen voor de
tandarts is psychische mishandeling, erkent Reijnders. “Kenmerken daarvan kunnen apathisch of juist agressief gedrag
zijn, maar dat hoeft niet.”

Handige hulpmiddelen

Onze prijs:

Bestel deze en andere tandheelkundige

85% van de
verwondingen door
mishandeling is zichtbaar

Op de spoedeisende hulp van ziekenhuizen wordt vaak het SPUT OVA MO - ob s e r v a t i e s c h e m a
gebruikt, een lijst met vragen bedoeld voor het vaststellen van een
vermoeden van kindermishandeling. Reijnders denkt dat ook
tandartsen en tandartsen-specialisten daar baat bij kunnen hebben. Aan de hand van negen vragen, zoals ‘van welk soort letsel is
sprake?’, ‘op welke plaats bevindt
zich het letsel?’ en ‘is er sprake
van oud letsel?’, wordt nagegaan
of er mogelijk sprake is van mishandeling. In twee jaar tijd (20032005) bleek het aantal meldingen
van kindermishandeling in het
Flevoziekenhuis gestegen te zijn
van 0% naar 4% van alle kinderen die met letsel het ziekenhuis
binnenkomen, een teken dat kindermishandeling beter wordt gesignaleerd en geregistreerd.
Voor volwassenen is de Partner
Violence Screen (PVS) een goed
hulpmiddel. De PVS bestaat uit
drie vragen: Bent u afgelopen jaar

11.3. Letsel en deuk in schedeldak na klap.

door iemand mishandeld? Voelt u
zich onveilig in uw huidige relatie? Is er iemand uit een vorige relatie die maakt dat u zich onveilig voelt? Als iemand op één van
deze drie vragen bevestigend antwoordt, is er in 70% van de gevallen sprake van mishandeling,
oordeelt de PVS.
Bespreekbaar maken

In eerste instantie is het belangrijk bij vermoedens van mishandeling de patiënt te vragen hoe deze
aan het letsel komt. Soms zijn
(tand)artsen bang deze vraag te
stellen, maar dat is volgens Reijn
ders nergens voor nodig. “Vaak
spreken mensen er niet over uit
angst of schaamte. In een onderzoek onder mishandelde vrouwen
gaf 91% aan dat als de huisarts
hen gevraagd had of er sprake was
van mishandeling, zij zich erover
uitgesproken zouden hebben.” Alleen al het bespreekbaar maken
van mishandeling doet de mishandeling in 50% van de gevallen stoppen. “Vaak weten mensen
niet dat het niet normaal is om
problemen met geweld op te lossen. Als ze zich daarvan bewust
worden, worden ze weerbaarder.”
Als een tandarts besluit melding te maken van mishandeling,
hoeft hij volgens Reijnders niet
bang te zijn dat hij onrechtmatige
dingen doet. Met de invoering van
de wet verplichte meldcode en
huiselijk geweld mogen beroepskrachten zowel voor kinderen als
volwassenen hun beroepsgeheim
schenden als de patiënt tegen geweld beschermd moet worden.
“Als iemand volgens de richtlij-

nen te werk gaat, zal dat niet tot
een strafproces leiden.”
Reijnders adviseert vermoedens van mishandeling altijd
eerst met een collega te bespreken, omdat je samen sterker
staat. “Als het tot een melding
komt, beperk je dan wel tot wat
je ziet.” Als bij een patiënt wurgsporen te zien zijn en je doet
melding van de vermoedelijke
dader, vermeld dan geen irrelevante zaken zoals ‘de vermoedelijke dader ruikt vaak naar alcohol’. De melding moet beperkt
worden tot het letsel.

Soms voel ik me een
roepende in de woestijn
Beroepsethiek

Volgens Reijnders is de belangrijkste boodschap dat de tandarts
zijn ogen openhoudt en tekenen
van kindermishandeling durft te
zien. Het herkennen én melden
van mishandeling behoort tot de
beroepsethiek van de tandarts.
“Ik vind het onbegrijpelijk als je
niets met vermoedens van mishandeling doet. Met elke melding
kan je iemands leven redden en je
wordt er zelf nooit slechter van.”
Reijnders grijpt elke gelegenheid aan om het onderwerp op de
agenda te zetten. “Soms voel ik
me een roepende in de woestijn.
Wat ik hier vertel, daar heb ik al
tig keer eerder over geschreven
in tijdschriften. Maar zolang er
onvoldoende kennis is over mishandeling, zoals in de mondzorg,
blijf ik doorgaan.” ■

Wurgsporen in de nek zijn voor de oplettende mondzorgprofessional vaak goed op te
merken. (bron: Herkenning van letsel door lichamelijk geweld, Prelum Uitgevers)

[19] =>

november 2013

11.4. Mishandeling: kale plek op behaarde
hoofdhuid door uitrukken van pluk haar.

11.15. Scheurwondje aan binnenzijde van
onderlip.

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

11.16. Tand door lip (perforatie).

11.17. Scheurwond door lippenrood na val.

De zijkant van het gelaat leent
zich voor een klap met de vlakke
hand die een specifieke bloeduitstorting achterlaat, het zg. ‘outline hematoom’ [11.6]. Bij een klap
op het oor kunnen roodheid en
stipvormige bloedinkjes zichtbaar worden op de oorschelp. In
dit geval dient ook het trommelvlies geïnspecteerd te worden ter
uitsluiting van een mechanische
trommelvliesperforatie.

Als kinderen in het gezicht geknepen worden met een volwassen hand, kan op de ene gelaatshelft de afdruk van een duim
zichtbaar zijn en op de andere
gelaatshelft afdrukken van de

overige vingers.
[…]

Door een klap of stomp op de
mond kan een zwelling en/of
bloeduitstorting van de lip ontstaan (‘dikke lip’) [11.13, 11.14]. Ook
kan de tand door de lip geslagen
worden, waarbij alleen het slijmvlies beschadigd wordt [11.15], de
lip geperforeerd wordt [11.16] of de
scheurwond door het lippenrood
gaat [11.17]. ■

11.5. Mishandeling: kale plek op behaarde hoofdhuid door uitrukken van grote
hoeveelheid haar.

Inspired by:

Nieuw:

Waiheke Island,
New Zealand

V4 ClearMetal Matrix Systeem
11.6. ‘Outline-hematoom’ met afdruk van vingers door slag met vlakke hand in gelaat.

• Compleet lichtdoorlatend
• Ideaal bij het gebruik van bulkfill!
Bij uitstek het meest geschikte systeem
voor voorspelbare, strakke contactpunten
bij Klasse II restauraties!
bloeduitstorting

11.13. Bloeduitstorting aan binnenzijde van bovenlip.
bloeduitstortingen
A

V4 RING
De nieuwe V4 Ring is uitgevoerd met transparante
V-vormige uiteinden!
Bijzonder geschikt voor
bulkfill composiet restauraties én diepe caviteiten!
De lichttransmissie gaat
direct door de uiteinden.

V3-RING

11.14. a Bloeduitstorting aan binnenzijde van bovenlip. b Tramline bruising binnenzijde
bovenlip links van 2e snijtand en hoektand na klap op mond.

V3-RING N

V-RING

V3-MATRIX

V4 CLEARMETAL MATRIX
De V4 Clearmetal Matrix is
voorzien van honderden
lichtdoorlatende ‘microwindows’. Bovendien is de
Clearmetal Matrix (als enige
metalen matrix) ook nog
vormbaar en voorzien van
een non-stick coating.

WEDGES

V4 WEDGE
Ook de wig is lichtdoorlatend! Door de inkepingen
is de V4 Wedge flexibeler
en zorgt voor een nóg
betere aansluiting. Nu ook
in een X-Large uitvoering!

www.matrix-dental.com
info@matrix-dental.com

Matrix-Dental klantenservice +31 (0)10 416 31 93
MADE V4 adv 90x130.indd 1

02-09-13 22:59

[20] =>

20 Industrie

dental tribune - netherlands edition

Adhesieve stompopbouw met systeem
TEKST EN FOTO’S: Dr. med. dent.
Ludwig Hermeler, Rheine
(Duitsland)

Al in 1995 bewees de studie van
Ray & Trope de relevantie van
een goede post-endodontische
restauratie voor een succesvol
behoud van elementen waarop
een
wortelkanaalbehandeling
werd uitgevoerd.1 In het huidige tijdperk van adhesief tandbe-

Dr. Ludwig Hermeler, werkzaam te
Rheine (Duitsland).

houd wordt het verhinderen
van een ‘lekkage’ en zo het risico van een hernieuwde infectie
van het kanaalsysteem aanzienlijke betekenis toegekend.2 De
post-endodontische, adhesieve
stompopbouw met gelijktijdige
bevestiging van een glasvezelstift voldoet aan beide absoluut
noodzakelijke voorwaarden voor
een betrouwbare langetermijnprognose bij sterk geruïneerde

tanden. Rebilda Post System van
VOCO biedt een gebruikersvriendelijk concept in een optimaal op
elkaar afgestemde set met alle
noodzakelijke componenten.
Stiftrestauratie up-to-date

Volgens de huidige opvatting
dient een wortelstift voor de verankering van de coronale opbouw
en daarmee voor het tot stand
brengen van een voldoende re-

ANT
LAAT
ZIJN
TANDEN
ZIEN

november 2013

tentie. De mate van verlies van
harde coronale tandsubstantie
en de te verwachten belasting van
het element bepalen in het afzonderlijke geval de soort post-endodontische therapie. Bij een geringe en middelmatige destructie is
meestal een restauratie met een
plastisch verwerkt composiet geïndiceerd, waarbij wordt afgezien
van een met stift verankerde opbouw. Laat de klinische kroon
een sterk substantieverlies zien,
dan moet voor een betrouwbare
retentie een stiftopbouw worden
toegepast.3
Een ten minste 2 mm brede
dentinerand apicaal van de opbouw wordt later in het zogenoemde ‘Ferrule Design’ geprepareerd om de fractuurweerstand
te verhogen.4,5 Adhesief bevestigde wortelkanaalstiften maken
een consequent minimaal-invasief behoud van intacte harde
tandsubstantie mogelijk, waarbij
onder elkaar doorlopende gebieden in het bereik van de opbouw
als extra retentieve vlakken kunnen worden gebruikt.3
Met glasvezel versterkte composiet-wortelstiften vertonen in tegenstelling tot stiften van metaal,
zirkoon en koolstof een op dentine lijkend biomechanisch gedrag.3
Door de dentine-adequate elasticiteit worden optredende krachten
beter verdeeld over de omringende tandsubstantie, zonder dat er
puntsgewijze krachtpieken in de
tandwortel ontstaan zoals bij de
hiervoor genoemde alternatieven.
De fysiologische krachtverdeling
van de totale adhesieve verbinding
van glasvezel, opbouwcomposiet
en behouden tandsubstantie apicaal en coronaal vermindert het
fractuurrisico.
Het Rebilda Post System

Het Rebilda Post System past als
complete lademodule in tandtechnische behandelingskasten
(afb. 1) en bevat alle noodzakelijke componenten voor een stabiele
coronale opbouw met en zonder
wortelstift in maximaal vijf stappen: het duaal hardende Rebilda

EN HEEFT UW STEUN NU HARD NODIG!
Afb. 1: Het Rebilda Post System (VOCO)
in de praktische lademodule.

Afb. 2: Röntgenopname vóór
het verwijderen
van telescoop
element 44.

WWW.ANT-ONLINE.NL /LIDWORDEN
ANT Advertenties A4.indd 6

Afb. 3: Klinische uitgangssituatie na
extractie van telescoopelement 44 met
reeds dienovereenkomstig uitgebreide
deelprothese.
21-08-13 16:29

[21] =>

november 2013

Industrie

dental tribune - netherlands edition

Afb. 4: Gezonde resterende substantie
van element 43 vóór adhesieve opbouw.

gelegd (afb. 3). Na een adequate
wondgenezing moet het eindstandige element 43 worden voorzien
van een telescoopkroon en moet
de aanwezige tandprothese adequaat aan de rechterkant worden
gerestaureerd. Element 43 is aan
alle kanten over een groot vlak gevuld en de belasting als eindpijlerelement is niet onbeduidend.
Daarom wordt het voor het vastzetten van de adhesieve opbouw
voorzien van een glasvezelstift.
Na het aanleggen van een cofferdam, verwijderen van de vullingen en controle met Caries Marker

(VOCO) laat de gezonde resterende substantie de noodzaak van
een adhesieve, preprothetische
restauratie zien (afb. 4).
Element 43 kreeg in 2001 een
wortelvulling, werd regelmatig
röntgenologisch gecontroleerd en
was gedurende de gehele periode
absoluut vrij van klachten. Na het
verwijderen van de wortelvulling
met een Gates-Glidden-boor tot
aan de geplande diepte vindt het
precisieboren plaats met de bij
het systeem horende boor overeenkomstig de desbetreffende
stiftafmeting (afb. 5). De röntge-

Afb. 10: Inmasseren van Self-Etch-Bond
met Endo Tim in het stiftboorgat.

nologische meetopname vindt
plaats met de Rebilda Post-Drill
met diameter 2 mm (afb. 6). De
opname toont de correcte passing, waarbij de wortelvulling

Afb. 11: Aanbrengen van composiet
Rebilda DC (VOCO) met het buigzame
applicatie-opzetstuk van de QuickMixspuit.

> lees verder op pagina 22

Afb. 5: Voorbereiding van het stiftkanaal
met bij het Rebilda Post System horende
boren.

Afb. 6: Röntgenologische
meetopname
met Rebilda
Post-boor (diameter 2 mm).

DC als bevestigings- en opbouwcomposiet, Futurabond DC als
duaal hardende Self-Etch-Bond,
de met glasvezel versterkte composiet-wortelstiften Rebilda Post
met de exact afgestemde pilooten wortelkanaalboren evenals Ceramic Bond, een hechtsilaan dat
de verbinding van Rebilda DC met
Rebilda Post verhoogt. De reeds
aanwezige stiftafmetingen met
de diameters 1,2 mm, 1,5 mm en
2,0 mm werden door VOCO aangevuld met de nieuwe stiftafmeting 1,0 mm. Zodoende is een
assortiment beschikbaar dat betrouwbaar aan alle anatomische
wortelkanaalafmetingen beantwoordt en waarbij de substantie
wordt gespaard.
Klinische casus

Bij de 75-jarige patiënt werd het
telescoopelement 44 (afb. 2) getrokken en als tussenoplossing
een klembeugel rond element 43

Afb. 7: Positiecontrole met Rebilda
Post-glasvezelstift.

FINNDENT 8000 B1 eco
vloer gemonteerde ergonomische behandeleenheid met zweepsysteem

Afb. 8: Silanisering met Ceramic Bond
(VOCO) gedurende zestig seconden.

FINNDENT 8000 P2
plafond gemonteerde ergonomische behandeleenheid met
zweepsysteem, uitermate geschikt voor zowel links- en

AANBIEDING € 0,-

rechtshandige behandelaars, zonder speciale aanpassingen.

Afb. 9: Aanmaken van Futurabond DC
(VOCO) met Single Tim-applicator in de
SingleDose.

[22] =>

22 Industrie
> vervolg van pagina 21
apicaal van ca. 5 mm behouden
is gebleven. Een optimale boorprestatie wordt bereikt door
tussentijds reinigen van het kanaal en de boren om zo dentineresten weg te spoelen.
De Rebilda Post wordt vóór
het inpassen met alcohol gereinigd. Bij de positiecontrole
in de mond vult de wortelstift
het kanaal exact op, zonder dat
de stift als een wig vast komt
te zitten (afb. 7). De stift wordt
extraoraal met een fijne dia-

dental tribune - netherlands edition

mant ingekort tot de noodzakelijke lengte (niet met een tang of
schaar vanwege het risico van
delaminatie). De glasvezelstift
wordt opnieuw met alcohol gereinigd, gedroogd en met de in
het systeem aanwezige Ceramic
Bond gedurende zestig seconden
gesilaniseerd (afb. 8) en daarna
wederom met olievrije lucht gedroogd. Vóór de adhesieve bevestiging wordt het wortelkanaal
met water gespoeld en met papierpunten gedroogd.
Futurabond DC wordt door op
een gemarkeerd punt op de Single

Rebilda DC wordt met behulp
van het dunne, buigzame applicatie-opzetstuk van de QuickMix-spuit direct in het wortelkanaal ingebracht (afb. 11), apicaal
beginnend, waarbij de canulepunt tijdens de applicatie in het
bevestigingscomposiet blijft ondergedompeld. De Rebilda Post
wordt in een draaibeweging geplaatst, waarbij composietoverschotten ontstaan (afb. 12). Voor
het vastzetten van de stift wordt
gedurende veertig seconden met
licht uitgehard (afb. 13) en verdere Rebilda-lagen worden aange-

Dose te drukken geactiveerd en
door doorprikken van de folie en
ronddraaiende bewegingen met
de Single Tim gemengd (afb. 9).
De Self-Etch-Bond wordt gedurende twintig seconden met de fijne
Endo Tim in het kanaal (afb. 10) en
met de Single Tim op het resterende tandoppervlak ingemasseerd,
het oplosmiddel wordt gedurende
vijf seconden met olievrije lucht
weggeblazen, overtollige vloeistof
in het kanaal wordt met papierpunten verwijderd. Er ontstaat een
glanzende bondinglaag die niet
met licht wordt uitgehard.

Je nieuwe beste collega

november 2013

Afb.12: Geplaatste Rebilda Post-stift,
waarbij composietoverschotten zijn
ontstaan.

Afb. 13: Vastzetten van de stift door
eerste uitharding met licht gedurende
veertig seconden.

De nieuwe sterilisator van Miele


Snel. Zeer korte programma’s.



Zeker. Ingebouwde waterbehandeling, voor snelle en
veilige sterilisatieprocessen.



Betrouwbaar. Betrouwbare resultaten en lange levensduur.

Uniek
e
CashB
ack ac
Ontva
tie
ng
retour € 750,van M
iele
Profes
sional

Afb. 14: Volledig geprepareerd element
met Rebilda Post en Rebilda DC-opbouw.

Afb. 15:
Weergave van
het homogene,
adhesieve
opbouwblok op
röntgenfoto.

Afb. 16: Geplaatste telescoopkroon
element 43.

Afb. 17: De weer herstelde
telescoopprothese.

Reinigen/Desinfecteren
Steriliseren
Documenteren
Garanderen

Voor meer informatie:
www.miele-professional.nl
Telefoon: (0347) 37 88 84

bracht. De stompopbouw kan per
laag met nog eens veertig seconden worden gepolymeriseerd, de
chemische uitharding bedraagt
vijf minuten.
Rebilda DC kan vanwege
zijn consistentie goed worden
aangebracht. VOCO biedt extra vormhulpmiddelen voor het
vormgeven van de opbouw, die
individueel voor de tandvorm
met een schaar op maat kunnen
worden geknipt. De bewerking
van de opbouw is door de op dentine lijkende hardheid van Rebilda DC eenvoudig. Afbeelding 14
laat het geprepareerde element
zien. De preparatie is berekend
op het Ferrule-effect om het pijlerelement en de latere restauratie te stabiliseren. In de ter controle gemaakte röntgenopname
overtuigt de hoge röntgenopaciteit van Rebilda Post en is te
zien dat stift en opbouwcomposiet een homogeen, adhesief opbouwblok vormen (afb. 15). De
functionaliteit van de met tele> lees verder op pagina 24

[23] =>

Een echte doorbraak
in de implantologie.
Roxolid® SLActive® – creëert een nieuwe standaard, minder
invasieve behandeling

Met Roxolid® SLActive®-implantaten
verleggen we de grenzen:
Vermijd invasieve augmentatieprocedures
p Verhoog de acceptatie van patiënten
p

Onze nieuwe generatie implantaten biedt u
een combinatie van uitzonderlijke materiaalsterkte
en uitstekende osseointegratie-eigenschappen.
Voor meer vertrouwen.
Nu verkrijgbaar:
p Alle diameters
p 4 mm Short Implant Line
p Loxim™ Transfer Piece
Ontdek meer voordelen op www.straumann.com/roxolid

Meer informatie: (030) 600 89 00
verkoop@straumann.com, www.straumann.nl

[24] =>

24 Industrie
> vervolg van pagina 22
scoop 43 uitgebreide en onderlegde telescoopprothese en het
gebruikelijke draagcomfort voor
de patiënt zijn weer tot stand gebracht (afb. 16 en 17).
Conclusie

Moderne composieten en adhesiefsystemen zijn in de post-endodontische therapie van diep
geruïneerde elementen van doorslaggevend belang voor het behoud van elementen op lange ter-

dental tribune - netherlands edition

mijn. Rebilda Post System van
VOCO vormt een doordacht, op
elkaar afgestemd en complete
set, waarvan de materialen in elk
opzicht voldoen aan de hoge eisen voor een stressvrije coronale
opbouw met wortelstift. ■
Literatuur
1. R ay H.A. & Trope M. International Endodontic Journal 1995;28:12-18.
2. Fox K., Gutteridge D.L.: An in vitro study
of coronal microleakage in root-canaltreated restored by the post and core
technique. International Endodontic
Journal 1997;30:361.
3.
Wetenschappelijk standpunt van de

“Deutsche Gesellschaft für Zahn-,
Mund- und Kieferheilkunde” (DGZMK;
Duitse vereniging voor tand-, mond- en
kaakheelkunde), de “Deutsche Gesellschaft für Prothetische Zahnmedizin
und Biomaterialien” (DGZPW; Duitse
vereniging voor prothetische tandheelkunde en biomaterialen) en de “Deutsche Gesellschaft für Zahnerhaltung”
(DGZ; Duitse vereniging voor tandbehoud) 2003, “Aufbau endodontisch behandelter Zähne“.
4. Hemmings K.W., King P.A., Setchell D.J.:
resistance to torsional forces of various
post and core designs. J Am Dent Assoc
1990;12(6):712.
5. Torbjörner A., Karlsson S., Ödman P.A.:
Survival rateand failure characteristics for two post designs. J Prosth Dent
1995;73:439.

november 2013

ICX-Magellan Nieuw:
OSTIM, botMedentis Medical, fabrikant van
het vierde meest verkochte ICXtemplant implantaat in Duitssubstituut in
land, heeft 19 oktober in Berlijn
tijdens een wereldpremière ICXpastavorm
Magallan gepresenteerd en gelanceerd en heeft daarmee een
primeur op het gebied van betaalbare complete digitale implantaatplanning.
Meer informatie over dit nieuwe product vindt u op www.icximplants.nl. ■

Aan het assortiment van synthetische botaugmentatiematerialen
mag BioComp sinds kort het product Ostim toevoegen. Het is een
botsubstituut in de vorm van een
pasta en een mooie aanvulling op
de andere producten Cerasorb®,
Poresorb®-TCP, IngeniOs™-HA
en OssaBase®-HA.
Ostim bestaat uit een synthetisch, fasezuiver, biocompatibel hydroxyapatitemateriaal. Het
product stimuleert de genezing
van het bot en is biologisch afbreekbaar. De samenstelling is
35% HA en 65% water. De korrelstructuur is vergelijkbaar met
dat van natuurlijk bot, waardoor
de ingroei van nieuw bot vergemakkelijkt wordt. Ostim is volumestabiel, heeft osteoconductieve eigenschappen en is
resorbeerbaar. Het kan gemixt
worden met bloed of spongiosa zonder dat de pastavorm uithardt. Hierdoor is het uitermate
geschikt voor het aanmaken met
autoloog of menselijk bot. Doordat het niet uit DBM of bovine
materialen bestaat, is de kans op
infecties of afstoting van het product nihil.
Sinds 2002 wordt Ostim al succesvol toegepast in de tandheelkunde en zijn er verscheidene
onderzoeken over beschikbaar.
Het wordt geleverd in een spuit
(inhoud 1 ml) en heeft het voordeel dat het direct klaar is voor
gebruik. Een ander voordeel is
de versnelde ingroei van bloedvaten, waardoor een goede integratie van het granulaat met het natuurlijk bot ontstaat.
Ostim is toepasbaar bij het
opvullen en reconstrueren van
botdefecten als gevolg van bijvoorbeeld peri-implantitis en extracties en voor het augmenteren
van auto- en allogeen spongiosa.
Na zes maanden is het nieuw gevormde bot niet meer te onderscheiden van natuurlijk bot.
Meer informatie en actieprijzen
vindt u op www.biocomp.eu. ■

Nieuw van BioComp: Ostim.

[25] =>

P R O F E S S I O N A L

M E D I C A L

C O U T U R E

EXPERIENCE OUR ENTIRE COLLECTION ONLINE
WWW.CROIXTURE.COM

[26] =>

26 Industrie

dental tribune - netherlands edition

Translux Wave & Translux 2Wave:
ergonomisch design, slimme technologie
Heraeus Kulzer introduceert
twee nieuwe hoogkwalitatieve
en betrouwbare ledpolymerisatielampen: Translux Wave en
Translux 2Wave.
Beide lampen zijn draadloos,
lichtgewicht en hebben een slanke penvorm voor optimale bewegingsvrijheid. Ze beschikken over
een krachtige lithium-ion accu
die eenvoudig zelf te vervangen is.
Uniek is de steriliseerbare lichtgeleider met een hoek van 70° en
een korter gebogen stuk, waardoor de molaarstreek veel makkelijk bereikbaar is. Hierdoor kan
de lamp goed boven de restauratie gehouden worden en is er minder risico op een ongelijkmatige
uitharding. Ook de patiënt ervaart
meer comfort door het minder ver

hoeven openen van de mond.
De Translux Wave (de donkergrijze lamp) heeft een éénknopsbediening en twee polymerisatieprogramma’s (10 seconden en 20
seconden met soft start). Met een
output van 1.200 mW/cm2 is zij
een perfecte lamp voor dagelijks
gebruik.
De Translux 2Wave (de witte
lamp, 1.400 mW/cm2) is een lamp

van topkwaliteit die ook nog eens
klaar is voor de toekomst. De
lamp heeft vier programma’s (5,
10, 20 en 20 seconden met soft
start) waarvan de informatie op
een display wordt weergegeven.
De Translux 2Wave beschikt over
vier leds: drie blauw en één violet, waardoor het spectrum 385510 nm bedraagt. Niet alleen de
gebruikelijke kamferchinon fo-

november 2013

Translux 2Wave van Heraeus Kulzer.

to-initator wordt zo geactiveerd,
maar ook innovatieve foto-initatoren die een lager spectrum
nodig hebben en steeds vaker
gebruikt worden in dentale materialen.
Met de Translux Wave en Translux 2Wave zet Heraeus Kulzer
twee hoogkwalitatieve en betrouwbare ledpolymerisatielampen in de schijnwerpers.
Ga voor meer informatie naar
www.heraeus-kulzer.com. ■

Endo Easy Efficient®

everStick®
C&B van GC
Het gebruik van GC everStickC&B
vezelversterking biedt een unieke behandelingsmethode voor
het vervangen van ontbrekende gebitselementen. Met GC
everStickC&B kunt u met vezels versterkte composietbruggen voorbereiden in één enkele
behandeling met behulp van een
weinig invasieve techniek. Deze
op bewijs gebaseerde vezelversterkingstechniek verschaft u een
metaalvrije, rendabele behandelingsmethode ter aanvulling van
uw restauratieve tandheelkundige zorg. GC everStickC&B stelt
u in staat omkeerbare, weinig invasieve oplossingen voor te bereiden, waarbij de gezonde tandstructuur zo lang als klinisch
mogelijk behouden kan blijven.
GC everStickC&B is een betrouwbare en esthetische manier
om ontbrekende gebitselementen te vervangen in één behandeling. Het is een tandweefselbeschermde aanpak, perfect voor
dringende situaties en bij letsels
voor een onmiddellijke oplossing
om ontbrekende gebitselementen
te vervangen. Het is een economisch alternatief bij uitgebreide
restauratiebehoeften, ideaal voor
zowel anterieure als posterieure
restauraties.
Het product is geschikt voor
elke indicatie om ontbrekende
gebitselementen tijdelijk, voorlopig of langdurig te vervangen:
etsbruggen, inlay- en onlaybruggen, hybride bruggen, volledige
kroonbruggen, door implantaat
ondersteunde bruggen, tijdelijke
bruggen en vrij-eindigende bruggen. Al deze bruggen kunnen ook
indirect worden vervaardigd door
tandtechnische laboratoria.
Ga voor meer informatie naar
www.benelux.gceurope.com. ■

lf
e
z
r
a
a
®
Erv
C
RO
P
I
C
E
R
er
e
b
o
r
en p atis
het gr
uit! *

RECIPROCATE and SMILE
• Niet met meerdere instrumenten maar preparatie
met één enkel instrument
• Meer zekerheid door de reciproke beweging en
het eenmalig gebruik
• Preciese preparatie door een reciproke
motor met geïntegreerde lengtebepaling
• Eenvoudig aan te leren en tijdbesparend

www.vdw-dental.com

everStickC&B van GC.

one file endo

* Bel ons voor het maken van een afspraak: Tel. +31 165 30 86 87/ VDW Product Support Center info@vdw-dental.eu
RZ_Anzeige_Rec_NL_A4_Teaserkarten Aktion_120913.indd 1

12.09.13 14:17

[27] =>

november 2013

Industrie

dental tribune - netherlands edition

Kerr lanceert Demi Ultra: nieuwe
generatie lichtpolymerisatietechnologie
Het Kerr Demi™ Ultra LED Ultracapacitor Curing Light Systeem
is de laatste technologische vooruitgang in dentale polymerisatie
afkomstig van Kerr Demi. Het is
de eerste polymerisatielamp die
de tandarts bevrijdt van zowel
batterijen als snoeren, gepaard
aan een ongeëvenaarde prestatie
en de betrouwbaarheid van een
Demetron polymerisatielamp.

De Demi Ultra wordt gevoed
door de revolutionaire U-40™
Ultracapacitor – een exclusieve
technologie - die maar veertig seconden nodig heeft om weer volledig op te laden.
De C.U.R.E.™ technologie
zorgt snel voor een uniforme uithardingsdiepte met ongekend
lage temperaturen. De Easy Suite™ EASY SUITE™ FEATURE

SET combineert een eenvoudige
en intuïtieve bediening met zorgvrije reiniging. Een nieuwe after
sales service voorkomt onverwachte reparatiekosten.
De voordelen van de Kerr Demi
Ultra LED Ultracapacitor Curing Light op een rij: geen batterij, geen snoer, U-40 Ultracapacitor, eigen C.U.R.E. technologie,
Easy Suite feature set en after

sales service. Bestelinformatie:
Demi™ Ultra LED Ultracapacitor Curing Light System, bestelnr. 35664. Bevat: 1 handstuk,
1 lichtgeleider 8 mm, 1 oplaaddok
met radiometer, 1 voeding, 1 beschermschild, 1 hardheidschijf,
1 disposable beschermers verp.
5 st., 1 gebruiksaanwijzing.
Ga voor meer informatie naar
www.kerrdental.eu. ■

Endo Easy Efficient®

Handstuk van Demi Ultra (Kerr).

V4 Clearmetal
Sectioneel
matrixsysteem

Balanced force techniek geoptimaliseerd:
De kanaalkromming bepaald de moeilijkheidsgraad van de kanaalpreparatie.
Om de invloed hiervan te reduceren is de “balanced force techniek”, afwisselende links- en rechts omdraaiend, ontwikkeld
[1985 Roane].
Gebruikmakend van deze techniek is het mogelijk om de kanaalkromming beter te volgen.
Hoewel ontwikkeld voor staal/handinstrumenten is het met de nieuw ontwikkelde M-wire NiTi legeringen mogelijk deze
“balanced force techniek” uit te voeren m.b.v. de VDW.RECIPROC endomotor.
360°

Endo Easy Efficient®

iprocation b

Rec

VDW-RECIPROC vijltechniek:
Bij de reciproke vijltechniek draait de vijl eerst in zijn snijrichting [counter clockwise] en vervolgens
deels teruggedraaid om de vijl te ontlasten.
Een volledige 360° rotatie wordt d.m.v. meerdere reciproke bewegingen gemaakt.
Omdat de snijdende draaibeweging een grotere hoek maakt dan de terug draaiende beweging zal
het instrument een naar apicaal gerichte beweging maken.
Deze draaihoek is specifiek ontworpen voor de VDW-RECIPROC vijl en de VDW-RECIPROC endo
motor. Deze draaihoeken liggen ver binnen de elastische grenzen van het instrument waardoor
het risiko van breuk tot een minimum wordt beperkt.

Het volledig lichtdoorlatende nieuwe
V4-systeem.

VDW-RECIPROC Instrumenten:
Reciproc instrumenten zijn ISO gecodeerd en kenmerken zich door een variabele tapering die
optimale irrigatie mogelijk maakt.
VDW-RECIPROC Concept:
De RECIPROC paperpoints en gutta-percha zijn afgestemd op de diameter en tapering van de RECIPROC vijlen.
VDW-RECIPROC klinisch Protocol:
Glidepath:
Met de RECIPROC vijl en de reciproke preparatietechniek is het in de meeste gevallen mogelijk om de kanaalbehandeling te
doen zonder een met de hand geprepareerd glidepath.
Steriliteit:
Alle VDW vijlen en papierstiften worden steriel geleverd. De VDW RECIPROC vijlen zijn per stuk in een blister verpakt en voor
eenmalig gebruik. De schacht van het VDW RECIPROC instrument is zodanig ontwikkeld dat autoclaveren niet mogelijk is.
Dit sluit het risiko van kruisbesmetting uit en reduceert de kans op thermische materiaalmoeheid / breuk.

RECIPROCatE and smIlE

RECIPROCATE and SMILE

„Met RECIPROC® kan ik op een efficiënte en veilige
manier
wortelkanalen
prepareren,
enigwortelrisico
Met RECIPROC is het
preparen
en vorm
geven zonder
van het
voor
vijlbreuk.
De
reciproke
beweging
garandeert
mij
kanaal veilig en efficiënt uit te voeren. Door reciproke beweging,
dit. Wat mij®bevalt aan dit systeem is dat het steriel
in combinatie met RECIPROC
hetéénmalig
risico op
vijlbreuk
verpakt zit en-reverse,
bestemd isisvoor
gebruik:
de
nihil. Een groot voordeel
is het
feit dat
de vijlen
steriel
reiniging,
sterilisatie
en bijhouden
van het
aantalverpakt
gebruikte sessies
zijn voor
goed verleden
tijd geschikt
want het instruworden geleverd en slechts
voor
eenmalig
gebruik
zijn.
ment is altijd nieuw, nooit geen overbelasting. Sinds ik
Het reinigen, steriliseren
en
bijhouden
van
het
aantal
malen
dat
RECIPROC® gebruik, heb ik meer plezier aan mijn endo’s.“
®

het instrument
is gebruikt, is hierdoor verleden tijd.
tandarts Claudius Gmür, Kloten, Zwitserland
Ook is het risico op “fatigue” (ten gevolge van meervoudig gebruik) niet aanwezig.
Drs Rob Vermaas, tandarts in Zevenaar

www.vdw-dental.com

one file endo

Voor meer informatie over RECIPROC®: VDW Product Support Center +31 165 30 86 87/info@vdw-dental.eu

www.vdw-dental.com

Triodent heeft zijn productassortiment uitgebreid met het innovatieve V4 Clearmetal sectioneel
matrixsysteem. Onderscheidend
aan dit nieuwe product is de
transparantie van de V4-Ring,
matrixbandjes en wiggen. De V4
Clearmetal matrixband is namelijk voorzien van honderden lichtdoorlatende ‘micro-windows’ en
is de enige transparante matrixband die óók nog vormbaar is.
Deze lichtdoorlatendheid is van
groot belang en extra handig bij
het uitharden van het composiet.
Ideaal, juist bij het gebruik van
bulkfill composiet zoals 3M Filltek, en ook zeer goed toepasbaar
bij het uitharden van composiet
bij diepe caviteiten.
Het V4 Clearmetal Sectioneel
Matrixsysteem wordt gebruikt
bij alle Klasse II-restauraties en
creëert, net zoals bij de V3-Ring,
altijd betrouwbare, strakke contactpunten. Daarnaast is de matrixband voorzien van een nonstick coating.
De V4-Ring heeft transparante
uiteinden, die gevormd zijn om
perfect aan te sluiten op de buccale en linguale vlakken. De V4Ring heeft goede grip, zelfs in de
moeilijkste situaties, en is eenvoudig schoon te maken. Verkrijgbaar in een uitvoering voor
molaren en premolaren.
De V4-wig is verdeeld in parten
voor nog betere, onafhankelijke
adaptatie. Naast de gebruikelijke
drie maten is er nu ook een extralarge aan het assortiment toegevoegd.
Fabrikant is de firma Triodent
uit Nieuw-Zeeland, bekend van
de V-ring en de V3-ring. Verkrijgbaar vanaf september en nu al te
bestellen bij Matrix-Dental.
Ga voor meer informatie en
uw bestelling naar www.matrix
-dental.com. ■

[28] =>

28 Industrie

dental tribune - netherlands edition

november 2013

Synergie in restauraties met
behulp van stompopbouw
Elementen met vergevorderde cariës laten vaak veel verlies van de
harde tandsubstantie zien; deze
tanden worden vaak endodontisch behandeld. In dergelijke gevallen stabiliseren wortelstiften
stompopbouwen met een grote
omvang en verankeren deze in
het wortelkanaal.
Rebilda Post is een glasvezelversterkte composietwortelstift

met een röntgenopaciteit van
350% aluminium. De inbedding
van glasvezels in de composietmatrix resulteert in een hoge
breukweerstand en buigsterkte
met een elasticiteit die lijkt op die
van dentine. Hierdoor worden optredende krachten over de omringende harde tandsubstantie verdeeld, zonder dat er puntsgewijze
krachtpieken in de wortel van het

element ontstaan. Wortelstiften
van metaal, zirkoon of koolstof
hebben een veel hogere elasticiteitsmodulus dan de harde tandsubstantie, wat resulteert in aanmerkelijk meer wortelfracturen in
wortelstiften die van deze materialen zijn gemaakt. Rebilda Post
met zijn op dentine lijkende elastische gedrag zorgt voor duurzame en zeer esthetische metaal-

vrije restauraties. Rebilda Post is
verkrijgbaar in de diameters 1,0

de do
hu e u
id w
ig vo
e
aa ord
nb ee
ie l
di
ng
e

mm, 1,2 mm, 1,5 mm en 2,0 mm.
Vooral de stift van 1,0 mm en de
bijbehorende boor zijn door hun
kleine diameter goed afgestemd
op de anatomie van het wortelkanaal en maken zo vooral bij
de behandeling van premolaren
of kleinere molaren een veilige
werkwijze mogelijk, waarbij de
tandsubstantie zo veel mogelijk
wordt ontzien. Wortelperforatie
kan zo worden voorkomen.
Rebilda Post is de ideale aanvulling op het duaalhardende
stompopbouw- en bevestigingsmateriaal Rebilda DC, dat in dit
proces wordt gebruikt voor zowel
het bevestigen van de wortelstift
als voor de stompopbouw. Rebilda DC zorgt ervoor dat de bevestiging van de glasvezelversterkte
wortelstift Rebilda Post, in combinatie met Futurabond DC, snel
en eenvoudig kan worden uitgevoerd. De noodzakelijke opbouw
wordt in dezelfde sessie vervaardigd, zonder tijdrovende aparte hechtingsprocedures voor het
wortelkanaal en de resterende
harde tandsubstantie of zelfs een
ander opbouwmateriaal. Grensvlakken tussen verschillende
materialen die de stabiliteit van
de opbouw zouden kunnen verminderen, worden zo vermeden.
Een ideale stompopbouw vormt
een zogenoemd monoblok van
de gebruikte componenten. Dit
monoblok lijkt qua fysische eigenschappen op de harde tandsubstantie en gedraagt zich bij
belasting vergelijkbaar.
Alle bestanddelen voor een
stressvrije coronale opbouw met
of zonder wortelstift in maximaal vijf stappen zijn in de Rebilda Post systeemset aanwezig:
Rebilda DC als bevestigings- en
opbouwcomposiet, het duaalhardende zelfetsende hechtmiddel
Futurabond DC, de glasvezelversterkte composietwortelstift Re-

Adhesief stompopbouw systeem
Complete set voor 15 stift opbouw behandelingen
• Effectief vijf stappen systeem
• Monoblok samenstelling van tand, stift en opbouw

0,65 mm

0,80 mm

1,00 mm

• Futurabond DC en Ceramic Bond voor hoge stabiliteit
Metalen stift – wortelfractuur.

• Esthetische opbouw voor prothetische restauraties

Nieuw:
stift + boor
ø 1,0 mm

1,2 mm

1,5 mm

2,0 mm

*Alle actuele aanbiedingen vindt u onder www.voco.com

VOCO GmbH · Anton-Flettner-Straße 1-3 · 27472 Cuxhaven · Duitsland · Tel. +49 4721 719-0 · www.voco.com

VOCO_DentalTribune-NL_1113_RebildaPostSystem_210x297.indd 1

Rebilda Post – op dentine lijkende
elasticiteit.
28.10.2013 10:44:42

[29] =>

november 2013

Industrie

dental tribune - netherlands edition

bilda Post met exact aangepaste piloot- en wortelkanaalboren
en het sterke hechtsilaan Ceramic Bond, dat de hechting tussen Rebilda DC en Rebilda Post
verder verhoogt. Door uiterst fijne
hulpstukken voor de Rebilda DCmengtips kan Rebilda DC rechtstreeks vanuit de ergonomische
QuickMixspuit in het wortelkanaal worden aangebracht. Ook
zorgen deze voor eenvoudig aanbrengen in kleine caviteiten of
zijn ze handig bij het gebruik van
een kleine matrix. Rebilda Post
System, de complete endodontische stiftset van VOCO, verhoogt
de klinische veiligheid, aangezien alle bestanddelen zorgvuldig
op elkaar zijn afgestemd en bij de
hand zijn als een endodontische
stiftprocedure nodig is.
De hierna volgende afbeeldingen geven meer inzicht in de procedure (klinische casus: Dr. Walter Denner, Duitsland). Ga voor
meer informatie naar www.voco.
com/nl. ■

PROPEX PIXI: klein formaat,
grote voordelen
De PROPEX PIXI™ is een miniatuur apex locator ontworpen
door Dentsply Maillefer, die grote voordelen biedt ondanks het
kleine formaat: hij neemt weinig
plaats in tijdens de behandeling,
is gemakkelijk te stockeren en
te vervoeren, en blijft nauwkeurig en betrouwbaar. Het apparaat
verschaft controle en werkcom-

fort dankzij de multifrequentie apex locator-technologie. Hij
functioneert in de droge en vochtige kanalen, zonder dat kalibratie noodzakelijk is.
PROPEX PIXI biedt een dubbele controle dankzij de visuele
controle en de progressieve geluidscontrole met vier volume
niveaus.

Neem voor meer informatie
contact op met Dentsply Maillefer Benelux Office (tel.: +32
(0)16 82 29 88), of ga naar www.
dentsplymaillefer.com. ■

PROPEX PIXI van Dentsply Maillefer.

Foto 1: Element 11 dat moet worden
behandeld.

Van donderdag 20 t/m zaterdag 22 maart 2014,
is Amsterdam RAI hét zakelijke platform voor
aanbieders en afnemers van dentale producten en
diensten binnen de mondzorg.

Foto 2: Boorgat voor de stift, hier Ø 1,5 mm.

Foto 3: Futurabond DC in het
wortelkanaal aanbrengen.

VAKBEURS VOOR DE
TOTALE MONDZORG

Foto 4: Rebilda DC in het wortelkanaal
aanbrengen.

Foto 5: Rebilda Post in wortelkanaal
geplaatst.

20 TOT EN MET 22 MAART 2014 AMSTERDAM RAI
Dental Expo
@dentalexpo2014

Foto 6: Geprepareerde opbouw met
Rebilda DC – gereed voor afdruk.

Organisatie Dental Expo:
Protex B.V.
Postbus 61 • 1430 AB Aalsmeer • T: +31(0)297-382 175 • F: +31(0)297-348 019
E: info@dentalexpo.nl • I : www.dentalexpo.nl

[30] =>

30 Feuilleton/Mondzorgkalender

dental tribune - netherlands edition

De geschiedenis van mijn tanden

Mondzorgkalender

Trees Roose

De beroemde auteur Franz Kafka gaf als ervarings
deskundige een unieke en stijlvolle inkijk in de
belevingswereld van mensen die aan depressies lijden.
Vele jaren later doet schrijfster Trees Roose hetzelfde
voor de tandheelkundige patiënt. Het komische en
soms schokkende relaas over de geschiedenis van haar
dramatisch slechte gebit verschijnt als feuilleton in Dental
Tribune. In de vorige afleveringen liepen ook de kinderen
van onze vertelster tegen allerlei tandheelkundig ongemak
aan. Ten slotte is daar nog de siamees…

Tussen koud en lauw
Maar dan hebben we natuurlijk
nog mijn siamees. Hij zit bij me
op schoot. Hij miauwt klaaglijk,
met zijn staalblauwe ogen op mij
gericht. Ik ruik een verpestende geur, en zet hem snel op de
grond. In de weken daarna wordt
het steeds erger, en niemand wil
de stinkkat meer bij zich hebben.
Ik koop speciale peperdure brokjes voor slechte adem, maar hij
wil niets meer eten. Als de vermagering dramatisch zichtbaar
wordt ga ik naar de dierenarts.
Zich met hand en tand verzettend

fijne graten is ook een ramp.
Ik ben al wel helemaal gewend
aan de temperatuurverschillen
van de verschillende voedselcomponenten. Automatisch registreer ik wat ik in mijn mond
stop en pas de binnenkantse beweging perfect aan. Een appel uit
de schaal in de kamer kan ik zonder problemen eten (wel schillen trouwens, want een gezonde, krakende beet in het harde
rode schilletje kan een breuk in
de brug veroorzaken), maar die
uit de kelder moet ik in heel klei-

Vanaf dat moment staart de kat
me op gezette tijden verwijtend
aan. Hij heeft gelijk.
laat poes zich in de bek kijken,
totdat de diagnose komt. Zijn gebit blijkt ernstig te zijn aangetast
door tandsteen, ontstekingen en
bijgevolg loszittende tanden en
kiezen. Aan de bovenkant van
zijn gebit is een dikke, grauwe
laag aanslag zichtbaar. Op sommige plekken zit het als een raam
in verse stopverf. Het beest wordt
verdoofd, de dierenarts trekt
een aantal kiezen en tanden, en
schuurt en vijlt het tandsteen van
de overgebleven exemplaren af.
Dan spoelt hij alles met een klein
hogedrukspuitje brandschoon,
en met elke golf smerig spoelwater wordt mijn opluchting groter.
Vanaf dat moment staart de kat
me op gezette tijden verwijtend
aan. Hij heeft gelijk.
Ik slijt mijn dagen nu dus met
poetsen, spoelen, het hanteren
van borsteltjes en tandenstokers,
het jaloers kijken naar negermensen met grote, witte sterke
tanden en weer poetsen, spoelen, borstelen en stokeren. Verder moet ik onafgebroken letten
op wat ik eet. Naast de koude en
warme spijzen eet ik ook geen
noten meer, want die komen,
als ze eenmaal fijngemalen zijn,
ergerlijk onder de brug terecht.
Hetzelfde geldt voor appelschil,
die zich in hinderlijk scherp uitstekende, piepkleine flapjes tussen de brugdelen nestelt. Toffees
en dropjes gaan kleven, fruitella’s zuigen zich vast, en vis met

ne hapjes eerst voor in de mond
houden, dan kauwen, en dan pas
doorslikken.
Een banaan is verraderlijk, omdat zijn uiterlijk associaties oproept met warm, geel en zacht.
Maar een harde banaan is koud
van binnen – althans, kouder dan
een overrijpe. Dat schrijnt tegen
de tanden. Sinaasappels zijn no
go area. Het doorbijten gaat nog
wel, maar op het moment dat
het partje stevig tussen de kiezen wordt geklemd en zijn sap
afgeeft, gaan alle alarmbellen
van de zenuwen rinkelen. Komkommer, peren, yoghurt, kaas
en aardbeien uit de koelkast, het
kan niet meer. Als je ooit iemand
een zoute haring acht seconden
in de magnetron ziet leggen: c’est
moi. Alles moet lauw zijn, niet
normaal lauw, maar een stadium
tussen koud en lauw in, eigenlijk.
In mijn kast staan uitsluitend
temperatuurloze zaken zoals
snoepjes, graanproducten, koekjes, chips en chocola. Gezonde
artikelen maal of mijd ik.
Gelukkig had ik wel een helder
verstand, zoals zuster Gratioasa
van de Roomse meisjesschool dat
vroeger noemde. Die twee redelijk werkende hersenhelften zaten
daar mooi boven die rotte tanden
lekker te lezen en te studeren.
Dat dan weer wel. ■
Dit was de laatste aflevering van dit
feuilleton.

Het Vrijdagmiddag
College ‘restauratieve
tandheelkunde’
Op drie vrijdagmiddagen geeft
Sjoerd Smeekens, specialist Reconstructieve Tandheelkunde,
college over restauratieve tandheelkunde. Onderwerpen zijn
diagnostiek, functieherstel, materiaalkeuze in restauratief werken en adhesieve tandheelkunde/cementeren. Ook wordt elke
week casuïstiek behandeld. De
colleges zijn kleinschalig (tien tot
twintig personen) en zullen vanwege de kleine groep maximaal
interactief zijn. U kunt zich enkel
voor de complete serie inschrijven. Na afloop van elke vrijdagmiddagsessie heeft u de gelegenheid een zelf ingebrachte casus
met de heer Smeekens te bespreken. Deelnamekosten bedragen
269 euro en accreditatie is aangevraagd.
Werken met de NVM-Meldcode: Kindermishandeling en
Huiselijk geweld
Alle professionals in Nederland
die in hun werk contact hebben
met kinderen, werken vanaf 1 juli
2013 met de verplichte Meldcode
Kindermishandeling en Huiselijk Geweld. Deze training maakt
duidelijk waarom het belangrijk
is in een mondzorgpraktijk alert
te zijn en welke signalen een
mondhygiënist kan herkennen.
Tevens krijgt de mondhygiënist
handvatten aangereikt om in de
praktijk de Meldcode te hanteren
bij zorgen over het welzijn of de
veiligheid van een patiënt. Ook
de taken en de verantwoordelijkheden van mondhygiënisten binnen de meldcode komen aan bod.
De cursus wordt gegeven door
Ninke van der Leck, eigenaar
van trainingskantoor Bureau Bespreekbaar. Als sociologe is zij
al bijna 15 jaar betrokken bij het
thema kindermishandeling. De
cursus kost 185 euro voor NVMleden en 215 euro voor niet-leden.
De cursus telt maximaal twintig deelnemers en levert 3 KRMpunten op.
Periodiek mondonderzoek en
risicomanagement: luxe of
noodzaak?
In deze klinische praktijkgerichte cursus staan besliskundige
aspecten van risicomanagement
tijdens het uitvoeren van het periodiek mondonderzoek (PMO)
centraal. Het PMO wordt in breder perspectief geplaatst van de
mondzorgcyclus en de epidemiologie van mondziekten, waarbij
screening, diagnostiek, risicoschatting en langetermijnzorgdoelen richtinggevend zijn. Met
risicovignetten wordt de cursist
via het driestappenmodel wegwijs gemaakt in de essentiële onderdelen van oraal risicomanagement. De deelnemer ontwikkelt
en verdiept vaardigheden rond
veelvoorkomende beslissingen
over individuele frequenties voor
bitewingopnamen en PMO-termijnen en voor de risico-inschatting bij het al dan niet preventief
verwijderen van klachtenvrije
verstandskiezen. Als voorbereiding op de cursus kunnen de
deelnemers een e-learningtraining op eigen locatie uitvoeren
met de ontwikkelde risicovignetten. De resultaten worden tijdens de cursusdag op groepsniveau en interactief besproken.
Cursuskosten bedragen 645 euro
voor tandartsen en 450 euro voor
mondhygiënisten.

November

Symposium ‘De mond niet
vergeten’
21 november, ACTA, Amsterdam
www.acta-de.nl
Een schoon wortelkanaal:
de ultieme uitdaging voor
succes!
22 november, RAI, Amsterdam
www.endocongress.com
Najaarscongres NVvP:@Risk
22 november, Jaarbeurs Utrecht
www.nvvp.org
Congres Frontrestauraties
29 november, RAI, Amsterdam
www.frontrestauraties.nl
Preventie nader bekeken
29 november, Dental Union,
Nieuwegein
www.ivorenkruis.nl
Het Vrijdagmiddag College
‘restauratieve tandheelkunde’
29 november, 21 februari en
21 maart 2014, Goedegebuure
Tandtechniek, Ede
www.collegedoorcollegas.nl <

november 2013

Nieuwe ultrasone technieken
en materialen
13 december, Post Academisch
Onderwijs Tandheelkunde,
Nijmegen
www.paotumcn.nl
Januari 2014

Periodiek mondonderzoek en
risicomanagement: luxe of
noodzaak?
10 januari, Post Academisch
Onderwijs Tandheelkunde,
Nijmegen
www.paotumcn.nl <
Plastische en reconstructieve
parochirurgie
17 januari, ACTA, Amsterdam
www.acta-de.nl
De tandarts aan de leiding:
doeltreffend leiding geven
31 januari-1 februari, Landgoed
Avecoor, Ellecom
www.roovos.nl
Symposium ‘het rendement
van het element’
24 januari, Ocean Diva,
Amsterdam
www.acta-de.nl

December
Februari

Afdrukken en noodkronen
maken
6 december, Hengelo
ww.dentalbestpractice.nl
Werken met de
NVM-Meldcode:
Kindermishandeling en
Huiselijk Geweld
12 december, Van der Valk Hotel
Breukelen
www.mondhygienisten.nl <

Congres Vereniging Promotie
Mondhygiëne
7 februari, Cinemec, Ede
www.promotiemondhygiëne.nl
ENDO 2014
7 februari, RAI, Amsterdam
www.endo2014.nl

EasyGrip
Interdental Cleaners
met vaste houder

Uitvoeringen
6 maten cilindrisch:
1,9 mm - oranje/wit
2 mm - grijs/wit
2,5 mm - geel/wit
3 mm - rood/wit
4 mm - groen/wit
5 mm - lichtblauw/wit
2 maten conisch:
2,5 t/m 5 mm - wit
3 t/m 7 mm - donkerblauw/wit
Borsteldeel met zachte, stevige filamenten.
Draad voorzien van kunststof coating voor een aangenaam gebruik.
Zeshoekige houder, uitgevoerd in twee componenten
materiaal (hard en zacht) voor een goede grip.
Luchtdoorlatend kapje beschermt en verlengt de
EasyGrip voor een optimaal comfort en bereik.

www.lactona.nl

[31] =>

november 2013

Een Britse tandarts is geschorst
omdat hij bij een vrouw een intiem onderzoek heeft uitgevoerd.
Bovendien bood hij aan twee
meisjes te besnijden. Vrouwelijke genitale verminking is illegaal en bestaat uit het gedeeltelijk of geheel verwijderen
van de buitenste schaamlippen.
De praktijken van Omar Sheikh
Mohamed Addow zijn aan het
licht gebracht door een vrouwelijke undercoverjournalist. Tijdens haar bezoek aan de praktijk onderzocht Addow haar
borsten, buik en vagina, terwijl
hij geen geregistreerd arts is.
Het Professional Conduct Committee stelde na inspectie vast
dat de man aanzienlijke kennis over de besnijdenisprocedure
heeft en ook het benodigde instrumentarium in huis heeft.

Nu weer volop
gbaar in een nieuwe
mule, de prijs blijft
maar de kwaliteit is
verbeterd.

www.dental-tribune.com, 12-09-’13

Archeologen hebben bij een opgraving in Rio de Janeiro meer
dan 200.00 keizerlijke objecten
gevonden, waaronder de tandenborstel van Dom Pedro II en
een pot waarin de tandenpasta
van de koningin zat. De tanden• Filler
% by is
weight
= 75 %
borstel
gemaakt
van ivoor en
• Polymerization
2,3 % van
heeft gaten shrinkage
voor een =borstel
• Flexural
strength (MPa):
zwijnenhaar.
Op de120
steel staat
• Flexural
(GPa):
10,2
in hetmodulus
Frans de
tekst
‘Zijne ma• Compressive
strength
(MPa):
300
jesteit, de keizer van Brazilië’.
• Compressive
modulus
De opgraving
vond(GPa):
plaats6,9
op een
• General
wearwordt
rate: 3,8
stuk surface
land dat
gebruikt
microns
per
year
om de metro van Rio de Janeiro
• General
wear:
11,2 microns
uit temargin
breiden
en waar
zich in de
pernegentiende
year
eeuw het keizerlijk
paleis bevond.

Enkele gegevens:

A2, A ,
paque

www.nos.nl, 18-09-’13

Een Amerikaanse tandarts
heeft zijn expertise ingezet om
e Nano-Hybrid
composiet
een schildpad
met een gebroken
schild te helpen.
Dr. Fred Troxel
geavanceerde
composiet
bevestigde met behulp van
aar
acrylhars twee metalen platen
over de breuk van meer dan 25
centimeter. De scheur is waarpijlers:
schijnlijk ontstaan door een
aanvaring
met eengeeft
boot.de
Volgens
-silicaat-glas als
vullingsmiddel
rugDr. Troxel staan dergelijke inde sterkte, de radiopaciteit en de abrasiergrepen niet ver af van de moderne tandheelkunde, waarin resnano-partikelstauraties
als tweede
ookvullingsmiddel,
vaak aan tanden,
een organische
substantie, woron diameter, zorgen
voor het state-of-the-art
den bevestigd.
Devan
veertig
pond
ces, en de buitengewone
glans
Simile.
wegende schildpad wordt verieke vullingsstoffen worden vermengd met
zorgd in het Florida Keys Turtgepatenteerd le
polycarbonaat/Bis-GMA
hars,is,
Hospital. Zodra ze hersteld
we het meest geavanceerde
composiet dat
wordt ze vrijgelaten.
s.
www.dentistrytoday.com, 26-09-’13

De meeste deelnemers aan de
Olympische Spelen in Londen
hadden een slecht gebit, schrijven Britse wetenschappers in
British Journal of Sports Medicine. 20% van de atleten gaf aan
minder goed te presteren door
een slecht gebit. Eén van de drie
gaf toe dat het slechte gebit de
kwaliteit van leven op een negatieve manier beïnvloedde. De
wetenschappers zien het voedingspatroon als voornaamste
oorzaak voor de slechte gebitten: atleten eten veel en regelmatig koolhydraten en drinken
DentalPharma
cvba
veel energiedranken.
Daarnaast
azijn: Z3 Doornveld
114,
bus
2,
B-1731
Zellik,
heeft het intensieve trainenBelgië
van
595 • fax +32 2 4634648
• gsm
+32 474 632523
atleten een
negatieve
invloed op
@dentalpharma.be
het• www.dentalpharma.be
immuunsysteem. Ten slotte hebben atleten vaak weinig

meer informatie:

Nascholen in endodontie bij Tribune CME

Nieuwsflits

, 5, B1,
iversal,

Media

dental tribune - netherlands edition

aandacht voor hun gebit, omdat
zij voornamelijk met andere lichaamsdelen bezig zijn. Professor Ian Needleman en zijn collega’s onderzochten in totaal 302
atleten. 55% van hen had één of
meerdere gaatjes, 45% leed aan
tanderosie en 76% aan parodontitis.
www.scientias.nl, 30-09-’13

Interactieve
tandheelkundige
nascholing op hoog niveau, gegeven door internationaal bekende docenten op aansprekende locaties? Het is allemaal mogelijk
bij Tribune CME. Het instituut
organiseert in 2014 een aantal
prestigieuze cursussen, waaronder een programma dat gewijd is aan endodontie. De andere cursussen die in 2014 van
start gaan hebben ‘esthetische
en restauratieve tandheelkunde’
en ‘parodontologie’ als thema.

Contrast Europe
Het tandenbleeksysteem met ongekende resultaten
Al onze whitening produkten zijn 100% veilig,
geven direct resultaat en zijn gemakkelijk in gebruik.

Ook is het mogelijk in te stappen
in de programma’s die recent van
start zijn gegaan: ‘implantologie’
en ‘esthetische en restauratieve
tandheelkunde’.
Het endodontologische programma bestaat uit 16 dagen en
meer dan honderd uur praktijkgerichte nascholing op locaties
in Athene, Florence en Rome,
met veel ruimte voor individuele begeleiding en casussen. Docenten zijn onder meer dr. Constantinos Laghios, dr. Gianluca

Gambarini en dr. Steve Buchanan. Tijdens de cursus komen de
meest uiteenlopende endodontische thema’s aan de orde, behandeld door experts in het betreffende onderwerp.
Er is slechts een beperkt aantal
plaatsen beschikbaar, dus schrijf
u snel in! Vroege inschrijvers
ontvangen gratis een iPad waarop een groot aantal online cursussen is geladen. Ga voor meer
informatie en inschrijven naar
www.tribunecme.com. ■

HET IS TENSLOTTE UW RUG
COMFORTABEL WERKEN IN EEN
GEZONDE HOUDING

Contrast am
Aan de stoel (6 x 3ml spuitjes,
6% HP, 6 x 3 ml spuitjes
FastDam, 6 borstel
en tips)

Contrast am Nonvital

Pony Comfort
open

Pony Populair

Pony Comfort

Pony Pur

Pony Comfort
open de luxe

Pony Comfort
de luxe

(1 x 3 ml spuit,
6 tips, 6% HP)

Contrast pm plus
Thuisbleken (4 x 3 ml spuitjes in
10%, 15% of 18% CB)
Nu met gratis siliconen bitje.
Direct bleken mogelijk!

Fastdam

NIEUW DYNAMISCH
ZITTEN

Isolatiesysteem voor
zachte mondweefsels
(4 x 3 ml spuitjes)

Fasttrack
Tongue & Cheek Reactors
Per 10 stuks (in small,
medium en large)

Tandpasta
Dagelijkse whitening
voor tanden met
DIRECT resultaat.

Theeth whitening pen
1 whitening pen (met 3% carbomide peroxide)
Eenvoudig in gebruik, alleen
geschikt vanaf 12 jaar.

Bambach
standaard

Bioswing Boogie
Ergo

Ergo-Balance
Gasveer beweegt 12
graden naar links rechts
voor en achter daardoor
geen druk meer op
benen en corrigeert
bekkenfunctie

Voor een gratis proefplaatsing of informatie
met een deskundig advies:

Onze whitening produkten voldoen 100% aan
de laatste voorwaarden van de EU regels

Voor meer informaties, technisch advies of proefpakket:

Administratie: Postbus 64, 5110 AB Baarle Nassau (NL)
Magazijn: Z3 Doornveld 114 bus 2, B-1731 Zellik, België
tel +31 416 671740 • fax +31 416 652178 • gsm +31 619069461
algemeen@contrasteurope.nl • www.contrasteurope.nl

Ergo Special Products BV
Administratie: Postbus 64, 5110 AB Baarle Nassau (NL)
Magazijn: Z3 Doornveld 114 bus 2, B-1731 Zellik, België
tel +31 416 651212 • fax +31 416 652178 • gsm +31 619069461
algemeen@ergosp.nl • www.ergosp.nl

[32] =>

) [page_count] => 32 [pdf_ping_data] => Array ( [page_count] => 32 [format] => PDF [width] => 842 [height] => 1191 [colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED ) [linked_companies] => Array ( [ids] => Array ( ) ) [cover_url] => [cover_three] =>

[cover] => DT Netherlands No. 9, 2013

[toc] => Array ( [0] => Array ( [title] => Binnenlands nieuws [page] => 01 ) [1] => Array ( [title] => “ Ik pleit voor twee zittingen met calciumhydroxide” - Interview met Ron Fransman - tandarts-endodontoloog [page] => 06 ) [2] => Array ( [title] => Kroonrestauraties op endodontisch behandelde gebitselementen [page] => 10 ) [3] => Array ( [title] => Buitenlands nieuws [page] => 14 ) [4] => Array ( [title] => Wetenschap [page] => 15 ) [5] => Array ( [title] => “ Ook tandarts moet mishandeling durven en willen signaleren” - Nieuwe meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld [page] => 17 ) [6] => Array ( [title] => Adhesieve stompopbouw met systeem [page] => 20 ) [7] => Array ( [title] => Industrie [page] => 24 ) [8] => Array ( [title] => Feuilleton/Mondzorgkalender [page] => 30 ) [9] => Array ( [title] => Media [page] => 31 ) ) [toc_html] =>

Table of contents

[toc_titles] =>

[cached] => true )