DT Netherlands No. 8, 2012

Binnenlands nieuws / “ Ik ben een voorstander van meerdere zittingen”; Interview met Marga Ree - endodontoloog / Restaureren na endodontische behandeling / Ultrasoon reinigen zorgt voor schoner wortelkanaal / Buitenlands nieuws/Forum / Industrie / Opleidingen/agenda / Media

Open PDF View E-paper Edit Epaper Edit Epaper ads save

Table of contents

) [24] => Array ( [image_url] => Array ( [2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/58351-fd3d1d6d/2000/page-23.jpg [1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/58351-fd3d1d6d/1000/page-23.jpg [200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/58351-fd3d1d6d/200/page-23.jpg ) [key] => Array ( [2000] => 58351-fd3d1d6d/2000/page-23.jpg [1000] => 58351-fd3d1d6d/1000/page-23.jpg [200] => 58351-fd3d1d6d/200/page-23.jpg ) [ads] => Array ( ) [html_content] => ) ) [pdf_filetime] => 1729556403 [s3_key] => 58351-fd3d1d6d [pdf] => DTNL0812.pdf [pdf_location_url] => https://e.dental-tribune.com/tmp/dental-tribune-com/58351/DTNL0812.pdf [pdf_location_local] => /var/www/vhosts/e.dental-tribune.com/httpdocs/tmp/dental-tribune-com/58351/DTNL0812.pdf [should_regen_pages] => 1 [pdf_url] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/58351-fd3d1d6d/epaper.pdf [pages_text] => Array ( [1] => untitled

DENTAL TRIBUNE
The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition
oktober 2012

www.dental-tribune.nl

jaargang 2 | nummer 8

Tarievenlijst 2013
NZa werkt aan nieuwe
vaste tarieven

Marga Ree
Prominente endodontoloog
bespreekt actuele kwesties

Vulling van bijenwas
Prehistorische
tandartsbehandeling
ontdekt

> Pagina 2

> Pagina 7-9

> Pagina 14

Restauratie achilleshiel bij endodontie
VAN DE REDACTIE
HOUTEN – Bij een wortelkanaalbe-

Het vinden van alle kanalen is van groot belang, maar een goede restauratie na aﬂoop is cruciaal voor de levensduur van
het element. (foto: M.H. Ree/AccreDidact)

Vulling in prehistorische tand ontdekt
TRIËST, ITALIË – In een hoektand

van 6500 jaar oud zijn sporen van
bijenwas aangetroffen. Waarschijnlijk werd de bijenwas gebruikt als dentaal vulmateriaal,
schrijven onderzoekers in het
open access-tijdschrift PloS ONE.
De linker hoektand behoorde
toe aan een man van tussen de
24 en 30 jaar oud en maakt deel
uit van een gefossiliseerde kaak
die een eeuw geleden in een kalksteengrot bij het plaatsje Lonche
(Slovenië) is gevonden. Momenteel ligt de kaak in het natuurhistorisch museum van de Italiaanse
stad Triëst. Onderzoeker Claudio Tuniz van het Internationale

In de hoektand van deze kaak werd
bijenwas aangetroffen. (foto: PloS ONE)

Instituut Theoretische Natuurkunde in Triëst wilde een nieuwe röntgentechniek testen op het
bot. Op een 3D-foto was te zien
dat er een lang, verticaal gat in de
tand zit met een klein dekseltje
van bijenwas dat het gat opvulde.
“De bijenwas is 6500 jaar oud
en is waarschijnlijk aangebracht
terwijl de man nog leefde. In dat
geval is het wereldwijd de oudst
bekende vulling,” aldus Tuniz.
Als de vulling is aangebracht terwijl de man nog leefde, was dat
om de blootgestelde dentine en
het bovenste deel van een verticale scheur op te vullen. Een andere verklaring is dat het toevoegen
van de bijenwas een begravingritueel was en dat de scheur in de
tand door uitdroging na overlijden ontstaan is, maar de onderzoekers hebben hun twijfels bij
die theorie. “Andere tanden vertonen ook scheuren, maar daar
is geen bijenwas in aangebracht,”
stellen zij.
Het oudste bewijs van een
tandheelkundige behandeling in
de prehistorie blijven de elf kiezen met boorgaten die enkele jaren geleden zijn aangetroffen in
een neolithisch graf in Pakistan
(7500-9000 voor Christus).

Bijenwas stond in de oudheid
bekend als een bindmiddel. Door
zijn chemische samenstelling kan
het materiaal gedurende een lange periode bewaard worden. In
wetenschappelijk tijdschrift NewScientist voegt archeoloog Stephen Buckley hieraan toe dat bijenwas makkelijk smelt, omdat
het een laag smeltpunt heeft en
bij kamertemperatuur weer hard
wordt. Ook heeft het, omdat het
honing bevat, een antibacteriële
werking.
Het onderzoeksverslag ‘Beeswax as Dental Filling on a Neolithic Human Tooth’ is te lezen in
Plos ONE 7 (9). (bronnen: www.
plosone.org, www.newscientist.
com) ■

Macrofoto van de tandkroon. Het met
bijenwas opgevulde oppervlak is geel
gemarkeerd. (foto: PloS ONE)

handeling ziet de tandarts lastige
uitdagingen opdoemen, zoals het
zorgvuldig opsporen en reinigen
van geïnfecteerde kanalen en het
wegnemen van pijn bij de patiënt.
Soms wordt uit het oog verloren
dat ook de restauratie van belang
is. Voor de levensduur van het
element is deze laatste stap in de
behandeling zelfs cruciaal.
Volgens Marga Ree is de restauratie de achilleshiel van het
endodontisch behandelde gebitselement. Daarom is een zorgvuldige en doordachte aanpak nodig.
“Ik vind dat zowel de wortelkanaalbehandeling als het bevestigen van de stift en de opbouw in
een droog werkterrein, dus onder
een rubberdam, moeten plaatsvinden,” aldus de prominente
endodontoloog in een interview
met Dental Tribune. “Het ligt
dus voor de hand meteen na het
afronden van de wortelkanaalbehandeling te restaureren. Dit
doen nog niet alle tandartsen.
Noodvullingen kunnen echter

gaan lekken en daardoor kan de
pas aangebrachte kanaalvulling
weer geïnfecteerd raken.”
Ree is desondanks een voorstander van meerdere zittingen
voor een endodontische behandeling. “Je krijgt dan feedback
gedurende de ingreep, waardoor
je voorspelbaarder kunt werken,”
verklaart Ree. “Bovendien is het
dan beter mogelijk om tot het
einde zorgvuldig te blijven werken.” Dat is geen overbodige luxe,
want “zelfs na veertien jaar uitsluitend wortelkanaalbehandelingen is het voor mij geen routineklus.” Meestal gaat Ree uit van
twee zittingen, maar soms zijn
het er drie of zelfs vier.
Dit themanummer bevat tevens een excerpt uit de recent
verschenen eLearning Restaureren na de endodontische behandeling van nascholingsinstituut
AccreDidact (zie pagina 12-13).
Auteurs J.V. Laverman en M.H.
Ree beschrijven een nieuwe behandelaanpak waarbij adhesieve
technieken worden toegepast en
de behandelaar zuiniger omgaat
met tandweefsel. ■

[2] => untitled

The evolution
of endodontics

Door zijn unieke holle comprimeerbare ontwerp
adapteert de Self Adjusting File (SAF) zichzelf
driedimensionaal aan de natuurlijke morfologie
van het wortelkanaal. De continue irrigatie
spoelt het gehele wortelkanaal, inclusief het
apicale derde deel, zonder het risico de
irrigatievloeistof voorbij de apex te persen.

Veluwezoom 16, 1327 AG Almere
Hoenderkamp 18, 7812 VZ Emmen
036 53 58 601, info@henryschein.nl
www.henryschein.nl

[3] => untitled

Oktober 2012

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

NZa werkt aan vervolg Menzis beloont gezonde levensstijl
marktscan 2012
ENSCHEDE – Zorgverzekeraar Men-

zis gaat mensen die gezond leven,
bijvoorbeeld door te sporten en te
stoppen met roken, met spaarpunten belonen. Verzekerden
kunnen hun punten inruilen voor
korting op onder andere wellnessarrangementen, een rollator, fysiobehandeling of sportkleding,
vertelde de bestuursvoorzitter
van Menzis, Roger van Boxtel,
aan het Algemeen Dagblad.
“Mensen die ﬁt en vitaal zijn
worden minder vaak ziek en zitten lekkerder in hun vel”, aldus
Van Boxtel. Hij redeneert dat gezonde mensen minder zorg nodig
hebben, waardoor zorgkosten bespaard worden. Menzis is de eerste zorgverzekeraar ter wereld die
gezond gedrag beloont en zich
daarmee actief inzet voor de pre-

NIEUWEGEIN – De Nederlandse

Zorgautoriteit (NZa) komt met
een vervolgscan over de mondzorg van de eerste acht maanden van 2012. Eerder voerde zij
een marktscan over het eerste
kwartaal van 2012 uit, die een
belangrijke rol speelde in het besluit van de minister om met het
experiment met vrije tarieven te
stoppen.
De NZa baseert zich voor de
vervolgscan op gegevens die zij
gaat opvragen bij factoringbedrijven. De zorgautoriteit zal ook
analyseren of er verschillen zijn
tussen de data van de factoringbedrijven en die van Vektis, informatiecentrum voor de zorg.
De Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (NMT) heeft op de vervolgscan aangedrongen, ondanks
dat de vrije tarieven per 1 januari
2012 verleden tijd zijn. De NMT
vindt het onzorgvuldig dat op basis van de conclusies van de eerste marktscan van de NZa, die
over de eerste drie maanden van
2012 ging, het experiment met de
vrije tarieven gestopt is. Mogelijk
zal een meting over acht maanden andere resultaten opleveren.

Die zullen het einde van de vrije
tarieven niet meer kunnen tegenhouden, maar kunnen wel van
waarde zijn als ooit een herinvoering ter sprake komt.
Minister Schippers van VWS
heeft de NZa opdracht gegeven
om gedurende de gehele looptijd
van het experiment de ontwikkelingen te monitoren. (bron: www.
nmt.nl) ■

“

Het is uniek dat een
zorgverzekeraar zich
inzet voor preventie

”

ventie van gezondheidsklachten.
In de tandheelkunde klinkt veelvuldig het verwijt dat verzekeraars geen oog hebben voor pre-

Foto: Kiankhoon/Dreamstime.

ventie, omdat de opbrengst ervan
onduidelijk is en wellicht ten goede komt van een concurrent als
de cliënt naderhand van verzekeraar wisselt.
Behalve door een gezonde levensstijl kunnen verzekerden
ook punten sparen door bloed te
doneren, zich op te geven voor
orgaandonatie of zich in te zetten als mantelzorger. In drie jaar
tijd kunnen maximaal 5000 punten gespaard worden. De waarde
hiervan kan oplopen tot maximaal 250 euro aan kortingen.

Verzekerden hoeven volgens
Van Boxtel niet bang te zijn dat
ze meer moeten betalen als ze
roken. Volgens hem werkt het
geven van korting voor goed gedrag beter dan het bestraffen van
slecht gedrag.
De zorgverzekeraar roept geen
‘zorgpolitie’ in het leven om te
controleren of verzekerden ook
echt zijn gaan sporten. “Wellicht dat we in de toekomst steekproefsgewijs wat controles gaan
doen, maar het uitgangspunt is
vertrouwen.” (bron: NRC/RTL) ■

Tarievenlijst 2013 zal lijken op lijst 2011
NIEUWEGEIN – De tarievenlijst

2013 zal qua structuur en opzet veel lijken op de tarievenlijst uit 2011. Dit blijkt uit recent

“

aanwijzing van de minister de tarievenlijst weer gaat vaststellen.
De lijst wordt wel uitgebreid met
een aantal preventieve verrichtin-

De lijst wordt uitgebreid met
preventieve verrichtingen

overleg tussen de Nederlandse
Maatschappij tot bevordering der
Tandheelkunde (NMT) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).
Onlangs is wettelijk bepaald dat
de NZa per 2013 op basis van de

”

gen die geïntroduceerd waren op
de lijst van 2012.
De NZa zal begin oktober een
conceptvoorstel bespreken in een
adviescommissie waarin de NMT
zitting heeft. Daarna zal de Raad

van Bestuur van de NZa een besluit nemen, dat eind oktober
wordt gepubliceerd. De NZa zal
voor de tariefhoogten van 2013
uitgaan van de tarieven in 2011,
trendmatig aangepast voor de jaren 2012 en 2013 (voorcalculatie).
In 2013 volgt een kostenonderzoek, vergelijkbaar met het kostenonderzoek dat vorig jaar onder
de huisartsen is uitgevoerd.
Om namens de branche te kunnen spreken heeft de NMT overleg
gehad met de wetenschappelijke
verenigingen, de mondzorgkoepels en de vier grootste verzekeraars. (bron: www.nmt.nl) ■

rdv Dental
Donatusstr. 157b
D-50259 Pulheim
(Keulen)
info@rdv-dental.de

+49(0)2234.40640

Er gebeuren nog altijd wonderen!

www.rdvdental.de
Gereviseerde tandheelkundige apparatuur! Van behandelingsunit tot
complete praktijkinrichting. Montage in heel Nederland! In onze showrooms vindt u doorlopend meer dan 250 gebruikte behandelingsunits! Inclusief
garantie! Advisering? Financiering? Leasing? Geen probleem! Wij staan met al
onze kennis en deskundigheid tot uw beschikking!
Passie voor perfectie

Colofon
Dental Tribune verschijnt tienmaal per
jaar en is een uitgave van Albion Press
BV, onder licentie van Dental Tribune
International
Hoofdredacteur/uitgever
drs. Ben Adriaanse
Redactie
drs. Laura van Dee
drs. Joann Hebben
Cartoons
drs. Emily van Someren
Redactieadres
Redactie Dental Tribune
Postbus 545, 3990 GH Houten
E-mail: redactie@dental-tribune.nl.
De Nederlandse editie van Dental
Tribune kent een onafhankelijke
redactie en richt zich op professionals
in de volle breedte van
het tandheelkundige
vakgebied.

Aanmelden
De doelgroep van Dental Tribune
(bestaande uit tandartsen-algemeenpractici, tandartsen-specialisten, mondhygiënisten, orthodontisten, kaakchirurgen, tandtechnici, tandprothetici
en diegenen die werkzaam zijn in de
dentale industrie) komt in aanmerking
voor een kosteloos abonnement.
Behoort u tot de doelgroep en ontvangt
u het maandblad nog niet? Meld u dan
aan via het inschrijfformulier op
www.albionpress.nl.
Advertentieverkoop
Harry Velthuis, accountmanager.
Postbus 545, 3990 GH Houten.
Telefoon: 06-531 55 262.
E-mail: velthuis@dental-tribune.nl.
Linda Schriekenberg, medewerker
mediaorder. Telefoon: 030-63 55 070.
Fax: 030-63 55 069.
E-mail: adverteren@dental-tribune.nl

© 2012 Albion Press BV. Redactioneel materiaal van Dental Tribune International, Duitsland,
dat is vertaald en in dit nummer is opgenomen, is auteursrechtelijk beschermd door Dental
Tribune International GmbH. Alle rechten voorbehouden. Gepubliceerd met toestemming
van Dental Tribune International GmbH, Holbeinstr 29, 04229 Leipzig, Duitsland. Reproductie op welke manier en in welke taal dan ook, gedeeltelijk of volledig, zonder de voorafgaande
schriftelijke toestemming van Dental Tribune International GmbH, is uitdrukkelijk verboden.
Dental Tribune is een handelsmerk van Dental Tribune International GmbH.

[4] => untitled

Binnenlands nieuws

dental tribune - netherlands edition

Oktober 2012

Nederlander geeft tandarts een 7,9
DEN HAAG – Nederlandse man-

nen en vrouwen geven hun tandarts gemiddeld een rapportcijfer
7,9. Dat blijkt uit de Gezondheidsenquête van Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ook
over andere zorgverleners waren
de participanten tevreden: fysiotherapeuten kregen gemiddeld
ook een 7,9, specialisten een 7,8
en huisartsen een 7,7.
In de enquête vroeg het CBS

deelnemers naar hun tevredenheid over de tandarts, huisarts,
specialist en fysiotherapeut. De
resultaten van de gezondheidsenquête zijn gepubliceerd in de
publicatie ´Gezondheid en Zorg
in Cijfers´ van het CBS.
De verschillen in tevredenheid naar achtergrondkenmerken
van patiënten zijn klein. Gezonde patiënten zijn positiever over
hun zorgverlener dan degenen

Briljant
$OV¶VZHUHOGVPHHVWYHUÀMQGHRSHUDWLHODPS
ELHGWGH$GHF/('ODPSGHJHZHQVWH
OLFKWKRHYHHOKHLGYRRUHONHEHKDQGHOLQJHHQKRJH
&5, NOHXUHFKWKHLG YRRUHHQDFFXUDWH ZHHIVHO
DQDO\VHHQHHQLQQRYDWLHYHXLWKDUGLQJVVWDQG
ZDDUELMXZZHUNYODNYRORSEHOLFKWEOLMIW]RQGHUGDW
HUYRRUWLMGLJHXLWKDUGLQJSODDWVYLQGW
$GHFVWHOWDDQXYRRU
de A-dec LED-operatielamp,
HHQVXSHULHXUHEURQYDQYHUOLFKWLQJ
Zou u de A-dec LED-White
Paper willen lezen, dan kunt
u deze downloaden via
a-dec.com/LED. Voor verdere
informatie kunt u contact
opnemen met Arseus Dental
Nederland, 0416-650010 of
info@arseus-dental.nl.

die hun gezondheidstoestand
als minder dan goed beoordelen.
Ook ouderen en mensen met een

“

Daarnaast valt in het rapport te
lezen dat 90% van de tandartsen
en huisartsen zelfstandige is, te-

Ouderen en mensen met lage opleiding
zijn het meest tevreden

lagere opleiding zijn tevredener
met hun zorgverlener dan jongeren en hoger opgeleiden.

”

gen 60% van de medisch specialisten. Tussen 2001 en 2009 was
de gemiddelde winst van zelf-

standige tandartsen 119.000 euro,
van huisartsen was dit 125.000
euro en van medisch specialisten 259.000 euro. Deze bedragen
zijn niet gecorrigeerd voor inﬂatie: tussen 2001 en 2009 was de
gemiddelde inﬂatie 2,1% per jaar.
Het aantal zelfstandig werkende vrouwelijke tandartsen is in
de betreffende periode toegenomen van 21% naar 29%. Ook bij
medisch specialisten en huisartsen deed zich een stijging voor.
Die valt te verklaren doordat het
aantal vrouwelijke geregistreerde
artsen gestaag groeit.
Slechts 13% van de vrouwelijke en 7% van de mannelijke
tandartsen werkt in loondienst.
Mannen verdienen 45% tot 50%
meer dan vrouwen. Als huisarts
en medisch specialist verdienen
mannen respectievelijk 60% en
35% tot 40% meer. Het verschil
in inkomen tussen mannen en
vrouwen valt grotendeels te verklaren door het verschil in leeftijdsdeling, gemiddelde deeltijdfactor en specialismeverdeling.
(bron: CBS) ■

Nederland
in wereldtop
zorguitgaven
Nederland geeft na de Verenigde
Staten het meeste geld uit aan
zorgkosten. Dit blijkt uit cijfers
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
De zorgkosten zijn in Nederland in tien jaar tijd met 71,4%
gestegen. In 2009 ging 11,9% van
het bruto binnenlands product
(bbp) op aan de gezondheidszorg en 14,9% aan de totale zorg.
Dat is 2,3% meer dan het gemiddelde van de 34 Westerse landen
die aangesloten zijn bij de OESO.
Alleen de Verenigde Staten geven
een hoger percentage van het bbp

“

5,1% van de
zorgkosten ging
naar tandartsen
en paramedici

”

uit aan gezondheidszorg, namelijk 17,4%.
In 2001 gaf Nederland 52,5 miljard euro uit aan de totale zorg.
5,1% hiervan werd uitgegeven
aan tandartsen en paramedici.
In 2005 bedroegen de zorgkosten al 67,6 miljard euro en in 2011
90 miljard euro. De uitgaven per
hoofd van de bevolking stegen
van 3273 euro in 2001 naar 5392
euro in 2011.
Het overgrote deel van de totale zorgkosten is afkomstig van
de gezondheidszorg, de rest van
welzijnszorg zoals thuiszorg en
bijvoorbeeld niet-medische ouderenzorg in tehuizen.
In Turkije (6,1%), Mexico
(6,4%), Zuid-Korea (6,9%) en Estland (7%) wordt het laagste percentage van het bbp uitgegeven
aan zorg. (bron: de Volkskrant) ■

[5] => untitled

HOFMEESTER DENTAL: UW ENDO-SPECIALIST

Anthonetta Kuijlstraat 111 - 115 | 3066 GS Rotterdam | T. 010 - 286 3000 | F. 010 - 286 3009 | E. info@hofmeester.nl

Hofmeester heeft 't!

In ons uitgebreide assortiment
vindt u alles wat u nodig heeft
voor uw endo behandelingen. Niet
alleen kijken we naar de gangbare
artikelen, ook kleine innovaties
krijgen bij ons een podium.
Denk hierbij aan de afzuiger
van Transcodent en de handige
Toothslooth 2.
Schroom niet contact met ons op
te nemen om de speciale Endofolder aan te vragen of bezoek onze
website voor meer informatie.

METALIFT

SPECTRUM

TRANSCODENT AFZUIGER

ID TOOTHSLOOTH 2

FastDam (4st)
Vloeibare cofferdam

Handstuk RVS Steriliseerbaar
voor Aspiratortips Luer Lock

Voor het diagnostiseren
van
an gefractureerde
e
elementen.

ANGELUS MTA

EZ-Fill (intro kit)

Wit/Grijs (1gr)
Grijs (2gr)

Crown and bridge removal system.

THOMAS
Universal Post Remover

Is een precisie systeem voor het
intact verwijderen van inlays, onlays,
kronen, protheses en
bruggen.

Roestvrijstalen
kit voor het
verwijderen
van stiften.

Bi-Directional Spiral en Epoxy wortelkanaal cement
Bi-Directional Spiral voorkomt dat het cement
doorperst in het peri-apicale gebied, omdat
de windingen aan het uiteinde omgedraaid zijn.
De epoxyhars in combinatie met een single-cone
techniek met een tapered GP point zorgt voor
een afsluiting die gelijk is aan laterale of
verticale condensatie.

HARTZELL LEE

VULSYSTEEM OP NON GUTTAPERCHA / NON LATEX BASIS

MTA
TA Block

SmartPaste Bio sealer

Een MTA-variant dus uiterst lichaams-vriendelijk en verandert niet
van samenstelling in de loop der tijd.
SmartPaste Bio (pasta op MTA-basis)
s¬¬¬¬SPUIT¬VAN¬¬GRAM
s¬¬¬¬TIPS

www.hofmeester.nl

[6] => untitled

2YHUWXLJMH]HOIă
ZLWWHUHWDQGHQ
LQVOHFKWV
PLQXXW
/DDWHHQEHHWMHWDQGSDVWDPLQXXWRSGH
WDQGHQ]LWWHQYRRUGDWMHPHWSRHWVHQEHJLQW

Wij zijn ervan overtuigd dat
de tandpasta van Beverly Hills Formula
u goed zal bevallen. Bent u niet tevreden,
dan krijgt u uw geld terug.
Op de verpakking vindt u informatie over de geldteruggarantie.

Beverly Hills Formula is trots op het feit dat haar Total Protection Whitening tandpasta een minder
schurende werking heeft dan sommige whitening- en gewone tandpasta's van bekende merken.

Ga voor meer informatie naar
www.beverlyhillsformula.com

[7] => untitled

Oktober 2012

Interview

dental tribune - netherlands edition

“Ik ben een voorstander
van meerdere zittingen”
Interview met Marga Ree, endodontoloog
TEKST: LAURA VAN DEE

“Hoe zou je zelf behandeld willen worden?” Die vraag zouden
tandartsen centraal moeten stellen, zegt Marga Ree. Het antwoord erop zou volgens deze
prominente endodontoloog leiden tot meer verwijzingen naar
de tandarts-endodontoloog. Ree
heeft een verwijspraktijk voor endodontologie in Purmerend, geeft
regelmatig postacademische cursussen en lezingen in binnen- en
buitenland en zat in het bestuur
van de Nederlandse Vereniging
voor Endodontologie. Recent
schreef ze de e-learning Restaureren na endodontische behandeling
voor nascholingsinstituut Accredidact. Dental Tribune sprak met
Ree over haar visie op restaureren na de endodontische behandeling en de endodontische herbehandeling.
Hoe is de positie van de
Nederlandse endontologie
internationaal gezien?
In Nederland is endodontologie
een relatief jonge specialisatie:
sinds 1990 bestaat er een driejarige postinitiële deeltijdopleiding
voor. In de VS bestaat de specialisatie al sinds 1963 en het aantal Amerikaanse endodontologen
wordt momenteel geschat op 4100.
Een deel van de Amerikaanse
endodontologen werkt ook anders
dan hier. Het is daar gebruikelijk
dat een endodontoloog patiënten
in meerdere kamers behandelt.

De assistenten doen het voorbereidende werk en als de patiënt
onder rubberdam ligt, voert de
endodontoloog een (deel van de)
behandeling uit, waarna de assistente de behandeling afrondt. Op
dat moment zit er een patiënt in
een andere behandelkamer klaar
om op dezelfde manier behandeld
te worden. Heel efficiënt, maar
toch is deze manier van werken
niets voor mij: ik wil van begin tot
eind controle houden over de behandeling. In sommige praktijken
laten tandartsen hun assistenten
röntgenfoto’s maken, maar zelfs
dat doe ik niet. Ik wil dat de röntgenfoto precies zo wordt als ik
hem voor ogen had.
Er zijn in Nederland nu zo’n zeventig tandarts-endodontologen.
Dat is niet genoeg. Ik heb dan ook
patiënten uit het hele land, soms
zelfs daarbuiten. Het zou wenselijk zijn als meer tandartsen zich
specialiseren in de endodontologie, maar dan moeten er eerst
meer opleidingsplaatsen komen.
Tegenwoordig is de foutmarge bij de endodontische
behandeling veel kleiner door
standaardisering en verbetering van apparatuur en
materialen. Wat is er de
voornaamste oorzaak van dat
een endodontisch behandeld
element naderhand verloren
gaat?
Vaak is het een samenspel van
factoren, waarvan de belangrijkste zijn dat een infectie niet ge-

neest en dat het element geen
goede restauratieve prognose had. Vaak merken patiënten
niets van een infectie en wordt
deze pas op röntgenfoto’s gezien. Soms is er nog zo weinig gezond tandweefsel aanwezig dat
er een wortelfractuur optreedt.
Dat gebeurt meer en meer, omdat steeds vaker endodontische
herbehandelingen worden uitgevoerd. Doordat er geavanceerde
technieken en apparatuur, zoals
een microscoop, voorhanden zijn,
wordt soms uit het oog verloren
dat een element na het afronden
van de kanaalbehandeling ook
nog gerestaureerd moet worden.
Soms gaat een element verloren omdat het vanaf het begin
ongeschikt was voor een wortelkanaalbehandeling. Als bij een
element met te weinig gezond
tandweefsel een wortelkanaalbehandeling wordt uitgevoerd
en daarna een kroon wordt geplaatst, heeft die te weinig houvast. De kroon zal er steeds
afvallen, er kan tandbederf ontstaan en uiteindelijk zal het element verloren gaan.
Is de overlevingskans van
elementen bij behandeling
door een endodontisch
‘expert’ groter?
Daar is niet veel over bekend. Wel
is uit onderzoek gebleken dat patiënten tevredener zijn over behandelingen door tandarts-endodontologen dan door algemeen
practici. De succespercentages

zijn moeilijk te vergelijken, omdat
endodontologen vaak patiënten
verwezen krijgen met elementen
die al eerder endodontisch behandeld zijn en waarbij complicaties zijn opgetreden.
Grosso modo ligt het succespercentage bij een herbehandeling 10% lager dan bij een initiële wortelkanaalbehandeling.
Het succespercentage is dus het
hoogst wanneer de wortelkanaalbehandeling voor het eerst wordt
gedaan in een element waar nog
geen infectie is opgetreden. Patienten moeten uiteraard van tevoren op de hoogte gesteld worden
van de kans van slagen van een

Endodontic sonic
irrigation & activation system

Nu 2 weken

GRATIS
op proef!
www.vibringe.com

wortelkanaalbehandeling en een
restauratieve follow-up. Alleen
een patiënt die hierover goed is
geïnformeerd, kan een weloverwogen beslissing nemen de behandeling wel of niet te laten uitvoeren.
Onderschatten algemeen
practici de wortelkanaalbehandeling?
Tandartsen kijken soms te veel
naar de korte termijn. Beter is om
bij de behandeling verder vooruit te kijken, het liefst vijftien tot
twintig jaar, en een inschatting
te maken hoe een element er dan
bij zal staan. Een levensduur van
twee of drie jaar is niet genoeg.
Soms beseffen algemeen practici niet hoe lastig wortelkanaalbehandelingen kunnen zijn. Ze
zouden zich van tevoren moeten
afvragen: ben ik ervaren genoeg
voor deze behandeling? Heb ik er
de juiste apparatuur voor? Is het
element van voldoende kwaliteit?
Wil de patiënt behandeld worden door een algemeen tandarts
of door een specialist? Ik zie regelmatig patiënten in de praktijk
met elementen waarin meerdere
malen een wortelkanaalbehandeling is uitgevoerd, terwijl ze eigenlijk beter geëxtraheerd hadden kunnen worden en vervangen
door een implantaat.
In 2003 zijn twee scoreformulieren, de Dutch Endodontic Treatment Index (DETI) score en de
Classiﬁcatie Endodontische Behandeling (CEB), ontwikkeld aan
de hand waarvan de algemeen
practicus door klinisch onderzoek en foto's de moeilijkheidsgraad en het behandelrisico van
de wortelkanaalbehandeling kan
inschatten. Als een behandeling
in categorieën II en III valt, kan
de tandarts, afhankelijk van zijn
kennis en ervaring, verwijzen
naar een specialist. Als tandartsendodontologen hopen we dat algemeen practici door het invullen van deze risico-inventarisatie
anders gaan kijken naar de wor-

Wilt u de Vibringe 2 weken geheel vrijblijvend op proef, stuurt u dan een email naar s.has@cavex.nl o.v.v. vibringe en uw telefoonnummer.

> lees verder op pagina 8

[8] => untitled

Interview

> vervolg van pagina 7

telkanaalbehandeling. Het belang van de patiënt moet voorop
staan. Voordat ik endodontoloog
was, heb ik als algemeen practicus ook behandelingen gedaan
die ik achteraf beter meteen had
kunnen verwijzen. Het zoeken
naar gecalciﬁceerde kanalen zonder een microscoop is daar een
voorbeeld van. Als je niet weet
in welke richting je moet zoeken,
wordt onnodig gezond tandmateriaal opgeofferd.

dental tribune - netherlands edition

Binnen de endodontologie is
discussie over het aantal
zittingen waarin de
wortelkanaalbehandeling het
best kan plaatsvinden. Waar
geeft u de voorkeur aan?
Hoewel niet uit onderzoek is gebleken dat het succes groter is
bij behandeling in meerdere zittingen, ben ik er toch een voorstander van. Je krijgt dan feedback over de behandeling die je
de eerste zitting hebt uitgevoerd
en kunt dus meer voorspelbaar
werken. Ik wil zeker weten dat
een behandeling goed is verlopen

voordat ik de patiënt terugverwijs
naar de tandarts en er een dure
kroon op het element wordt gezet. Ook mijn verwijzers vinden
dat prettig. Niemand is erbij ge-

“ ”
De microscoop is
onmisbaar bij het
zoeken naar kanalen

baat als een patiënt, nadat er een
wortelkanaalbehandeling is uitgevoerd en een kroon is geplaatst,
toch klachten blijft houden.
Meestal doe ik een behande-

Introductieaanbod

ling in twee zittingen. Soms, als
het nodig is, in drie of zelfs vier.
De zittingen vinden plaats met
een interval van een paar weken.
Ik kan me door het resultaat van
een zitting laten leiden bij het bepalen van de vervolgstap. In de
eerste zitting reinig ik de kanalen
en zorg voor een goed afsluitende opbouw, in de tweede zitting
breng ik de kanaalvulling aan.
Pas als blijkt dat de patiënt geen
klachten meer heeft, sluit ik een
element deﬁnitief af.
Bij ACTA ben ik opgeleid om de
wortelkanaalbehandeling in één

met 30 vijlen

Reciprocating
®

Alternerende wave one ® beweging die het mogelijk maakt slechts
één vijl te gebruiken voor de vormgev
vormgeving van het wortelkanaal.

U Alternerende beweging en continue
ntinue rotatie
ro
U Vijlenbibliotheek met vooraf geprogrammeerde instellingen voor
wave one® PROTAPER ® UNIVERSAL , PATHFILE™ , GATES, RECIPROC™
en 8 vrije programma’s voor individuele instellingen
U Geen voetpedaal: aan/uit knop op het motorhandstuk
U Uitstekende toegang en zichtbaarheid dankzij
het miniatuur hoekstukkopje

wave one kit
®

Kit met complete motor, wave one ®
en PATHFILE TM vijlen
REF A 1035-1
x smartTM plus endo motor
5 blisters wave one ® primary
alternerende vijl 25 mm (15 vijlen)
5 blisters wave one ® assortiment
alternerende vijl 25 mm (15 vijlen)
1 verpakking PATHFILE TM
assortiment 25 mm (6 vijlen)
wave one ® DVD en klinische procedure kaart

NORMALE PRIJS

€ 1.740,30

SPECIALE PRIJS

€ 1.395,00
Geldig tot 31.12.2012

www.dentsplymaillefer.com

excl. BTW

Oktober 2012

zitting uit te voeren en in het begin werkte ik ook zo. Ik merkte
echter dat ik dan tijd tekort kwam
en op het eind geen frisse blik
meer had. Een wortelkanaalbehandeling is een ingreep waarbij
zeer gedetailleerd gewerkt moet
worden. Patiënten worden ook
moe na anderhalf uur met hun
mond open gezeten te hebben.
Toen ik eenmaal begonnen was
met het behandelen in meerdere
zittingen, gaf dat rust. Soms lukt
het in de eerste zitting niet om
alle kanalen te vinden. Als een
patiënt een paar weken later terugkomt heb je hernieuwde energie en ontdek je vaak direct het
gemiste kanaal. Mijn voorkeur
voor meer dan één zitting wordt
mede bepaald doordat ik voornamelijk herbehandelingen doe,
die meestal meer tijd vergen. Elementen die in categorie I van de
risico-inventarisatie vallen kunnen vaak wel in één zitting worden behandeld.
In uw programma voor
AccreDidact lezen we dat de
restauratie de achilleshiel van
het endodontisch behandelde
element is. Wordt over de
laatste stap van de
behandeling, ‘nog eventjes
restaureren’, soms te licht
gedacht?
Jazeker. Ik vind dat zowel de wortelkanaalbehandeling als het bevestigen van de stift en de opbouw – in het geval van adhesieve
tandheelkunde – in een droog
werkterrein, dus onder een rubberdam, moeten plaatsvinden.
Het ligt daarom voor de hand
meteen na het afronden van de
wortelkanaalbehandeling te restaureren. Dit doen echter nog niet
alle tandartsen. Wachtperiodes
waarin noodvullingen geplaatst
worden zijn wat mij betreft geen
goed idee. Noodvullingen kunnen lekken en daardoor kan de
pas aangebrachte kanaalvulling
weer geïnfecteerd raken.
In het programma wordt
gesproken van een nieuwe
behandelaanpak bij de
restauratie van endodontisch
behandelde gebitselementen.
Wat houdt deze nieuwe
aanpak in?
De nieuwe aanpak bestaat uit het
toepassen van adhesieve technieken en gaat uit van zuiniger omgaan met tandweefsel. Er worden
tegenwoordig biomimetische opbouwmaterialen gebruikt met
op tandweefsel gelijkende eigenschappen, vaak in combinatie met glasvezelstiften. Vroeger boorden tandartsen voor het
plaatsen van volledige kronen en
wortelkanaalstiften na wortelkanaalbehandelingen veel tandweefsel weg. Er werd een hoge
biologische prijs betaald. Een element ontleent zijn sterkte aan de
hoeveelheid tandweefsel die er
nog is, dus hoe minder invasief
wordt ingegrepen, des te sterker
het element blijft.
Een glasvezelstift heeft daarnaast als voordeel dat de elasticiteitsmodulus overeenkomt met
die van dentine. Hierdoor buigt de
stift een beetje mee als er krachten op worden uitgeoefend en is er
een laag breukrisico van de wortel. Als een metalen wortelkanaalstift blootgesteld wordt aan
kauwbewegingen, geeft deze niet

[9] => untitled

Oktober 2012

Interview

dental tribune - netherlands edition

Marga Ree in actie.

mee en is de kans groter dat er
barstjes in de dentine ontstaan
die uiteindelijk tot een wortelfractuur kunnen leiden. Bovendien is
een glasvezelstift ook esthetisch
fraaier: een metalen stift kan
doorschemeren en een grijze verkleuring van de tandhals geven.
Is er een verschil in
overlevingskans tussen
endodontisch behandelde
gebitselementen met en
zonder kroon?
Door knobbels van premolaren
en molaren te overkappen met
een hele of gedeeltelijke kroon is
de overlevingskans van het element veel groter. Als in een element veel tandmateriaal verloren
is gegaan, zorgt een kroon ervoor
dat de breukweerstand hoger
wordt. Alleen bij een element met
veel intact tandweefsel is geen
kroon nodig.
Soms wordt voor een composietkroon gekozen om economische redenen of als tijdelijke overbrugging. Een composietkroon
heeft een kortere levensduur dan
een conventionele kroon. Bovendien stelt een composietkroon
hoge eisen aan de vormgevingsprestaties van de behandelaar.
Denkt u dat als meer
tandartsen met een
behandelmicroscoop zouden
werken, wortelkanaalbehandelingen een hoger
succespercentage zouden
hebben?
Alle Nederlandse endodontologen hebben inmiddels een microscoop, maar inderdaad nog
niet alle tandartsen. Werken met
een microscoop is een wereld van
verschil met werken met het blote oog of met een loep. Je moet
wel leren werken met een microscoop, en ook je assistente moet
erin getraind worden. Maar als je
er eenmaal aan gewend bent, wil
je nooit meer zonder. Een microscoop laat een wortelkanaalbehandeling niet sneller, maar wel
veel doelgerichter verlopen. Ik ben
ervan overtuigd dat je met een microscoop accurater diagnostiek
kunt bedrijven, zuiniger kunt prepareren, meer details waarneemt
en voorspelbaarder werkt.
Wat zijn de alternatieven voor
de endodontische
herbehandeling?
In plaats van voor een herbehandeling kan ook voor een apexresectie worden gekozen. Natuurlijk is het ook een optie het
element te verwijderen en te vervangen door een implantaat, een
brug of een plaatje, of het diasteem te laten bestaan. Tot slot
kan de patiënt er ook voor kiezen,

mits hij of zij geen klachten heeft
en het element goed functioneert,
om geen behandeling uit te laten
voeren, en het element regelmatig te laten controleren.
Wanneer kan het
gebitselement beter
vervangen worden door een
implantaat dan het
endodontisch te behandelen?
Het is belangrijk dat de endodontische en restauratieve prognose
van het element goed worden ingeschat. Als uit klinisch en röntgenologisch onderzoek blijkt dat
er te weinig houvast is voor een
vulling of kroon, dan is het beter
het element te verwijderen en bijvoorbeeld een implantaat te plaatsen. De restauratieve prognose is
eigenlijk nog bepalender voor de
levensduur van een element dan
de endodontische prognose.
Soms is een element al zo vaak
endodontisch behandeld en is
daarbij zo veel dentine verwijderd
dat de wortelwanden erg dun zijn
geworden. De kans op een breuk
wordt dan steeds groter. Waar
een behandelaar de grens trekt
bij behandelen, hangt af van zijn
expertise en van de wensen van
de patiënt.
Is het aantal wortelkanaalbehandelingen afgenomen nu
het gebruik van orale
implantaten het laatste
decennium enorm is
toegenomen?
Nee, want implantaten en wortelkanaalbehandelingen bedienen
een andere markt. Het is ﬁjn dat
er implantaten zijn voor situaties
waar vroeger een brug geplaatst
zou worden of een uitneembare
voorziening nodig zou zijn. Ik zie
implantologen absoluut niet als
concurrenten; één van mijn beste
verwijzers is een heel goede implantoloog. Zowel de implantologie als de endodontologie zijn
de afgelopen tijd enorm geëvolueerd. De keuze is onder andere
afhankelijk van de conditie van
het betreffende element, het totale behandelplan en de wensen en
het budget van de patiënt.
Bij kinderen kunnen pas implantaten geplaatst worden als
ze uitgegroeid zijn. Bij hen is het
dus beter een element zo lang
mogelijk te behouden, om zo veel
mogelijk bot en omgevende zachte weefsels voor een toekomstig
implantaat te behouden. Een element trekken en vervangen door
een plaatje of een etsbrug is dan
ook verre van ideaal als je jong
bent.
Zowel MTA als biokeramische
materialen kunnen gebruikt
worden bij het sluiten van een

perforatie. Waar geeft u de
voorkeur aan?
MTA bestaat al sinds de jaren negentig. Het is biocompatibel en
geschikt voor retrograde vullingen na een apexresectie, het sluiten van perforaties en het vullen
van een wijd open apex in een
onvolgroeid element. Er is heel
veel onderzoek naar gedaan – bij
mensen, dieren en in vitro – en
de overgrote meerderheid daarvan heeft aangetoond dat MTA
een materiaal is met veel goede
eigenschappen, die ook op lange
termijn stand houden.
Sinds kort zijn er nieuwe, synthetische, biokeramische producten op de markt met hetzelfde indicatiegebied als MTA.
Volgens de fabrikanten hebben
deze materialen als voordelen dat
ze makkelijker te verwerken zijn
dan MTA, sneller hard worden en
goedkoper zijn. Deze biokeramische materialen hebben zich echter nog niet bewezen en het zal
lang duren voordat ze dezelfde
status als MTA hebben verworven. Ik gebruik in mijn praktijk
nog voornamelijk MTA en vooralsnog alleen bij bepaalde indicaties biokeramische materialen.
In uw lezing gaat u in op
verborgen kanalen. Wat is
essentieel bij het vinden van
kanalen die niet direct in het
oog springen?
Allereerst is het van belang de
röntgenfoto’s goed te bestuderen.
Verder vind ik de microscoop onmisbaar bij het zoeken naar kanalen. Ook speciﬁeke ultrasone
apparatuur en speciaal ontworpen boren kunnen behulpzaam
zijn. Neem voldoende tijd en
wees zuinig met het verwijderen
van dentine. Tevens moet de behandelaar kennis hebben van de
verschillende kleuren die dentine kan hebben, omdat de kanaalingangen meestal liggen op
de overgang van twee verschillende soorten dentine. Natuurlijk
blijft kennis en ervaring het belangrijkste bij het uitvoeren van
een wortelkanaalbehandeling: je
kunt alle apparatuur van de wereld hebben en toch dat verborgen kanaal niet vinden.
Wat is de belangrijkste
boodschap in uw lezing over
verborgen kanalen?
Endodontologie draait om drie
p’s: Passion, Persistence en Patience. Je moet een endodontische behandeling leuk vinden en
proberen het als een uitdaging te
zien, niet als iets frustrerends.
Het is belangrijk dat je investeert
in nascholing en apparatuur en
ervaring opdoet. Dat geldt zowel voor tandarts-endodontologen als voor algemeen practici. Ik
heb alle respect voor tandartsen
die tegen een patiënt zeggen dat
ze een gecompliceerde wortelkanaalbehandeling niet aandurven
en de patiënt eerlijk voorlichten
over alternatieve opties.
Het zoeken naar verborgen kanalen vereist dat je dentine verwijdert. Het is dus een voortdurende afweging hoe ver je daarin
gaat, want de levensduur van een
element is direct gerelateerd aan
de hoeveelheid gezond restdentine. Elk element is anders: zelfs
na veertien jaar uitsluitend wortelkanaalbehandelingen is het
voor mij geen routineklus. ■

Als we verder
kijken…

Soredex Cranex
Novus

Ontdek de
mogelijkheden
van digitale röntgen
Het Finse Soredex is al bijna 35 jaar
gespecialiseerd in het ontwikkelen, produceren en
leveren van innovatieve dentale röntgen systemen.
Soredex heeft de beste kwaliteits-imaging oplossingen voor elke dentale praktijk, ongeacht uw
imaging behoeften. Van intra-oraal tot een brede
range aan cone beam 3D systemen. Soredex heeft
een systeem dat past bij uw situatie. De Soredex
naam staat voor betrouwbaarheid, eenvoud in
gebruik en de beste klinisch juiste beelden.

Arseus Dental
Tel. 0416 - 650010
www.arseus-dental.nl
info@arseus-dental.nl

advies | praktijkinrichting | equipment
consumables | financiering | service

[10] => untitled

ORIGINEEL-OP-ORIGINEEL
INITIATIEF
VOOR BETROUWBAARHEID EN KWALITEIT

Neem contact op met Straumann (030) 600 89 00 s verkoop@straumann.com s¬www.straumann.nl

[11] => untitled

Oktober 2012

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

Restaureren na endodontische behandeling
Dit is een fragment uit het
cahier behorende bij de
eLearning Restaureren na
endodontische behandeling
(AccreDidact, 2012; ISBN 978
90 8976 083 8), geschreven
door J.V. Laverman en M.H. Ree.
6.4 COMPOSIETOPBOUW MET
WORTELSTIFT

Voor plastische opbouwen is er
keuze uit een groot assortiment
vezelversterkte
composietstiften (tabel 2). Grote bekendheid
genieten de stiften van RTD en
Coltène-Whaledent. Ze bestaan
in verschillende vormen, samenstellingen en uitvoeringen. Daarnaast zijn ze in diverse diktes te
koop, elk met een bijpassende
post drill. Voor de lengte en diameter van de stift gelden dezelfde
richtlijnen als voor metalen stiften. De diameter van de stift die
men wil plaatsen, moet overeenkomen met de boor die het laatst
gebruikt is. Sommige fabrikanten
leveren naast hun stiftsysteem
een (spuitbaar) composiet en een
bijbehorende bonding om de stift
vast te zetten en/of het element
op te bouwen. Maar men kan vezelversterkte stiften ook met een
ander merk composiet(cement)
vastzetten of voor de opbouw
een ‘gewoon’ posterior composiet
gebruiken. Dit laatste is soms
mooier als de composiet wordt

bruik hiervoor een scherpe diamantboor met waterkoeling. Indien het element meteen van een
indirecte kroon wordt voorzien,
kan de opbouw in de daartoe vereiste vorm worden geslepen. Na
het omslijpen maken we een af
druk van het element en een tijdelijke restauratie.

gebruikt voor een directe composietkroon.
In ons land is de opbouwcomposiet van Kuraray populair:
Clearﬁl Photo Core is een lichthardend composiet dat vooral
wordt toegepast voor opbouwen
zónder wortelstift. Als bonding
kan het lichthardende Clearﬁl SE Bond worden gebruikt
(tweestapsadhesief ). Maar om
een goede hechting van de composiet in het wortelkanaal en de
pulpakamer te verkrijgen, is het
veiliger om de total etch procedure te volgen en van een driestaps dual-cure bondingsysteem
gebruik te maken, zoals Clearﬁl SA Primer in combinatie met
Clearﬁl Photo Bond. Het dentine
wordt dan eerst geëtst, gespoeld,
vervolgens geprimed en van een
dun laagje bonding voorzien (tabel 3). Ditzelfde bondingsysteem
kan ook bij Clearﬁl DC Core Automix worden toegepast. DC Core
is een dual-cure composiet. Het
is spuitbaar waardoor men voor
het cementeren van de stift en
het opbouwen van het element
maar één materiaal hoeft te gebruiken. Om de krimpspanningen ten gevolge van het polymerisatieproces te beteugelen, is het
raadzaam de composiet laagsgewijs aan te brengen en uit te harden (40 seconden). Een te lange
stift moet worden ingekort zodat
hij van top tot teen omgeven kan
worden door de composiet. Ge-

6.6 CASUS II, DE PREENDODONTISCHE OPBOUW

Het heeft voordelen om een restauratie volledig te verwijderen
voordat de kanaalbehandeling
wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld
om cracks of fracturen op te sporen en de restauratieve prognose te beoordelen. Als de kanaalbehandeling in meerdere
zittingen zal worden uitgevoerd,
is er meestal niet genoeg retentie om een goede tijdelijke restauratie aan te brengen. In zo’n
geval kan een pre-endodontische
opbouw uitkomst bieden. Uiteraard moeten de kanaalingangen
in een volgende zitting weer snel
en gemakkelijk toegankelijk zijn.
Daarom wordt de pre-endodontische opbouw van een opening
voorzien, die met een tijdelijk
vulmateriaal wordt afgesloten.
In deze bovenpremolaar (zie
afbeelding 66) is een wortelkanaalbehandeling gestart nadat
de buccale knobbel was afgebroken. Doordat er weinig tandma-

teriaal resteerde, werd besloten
een pre-endodontische opbouw
te maken. Na het verkrijgen van
een droog werkterrein met behulp van Expasyl (Acteon) wordt
het element onder rubberdam
gebracht en wordt een plastic
matrijs aangebracht die is vervaardigd uit een Core Form van
Kuraray. Door deze mal aan de
bovenzijde af te snijden en om te
keren, ontstaat een naar cervicaal
taps toelopende matrijs, die met
wat passen en meten in de sulcus geschoven kan worden. Vervolgens worden de kanaalingangen afgesloten met Root Canal
Projectors (www.cjmengineering.
com). Dit zijn space maintainers
die voorkomen dat de composiet de kanaalingangen inloopt.

Als de composiet is verhard, is
de Canal Projector met een Hedström-vijl eenvoudig te verwijderen. De composiet hecht niet aan
het gladde oppervlak van de projector. De endodontische opening
wordt aangepast en het element
wordt in model geslepen. Na het
instrumenteren wordt de endodontische opening in de opbouw
afgesloten met Cavit.
Tijdens de tweede zitting
wordt de kanaalbehandeling afgemaakt. Door de composiet van
de opbouw te zandstralen en een
dun laagje silaan aan te brengen
hecht de nieuwe composiet beter.
De controlefoto na zes maanden
laat een normale periradiculaire ruimte zien en een kroon die
goed aansluit.

Tabel 2 Vezelversterkte confectiestiften (P=parallel, T=taps, PT=parallel-taps, R=retentiegroeven, G=glad)
Fabrikant

Koolstofvezels

Glasvezels

P/T/PT/R/G

Coltène-Whaledent

ParaPost Fiber Lux
ParaPost Taper Lux
Tenax Fiber White

P/R
PT/R
PT/R

Recherches Techniques Dentaires (R.T.D)

D.T. Light-Post (illusion X-RO)
Fibercone (auxiliary post)

PT/G
T/R

Snowpost
Snowlight

PT/G
PT/G
PT/G

Abrasive Technology

Carbopost

Ivoclar-Vivadent

FRC Postec Plus

T/G

3M ESPE

Rely X Fiber Post

T/G

Dentsply Maillefer

Radix Fiber Post

PT/G

Pentron Clinical

FibreKleer Serrated Post

P/R

Dentatus

Twin Luscent Anchors

PT/G

Afbeelding 63. Vervaardiging van een opbouw met behulp van een glasvezelstift (Tenax
Fiber White) en een dual-cure, spuitbaar opbouwcomposiet (DC Core Automix). Het
dentine wordt voorbehandeld met de total etch technique (K-etchant, SA Primer en
Photo Bond). Porcelain Bond Activator wordt gebruikt om de wortelstift te silaniseren.
De needle tube past op de spuit en is erg handig om de composiet in het wortelkanaal
aan te brengen (foto’s: Kuraray Dental).

Tabel 3 Voorbehandelen dentine en glasvezelstift

Voorbehandelen van het dentine
• Zandstraal de pulpakamer en de kanaalingang(en).
• Ets het dentine gedurende 15 seconden met fosforzure etsgel. Gebruik
een Microbrush om de gel in het wortelkanaal te appliceren. Spoel de
etsgel weg met water en blaas het dentine daarna zachtjes droog.

stiftruimte prepareren

• Herbevochtig het dentine met 2% chloorhexidine.
• Droog het dentine met de luchtblazer en een papierstift.
directe composietkroon

stift passen

• Breng met een wegwerpkwastje een dun laagje Clearﬁl SA Primer aan
op het geëtste dentine. Blaas even droog.
• Meng 1 druppel Clearﬁl Photo Bond Catalyst met 1 druppel Clearﬁl
Photo Bond Universal.

stift cementeren

element opbouwen

omslijpen voor indirecte kroon

• Breng de bonding aan op het dentine. Verdeel de bonding met enkele
korte luchtstootjes.
• Zuig de overmaat bonding in het kanaal op met een papierstift.
• Belicht de bonding 10 seconden met de composietlamp.

afdrukken

Afbeelding 64. De stappen bij het opbouwen van een endodontisch
behandeld gebitselement met een wortelstift en composiet.

tijdelijke restauratie

Voorbehandelen van de glasvezelstift
• Ets de stift gedurende 1 minuut in 24% H2O2.
• Silaniseer de stift. Meng hiervoor 1 druppel Porcelain Bond Activator
met 1 druppel Clearﬁl Photo Bond Catalyst en 1 druppel Clearﬁl Photo
Bond Universal. Breng de coupling agent meteen op de stift aan. Voorkom dat de stift in aanraking komt met vocht(ige lucht).

[12] => untitled

12 Excerpt

dental tribune - netherlands edition

Oktober 2012

D
A

Afbeelding 66 a t/m l. Vervaardiging van een preendodontische opbouw met behulp van
Core Forms en Root Canal Projectors. De opbouw werd vervaardigd van LuxaCore
(foto’s: M.H. Ree).

6.7 CASUS III, PLASTISCHE
OPBOUW ONDER EEN
BESTAANDE KROON

kroon in zijn geheel te verwijderen is de Metalift. Door wat Glyde (Dentsply Maillefer) te gebruiken, wordt het aanbrengen van de
schroefdraad in het voorgeboorde
gat vergemakkelijkt.
De kanaalbehandeling in 16
(zie afbeelding 67) is 29 jaar geleden uitgevoerd. De patiënt heeft
sinds enige weken pijn met bijten
en bij druk in de omslagplooi. Er
is een radiolucentie zichtbaar aan
de mesiale radix. Het element
werd na de kanaalbehandeling
gerestaureerd met een metalen
wortelstift, een amalgaamopbouw en een kroon. Na het verwijderen van de kroon met de
Metalift wordt het element geïsoleerd met rubberdam en BlockOut Resin (Ultradent). Door systematisch het tertiaire dentine
te verwijderen wordt het gemiste
mesiopalatinale kanaal gelokali-

seerd. Nadat alle kanalen zijn geinstrumenteerd wordt calciumhydroxide ingesloten. Na enige
weken is de patiënt klachtenvrij.
De kanalen worden gevuld, de
pulpabodem grondig gereinigd en
het dentine voorbehandeld met
de total etch technique. De kroon
wordt gezandstraald en vervol-

gens ingesmeerd met een dun
laagje vaseline. Daarna wordt de
kroon gevuld met een self-cure
composiet en stevig op zijn plaats
gebracht, waarbij de opening van
de Metalift als een venting hole
dient. Om te controleren of de
kroon goed op zijn plaats komt,
kan de patiënt gevraagd worden

dicht te bijten tijdens het uitharden. Nadat de composiet is uitgehard, wordt de kroon verwijderd
en de overmaat composiet van
de outline weggehaald met een
ultrasone tip. Tot slot wordt de
kroon deﬁnitief gecementeerd en
de occlusale opening gevuld met
composiet. ■

Afbeelding 67 a t/m m. Het verwijderen van een metaalporseleinkroon met
behulp van de Metalift om een revisie van de wortelkanaalbehandeling mogelijk
te maken. Na de endodontische herbehandeling werd de bestaande kroon als
mal gebruikt om het element weer op te bouwen. Vervolgens is de kroon opnieuw
geplaatst (foto’s: M.H. Ree).

Als revisie van een endodontische behandeling in een gekroond element met een wortelstift is geïndiceerd, dan biedt
het voordelen de gehele kroon te
verwijderen. Er is dan beter zicht
op het werkterrein, waardoor de
oorspronkelijke anatomie, cariës,
cracks en fracturen beter te herkennen zijn. Tevens kan de behandelaar een goede indruk krijgen van de hoeveelheid resterend
dentine en daarmee van de restauratieve prognose. Als de kroon
van goede kwaliteit is, kan er besloten worden hem in zijn geheel
te verwijderen en na het voltooien van de wortelkanaalbehandeling weer te cementeren. Een
zeer geschikt instrument om de

[13] => untitled

www.posortho.com

Progressive Orthodontic Seminars

Op 19 - 22 april 2013 start Progressive Orthodontic Seminars
(POS) alweer met de 23e cursus orthodontie onder auspiciën
van Donald B. McGann DDS

Cursus Orthodontie
De complete cursus orthodontie omvat een
trainingsprogramma, waarin naast diepgaande
theoretische kennisoverdracht ook plaats wordt
ingeruimd voor praktijktrainingen.
Na voltooiing van het programma is men in staat een groot
aantal orthodontische afwijkingen bij zowel kinderen als
volwassenen effectief te diagnosticeren en met succes
te behandelen. Tijdens de workshops wordt gewerkt met
uitneembare en vaste apparatuur.
De complete cursus bestaat uit 12 x 4 dagen verdeeld over een
periode van 1,5 tot 2 jaar.

Gratis introductie seminar!
Als u onze cursisten heeft gesproken, dan heeft u ongetwijfeld
gehoord over de hoge kwaliteit van onze seminars.
U bent welkom om dit zelf te ervaren op het GRATIS seminar
dat wij geven op zaterdag 22 maart 2013 in Amstelveen.
U kunt zich hiervoor opgeven bij:
Progressive Holland Inc.
Tel: 020 647 22 72

Inbegrepen in de kosten voor de cursus is een door POS
ontwikkelde software. Deze software wordt tijdens de cursus
gebruikt, maar zal voor u ook daarna een waardevol
programma zijn bij de behandeling van uw patiënten.

Donald B. McGann DDS
De vooraanstaande Amerikaanse
tandarts en zijn ervaren medewerkers
zetten zich wereldwijd in voor de
Progressive Orthodontic Seminars.
In korte tijd ontdekten ruim 400
Nederlandse tandartsen de nieuwe
en vooral succesvolle methodes van
Donald B. McGann.

Kosten
€ 1.475,00 per seminar inclusief lunch
Cursuslocatie
Amstelveen
Tel. informatie
020 647 22 72
Fax
020 640 14 77
e-mail
posortho@xs4all.nl

Progressive Orthodontic Seminars
Jupiter 129
1188 EE
Amstelveen
www.posortho.com

[14] => untitled

14 Endodontologie

dental tribune - netherlands edition

Oktober 2012

Ultrasoon reinigen zorgt voor schoner wortelkanaal
ENSCHEDE – De traditionele be-

handeling van een ontstoken
wortelkanaal is in 40% van de
gevallen niet effectief. Een nieuwe, veelbelovende behandeltechniek is ultrasoon spoelen. Met
ultrasoon reinigen van het wortelkanaal worden sterkere vloeistofstromingen op de microschaal opgewekt, waardoor de
chlooroplossing zich in korte tijd
beter verspreidt en meer bacte-

de afgelopen vier jaar kunnen
gebruikt worden om de effectiviteit van de huidige ultrasone
apparaten verder te verbeteren,
onder andere door slim gebruik
te maken van de kleine belletjes. Uiteindelijk zou een minimaalinvasieve ultrasone schoonmaakmethode, waarbij vooraf
boren en vijlen in het wortelkanaal niet meer nodig is, de ideale
behandelmethode zijn. De eerste

ideeën hierover zijn onlangs bekroond met de Young Business
Award van het MESA+ Instituut
voor Nanotechnologie van de
Universiteit Twente.

Bram Verhaagen voerde zijn
onderzoek uit in de vakgroep
Physics of Fluids van het onderzoeksinstituut MIRA van de
Universiteit Twente. Hij werd

“

Uiteindelijk zou een minimaal-invasieve ultrasone
schoonmaakmethode de ideale behandelmethode zijn

”

hierbij begeleid door dr. Michel
Versluis en prof. dr. Detlef Lohse,
beiden van de Universiteit Twente, en door dr. Luc van der Sluis
en collega’s van het Academisch
Centrum voor Tandheelkunde
Amsterdam (ACTA). De promotie vond 28 september plaats.
(bronnen: Universiteit Twente, ACTA, Technologiestichting
STW) ■

one ﬁle endo
Balance force techniek geoptimaliseerd:
De kanaalkromming bepaalt de moeilijkheidsgraad van de kanaalpreparatie.
Om de invloed hiervan te reduceren is de “balance force techniek”, afwisselend links- en rechts omdraaiend, ontwikkeld
[1985 Roane].
Gebruikmakend van deze techniek is het mogelijk om de kanaalkromming beter te volgen.
Hoewel ontwikkeld voor staal/handinstrumenten is het met de nieuw ontwikkelde M-wire NiTi legeringen mogelijk deze
“balance force techniek” uit te voeren m.b.v. de VDW.RECIPROC® endomotor.
360°

Met ultrasoon reinigen van het wortelkanaal worden sterkere vloeistofstromingen
op de microschaal opgewekt, waardoor
de chlooroplossing zich in korte tijd beter
verspreidt en meer bacteriën bereikt.

iprocation b

VDW-RECIPROC® Instrumenten:
Reciproc® instrumenten zijn ISO gecodeerd en kenmerken zich
door een variabele tapering die optimale irrigatie mogelijk maakt.
nauw wortelkanaal

medium wortelkanaal

Rec

riën bereikt dan als het chloormiddel wordt ingespoten met een
injectienaald. Dat blijkt uit het
proefschrift van Bram Verhaagen, onderzoeker aan het Institute for Biomedical Technology and
Technical Medicine (MIRA) van
de Universiteit Twente.
Het mislukken van de traditionele wortelkanaalbehandeling
komt onder andere doordat de
chlooroplossing wordt ingespoten met een injectienaald. Het oplosmiddel bereikt hierdoor niet de
bacteriën die in moeilijk bereikbare plekken verscholen zitten.
Het schoonmaken, desinfecteren
en vullen van de wortelkanalen is
bovendien een uitdagend en tijdrovend karwei.
Bij ultrasoon reinigen wordt een
dunne naald in het wortelkanaal
geplaatst en wordt de spoelvloeistof met ultrasone frequenties in
trilling gebracht. Bram Verhaagen onderzocht de werking van
ultrasoon spoelen door gebruik te
maken van doorzichtige tandmodellen en van hogesnelheidsopnamen op een snelheid van een miljoen beelden per seconde.
Op de opnamen is te zien dat
tijdens ultrasoon reinigen van het
wortelkanaal sterkere vloeistofstromingen op de microschaal
worden opgewekt, waardoor de
chlooroplossing zich in korte tijd
beter verspreidt en meer bacterien bereikt dan als deze wordt ingespoten met een injectienaald.
Bovendien nam Verhaagen tijdens het onderzoek kleine belletjes waar, die door het ultrageluid
sterk gingen resoneren. De plaatselijke stroming, opgewekt door
ultrageluid en de belletjes, leveren
een belangrijke bijdrage aan de
verspreiding van de chlooroplossing.
De onderzoeksresultaten van

VDW-RECIPROC® vijltechniek:
Bij de reciproke vijltechniek draait de vijl eerst in zijn snijrichting [counter clockwise] en vervolgens deels terug om de vijl te
ontlasten.
Een volledige 360° rotatie wordt d.m.v. meerdere reciproke bewegingen gemaakt.
Omdat de snijdende draaihoek groter is dan de terugdraaiende zal het instrument een naar apicaal
DW
gerichte beweging maken.
Deze draaihoek is speciﬁek ontworpen voor de VDW-RECIPROC® vijl en de VDW-RECIPROC® endo
motor. Deze draaihoeken liggen ver binnen de elastische grenzen van het instrument waardoor
het risico van breuk tot een minimum wordt beperkt.

ruim wortelkanaal

[15] => untitled

Oktober 2012

Buitenlands nieuws/Forum

dental tribune - netherlands edition

Tongpacemaker voorkomt slaapapneu
BERLIJN – Artsen van het Charité

Universiteitsziekenhuis in Berlijn
zijn erin geslaagd een tongpacemaker te plaatsen die slaapapneu
en snurken tijdens slaap voorkomt. Gedurende de contractie
van het diafragma zendt een neurostimulator een elektrische impuls naar de hypoglossale zenuw
vlak onder de tong.
KNO-artsen plaatsten het apparaat bij een patiënt die leed aan

slaapapneu. Bij deze potentieel
levensbedreigende ziekte neemt
de spanning in de spieren van de
bovenste luchtwegen signiﬁcant
af. Hierdoor vernauwen de luchtkanalen zich en krijgt de slapende persoon moeite met ademen. Het karakteristieke snurken
vindt vaak plaats als de slaper uit
alle macht probeert om te ademen, terwijl hij geblokkeerde
luchtwegen heeft.

Net als een pacemaker voor het
hart wordt de neurostimulator,
die iets kleiner is dan een luciferdoosje, onder het sleutelbeen
geïmplanteerd. Vanaf de neurostimulator leidt een dunne kabel
naar de ribbenkas. Daar worden
de bewegingen van het diafragma
gemeten en wordt de individuele
ademfrequentie
gecontroleerd.
Als het diafragma samenkrimpt
tijdens inhalatie, zendt de pace-

maker door een tweede kabel een
zwak elektrisch signaal naar de
hypoglossale zenuw. Die zenuw
is in hoge mate verantwoordelijk
voor de tongbewegingen. Als de
zenuw gestimuleerd wordt, kan
de tong van de slapende persoon
niet ontspannen en de luchtpijp
blokkeren, maar blijft deze aan de
voorkant van de keelholte. Op die
manier wordt apneu voorkomen.
Volgens dr. Alexander Blau,

VDW concept en klinisch protocol:
QHet kanaal met de RECIPROC® vijl, in packing motion, prepareren tot op 2/3 van de geschatte werklengte.
QEen glidepath prepareren is niet nodig tenzij het kanaal niet volledig toegankelijk is.
QMet een K-vijl 10 de lengte bepalen.
QHet kanaal met de RECIPROC® vijl, in packing motion, tot gewenste lengte prepareren.
De RECIPROC® paperpoints en gutta percha zijn afgestemd op de diameter en tapering van de RECIPROC® vijlen.
Keuze van het RECIPROC® instrument:
Pre-Operatief Röntgen Opname / Keuze van de RECIPROC® vijl
wortelkanaal is
goed zichtbaar

wortelkanaal is maar gedeeltelijk
of geheel niet zichtbaar

Ruim of Medium wortelkanaal

nauw wortelkanaal

Hand instrument ISO 30 komt
Nee
gemakkelijk op geschatte werklengte

Hand instrument ISO 20 komt
gemakkelijk op geschatte werklengte

R50

R40

Nee
R25

R25

Steriliteit:
Alle VDW vijlen en papierstiften worden steriel geleverd. De VDW RECIPROC® vijlen zijn per stuk in
een blister verpakt en voor eenmalig gebruik. De schacht van het VDW RECIPROC® instrument is
zodanig ontwikkeld dat autoclaveren niet mogelijk is. Dit sluit het risico van kruisbesmetting uit en
reduceert de kans op thermische materiaalmoeheid / breuk.

Professionaliteit door Eenvoud
V

Minder handelingen
1 instrument prepareert het kanaal tot de gewenste diameter en taper

Veilig
uitermate geschikt voor kromme en nauwe kanalen
Eenmalig gebruik
geen reiniging en desinfectie nodig: steriel verpakt

Liever eerst zelf ervaren?
Voor meer informatie over het VDW RECIPROC
preparatie systeem:
VDW Product Support Center Nederland
Tel.: +31 165 30 86 87 • Fax: +31 165 30 47 66
E-mail: info@vdw-dental.nl

Endo Easy Efﬁcient®

Ingezonden
brief
Indicatiestelling
Toen ik het artikel van Goené en
Baart in de laatste Dental Tribune
las (nummer 7, p. 8-9, red.), viel
het me op dat er vrijwel geen woorden worden vuilgemaakt aan indicatiestelling: na extractie volgt een
implantaat. Er wordt zelfs een horrorscenario geschetst waarin een
tandarts nog probeert het element
te redden met diverse behandelingen (doormodderen!), terwijl ook
meteen al extractie - implantaat
mogelijk was geweest.
Dat sommige tandartsen tot in
het absurde proberen een element
te redden, en dat dat ten koste gaat
van het omringende weefsel, dat is
bekend. Maar het automatisme van
een implantaat voor ieder verloren
gegaan element, of voor ieder element dat in de toekomst misschien
verloren zou kunnen gaan, dat begrijp ik niet. Op het EPA-congres
in Rotterdam pleitte Nico Creugers
ervoor om (op wereldschaal) zeker
niet ieder missend element te vervangen, zelfs niet de twintig elementen van de verkorte tandbogen.
Waarom wordt overigens bij de
casus van de foto’s 11 t/m 20 niet
gekozen voor een (onlay-)brug?
Voor een dummy 26, in een nietesthetische zone, zou resorptie van
de kaak juist welkom zijn: het contactvlak van de pontic met de gingiva zou kleiner en beter reinigbaar
zijn. De 27 heeft al een endo gehad,
de 25 is zwaar gevuld; beide elementen zouden gebaat zijn bij een
knobbeloverkappende
(zirconia-)
restauratie. Maar misschien staan
die elementen ook al op de nominatie voor een implantaat...
KEES-JAAP HOEVERS, TANDARTS,
BAARN

VDW.Gold RECIPROC endo motor
nu ook met geïntegreerde apex locator.

somnoloog en slaaponderzoeker
bij het Charité, is de neurostimulator een grote stap voorwaarts
in de behandeling van slaapapneu. In tegenstelling tot bij eerdere behandelingen met een special ademmasker beperkt een
neurostimulator de nachtelijke
mobiliteit van mensen niet. “De
patiënt die een neurostimulator
gebruikt, krijgt kwaliteit van leven terug. Voor hij naar bed gaat,
zet hij het apparaat aan met een
kleine afstandsbediening,” aldus Blau. Hij is ervan overtuigd
dat ook toekomstige implantaties
succesvol zullen zijn. (bron: Dental Tribune International) ■

Overtuig uzelf en ervaar het werken met VDW.RECIPROC®
14 dagen lang en beslis achteraf.
Bestel het VDW.RECIPROC® Intro pakket* voor slechts € 179,excl. btw.
* RECIPROC® Endo motor 14 dagen op proef incl. RECIPROC® systeemkit
met RECIPROC® vijltjes

In een reactie lieten de auteurs –
R.J. Goené en J.A. Baart – weten
dat hun artikel zich uitsluitend
concentreerde op hoe te extraheren en hoe de kaakwal te behouden als een implantaat is geïndiceerd. Zij erkennen dat het alle lof
verdient een kies te willen behouden. “Als een kies eruit moet, is
het niet vanzelfsprekend deze te
vervangen door een implantaat.
Soms is niets doen een optie,
soms is een brug wenselijk.” ■
Uw reactie in Dental Tribune?
Stuur een e-mail naar
redactie@dental-tribune.nl.

[16] => untitled

VOOR IEDEREEN DE
JUISTE OPZETBORSTEL

PRECISION CLEAN
Dagelijks
schoon

TRIZONE
De gekende
poetservaring
van een manuele
tandenborstel

FLOSS ACTION
Diepe reiniging
tussen de tanden

3D WHITE
Verwijdert
oppervlakte
vlekken

SENSITIVE
Zachte reiniging

POWER TIP
Grondige
reiniging van
moeilijk te
bereiken plaatsen

De verzorging voortzetten die begint in uw praktijk

ORTHO
Eﬀectieve,
confortabele
reiniging rond
beugels

[17] => untitled

Oktober 2012

Industrie

dental tribune - netherlands edition

Het gebruik van een composietcombinatie bij laterale elementen
TEKST EN FOTO’S: PROF. DR.
JÜRGEN MANHART (MÜNCHEN,
DUITSLAND)
INLEIDING

Bij de aan kauwbelasting blootgestelde laterale elementen worden composietvullingmaterialen
intussen al meer dan twee decennia toegepast als esthetisch alternatief voor metalen restauraties,
waarbij vooral in de afgelopen jaren de frequentie gestaag is toegenomen. De eerste klinische gegevens, die aan het begin van de
jaren ‘80 van de vorige eeuw werden verzameld over de laterale
elementen, waren vooral vanwege onvoldoende mechanische eigenschappen niet bemoedigend.
De geringe abrasiebestendigheid
van de composietmaterialen uit
die tijd leidde tot verlies van de
vullingcontouren. Fracturen, afbrokkelende en lekkende randen
als gevolg van de polymerisatiekrimp waren verdere redenen die
de levensduur van de vullingen
beperkten. Deze tekortkomingen werden vooral door de verdere ontwikkelingen in de materiaalsector van de composieten
en de adhesiefsystemen in de afgelopen jaren aanzienlijk gereduceerd. De negatieve uitwerkingen
van de polymerisatiekrimp – zoals gebrekkige randdichtheid, onvoldoende hechting aan de caviteitwanden of knobbeldeﬂecties –
vormen echter nog steeds het
grootste probleem van de materialen op composietbasis.
Voor de permanente behandeling van grotere laesies van primaire cariës of de vervanging van
oude, ontoereikende vullingen
bij laterale elementen worden als
materiaal tegenwoordig hybride
composieten of hybride composieten met gemodiﬁceerde nanodeeltjes gekozen wanneer een
directe restauratietechniek moet
worden toegepast. Een correcte
toepassing van de matrixtechniek en een adequate drooglegging van de caviteit zijn vereist.
Composieten worden verwerkt
in de incrementele laagtechniek,
gewoonlijk in afzonderlijke incrementen met een laagdikte van
max. 2 mm. De afzonderlijke incrementen worden wederom elk
apart gepolymeriseerd, met belichtingstijden van 10-40 sec.,
afhankelijk van lichtintensiteit
van de lamp en kleur of mate van
translucentie van de desbetreffende composietpasta. Bij veel
gebruikers is de wens aanwezig
een alternatief voor de complexe,
tijdrovende meerlagige techniek
te hebben, om composieten met
meer tijdsbesparing en dus rendabeler te kunnen verwerken.
Ook hiervoor zijn in de afgelopen
tijd enkele interessante nieuwe
ontwikkelingen tot marktrijpheid
gekomen.

(VOCO) in een klinische Step-byStep-serie zoals bedoeld in een
‘Fast-Track’-procedure.
Een patiënte maakte gewag van
klachten over osmotische resp.
thermische irritaties bij haar laterale elementen van het eerste
kwadrant. Deze waren voorzien
van oude composietvullingen
met lekkende randen. De ele-

menten reageerden tijdens de klinische inspectie gevoelig op de
koudetest en vertoonden geen
opvallende feiten bij de percussietest. In overleg met de patiënte
werd besloten de ontoereikende
composietvullingen te vervangen. Na voorlichting over mogelijke alternatieve behandelingen
koos de patiënte voor plastische

vullingen met de composietcombinatie x-tra base en GrandioSO.
Bij aanvang van de behandeling
werden de betreffende elementen
in het eerste kwadrant met ﬂuoridevrije profylactische pasta en
een rubbercup grondig ontdaan
van externe afzettingen (afb. 1).
Nadat de ontoereikende composietvullingen voorzichtig werden
verwijderd, waarbij de resterende
tandsubstantie werd gespaard,
werden de elementen geëxcaveerd, de caviteiten kant-en-klaar
geprepareerd en ten slotte met
ﬁjnkorrelige diamantstiften ge-

polijst. Afbeelding 2 toont de situatie na aanleggen van de cofferdam. De cofferdam bakent het
operatieveld ten opzichte van de
mondholte af, vergemakkelijkt effectief en zuiver werken en garandeert dat het werkterrein wordt
schoongehouden van contaminerende substanties als bloed, sulcusvloeistof en speeksel.
Om te beginnen werden de
beide premolaren parallel gerestaureerd. Ter afbakening van de
telkens 3-vlaks MOD-caviteiten
> lees verder op pagina 18

Unieke inruilactie
van Miele Professional

ww w. dhin .n l

Bent u nog in het bezit van een autoclaaf type N?
Dan heeft u nu een unieke kans uw praktijk weer
up-to-date te maken aan de wet- en regelgeving
op het gebied van sterilisatie. Want bij aanschaf
van een nieuwe, snelle sterilisator van Miele
Professional ontvangt u een inruilpremie van
€ 500,-. Bovendien krijgt uw oude autoclaaf via
DHIN een tweede leven in een ontwikkelingsland!*

Snel. Perfect. Veilig.
De Miele-sterilisator type B
Snel. Zeer korte programma’s
Perfect. Betrouwbaar en
onderhoudsarm
Veilig. Veilige processen en
betrouwbare resultaten

Voor meer informatie:
www.miele-professional.nl
Telefoon: (0347) 37 88 84

KLINISCHE CASUS

De volgende klinische casus beschrijft stapsgewijs de vervanging
van drie oude, ontoereikende
composietvullingen bij laterale
elementen in de bovenkaak door
vullingen met de composietcombinatie x-tra base en GrandioSO

Alle thermodesinfectoren en sterilisatoren van Miele Professional zijn KIWA gecertiﬁceerd.
*Inruilactie is geldig van 1 september tot en met 31 december 2012.

[18] => untitled

18 Industrie

dental tribune - netherlands edition

Oktober 2012

> vervolg van pagina 17

Afb. 1: Uitgangssituatie: oude ontoereikende composietvullingen bij laterale
elementen in de bovenkaak.

Afb. 4: Bepaling van de maximale caviteitdiepte met een parodontaalsonde
met schaalverdeling.

Afb. 7: Gelijkmatig met x-tra base
gevulde caviteiten (‘zelfnivellerend’
vloeigedrag), waarbij telkens nog ca. 2
mm ruimte beschikbaar is voor het tot
stand brengen van de occlusale anatomie
door een voor laterale elementen geschikt
composiet.

Afb. 10: Situatie na applicatie van
het voor laterale elementen geschikt
composiet GrandioSO (kleur A2) op
methacrylaatbasis voor de opbouw van
het occlusale vlak.

Afb. 2: Situatie na het verwijderen van de
oude vullingen, excavatie, preparatie en
applicatie van cofferdam.

Afb. 5: x-tra base-composiet (VOCO, kleur
‘Universal’) wordt in een 4 mm dikke laag
in de bulktechniek in de caviteiten aangebracht.

Afb. 8: Applicatie van voor laterale elementen geschikt composiet GrandioSO
(VOCO) op methacrylaat-basis voor de
opbouw van het occlusale vlak.

Afb. 11: Alle drie restauraties vóór het
uitwerken.

Afb. 3: Afbakening van de caviteiten bij
beide premolaren met metalen matrices
en houten spieën.

Afb. 6: Polymerisatie (lichtintensiteit >
800 mW/cm²) van x-tra base-composiet
(kleur ‘Universal’) gedurende tien seconden.

Afb. 9: x-tra base-composiet (kleur
‘Universal’) wordt in een 4 mm dikke
laag in de bulktechniek in de caviteit
aangebracht.

Afb. 12: Eindsituatie: De directe composietrestauraties laten een goede inpassing
in de omringende harde tandsubstantie
zien. Elementvormen en esthetische uitstraling konden weer tot stand worden
gebracht.

werden metalen matrices met
houten spieën verankerd (afb. 3).
Voor een optimalisatie van de
contouren werden de matrices
voorzichtig gebombeerd met een
middelgrote kogelstopper (koude
vervorming). Het tot stand brengen van een fysiologisch omlijnd
approximaal vlak met strak contact met het buurelement is bij
composieten nog altijd een uitdaging. In tegenstelling tot amalgaam vertonen composieten een
bepaalde visco-elastische terugstelling van een vervorming, die
door de gebruiker vaak als ongewenst wordt waargenomen en die
het aanpassen van de matrix aan
het buurelement bemoeilijkt door
de stopdruk (25, 26).
Voor de bonding werd gekozen
voor het zelfconditionerende adhesief Futurabond DC (VOCO).
Een royale hoeveelheid van het
zelfetsende adhesief werd met
een miniborsteltje aangebracht
en verdeeld in het bereik van de
caviteiten. Hierbij dient erop te
worden gelet dat alle caviteitaandelen voldoende worden bevochtigd door het adhesief. Na ten
minste twintig seconden voorzichtig inmasseren in de harde
tandsubstantie werd het oplosmiddel met olievrije perslucht
voorzichtig uit de bonding verdampt en werd deze hierna met
de polymerisatielamp telkens gedurende tien seconden gehard. Er
ontstonden glanzende en overal

Grip op Innovatie
Optimale veiligheid en comfort

Cleantexx – MPXX™ onderzoekshandschoenen, poedervrij, éénmalig
gebruik, links en rechts draagbaar,
behandeld met de baanbrekende
MPXX™ technologie.

CLEANTEXX – MPXX™
Cleantexx – MPXX™ onderzoekshandschoenen combineren ultieme veiligheid
en kwaliteit met maximaal comfort en
gevoel. Cleantexx – MPXX™ onderzoekshandschoenen reduceren daadwerkelijk
het risico op allergie type I en type IV.

Veluwezoom 16
1327 AG Almere
Tel 036 53 58 601
info@henryschein.nl
www.henryschein.nl

INNOVATIE IN BESCHERMING
Cleantexx – MPXX™ handschoenen
zijn de beste onderzoekshandschoenen
verkrijgbaar. Door de niet
detecteerbare niveaus van allergenen
en chemische residuen zijn alleen
Cleantexx – MPXX™ handschoenen
echt schoon. Uiteindelijk gaat het
om de bescherming van gebruiker
en patiënt. Aangezien uw handen
uw werk zijn zoekt u maximale
bescherming zonder concessies te doen
aan comfort, pasvorm en veiligheid.

Voor meer informatie over de MPXX™ technologie: info@mpxx.com, www.mpxx.com

[19] => untitled

Oktober 2012

Industrie

dental tribune - netherlands edition

gelijkmatig met adhesief bevochtigde caviteitoppervlakken. Dit
moet zorgvuldig worden gecontroleerd, omdat mat uitziende caviteitgebieden een indicatie zijn
voor het feit dat niet voldoende
adhesief op deze plekken werd
aangebracht. In het ergste geval zou dit kunnen resulteren in
een verminderde hechting van de
vulling aan deze gebieden met
gelijktijdig belemmerde dentineverzegeling en eventueel ook
gepaard kunnen gaan met postoperatieve hypergevoeligheid. Als

bij de visuele controle dergelijke
gebieden worden gevonden, dan
wordt daar selectief nogmaals
bonding aangebracht.
Met een parodontaalsonde met
schaalverdeling werd het diepste gedeelte van de caviteiten opgemeten, omdat x-tra base in de
bulktechniek in laagdiktes van
max. 4 mm kan worden aangebracht (afb. 4). In het bereik van
de occlusale anatomie moet echter nog ca. 2 mm overblijven voor
de afsluiting van de complete restauratie door een voor laterale

elementen geschikt composiet op
methacrylaatbasis.
Het x-tra base composiet in
de translucente kleur ‘Universal’ werd uit de naloopvrije NDTspuit in een laagdikte van 4 mm
direct in de bulktechniek als onderlaag in beide caviteiten aangebracht, waarbij in het laagste deel
van de defecten werd begonnen
(afb. 5). Ter voorkoming van ingesloten luchtbellen moet daarbij
de dunne metalen canule van de
spuit voortdurend ondergedompeld zijn in het uitstromende ma-

teriaal. Binnen enkele seconden
ontstaat door de vloeibaarheid
van het materiaal een zelfstandige nivellering van de composietlaag. Eventueel zichtbare luchtbellen in het materiaal moeten
worden weggehaald met een sondetip. Het translucente x-tra base-composiet werd per caviteit
gedurende tien seconden uitgehard met een polymerisatielamp
met hoog vermogen (lichtintensiteit > 800 mW/cm²) (afb. 6). Afbeelding 7 toont de gelijkmatig
door x-tra base opgevulde cavi-

teiten, waarbij occlusaal nog ongeveer 2 mm over is voor het tot
stand brengen van de occlusale
anatomie door een voor laterale
elementen geschikt composiet op
methacrylaat-basis.
Met het composiet GrandioSO in de kleur A2 werden de
kauwvlakken van de beide premolaren in een verdere stap opgebouwd en zodoende de restauraties volledig gemaakt (afb. 8).
Na de polymerisatie gedurende
tien seconden (lichtintensiteit
> 800 mW/cm²) werden de restauraties gecontroleerd op imperfecties en vervolgens de metalen matrices weggenomen. In
het bereik van het later niet meer
vrij toegankelijke distale vlak van
de tweede premolaar werd deze
composietrestauratie uitgewerkt
en gepolijst, voordat met de restauratie van de eerste molaar
werd begonnen.
De drievlakscaviteit in de eerste molaar werd wederom afgebakend met een metalen matrix,
die met houten spieën werd verankerd. Na een adhesieve voorbehandeling met het zelfconditionerende adhesief Futurabond
DC werd de composiet x-tra base
in de kleur Universal in een laagdikte van 4 mm direct in de bulktechniek als onderlaag in de caviteit aangebracht (afb. 9). Er werd
wederom op gelet dat er occlusaal
nog 2 mm ruimte aanwezig was
voor de dekvulling. Na polymerisatie gedurende tien seconden
werd x-tra base bedekt met een
GrandioSO dekvulling (kleur A2)
(afb. 10). Na een afsluitende polymerisatiecyclus werd de matrix
weggenomen. Afbeelding 11 toont
alle drie restauraties vóór het uitwerken.
Na wegnemen van de cofferdam werden met een polijstdiamant peermodel het ﬁssuurreliëf
en de fossa ingewerkt. Met een
bij de tip afgeronde polijstdiamant granaatmodel werden in
de volgende stap van de gestandaardiseerde
uitwerkingsvolgorde zowel de convexiteit van de
driehoekige verdikkingen als een
harmonieuze overgang tussen
de afzonderlijke bestanddelen
van de occlusale anatomie uitgewerkt. Na verwijdering van occlusale interferenties en aanpassing
van de statische en dynamische
occlusie werden in het bereik van
de toegankelijke approximale
holten de contouren uitgewerkt
en voorgepolijst met polijstschijfjes. Met behulp van met diamant
geïmpregneerde composietpolijsters (Dimanto, VOCO) kregen de
restauraties een oppervlak met
zijdeglans. Het afsluitende hoogglanspolijsten vond onder vermindering van de aandrukkracht
wederom plaats met Dimanto
polijsters en optimaliseerde de
glans van het restauratiemateriaal. Afbeelding 12 illustreert de
voltooide directe restauraties met
de composietcombinatie x-tra
base en GrandioSO bij de laterale
elementen in de bovenkaak. Met
deze restauraties werden de oorspronkelijke elementvormen met
anatomisch functionele kauwvlakken en fysiologisch gevormde approximale contacten weer
tot stand gebracht. Ter afsluiting
werd met een schuimstof pellet
de ﬂuoridelak Biﬂuorid 12 (VOCO)
aangebracht op de betrokken elementen. ■

[20] => untitled

20 Industrie

dental tribune - netherlands edition

IngeniOsTM HA: botregeneratie
zonder biologische oorsprong
Sinds kort is er een nieuw botproduct op de markt: IngeniOs HA.
Het is 100% synthetisch en wordt
ontwikkeld door curasan AG, één
van de oudste en bekendste producenten in dit marktsegment.
IngeniOs HA is een hydroxyapatiet botregeneratieproduct met
een hoge fasezuiverheid (>95%).
Het product resorbeert minimaal,
waardoor het volume behouden

blijft. De interconnecterende korrelstructuur heeft een porositeit
van 80%. Het polygonale gebroken granulaat komt overeen met
het humane bot. Dit zorgt voor
een goede bloedopname en een
versnelde ingroei van bloedvaten, waardoor het IngeniOs HAgranulaat goed integreert met het
omliggende vitale bot. Het resultaat is een stabiel implantaatbed,

IngeniOs HA is 100%
synthetisch.

dat uitermate geschikt is voor latere implantatie. Het grote voordeel voor de gebruiker is dat het
materiaal geen biologische historie heeft, waardoor de mogelijk
daaraan verbonden risico's niet

nader besproken hoeven te worden. Informatieverstrekking van
de arts naar de patiënt is daardoor eenvoudiger en duidelijker.
IngeniOs HA kan toegepast
worden bij het opvullen van bot-

1R3UH5HJLVWUDWLRQ)HH
7KH/DUJHVW
'HQWDO0HHWLQJ
([KLELWLRQ&RQJUHVV
LQWKH8QLWHG6WDWHV
MARK YOUR CALENDAR
ScienƟĮc MeeƟng:
Friday - Wednesday,
November 23 - 28
Exhibit Dates:
Sunday - Wednesday,
November 25 - 28
AããÄ Aã NÊ CÊÝã

Never a pre-registraƟon fee at the
Greater New York Dental MeeƟng

MÊÙ ãHÄ 600 EXH®B®ãÊÙÝ

Jacob K. Javits ConvenƟon Center 11th Ave.
between 34-39th Streets (ManhaƩan)

,QçÙãÙÝ ,Êã½

New York MarrioƩ Marquis ,otel

L®V DÄã®ÝãÙù AÙÄ - NÊ Tç®ã®ÊÄ
LãÝã DÄã½ THÄÊ½Ê¦ù
Ι S®Äã®¥® AVÄÝ
MÊÙ THÄ 350 S®Äã®¥® PÙÊ¦ÙÃÝ
Seminars, ,ands-on Workshops, Essays
& ScienƟĮc Poster Sessions as well as
Specialty and Auxiliary Programs

Eçã®ÊÄ½ PÙÊ¦ÙÃÝ
®Ä VÙ®ÊçÝ ½Ä¦ç¦Ý
SÊ®½ PÙÊ¦ÙÃÝ ¥ÊÙ ãH EÄã®Ù FÃ®½ù

EÄ¹Êù Nó YÊÙ» C®ãù ã ®ãÝ BÝã
çÙ®Ä¦ ãH ÃÊÝã ¥Ýã®V ã®Ã
Ê¥ ãH ùÙ!

:::*1<'0&20
Sponsored by the New York County Dental Society and the Second District Dental Society

FOR MORE INFORMATION:
Greater New York Dental MeeƟng®
570 Seventh Avenue - Suite 800
New York, NY 10018 USA
Tel: (212) 398-6922 / Fax: (212) 398-6934
E-mail: victoria@gnydm.com

Oktober 2012

defecten na extractie, het behandelen van botdefecten rond implantaten, sinusbodemelevaties,
het behandelen van botdefecten
na chirurgische ingreep en bij
andere multiwandige botdefecten in de processus alveolaren
en het aangezicht. Het product is
verkrijgbaar in de korrelgroottes
0,25 tot 1,0 mm en 1,0 tot 2,0 mm
met een inhoud van 0,5 tot 2,0 cc.
Voor meer informatie over IngeniOs HA en/of andere botregeneratiematerialen (bijvoorbeeld
Cerasorb®) kijkt u op www.biocomp.eu of www.implacom.nl. ■

Vibringe,
het sonische
irrigatiesysteem

Dental Advisor
geeft de Vibringe
een 4+ .

De Vibringe is een instrument
dat gelijktijdig irrigeert en activeert. De Vibringe maakt gebruik van sonische geluidsgolven
(150hz) om een werveling te veroorzaken binnen het wortelkanaal. Die werveling zorgt ervoor
dat de bacteriën en het debris beter en sneller worden afgevoerd.
Ook wordt de bioﬁlm effectief
verwijderd, iets wat niet zal gebeuren met passief irrigeren. De
turbulentie voorkomt tevens dat
er luchtpockets in het kanaal blijven zitten, waardoor het gehele
kanaal gereinigd wordt. Ook dat
is met passief irrigeren vaak niet
het geval.
Met de Vibringe verandert er
niks aan uw behandeling: u hoeft
geen extra stappen uit te voeren
en de behandeltijd wordt niet
langer. Wat wél verandert is het
aantal herbehandelingen.
Er zijn verschillende onderzoeken geweest naar de werking van
de Vibringe. Twee voorbeelden
zijn ‘Comparison of the Vibringe
System With Syringe and Passive Ultrasonic Irrigation in Removing Debris From Simulated Root
Canal Irregularities’ en ‘A study
to compare the cleaning efficiency
of three different irrigation devices at different root canal levels’.
Het eerste onderzoek vond
plaats op de University of Göttingen en vergeleek de werking van
ultrasoon reinigen, sonisch (Vibringe) reinigen en reinigen met
een normale spuit. De Vibringe
liet een signiﬁcant beter resultaat
laat zien in het wortelkanaal vergeleken met het passief spoelen
met een normale spuit. Het tweede onderzoek komt van het Baghdad College of Dentistry, waar het
verschil tussen het irrigeren met
een normale spuit werd vergeleken met een Max-i-Probe naald,
de Vibringe en de EndoVac. Ten
slotte leverde onafhankelijk onderzoek van Dental Advisor Vibringe een beoordeling 4+ en een
preferred product status op. Dit
laatste wil zeggen dat Vibringe
als één van de beste producten
wordt gezien in deze categorie.
Ga voor meer informatie of een
vrijblijvende proefperiode naar
www.vibringe.nl. ■

[21] => untitled

Oktober 2012

Industrie

dental tribune - netherlands edition

Eerste gecrosslinkte guttapercha-obturator
Crosslinking is niet alleen een
baanbrekende technologie, het is
een sprong voorwaarts op het vlak
van prestaties. Crosslinking is een
wetenschappelijke procedure die
een stabilisator verbindt aan de
moleculaire structuur van guttapercha. Hierdoor krijgt de GuttaCore™ een unieke interne sterkte,
net zoals een web of net van vezels
sterker wordt dan de individuele
vezels op zich. Polymeerketens
worden verbonden en de guttapercha getransformeerd om deze

Structur 3: eenvoudig, esthetisch
en stabiel

Structur 3 is het nieuwe zelfhardende kroon- en brugmateriaal
van Voco. Het maakt het snel fabriceren van kwalitatief hoogwaardige provisorische kronen
en bruggen mogelijk, zoals inlays, onlays, deelkronen, veneers
en tijdelijke stiften. Ook tijdelijke
voorzieningen voor een langere
periode kunnen met Structur 3
gemaakt worden. Een andere indicatie is het linen van voorgevormde, tijdelijke kronen uit composiet, polycarbonaat of metaal.
Dankzij het één op één mengsysteem kan Structur 3 zonder
mengfouten en tijdsbesparend in
de afdruk aangebracht worden.
De intraorale uithardingstijd is
slechts 45 seconden. Het provisorium kan er vervolgens moeiteloos uit worden genomen omdat het licht elastisch is. Vanaf
het mengen is Structur 3 binnen
vier minuten uitgehard. Na het
verwijderen van de inhibitielaag
met een alcoholdoekje zonder polijsten heeft het provisorium een
tandgelijke glans.
Structur 3 is in de cartridge in
acht VITA-kleuren beschikbaar
(A1, A2, A3, A3,5, B1, B3, C2, BL).
Daarnaast wordt Structur 3 in
het praktische QuickMix-spuitje in vier kleuren (A1, A2, A3, B1)
aangeboden. Het spuitje is in het
bijzonder geschikt voor kleinere
tijdelijke voorzieningen of correcties waarbij kleinere hoeveelheden van het materiaal nodig zijn.
Gecombineerd met het universele
composiet GrandioSo Flow laten
de tijdelijke voorzieningen zich
ook nog individualiseren.
Provisorische restauraties moeten de geprepareerde tand beschermen, de kauwfunctie veilig
stellen en de kauwdruk gedurende
de volledige draagtijd weerstaan.
Structur 3 voldoet aan al deze eisen. Met een druksterkte van 500
MPa en een zeer hoge breukvastheid levert Structur 3 de basis
voor duurzame tijdelijke voorzieningen. Het gladde oppervlak van
Structur 3 biedt weinig mogelijkheid voor het hechten van deeltjes
en voorkomt daardoor verkleuringen door koffie, thee, nicotine etcetera.
Meer informatie vindt u op
www.voco.com. ■

sterker te maken, met behoud
van zijn beste eigenschappen.
GuttaCore™ obturators duwen de warme guttapercha driedimensionaal in het wortelkanaalsysteem. Het GuttaCore™
systeem gebruikt een kern uit gecrosslinkte guttapercha voor het
centraal compacteren van guttapercha in het wortelkanaal. De
hydraulische kracht compacteert
de warme vloeibare GuttaCore™
die egaal in drie dimensies vloeit.
Het correct reinigen, vormgeven

en irrigeren van de wortelkanalen
samen met de centrale compacterende hydraulische kracht vergemakkelijkt de vloei van GuttaCore™ in het wortelkanaalstelsel.
Met GuttaCore™ obturators
kan u het handvat verwijderen
door het te buigen naar welke
zijde dan ookzonder hierbij de
afdichting te beïnvloeden. Daarbij komt dat het creëren van stiftruimte of het verwijderen van
het vulmateriaal gebeurt met
ongekend gemak. Zodra de boor

het materiaal binnendringt zal
u vaststellen dat de guttapercha,
ondanks de crosslinking, de vertrouwde
materiaaleigenschappen bezit. De gecrosslinkte kern
wordt moeiteloos verwijderd.
Bij deze nummer 1 der obturators blijft geen plastic kern achter
in het wortelkanaal. Hij is snel,
efficiënt, veilig en biocompatibel en warmt in enkele seconden
op. Verder kunt u vertrouwen op
superieure 3D-vullingen met de
eenvoud van één enkele insertie
en is het continu conische ontwerp aangepast wortelkanaal-

Crosslinking bij
GuttaCore™ van
Dentsply Maillefer.

vormgevingen met hedendaagse
vijlen.
Ga voor meer informatie naar
www.dentsplymaillefer.com. ■

[22] => untitled

22 Opleidingen/agenda

De geschiedenis van mijn tanden

Trees Roose

De beroemde auteur Franz Kafka gaf als
ervaringsdeskundige een unieke en stijlvolle inkijk in de
belevingswereld van mensen die aan depressies lijden.
Vele jaren later doet schrijfster Trees Roose hetzelfde
voor de tandheelkundige patiënt. Het komische en
soms schokkende relaas over de geschiedenis van haar
dramatisch slechte gebit verschijnt als feuilleton in Dental
Tribune. Inmiddels kan onze vertelster weer ouderwets
genieten van allerhande lekkernijen en vertrekt ze voor een
zorgeloos reisje naar Parijs. Maar dan slaat het noodlot –
of beter gezegd, het stokbrood – toe…

Stokbrood in Parijs
Het was wel te merken dat mijn
kiezen niet meer hun oude zelf
waren. Iets te hete koffie, een
hapje ijs dat de verkeerde kant op
schoof, een stuk meloen, dat ging
allemaal niet meer. Het was de
kunst om behoedzaam, als een
oud vrouwtje, het eten voor in
de mond, al mummelend, te vermalen. Lekkerder was het wel,
dat moet gezegd. Eerst moest
mijn verhemelte weer een soort
eeltlaag opbouwen. Door het jarenlange bedekt zijn met kunststof was de binnenmondse huid
zo gevoelig geworden, dat het
eten en drinken weer voorzichtig
moest worden opgebouwd.

“

en in een misselijkmakend moment voel ik dat mijn rechter
voortand meegeeft. Totaal uit het
frame gebroken. Ik ren met mijn
handen voor mijn mond naar de
spiegel en zie dat het nog erger
is dan ik me had voorgesteld. Er
zit een zwart gat met daarachter
zichtbaar vieze metalen draadjes. Ik eet niet meer en besluit om
meteen naar huis te gaan. De volgende dag rijden we in mijn oude
Renaultje-4 over de snelweg naar
België. Ik ben stil en chagrijnig.
Anneke zegt: ‘Ach joh, dat repareren ze wel. Niks van aantrekken. Wat kan het je schelen.’ Dus
ik trek weer wat bij, en ter hoog-

In een misselijkmakend
moment voel ik dat mijn
rechter voortand meegeeft

Toen ik voor het eerst weer een
mond vol drop had, was ik extatisch. Dat heerlijke zout dat al je
speekselklieren liet samentrekken, de salmiaksmaak die nu
eens niet alleen achter in de keel
te proeven was! Om nog maar te
zwijgen van alle andere dingen
die ik zo lekker vond, zoals slagroom en chocola, die nu eindelijk
niet meer eerst via een keiharde
roze tunnel ﬁjngemaakt behoefden worden, maar genotzalig in
de mond gehouden konden worden. Ik was vergeten dat eten zo
lekker kon zijn.
Eind jaren zeventig. We gaan
naar Parijs, mijn vriendin en
ik. Anneke, die beroemd wilde
worden als een nieuwe Pierre
Jansen, studeerde kunstgeschiedenis en bleek later - oh toeval het nichtje van mijn tandarts te
zijn. Het Centre Pompidou was
net open, de zon scheen helder
over het plein, er stonden schilders en mimespelers op straat,
dus alles was zoals het hoorde.
We kozen zelfs uit al die honderden horecagelegenheden die
we passeerden de goeie uit, zodat we ‘s avonds gastronomisch
Vietnamees zaten te eten. In de
hoek van het restaurantje zaten
leuke Engelse jongens, die ons
voortdurend iets te drinken aanboden. We voelden ons baldadig
en jong.
Dan bijt ik in een stokbroodje

”

te van Lille lach ik weer voluit.
Dan zegt mijn reisgenote: ‘Hallo zeg, zo breed hoef je nou ook
weer niet te lachen, zeg. Wat een
noodkijk!’
Na verloop van tijd vond de rest
van mijn tanden en kiezen dat het
genoeg was geweest. Het was helemaal uit met de pret. Ik ontwikkelde chronische ontstekingen
aan het tandvlees, waardoor het
soms zo ver opgezwollen was, dat
er bijna geen kies meer zichtbaar
was. Als ik in mijn mond keek,
zag ik glanzend, knalrood opgezet tandvlees dat rond de kiezen
hing als een gestolde lavastroom
over een rotsblok. Het ergste was
evenwel, dat het beugelplaatje er
wel in en uit moest. Dat betekende dat ik eerst ’s avonds met een
zucht van verlichting het framepje uit mijn mond wrikte, maar
dat daardoor ’s nachts alles nog
meer opgezwollen kon raken. ’s
Morgens moest ik dan eerst diep
ademhalen, twee keer godverdomme zeggen en dan met een ‘1
2 3 in godsnaam!’ het ding er snel
inklemmen, soms dwars op het
gepijnigde vlees.
De tandarts bekeek de nieuwe situatie, schudde zijn hoofd en besloot dat het tijd werd voor De
Brug en De Orthodontist. Gelukkig had ik net een baan, zodat ik
dat allemaal kon betalen. ■

dental tribune - netherlands edition

Oktober 2012

Mondzorgkalender
Infectiepreventie voor tandartsassistenten
Volgens de Inspectie voor de Gezondheidszorg beschikken tandartsassistenten over onvoldoende kennis en vaardigheden van
het beheer van tandheelkundig
instrumentarium en de verwerking van recirculeerbare instrumenten. Deze cursus schoolt
tandartsassistenten bij in het
reinigen, desinfecteren, steriliseren en beheren van tandheelkundige instrumenten. Kennis
over hygiëne, infectiepreventie
en microbiologie is hiervoor onmisbaar. Onder andere onderwerpen als het gevaar van microorganismen, handenreiniging en
desinfectie en ultrasoon reinigen
van apparaten zullen aan bod
komen. Ook wordt de verpakking en opslag van instrumenten behandeld. Na het volgen van
deze cursus kunnen assistenten
werken volgens de richtlijn van
de Werkgroep Infectiepreventie
voor de tandheelkundige praktijk. De cursus duurt twee dagen
en de kosten bedragen 625 euro.
Nieuwe ultrasone technieken
en materialen
Deze cursus verstrekt wetenschappelijke
achtergrondinformatie over scaling en rootplaning met handinstrumenten
en over hoe het parodontium
hierop reageert. Daarnaast worden ultrasone technieken met
conventionele en moderne apparaten nader belicht. De effecten van scaling/rootplaning en
‘wortel’-debridement
worden
vergeleken aan de hand van wetenschappelijk onderzoek. Cursisten beoordelen de werking van
handinstrumenten en ultrasone
technieken voor tandsteenverwijdering en bekijken de effecten
van deze technieken met microscopen. Daarnaast oefenen ze
op een fantoomkaak en een varkenskaak met verschillende ultrasone apparatuur. Na aﬂoop
van de cursus is de deelnemer op
de hoogte van de meest recente
informatie over ultrasone apparatuur en kan hij de verschillende typen ultrasone apparatuur
op correcte wijze gebruiken.
De cursus kost 510 euro en levert
zeven KRT-punten en 2 Q-punten voor mondhygiënisten op.
Congres Tot op het bot
Tijdens dit eerste Nederlandse
botcongres, georganiseerd door
Implacademy en Implant College, staan de verschillende botaugmentatiematerialen en augmentatietechnieken
centraal.
De (on)mogelijkheden van botregeneratie worden vanuit alle
mogelijke invalshoeken belicht
door kaakchirurgen, tandartsen
en implantologen. Aan het eind
van het congres zal de bezoeker het eenvoudiger vinden een
verantwoorde keuze te maken
voor een botaugmentatiemateriaal. Voorzitter van het congres
is Hendrike van Drie, parodontoloog, implantoloog en vicevoorzitter van de NMT. Onder de
sprekers bevinden zich gerenommeerde namen als prof. dr. Jansen, hoogleraar Biomaterialen en
Afdelingshoofd Tandheelkunde
van het UMC St. Radboud, dr.
Timmenga, kaakchirurg, en drs.
P. van der Schoor, implantoloog.
Deelname aan het congres kost
395 euro en levert 6 KRT-punten
en 2 Q-keurmerk-geaccrediteerde punten op.

Oktober
Sinuslift ing en
Botaugmentatie
25 oktober, opleidingscentrum
Implantologie, Amersfoort
www.dentmerk.nl
Symposium It’s all about
communication
26 oktober, Crowne Plaza,
Maastricht
www.dentmerk.nl

November
Enkeltandvervanging in het
front
1 november, Landgoed Huize
Bergen, Vught
www.biocomp.eu
NVT-congres Het gat
2 november, Hotel Figi, Zeist
www.nvt.nu
Somatomorfe stoornissen: in
de mond of ‘tussen de oren’
8 november, ACTA, Amsterdam
www.acta-de.nl
Orthodontie: Masterclass
Minischroeven
12 november, Post Academisch
Bureau Tandheelkunde,
Nijmegen
www.paotumcn.nl
Najaarscongres Nederlandse
Vereniging voor
Kindertandheelkunde
10 november, UMC St Radboud,
Nijmegen
www.nvvk.org

Infectiepreventie voor
tandartsassistenten
10 en 17 november, ACTA,
Amsterdam
www.acta-de.nl <
Cursus infectiepreventie in de
tandheelkundige praktijk
20 november, Emmen
www.dentalbestpractice.nl
Suprastructuur en
Implantologie
23 november, opleidingscentrum
Implantologie, Amersfoort
www.dentmerk.nl
Intraorale opnamen voor
assistenten
23 november, ACTA, Amsterdam
www.acta-de.nl
Cursus panoramaopnamen
voor assistenten
23 november, Almere
www.dentalbestpractice.nl
KNO-verkenning in de
bovenkaak
29 november, Landgoed Huize
Bergen, Vught
www.biocomp.eu

December
Nieuwe ultrasone technieken
en materialen
7 december, Post Academisch
Bureau Tandheelkunde,
Nijmegen
www.paotumcn.nl <
Congres Tot op het bot
7 december, Naturalis
Biodiversity Center, Leiden
www.implacademy.nl <

Nieuw verschenen bij Geneeskundeboek

Endodontic Radiology, 2nd edition

Redactie: B. Basrani
Uitgever: Wiley
ISBN: 9780470958490
Verschenen: september 2012
Omvang: 424 pagina’s
A unique reference that examines all aspects of radiographic imaging related to endodontics. Dr. Bettina Basrani and
a team of prestigious international contributors build upon
traditional radiographic techniques and include the latest
information available on digital radiographs and cone beam
computed tomography. More than an overview of equipment, the book delves into radiographic interpretation,
differential diagnosis, technical difﬁculties and special circumstances when taking radiographs during the endodontic treatment, and how to choose the correct radiographic technique to obtain the desired images.
Chapters explain general radiographic techniques;
intraoral techniques; standard radiographs and interpretation; digital radiographs and their manipulation, storage, and interpretation; and CBCT principles, techniques, and clinical considerations.
Met actiecode DT2012 betaalt u tot en met
31 december geen verzendkosten bij al uw
bestellingen!

[23] => untitled

Oktober 2012

Media

dental tribune - netherlands edition

Ivoren Kruis ontwikkelt app voor therapietrouw

Nieuwsﬂits
Een 37-jarige Amerikaanse vrouw
heeft tandheelkundige handelingen verricht terwijl ze daar niet
voor bevoegd was. Na een tip van
een anonieme beller ontdekte de
politie in haar camper een volledige ingerichte tandartspraktijk.
De behandelingen vonden plaats in
haar slaapkamer. “We weten niet
hoeveel patiënten ze behandeld
heeft, maar haar praktijk lijkt succesvol te zijn geweest,” aldus inspecteur Jake Smith. Martina Ramirez-Villa is gearresteerd en kan
maximaal een jaar cel krijgen.

ZOETERMEER – Het Ivoren Kruis

Zangeres Rihanna heeft, in navolging van haar ex, zanger Chris
Brown, een gouden grill in haar
mond laten zetten. Een grill is een
afneembaar cosmetisch tandkapje
van zilver of goud dat erg populair is bij hiphopartiesten. Grills
kunnen enkele duizenden euro’s
kosten.
WWW.TELEGRAAF.NL, 12-09-’12

introduceert dit najaar een app
voor het bevorderen van therapietrouw bij mondzorgadviezen.
Patiënten volgen de adviezen van
hun mondzorgverlener niet altijd
op. Ook vinden ze het moeilijk
om de adviezen consequent uit te
voeren over een langere periode
als ze er niet tussentijds aan herinnerd worden.
Elke patiënt die de app gebruikt, krijgt een speciﬁeke code

van zijn zorgverlener voor advies op maat. De adviezen kunnen worden herhaald en opnieuw
aangevraagd worden. De ver-

“

poetsen, stoken, ﬂossen, spoelen
en tongschrapen. Het verstrekte
advies kan afkomstig zijn van de
behandelende mondzorgprofes-

”

De gebruiker krijgt advies op maat

wachting is dat de therapietrouw
hierdoor toeneemt.
De app geeft persoonlijk advies
over preventieve handelingen als

sional, maar de app kan de patiënt ook aansporen advies in
te winnen bij zijn behandelaar.
(bron: www.dentalinfo.nl) ■

WWW.DENTAL-TRIBUNE.COM,
14-08-’12

Een tandarts uit Portland klaagt
een voormalige patiënt aan omdat
hij op meerdere onlineforums over
hem heeft geklaagd. Dr. Mo Saleh
eist 300.000 dollar van voormalig
patiënt Spencer Bailey vanwege
reputatieschade, verlies aan inkomsten en emotioneel leed. Bailey beweert dat hij nog nooit een
gaatje had gehad totdat Saleh er
meerdere ontdekte. Na behandeling bij Saleh kreeg Bailey pijn.
Volgens een second opinion van
een andere tandarts waren sommige vullingen onnodig en bovendien slecht geplaatst. Na bedreigingen van Saleh heeft Bailey de
recensies verwijderd.

Het nie uw
e kroonen b rug m
ateriaal
va n VOC
O

1 . Ve rw e r k en !

WWW.WWEEK.COM, 05-09-’12

Astronauten van het internationale ruimtestation ISS hebben
een stroomverdeler van zonnepanelen vervangen met behulp van
een tandenborstel. Doordat de
stroomverdeler kapot was gegaan,
konden twee van de acht zonnepanelen niet meer gebruikt worden
en hadden de astronauten minder elektriciteit. Eerst probeerden
ze de verdeler te vervangen, maar
dat mislukte doordat er ijzerslijpsel en ander materiaal in een moer
terecht was gekomen. Met de tandenborstel kon het ijzerslijpsel
verwijderd en de stroomverdeler
bevestigd worden, wat na 6,5 uur
lukte. Als de reparatie niet gelukt
zou zijn, hadden de astronauten
op energie moeten bezuinigen.

2 . Esthetiek !
3 . Duurzaa mh

eid !

Gla ns zond er po

WWW.AD.NL, 08-09-’12

Een Amerikaanse tandarts is gearresteerd omdat hij regelmatig
onnodig narcotica heeft voorgeschreven aan patiënten. Willekeurige controles van patiëntendossiers onthulden dat 72% van
zijn patiënten dergelijke middelen had ontvangen zonder dat ze
chronische pijnklachten hadden.
Eerder dit jaar verstrekte de man
drugs aan zijn dochter, die als receptionist in zijn praktijk werkte.
WWW.DENTAL-TRIBUNE.COM,
07-09-’12

Structur 3

3 VOOR OPTIMALE TIJDELIJKE VOORZIENINGEN
• Intraorale tijd: slechts 45 seconden
• 1:1 mengverhouding zorgt voor homogeen mengsel

li j sten !

Beste l nu !

WWW.NOS.NL, 06-09-’12

De Dordtse Anne Kouer Zanoni eist een schadevergoeding van
Ikea omdat haar gebit geruïneerd
is. Bij een bezoek aan de Ikea in
Barendrecht een jaar geleden beet
ze tijdens het eten van een ijsje
in een steentje. Hierdoor braken
volgens de vrouw een kies en een
brug in haar gebit af en kan ze al
een jaar niet meer normaal eten.
De tandarts heeft voor een noodoplossing gezorgd, maar met de
echte ingreep, die tussen 4000 en
10.000 euro gaat kosten, wil Zanoni wachten tot ze een schadevergoeding ontvangen heeft. “Ik
ben bang dat ze helemaal niet
meer betalen als de ingreep al
gedaan is,” vertelt Zanoni. Ikea
vindt dat het bedrijf niet aansprakelijk is en verwijst naar de leveranciers van het ijsje.

NIEUW

Buitengewone esthetiek
• Natuurlijk uiterlijk
• Beschikbaar in acht kleuren
Duurzaam
• Hoge druksterkte
• Uitstekende breukweerstand

VOCO GmbH · Anton-Flettner-Straße 1-3 · 27472 Cuxhaven · Duitsland · Tel. +49 4721 719-0 · www.voco.com

[24] => untitled

) [page_count] => 24 [pdf_ping_data] => Array ( [page_count] => 24 [format] => PDF [width] => 899 [height] => 1247 [colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED ) [linked_companies] => Array ( [ids] => Array ( ) ) [cover_url] => [cover_three] =>

[cover] => DT Netherlands No. 8, 2012

[toc] => Array ( [0] => Array ( [title] => Binnenlands nieuws [page] => 01 ) [1] => Array ( [title] => “ Ik ben een voorstander van meerdere zittingen”; Interview met Marga Ree - endodontoloog [page] => 07 ) [2] => Array ( [title] => Restaureren na endodontische behandeling [page] => 11 ) [3] => Array ( [title] => Ultrasoon reinigen zorgt voor schoner wortelkanaal [page] => 14 ) [4] => Array ( [title] => Buitenlands nieuws/Forum [page] => 15 ) [5] => Array ( [title] => Industrie [page] => 17 ) [6] => Array ( [title] => Opleidingen/agenda [page] => 22 ) [7] => Array ( [title] => Media [page] => 23 ) ) [toc_html] =>

Table of contents

[toc_titles] =>

[cached] => true )