DT Netherlands No. 5, 2014

Binnenlands nieuws / Interview: “ Houd voorstadia van cariës goed in de gaten” / Diepe cariëslaesies – behandeling van vitale gebitselementen / Wetenschap / Reportage / Industrie / Industrie/Mondzorgkalender / Media

Open PDF View E-paper Edit Epaper Edit Epaper ads save

Table of contents

) [24] => Array ( [image_url] => Array ( [2000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/62670-1d4cafdf/2000/page-23.jpg [1000] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/62670-1d4cafdf/1000/page-23.jpg [200] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/62670-1d4cafdf/200/page-23.jpg ) [key] => Array ( [2000] => 62670-1d4cafdf/2000/page-23.jpg [1000] => 62670-1d4cafdf/1000/page-23.jpg [200] => 62670-1d4cafdf/200/page-23.jpg ) [ads] => Array ( ) [html_content] => ) ) [pdf_filetime] => 1729615862 [s3_key] => 62670-1d4cafdf [pdf] => DTNL0514.pdf [pdf_location_url] => https://e.dental-tribune.com/tmp/dental-tribune-com/62670/DTNL0514.pdf [pdf_location_local] => /var/www/vhosts/e.dental-tribune.com/httpdocs/tmp/dental-tribune-com/62670/DTNL0514.pdf [should_regen_pages] => 1 [pdf_url] => https://epaper-dental-tribune.s3.eu-central-1.amazonaws.com/62670-1d4cafdf/epaper.pdf [pages_text] => Array ( [1] =>

DENTAL TRIBUNE
The World's Dental Newspaper - Netherlands Edition

juni 2014

www.dental-tribune.nl

jaargang 4 | nummer 5

IGZ sluit praktijk
“Ernstige tekortkomingen”
bij tandarts in Ridderkerk

Quality Practice
Programma 2014-2015
bekend

Dental Debate
Verslag vanuit
Burgers’ Zoo in Arnhem

Pagina 3

Pagina 17-18

Pagina 18

Diepe cariëslaesies: focus op kinderen én ouderen
VAN DE REDACTIE

Diepe cariëslaesie palatinaal in 12, gevonden tijdens halfjaarlijks onderzoek. (uit: Diepe cariëslaesies. AccreDidact, 2014)

UTRECHT – Deze maand bespreken
we de meest voorkomende infectieziekte ter wereld: cariës. 95%
van de wereldbevolking lijdt eraan.
In de oudheid dacht men nog dat
cariës door gemene tandwormen
werd veroorzaakt. Tegenwoordig
weten we dat zuuraanvallen de
boosdoener zijn bij demineralisatie van het tandweefsel.
Anders dan vroeger zijn zwaar
carieuze gebitten en aan de lopende band extraherende tandartsen
nu eerder uitzondering dan regel.
Toch krijgt de tandarts ondanks
de voortschrijdende kennis, de
intrede van fluoridetandpasta en
talloze mediacampagnes nog regelmatig patiënten met cariëslaesies in de stoel. Vaak met voorstadia van cariës, maar niet zelden
ook met diepe laesies die een endodontische behandeling of zelfs
een extractie noodzakelijk maken.
“Voor de behandelaar is de kunst
het herkennen van de voorstadia,” vertelt Cees de Baat, emeritus hoogleraar tandheelkunde, in
een interview met Dental Tribune

(pagina 4-6). Door een vroege diagnose kan voorkomen worden dat
een laesie zich verder ontwikkelt.
Behalve bij de jeugd is vooral bij
ouderen in de bestrijding van cariës veel te winnen: zij zijn vaak niet
bewust bezig met hun mondverzorging, of kunnen het niet meer.
Helaas verliezen veel tandartsen
hun oudere patiënten uit het oog.
De Baat: “Als tandarts moet je dan
juist de vinger aan de pols houden.
Dat betekent soms dat je naar patiënten toe moet en hen intensief
moet begeleiden.” Bij dat laatste
kan volgens De Baat de preventieassistent een grote rol spelen.
Daarnaast is het in de vele verzorgings- en verpleeghuizen waar de
situatie nijpend is, zaak om de leiding van het belang van een goede
mondverzorging te overtuigen.
Wat te doen bij een diepe cariëslaesie? Op pagina 8-9 vindt u
een fragment uit het recent verschenen nascholingsprogramma
Diepe cariëslaesies (AccreDidact)
over de behandeling van vitale gebitselementen. Diverse behandelstappen en tips beschrijven hiervoor de aangewezen aanpak. ■

Na ogen nu ook tanden laseren
CAMBRIDGE/BOSTON – Een onder

zoeksteam van de Harvard-universiteit is er voor het eerst in geslaagd tandweefsel te herstellen
met een laser. Het team stimuleerde stamcellen in beschadigde
tanden met een laagvermogenlaser, waardoor nieuw dentine
werd gevormd. Volgens hoofdonderzoeker prof. dr. David Mooney
legt deze ontdekking de basis
voor klinische toepassingen in de
restauratieve tandheelkunde en
regeneratieve geneeskunde.
De werkzaamheid van de laser
behandeling werd getest door
gaten in de molaren van ratten te boren en met een laagvermogenlaser de pulpa, waarin de
stamcellen zich bevinden, te bestralen. Vervolgens werden tijdelijke caps geplaatst. Na twaalf
weken werd met röntgenfoto’s
in hoge resolutie en microscopisch onderzoek de aanmaak van
nieuw dentine aangetoond.
De onderzoekers brachten ook
het achterliggende moleculaire proces in kaart. Het aanstralen van de stamcellen met de laser zorgt voor de productie van
een veelvoorkomende groeifactor,
TGF-β, die een moleculaire kettingreactie veroorzaakt waardoor

uiteindelijk nieuw dentine wordt
aangemaakt.
Volgens Mooney heeft de laserbehandeling veel potentie, omdat
er weinig barrières voor de vertaling naar de kliniek zijn. “In tegenstelling tot de huidige regeneratietechnieken hoeven we niet eerst
cellen uit het lichaam te halen, ze
te behandelen en terug te plaat-

sen. De stamcellen blijven in het
lichaam.” Bovendien wordt de laser
al veel gebruikt in de tandheelkunde, waardoor tandartsen deze nieuwe toepassing gemakkelijk kunnen
aanleren. “Het betekent een forse
vooruitgang in de tandheelkunde,
wanneer we tanden kunnen regenereren in plaats van vervangen.”
(bron: Harvard SEAS) ■

sterilisator aanbieding

Patiënt overlijdt door ‘brute’
tandartsbehandeling
NEW YORK – Een Indiase tand-

arts heeft zijn licentie moeten
inleveren nadat hij in één zitting
twintig elementen bij een 64-jarige vrouw wilde trekken. Hierbij diende hij alleen een plaatselijke verdoving toe. Tijdens de
behandeling raakte de patiënte
bewusteloos, maar de tandarts
ging stug door met extraheren.
De vrouw overleed enige tijd later, zo meldt The Times of India.
De tandarts, werkzaam in de
VS, wilde direct na de uitgebreide
extractieprocedure ook implantaten plaatsen. Toen duidelijk
werd dat de patiënte de behandeling niet volhield, smeekte de

a ssistente de tandarts te stoppen,
maar hij weigerde. Vervolgens
verliet de assistente de praktijk en
belde het alarmnummer, maar de
hulpdiensten kwamen te laat.
Justitie concludeerde onder
meer dat de tandarts niet goed
reageerde op het overduidelijk
hyperventileren en de extreme
stress van zijn patiënt. Vanwege
“ernstige nalatigheid” en eerdere
strafzaken in 2005 en 2013 mag
hij de rest van zijn leven geen patiënten meer behandelen.
De advocaat van de tandarts
liet weten dat zijn cliënt de beschuldigingen aanvecht en zijn
praktijk wil voortzetten. ■

actieprijs

€ 2.100
Klasse B autoclaaf, 18 liter, inclusief ingebouwde printer.
Actie tot 15 juli 2014, prijs ex BTW.
Voor meer informatie en voorwaarden:
www.straightdental.com of mail: info@straightdental.com

dental units | thermodesinfectoren | autoclaven
Korenmolenweg 5, Haaksbergen, telefoon: 053 2600 002

[2] =>

Binnenlands nieuws

Barendrechtse ‘neptandarts’ gaat vrijuit

dental tribune - netherlands edition

Inspectie: extra controle
op lachgas en narcose
AMSTERDAM – De Inspectie voor

ROTTERDAM – De Barendrechtse ‘tandarts’ Raymond O., die
zonder diploma tandheelkundige behandelingen uitvoerde,
wordt daarvoor niet gestraft. Het
Openbaar Ministerie had twee
maanden cel en een boete van
3500 euro geëist, maar de rechter acht niet bewezen dat de man
onbekwaam was en sprak hem
daarom vrij.
De inspectie sloot in 2010 O.’s
praktijk in Barendrecht, na geconstateerd te hebben dat de man
gaatjes vulde en wortelkanaal
behandelingen uitvoerde zonder
dat hij de opleiding tot tandarts
had afgerond. Patiënten waren
niet op de hoogte dat O. geen
tandartsdiploma had. Ook de assistenten in de praktijk waren niet
gekwalificeerd. Een jaar eerder
waren ook al praktijken in Bloemendaal, Zeist en Barendrecht
van dezelfde ‘tandarts’ gesloten.
Volgens de inspectie had dat te
maken met financiële problemen.
Raymond O. is wel basisarts en
daarom toch bevoegd een aan-

tal tandheelkundige handelingen uit te voeren. Ook had hij wel
een deel van de tandartsopleiding
gevolgd en waren er geen klachten van patiënten of collega’s.
De rechter acht daarom niet bewezen dat O. onbekwaam is om
tandheelkundige behandelingen
uit te voeren. Wel werd hij schuldig bevonden aan het zich onterecht uitgeven als tandarts, maar
de rechter legde hem daarvoor
geen straf op.
O. stopte na de eerste drie jaar
met zijn studie Tandheelkunde
aan ACTA. Toch ging hij aan de
slag als tandarts, naar eigen zeggen onder toezicht van een bevoegd tandarts. Deze ‘toezichthouder’ gaf echter bij het bezoek
van de inspectie aan zelden met
O. mee te kijken, waarop de inspectie in 2010 ingreep. Ruim
acht jaar nadat hij stopte is O.
in België opnieuw begonnen met
zijn studie. Inmiddels heeft hij
zijn bachelordiploma gehaald.
(bron: Rijnmond.nl/De Weekkrant Barendrecht) ■

TF Adaptive Roterend als u dat wilt.
Reciprocerend als u dat nodig hebt.

Kerr Benelux
D’Artagnanstraat 28/2, 4600 Wezet
@ info.benelux@kerrhawe.com
0032 4 374 08 10

www.tf-adaptive.eu/nl

de Gezondheidszorg (IGZ) gaat
extra controleren bij tandartspraktijken waar lachgassedatie
en/of een behandeling onder narcose wordt aangeboden voor angstige patiënten. Dat bevestigt een
woordvoerder naar aanleiding
van berichtgeving in de Volkskrant van afgelopen zaterdag.
De inspectie wil onderzoeken
of narcose of lachgassedatie altijd nodig is, of de tandartsen voldoende expertise hebben en of
de narcose op een veilige manier
wordt toegediend. Een behandeling onder narcose moet altijd
onder begeleiding van een anes
thesioloog plaatsvinden. Voor
lachgassedatie hoeft dat niet,
maar daarvoor moet de tandarts

wel een aparte opleiding volgen.
In Nederland hebben ongeveer 600.000 mensen een tandartsfobie. Officiële cijfers over het
aantal tandartsen dat lachgassedatie of behandeling onder nar-

Met een behandeling
onder narcose komt
een patiënt nooit
van zijn angst af
cose aanbiedt, zijn er niet. Maar
volgens de Stichting voor Bijzondere Tandheelkunde zijn het er
teveel. Dyonne Broers, directeur
zorg van de stichting, zegt in
de Volkskrant: “Als je patiënten
steeds onder narcose behandelt,

juni 2014

komen ze niet van hun angst af.
Narcose is alleen goed voor mensen die daarvoor een psychologische indicatie hebben of een
verstandelijke of lichamelijke
beperking.” Dat betreft volgens
haar slechts een klein deel van
alle patiënten.
Broers waarschuwt dat narcose
gezondheidsrisico’s met zich mee
kan brengen. Daarom is het volgens haar van belang enkel in het
uiterste geval gebruik te maken
van narcose en vooral te proberen
de patiënt van de angst af te helpen. In de negentien Nederlandse
Centra voor Bijzondere Tandheelkunde kunnen angstige patiënten
terecht om onder begeleiding van
tandartsen en psychologen van
hun angst af te komen.
De inspectie onderschrijft met
de extra controles de zorg dat patiënten te gemakkelijk een behandeling onder narcose ondergaan. (bron: de Volkskrant) ■

NMT: Laat tandartsen medisch screenen
NIEUWEGEIN – Tandartsen moeten
behalve de mondgezondheid ook
de algemene gezondheid van hun
patiënten gaan volgen. Zo kan
de tandarts de bloeddruk of het
BMI meten en zijn rol in de vroege signalering van ziekten uitbreiden. Dat stelt voorzitter Rob
Barnasconi van de Nederlandse
Maatschappij tot bevordering der
Tandheelkunde (NMT) in diverse
media. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) reageerde kritisch op de uitspraken van
Barnasconi.
Volgens de NMT-voorzitter
is de tandarts zeer geschikt om
meer aan preventieve medische
screenings te doen. Hij is immers
de enige medische professional
die al zijn patiënten minstens eenmaal per jaar ziet. “Hierdoor kunnen veel gezondheidspro
blemen
voorkomen worden en dat levert
meteen een kostenbesparing op,”
aldus Barnasconi. “Een moderne
tandarts zorgt niet alleen voor een
goed gebit en gezonde mond, maar
ook voor de algemene gezondheid.
voor opgeleid, de
Wij zijn daar
studie ging niet voor niets van vijf
naar zes jaar.”
Het belang van een gezonde
mond voor de rest van het lichaam
is de laatste jaren regelmatig aangetoond. Zo schreef Dental Tribune al over het verband tussen
mondgezondheid en diabetes,
hart- en vaatziekten en reuma.
Barnasconi: “Maar liefst dertig
verschillende ziekten of bijwerkingen van medicijnen geven een
signaal in de mond. Ook weten we
bijvoorbeeld dat de kans op een
vroeggeboorte groter is als een
zwangere vrouw een ontsteking
in de mond heeft.” De NMT-voorzitter acht daarom de tijd rijp voor
een grotere doorverwijsrol van de
tandarts naar de huisarts, maar
benadrukt niet op de stoel van de
huisarts te willen gaan zitten.
Met een voorbeeld uit zijn eigen
praktijk illustreert Barnasconi hoe
hij die rol voor zich ziet. “Ik zag
afgelopen week nog twee patiënten met onverklaarbare ontstekingen, een schimmelinfectie en
een droge mond. Dat zijn vroege
signalen van diabetes, dus heb
ik de patiënten met dit vermoeden doorgestuurd naar de huis-

arts. Onze rol kan nog verder
gaan: ook kindermisbruik kan
zich uiten in wonden in de mond,
of zelfs door afgebroken tanden.
We hebben hiervoor een speciale
meldcode ontwikkeld.”
Artsen zijn minder enthousiast over het plan van de NMT.
Het NHG vindt het niet verstandig als tandartsen bloeddruk en
BMI gaan bepalen. “Klakkeloos
meten heeft geen zin als je er geen
vervolg aan kunt geven,” zegt

estuursvoorzitter Rob Dijkstra.
b
“Als een tandarts schimmelinfecties constateert, of een patiënt
is zo obees dat hij niet meer in de
tandartsstoel past, dan is het uitstekend als hij dat met de patiënt
bespreekt en deze zo nodig doorverwijst naar de huisarts. Maar
tandartsen moeten geen diagnoses gaan stellen als hoge bloeddruk of een te hoog cholesterol.”
(bron: De Telegraaf/Medisch
Contact) ■

Colofon
Dental Tribune verschijnt tienmaal per
jaar en is een uitgave van Albion Press
BV, onder licentie van Dental Tribune
International
Hoofdredacteur/uitgever
Ben Adriaanse, MSc
Redactie
Marieke Epping, MSc
Joann Hebben, MA
Cartoons
Emily van Someren, MA
Redactieadres
Redactie Dental Tribune
Postbus 545, 3990 GH Houten
E-mail: redactie@dental-tribune.nl.
De Nederlandse editie van Dental
Tribune kent een onafhankelijke redactie
en richt zich op professionals in de
volle breedte van het
mondzorgvak.

Aanmelden
De doelgroep van Dental Tribune
(bestaande uit tandartsen-algemeenpractici, tandartsen-specialisten, mond
hygiënisten, orthodontisten, kaak
chirurgen, tandtechnici, tandprothetici
en diegenen die werkzaam zijn in de
dentale industrie) komt in aanmerking
voor een kosteloos abonnement.
Behoort u tot de doelgroep en ontvangt
u het maandblad nog niet? Meld u dan
aan via het inschrijfformulier op
www.albionpress.nl.
Advertentieverkoop
Harry Velthuis, accountmanager.
Postbus 545, 3990 GH Houten.
Telefoon: 06-531 55 262.
E-mail: velthuis@dental-tribune.nl.
Laura Bogaers, medewerker mediaorder.
Telefoon: 030-63 55 070.
Fax: 030-63 55 069.
E-mail: adverteren@dental-tribune.nl

© 2014 Albion Press BV. Redactioneel materiaal van Dental Tribune International, Duitsland,
dat is vertaald en in dit nummer is opgenomen, is auteursrechtelijk beschermd door Dental
Tribune International GmbH. Alle rechten voorbehouden. Gepubliceerd met toestemming
van Dental Tribune International GmbH, Holbeinstr 29, 04229 Leipzig, Duitsland. Reproductie op welke manier en in welke taal dan ook, gedeeltelijk of volledig, zonder de voorafgaande
schriftelijke toestemming van Dental Tribune International GmbH, is uitdrukkelijk verboden.
Dental Tribune is een handelsmerk van Dental Tribune International GmbH.

[3] =>

juni 2014

dental tribune - netherlands edition

Binnenlands nieuws

Q-Keurmerk positief beoordeeld
Tekst: Ben Adriaanse
DRIEBERGEN – De

accreditatieprocedure van St. QuAT, die het
Q-Keurmerk voor tandheelkundige nascholing verleent, verloopt
helder en conform de afspraken.
Zowel de toetsingscriteria als de
uitvoering ervan zijn goed georganiseerd. Dat concludeert TNO
Management Consultants in een
onderzoeksrapport van mei 2014.
Het bestuur van St. QuAT reageert
“verheugd” op het nieuws en ziet
hierin een verdere bevestiging van
de kwaliteit en deugdzaamheid
van de eigen procedures.
St. QuAT voert een audit uit voor

aanvang van tandheelkundige
cursussen, waarbij zowel de opzet
als de inhoud van het programma
wordt getoetst. Ook de cv’s van de
sprekers, abstracts, de syllabus en
andere leermiddelen worden in de
procedure meegenomen. Daarnaast wordt een cursus ter plaatse getoetst en worden de evaluatieformulieren van deelnemers
bestudeerd. Is aan alle criteria
voldaan, dan verdient een nascholingsactiviteit het Q-Keurmerk.
TNO MC ondersteunde St.
QuAT enkele jaren geleden bij het
ontwikkelen van de criteria en
fungeert sindsdien als ‘toezichthouder’. De positieve beoorde-

ling is een steun in de rug voor
het keurmerk, dat vorig jaar onder
vuur werd genomen door het Kwaliteitsregister Tandartsen (KRT).
Het register eiste destijds dat de
toetsingscriteria van het Q-Keurmerk werden aangescherpt. Toen
St. QuAT weigerde hieraan te voldoen en de KRT niet meer erkende als houder van bevoegdheden,
stopte het register met het erkennen van Q-geaccrediteerde cursussen. Sindsdien wordt deelname
aan cursussen met het Q-Keurmerk geregistreerd in het nieuw
opgerichte Mondzorgregister.
Momenteel buigen de betrokken partijen zich samen met een

Veel tandheelkundige nascholingsactiviteiten zijn geaccrediteerd met het Q-Keurmerk.

onafhankelijke commissie over
een geheel nieuwe organisatie
voor de registratie en accreditatie
van deskundigheidsbevorderende
activiteiten. Alom wordt gehoopt

op een snelle implementatie van
deze voornemens, zodat de chaotische huidige situatie met meerdere kwaliteitsregisters snel verleden tijd is. ■

IGZ sluit tandartspraktijk
in Ridderkerk
Tekst: Ben Adriaanse
RIDDERKERK – De Inspectie voor

de Gezondheidszorg (IGZ) heeft
tandarts R.G.E.J. Wijckmans
verzocht zijn deuren onmiddellijk te sluiten. In de Ridderkerkse praktijk constateerde de inspectie ernstige tekortkomingen,
waardoor patiënten acuut gevaar
lopen. Kort na het bevel maakte
de IGZ bekend het aantal onverwachte bezoeken het afgelopen
jaar flink te hebben opgeschroefd.
In het verleden werd de inspectie nog weleens muggenzifterij
verweten, maar daarvan is in dit
geval geenszins sprake. Het lijvige
rapport toont aan dat Wijckmans
de voorschriften voor fatsoenlijke
praktijkvoering stelselmatig aan
zijn laars lapte. Bij een onaangekondigd bezoek, dat volgde op een
melding van de plaatselijke brandweerpost, vond de inspectie in de
praktijk een groot aantal (steriele)
materialen waarvan de houdbaarheidsdatum verlopen was. Er was
geen scheiding tussen schoon en
vuil in de ruimte voor desinfectie en de werkruimtes werden niet
vaak genoeg gereinigd.
De waslijst aan gebreken gaat
echter nog veel verder. Op het gebied van radiologie werd geconstateerd dat de KEW-dossiers veel
te weinig informatie bevatten.
Ook waren niet de vereiste diploma’s in huis om röntgenopnamen
te maken. Een steekproef van de
patiëntendossiers wees onder
meer uit dat er geen tandheelkundige en medische anamnese werd opgeslagen en er ook bij
ingrijpende behandelingen geen
behandelplan werd opgesteld. Er
waren geen duidelijke afspraken
met de spoedgevallendienst en de
praktijk heeft geen eigen website.
Verder was geen sprake van intercollegiale toetsing, certificering,
protocollen of een kwaliteitsbeleid en deed de tandarts niet of
nauwelijks aan nascholing.
Al met al scoorde de praktijk op
alle hoofdcriteria een dikke onvoldoende. Er restte de IGZ daarom weinig anders dan direct ingrijpen om de patiëntveiligheid te
waarborgen. De praktijk mag pas
weer open als er naar het oordeel
van de inspectie verantwoorde
zorg geleverd kan worden, zo liet
de IGZ eind mei weten.
De tandarts verklaarde dat zijn

focus en energie de laatste tijd
niet heeft gelegen in de praktijkvoering en hij zich realiseert dat
de geboden zorgkwaliteit tekortschiet. Hij wekte volgens de inspectie wel de indruk aan de
richtlijnen te willen voldoen en
heeft hiervoor hulp ingeschakeld.
Over de termijn waarbinnen de
verbeteringen doorgevoerd kunnen worden is weinig duidelijk,
maar gezien de omvang van de
geconstateerde gebreken blijft de
praktijk vermoedelijk nog enige
tijd op slot.
Begin juni maakte de IGZ bekend in 2013 bijna drie keer zoveel
onverwachte bezoeken te hebben
gebracht als in 2012. Ook werden meer instellingen onder verscherpt toezicht geplaatst of zelfs
gesloten. Steeds vaker baseert de
inspectie haar bezoeken op basis
van meldingen en andere signalen, zoals bij de tandartspraktijk
in Ridderkerk gebeurde. ■

VERENIGING MEDISCH TANDHEELKUNDIGE INTERACTIE PRESENTEERT 3 OKTOBER 2014 IN HET SINGER IN LAREN

HOOFDPIJN
&
KOPZORGEN
VAN CRACKED TOOTH TOT CLUSTER HOOFDPIJN
Differentiaal diagnostiek van hoofd- en aangezichtspijn:
dr. Nico van Duijn, huisarts (moderator)
dr. Ben van Cranenburgh, neurowetenschapper
prof. dr. Boudewijn Stegenga, MKA-chirurg
dr. Corine Visscher, orofaciaal fysiotherapeut
prof. dr. Wytske Fokkens, KNO-arts
dr. Gisela Terwindt, neuroloog & bioloog
prof. dr. Michel Ferrari, neuroloog
Meer informatie en inschrijven via www.vmti.nl, inzendingen voor de wetenschapsprijs (2.500 €) voor 31 augustus

[4] =>

Interview

dental tribune - netherlands edition

juni 2014

“Houd voorstadia
van cariës goed
in de gaten”
Emeritus hoogleraar Cees de Baat
over diepe cariëslaesies
en mondzorg bij ouderen

TEKST: MARIEKE EPPING
FOTO’S: KEES WOLLENSTEIN

Prof. dr. Cees de Baat, tot voor kort
hoogleraar Geriatrische Tandheelkunde aan het Radboudumc, ging
onlangs met emeritaat. Momenteel
geeft hij nog één dag in de week onderwijs. Echt missen doet De Baat
het vak niet. In zijn carrière als
algemeen practicus, universitair
docent en hoogleraar, jarenlang
gecombineerd met het hoofdredacteurschap van het Nederlands
Tijdschrift voor Tandheelkunde,
heeft hij naar eigen zeggen “Alles
gezien en gedaan.” Dental Tribune sprak met deze tandheelkundige nestor over diepe cariëslaesies,
vooral bij de groep patiënten die
jarenlang zijn bijzondere aandacht
had: ouderen.
In 1976 ging u aan de slag
als tandarts. In hoeverre
verschilde in de aanpak van
diepe cariëslaesies aan het
begin en eind van uw
carrière?
Toen ik net begon, zag je ontzettend veel diepe cariëslaesies
en ook hele monden die waren
aangedaan. Nu zie je dat zelden en vind je een diepe cariës
laesie hooguit in één of twee elementen. De rest van de mond is
vaak gewoon gezond, wat ik in
mijn beginperiode als tandarts
echt nooit zag. Dan was er helemaal geen sprake van dat je ging
restaureren, daar ging direct de
tang op. Alles eruit, want er was
geen redden meer aan. Nu moet
je overwegen wat te doen, toen
overwoog ik niet zoveel. Dat is
dus flink veranderd.

Hoe kunt u die ‘overwegin
gen’ van tegenwoordig
omschrijven?
Het is van belang dat je het element vitaal houdt en dus niet direct de pulpa in duikt. Daarbij is
het essentieel om te differentiëren wat nog wel kan, en wat niet
meer. Eigenlijk zijn er drie moge
lijkheden. Als een element er zo
slecht aan toe is dat je het niet
meer kunt redden, ga je over tot
extractie. Als een element in betrekkelijk slechte staat is, kun
je het vaak met een endodontische behandeling nog redden. De
derde mogelijkheid is dat het er
slecht uitziet, maar dat je met wat
voorzichtig manipuleren het element kunt herstellen. Hoe meer
kennis en ervaring je hebt met
diepe cariëslaesies, hoe makke

Bij 50% van de
instellingen is de
situatie erbarmelijk
lijker het wordt om een goede
keuze te maken. Er zitten natuurlijk overgangsgebieden tussen de
drie opties, dus hoe meer laesies
je ziet, hoe gemakkelijker je kunt
herkennen of een element vitaal
te houden is.
Wat zijn de valkuilen in de
behandeling?
Een eerste grote valkuil is dat
je de laesie verkeerd inschat
en daardoor de verkeerde behandeloptie kiest. Het is daarbij wel ‘fijn’ voor de behandelaar dat geen patiënt het merkt

wanneer je de verkeerde keuze
maakt. Als je zegt: “Ik voer een
endo uit, want anders is het element niet meer te redden,” dan
bestaat de optie om het element
zonder endo vitaal te houden
niet meer. Dus je doet het altijd
goed. Dat geldt ook wanneer je
voor de ‘lichtere’ optie kiest om
de pulpa vitaal te houden. Als
dat niet blijkt te werken, staat
de patiënt dezelfde middag weer
op de stoep met pijnklachten.
Die kun je gelukkig alsnog verhelpen door een endo uit te voeren, maar je patiënt zal het je niet
kwalijk nemen: je hebt het geprobeerd, maar is het niet gelukt het
element te redden. Voor jezelf is
dit alles natuurlijk wel een belangrijk leermoment, een volgende keer zul je een andere keuze
maken
Een tweede valkuil is dat veel
beslissingen over diepe cariës
laesies worden genomen op elementniveau in plaats van op
persoonsniveau. De gehele mondgezondheid, algemene gezondheid en de patiënt en zijn of haar
omgeving worden daardoor niet
meegewogen. Een diepe cariës
laesie bij een patiënt die veel aankomende diepe laesies heeft en
totaal geen waarde hecht aan
zijn (mond)gezondheid, vraagt
een andere aanpak dan een patiënt die door omstandigheden een
periode van verwaarlozing heeft
doorgemaakt, maar nu een nieuw
leven is begonnen en een baan
zoekt. De basis voor elke behandelbeslissing moet zijn dat je over
zo veel mogelijk individuele informatie beschikt uit anamnese en
onderzoek. De anamnese moet

bestaan uit medische, sociale,
biografische en orale componenten. Gecombineerd met de tandheelkundige onderzoeksgegevens
ontstaat zo een totaalbeeld van de
orale problemen. Dit totaalbeeld
moet de behandeling bepalen.
Veel tandartsen twijfelen aan
het nut van een cariësindica
tor als hulpmiddel bij het
behandelen van een diepe
cariëslaesie. Hoe denkt u
daarover?
Een cariësindicator is een prachtig hulpmiddel als je weinig ervaring hebt. Het gebruik ervan is
zeker niet onzinnig, maar als je
vijftig van dit soort laesies hebt
gezien, heb je de indicator niet
meer nodig. Dan kun je zelf goed
onderscheiden wat carieus is en
wat niet.
Studenten adviseer ik wel altijd
met een cariësindicator te werken, dan kun je je nooit vergissen. Vooral als een leermiddel:
eerst beoordeel je zelf, om vervolgens je eigen beoordeling te controleren met de indicator. Ik kan
me voorstellen dat studenten in
het begin bij elke behandeling
een indicator gebruiken, en mettertijd steeds minder vaak door
de ervaring die ze opbouwen.
Leren studenten genoeg over
diepe cariëslaesies in hun
opleiding?
In theorie wel. In de praktijk worden ze er veel te weinig mee geconfronteerd. Het patiënten
bestand van de universiteit wordt
zeer goed gevolgd, waardoor er
bijna nooit meer iets misgaat. Bij
deze patiënten zal beginnende

cariës niet de kans krijgen verder
te ontwikkelen tot een diepe cariëslaesie. Dat betekent dat we met
onze studenten de boer op moeten, naar klinieken elders in het
land waar ze dit probleem nog
wel tegenkomen. Hetzelfde geldt
voor extracties, die zijn bij ons ‘in
huis’ bijna nooit geïndiceerd.

Houd bij kwetsbare
ouderen de vinger
aan de pols

Zijn cariëslaesies in de
praktijk voor de minder
ervaren tandarts moeilijk te
herkennen?
Een diepe cariëslaesie is niet te
missen. De kunst is het herkennen van de voorstadia, zodat je
kunt voorkomen dat een laesie
zich verder ontwikkelt. Daarvoor
is het belangrijk dat je patiënten
regelmatig ziet. Dat geldt vooral voor de risicogroepen, zoals
kinderen en ouderen. In de leeftijd daartussen, (jong)volwassenen, zie je diepe cariëslaesies
vele malen minder. Als je dan
cariëslaesies tegenkomt, is het
vaak een bewuste keuze om het
gebit niet te verzorgen: mensen
die het niets kan schelen. Vaak
zijn dit verslaafden, zeker op de
jongvolwassen leeftijd. Bij hen
heb ik flinke cariësexplosies gezien, of jarenlang verslaafden bij
wie het hele gebit uit de mond is
gerot. Maar onder ‘normale’ om> lees verder op pagina 6

[5] =>

P R O F E S S I O N A L

M E D I C A L

C O U T U R E

EXPERIENCE OUR ENTIRE COLLECTION ONLINE
WWW.CROIXTURE.COM

[6] =>

Interview

> vervolg van pagina 4
standigheden zie je op die leeftijd
geen diepe cariëslaesies.
Zijn patiënten zelf alert
genoeg op die voorstadia?
Nee, als patiënten er zelf alert genoeg op waren, dan zou het niet
voorkomen. Daarom zijn ouderen en kinderen gevoeliger voor
het ontwikkelen van diepe cariës
laesies: zij zijn vaak niet bewust
bezig met hun mondverzorging.
Kinderen kunnen het nog niet en
ouderen kunnen het niet meer, of
letten er niet meer op. Niet eens
met opzet, maar er spelen bij hen
vaak andere zaken die aandacht
vragen, waardoor mondzorg onder aan het lijstje komt. Iemand
die niet meer kan lopen of halfzijdig verlamd is, heeft andere dingen aan het hoofd dan de mondgezondheid. Die mensen moet je
dus vaker gaan zien en passende
zorg bieden.
Hoe moet de mondzorg
verlener die zorg voor
ouderen vormgeven?
Kinderen met een hoog risico
houd je goed in de gaten, die wil
je elke drie tot vier maanden zien.
Bij ouderen moet je hier eigenlijk

dental tribune - netherlands edition

naar terug. Zodra mensen niet
goed meer voor hun gebit kunnen zorgen, moet je als tandarts
de vinger aan de pols houden.
Dat zal bij sommige patiënten betekenen dat je naar ze toe moet.
In eerste instantie ga je stimuleren dat mensen weer voor hun
eigen gebit gaan zorgen. Aangezien de aandacht vaak naar andere zaken gaat, kan het helpen
om te benadrukken dat een gezonde mond belangrijk is voor
de algehele gezondheid. Maar
er komt natuurlijk een stadium
waarin het echt niet meer gaat en
mensen hulp nodig hebben bij de
mondzorg. Dan moet je proberen
daar een partner of andere mantelzorger voor te stimuleren, of
het moet professioneel gebeuren
door een verzorgende. De thuiszorg, die dagelijks langskomt,
kan geleerd worden de mond te
verzorgen. Dat gebeurt nu nog
niet, maar zou mogelijk moeten
zijn. Nog een stadium verder in
zorgbehoefte, wanneer iemand in
een verzorgings- of verpleeghuis
woont, moeten alle verzorgenden
in staat zijn hierbij te helpen.
Er is recent veel ophef ont
staan over de ontoereikende
mondzorg voor ouderen in

instellingen. Ook volgens u
moeten verzorgenden hierbij
een rol spelen. Gebeurt dit in
de praktijk al?
Dat verschilt sterk per locatie.
Mijn ervaring is: zodra de leiding beseft dat mondzorg een
integraal onderdeel van de verzorging is en haar medewerkers
stimuleert om die mondzorg uit
te voeren, gebeurt het ook goed.
Ontbreekt dat besef, dan gebeurt
er niets. Soms is er dan nog een
specifieke medewerker die mondgezondheid belangrijk vindt of de
taak op zich heeft genomen, maar
wanneer die wegvalt, valt ook direct de mondzorg weg. Het hangt
dan te veel op één persoon en is
niet geïntegreerd. Als ik een ruwe
schatting moet geven, dan is het
bij vijftig procent van de instellingen goed geregeld. Bij de overige
vijftig procent is de situatie erbarmelijk. Er zit eigenlijk niets tussenin: zodra de leiding overtuigd
is, gaat het goed.
Al die extra controles en zorg
voor ouderen, dat is een flinke
belasting voor een tandarts…
Ouderen die moeite hebben met
de gebitsverzorging hebben inderdaad intensieve begeleiding
nodig: je moet het voordoen, een
paar dagen later weer langsgaan
en een beetje bijsturen. Dat is
een struikelblok, maar de tandarts heeft hulptroepen tot zijn
beschikking. Mondhygiënisten,
hoewel dit al iets buiten hun
werkveld ligt, maar vooral preventieassistenten zijn hier bij uitstek
geschikt voor. Mits zij natuurlijk
goed worden opgeleid voor het
uitleggen en ondersteunen bij de
gebitsverzorging. Het is zonde om
daarvoor een dure, hoogopgeleide
tandarts langs te sturen.
Ik vind dat we als tandarts absoluut naar onze oudere patiënten
toe moeten. Wij leren dat nu aan
onze studenten, maar ook de huidige tandartsen moeten dit gaan
doen. Dat vergt nogal wat aanpassing, merk ik. Te vaak hoor ik
collega’s zeggen: “daar moeten
we een specialist voor hebben.”
Eén tandarts die ‘het afvalputje’
is en de patiënten doet voor wie
collega’s geen tijd willen maken.
Terwijl het helemaal niet zoveel
moeite is! Ga maar eens door je
patiëntenbestand heen: het zijn
misschien tien tot twintig patiënten bij wie je langs zou moeten. Wanneer je dat verdeelt over
de maanden, moet je misschien
twee keer per maand op huis
bezoek. Is dat te veel gevraagd? Ik
vind van niet. Je kunt de mensen
die je tot hun zestigste eens per
jaar hebt gezien, niet aan hun lot
overlaten zodra ze het moeilijker
krijgen om langs te komen.

vo o r Icon behandeling

na Icon behandeling
Met dank aan: Prof. Dr. Carlos Rocha Gomes Torres, DDS, Msc, PhD

Hét antwoord op whitespots:
I can Icon!
Snel, pijnloos en esthetisch: Is de infiltratie behandeling met Icon.
Cariogene whitespots – even ongewenst als ze frequent zijn,
met name na het verwijderen van de vaste beugel.
Nu kunt u uw patiënten een pijnloze behandeling aanbieden in
plaats van een invasieve interventie. Infiltratie met Icon heeft

AZ_Icon_A5_NL_2014-02.indd 1

juni 2014

bewezen een effectieve manier te zijn om de whitespots te
maskeren op gladde oppervlakken. Snel, pijnloos, esthetisch.
In slechts 1 behandeling. Een goed vooruitzicht voor u en uw
patiënten. www.dmg-dental.com

18.02.14 16:34

Nu zien we diepe cariëslaesies
nog weinig, en voornamelijk
bij ouderen. Aan het begin
van uw carrière kwam dit
verschijnsel veel vaker voor.
Wat heeft bijgedragen aan die
verbetering?
Allereerst is onze kennis over het
cariësproces op zich erg vergroot.
Toen ik nog studeerde, was niet
geheel duidelijk hoe cariës precies ontstaat en zich ontwikkelt.
Nu kennen we het ontstaan in
detail en dat helpt natuurlijk om
het te kunnen voorkomen. Het
werk van Ten Cate bij ACTA is

daarvoor zeer belangrijk geweest.
Cruciaal was uiteraard de ‘ontdekking’ van fluoride als wondermiddel tegen cariës. De effectiviteit van fluoride was in het
onderzoek in Tiel en Culemborg
(een van de bekendste fluorideonderzoeken ter wereld: van 1953 tot
1973 werd in Tiel fluoride aan het
drinkwater toegevoegd, in controlegemeente Culemborg niet,
red.) al aangetoond, maar pas in
de laatste twintig jaar heeft de inzet van fluoride een vlucht genomen. Dat kwam door de ontdekking dat het middel met hetzelfde
effect aan tandpasta kon worden
toegevoegd. Voordien deden we
hele middagen fluorideapplicaties
bij kinderen. De toediening via
tandpasta is een heel grote factor
geweest in cariëspreventie.
Kunnen we de diepe cariës
laesie in de toekomst nog
verder uitbannen?
Ik denk dat de trend van de afgelopen veertig jaar doorzet en we
steeds minder en minder diepe cariëslaesies gaan zien. Al zal er altijd een groep mensen blijven bij
wie het blijft voorkomen, omdat
zij hun gebit verwaarlozen. Ik verwacht niet nog eens zo’n doorbraak
als de fluoridetandpasta, iets wat
zoveel effect zal hebben op de incidentie van diepe cariëslaesies. Al
is er wel wetenschappelijke kennis over cariës die nog onvoldoende wordt toegepast in de praktijk.
Zo weten we inmiddels dat je cariës kunt stoppen door niet alles
te verwijderen en de laesie netjes
af te sluiten. Toch heerst bij veel
collega’s nog het idee dat cariës altijd volledig weggehaald moet worden. Doe je dat niet, dan ben je een
slechte tandarts. Niets is minder
waar, het is nergens voor nodig om
alle cariës weg te boren. Op een gegeven moment moet je die wetenschap accepteren en ernaar gaan
behandelen. Als het veld meegaat
in dit soort wetenschappelijke
ontwikkelingen, denk ik dat diepe
cariëslaesies bijna volledig uit onze
praktijk zullen verdwijnen. ■

[7] =>

VERTROUWDE POETSERVARING,
*1
BETERE VERWIJDERING VAN PLAQUE
Ideaal voor trouwe gebruikers
van een handtandenborstel die
hun vertrouwde poetstechniek
willen behouden
• Vertrouwde borstelkopvorm
• Niet nodig om anders te poetsen
• 89% van de gebruikers van een
handtandenborstel zegt liever TriZone te
gebruiken dan zijn gebruikelijke borstel †1

100% MEER
PLAQUEVERWIJDERING *1
• 8800 richtingsveranderingen per minuut
voor een uitstekende plaqueverwijdering
• Drie-Zone reiniging met pulserende, heen–
en weer bewegende en vaste borstelharen
• Dynamische schuin aﬂopende Power Tip

DE GESCHIKTE BORSTEL AANBEVELEN
Assortiment oscillerende/roterende
opzetborstels voor poetsers die een
stap verder willen gaan op het vlak
van hun mondhygiëne

TriZone, voor poetsers die
hun vertrouwde poetstechniek
verkiezen

*in vergelijking met een standaard handtandenborstel. †Based on 67 subjects in 2 clinical trials. Reference: 1. Data on ﬁle, P&G.

De verzorging voortzetten die begint in uw praktijk

[8] =>

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

juni 2014

Diepe cariëslaesies – behandeling
van vitale gebitselementen
Dit is een fragment uit
het recent verschenen
nascholingsprogramma Diepe
cariëslaesies (AccreDidact),
geschreven door R.J.M.
Gruythuysen, E.J.A. Tijskens
en A.J.P. van Strijp.
5.1 Inleiding

Bij de behandeling van diepe
cariës
laesies wordt onderscheid
gemaakt naar behandelingen die
níét en behandelingen die wél tot
een expositie leiden. Het veroorzaken van een expositie hangt
sterk samen met de behandel
methode en meer specifiek met
de wijze van excaveren. De incidentie van een pulpa-expositie neemt bij de stapsgewijze
excavatie en de indirecte pulpa
overkapping af met respectievelijk 56% en 77%.35 Er bestaan
bij het behandelen van diepe
cariës
laesies grote onderlinge
verschillen met betrekking tot
de daarbij toegepaste methoden
voorafgaand aan een goed afsluitende restauratie.
5.2 Zonder excaveren

Er wordt onderscheid gemaakt
naar behandelingen waarbij níét
en waarbij wél wordt geëxcaveerd.
5.2.1 Niet excaveren
Excaveren blijft achterwege bij
sealen over cariës en bij de Halltechniek. Over sealen van gebitselementen is in 2012 een advies
verschenen van het Ivoren Kruis.
Sealen over cariës wordt daarin als een optie beschreven. Niet
precies wordt aangegeven tot
hoever men hierin kan gaan. De
keuze is ook arbitrair, omdat deze
van veel factoren afhangt zoals
de grootte en diepte van de laesie, de sterkte van de glazuurkap,
het cariësrisico bij de patiënt, de
mate van cavitatie, de kwaliteit
van de afsluiting, en de attitude
van de zorgverlener. Duidelijk is
dat het cariësproces kan worden
gestopt of tenminste sterk kan
worden vertraagd door het aanbrengen van een sealant.36,37 Belangrijker dan de vraag ‘sealen of
niet-sealen’ lijkt goede communicatie over de zorgvraag en het
monitorbeleid dat wordt gevolgd
als men overgaat tot het sealen
van een diepcarieuze laesie.
Instorten van de glazuurkap is een complicatie waarmee
bij sealen over cariës rekening
moet worden gehouden. Meestal
wordt, indien tijdig opgemerkt,
een weinig actieve cariëslaesie
aangetroffen, die het restaureren
vereenvoudigt. Als het om jonge
kinderen gaat, rust er een grote
verantwoordelijkheid op de zorgverlener waar het de zorgvraag
betreft. De zorgverlener is namelijk wettelijk verplicht de belangen van het kind te bewaken en
de wensen van de ouders hieraan
ondergeschikt te maken. Natuur-

lijk wordt dit bij voorkeur zodanig
gecommuniceerd dat de ouder
kan meegaan in de aangevoerde
argumentatie.
Bij de Hall-techniek wordt zelfs
vaak de biomassa (tandplaque)
niet verwijderd. Er wordt een
voorgevormde kroon, gevuld met
glasionomeercement, over een
gecaviteerde tijdelijke molaar geplaatst zonder voorafgaande preparatie.6 Dit leidt gedurende enkele weken tot een beetverhoging
die goed wordt geaccepteerd. Indien er te weinig approximale
ruimte bestaat, worden gedurende drie tot vijf dagen separatieelastieken aangebracht, maar dat
is vaak niet nodig. De Hall-techniek wordt vooral toegepast bij
jonge angstige kinderen voor wie
de traditionele behandeling onder lokale anesthesie te belastend
is. De methode is niet specifiek
bedoeld voor de behandeling van
diepcarieuze laesies, maar kan
hierbij zeker worden toegepast.
Op internet is een zeer uitgebreide handleiding voor de Hall-
techniek beschikbaar (Google op:
Hall Technique, en ga vervolgens
naar dentistry.dundee.ac.uk).
Tip
Bij een diepe cariëslaesie is
het aan te raden de laesie
verder vrij te leggen door
lokaal de glazuurkap te verwijderen alvorens een Hallkroon te plaatsen. Vervolgens
kunnen de tandplaque en
de biofilm met een roterend
prophyborsteltje en tandpasta worden verwijderd. Daarna
wordt gespoeld met de waterluchtspray en gedroogd met
wattentampons. Eventueel
wordt een laag kunststofgemodificeerd glasionomeer
cement aangebracht, gevolgd
door het plaatsen van de
Hall-kroon. Kunststofgemodificeerd glasionomeercement
sluit minstens zo goed, zo
niet beter af als conventioneel
glasionomeercement.
5.2.2 Wel excaveren
Er wordt wel geëxcaveerd bij partiële cariësverwijdering. Daarbij wordt onderscheid gemaakt
tussen indirecte pulpaoverkapping en stapsgewijze excavatie.
Engels
talige synoniemen voor
indirecte overkapping zijn: indirect pulp capping, indirect pulp
treatment, indirect pulp therapy
en partial caries removal. Bij par
tiële excavatie gaat het altijd om
de vraag tot hoever men moet
gaan met excaveren. Enerzijds
is er de vrees om te veel carieus
dentine achter te laten, anderzijds om te exponeren wanneer er
te veel carieus dentine wordt verwijderd. Diverse in de literatuur
omschreven methoden van partiële cariësverwijdering staan in
tabel 5.1.

Afbeelding 35 a-e.
a. Verdachte fissuur 16 beslepen om de retentie van de sealant te bevorderen.
b. Verzwakt en ontkalkt glazuur verwijderd met ART-instrument.
c. Sealant waarin composiet is geïnjecteerd voor de sterkte.
d. Bitewing een maand later: eerste blijvende molaren mesiaal bedreigd.
e. Bitewing: geen progressie van de occlusale cariës 16 na ruim anderhalf jaar; wel progressie mesiaal (foto’s: TP).

Afbeelding 36 en 37. Indicatie Hall-techniek bij element 75 met een diepe cariëslaesie mesiaal. De rechter foto toont de situatie elf
maanden later (foto’s: Thierry Boulanger).

Afbeelding 38 en 39. Diepcarieuze 26. Rechts: Biofilm verwijderd, geïnfecteerd dentine blijft achter.

5.2.2.1 Indirecte pulpaoverkapping
De indirecte pulpaoverkapping
berust op het principe dat, na het
schoonmaken van de glazuurdentinegrens, het ‘grootste’ deel
van het zachte carieuze dentine in het centrum van de caviteit

wordt verwijderd, zonder daarbij
de pulpa te exponeren. Lang werd
gedacht dat geïnfecteerd dentine
moest worden verwijderd en gedemineraliseerd dentine in de caviteit kon achterblijven. Dat plaatst
ons voor een dilemma, want de

overgang van geïnfecteerd naar
gedemineraliseerd dentine verloopt geleidelijk. Het zijn immers
geen concentrische lagen. Zoals
eerder is aangegeven, speelt het
cariësproces zich vooral af in de
biofilm (
plaque). Het is daarom

[9] =>

juni 2014

Excerpt

dental tribune - netherlands edition

Afbeelding 40. Schematische voorstelling excavatiegrens.

Afbeelding 41 en 42. Schone glazuur-dentinegrens, centraal is de biofilm zichtbaar.
Rechts: De biofilm is verwijderd. Er is nog diep rood gekleurd geïnfecteerd dentine
aanwezig. Na drogen en aanbrengen van een onderlaag kunststofgemodificeerd
glasionomeercement kan de caviteit worden gerestaureerd (foto’s: TP).
Tabel 5.1. Onderzochte excaveermethoden bij diepe cariëslaesies.38

De resultaten zijn goed, maar
het blijft hinken op twee gedachten: (1) we kunnen carieus
dentine achterlaten, (2) we moeten carieus dentine verwijderen.
Boven
dien wordt de pulpa met
het heropenen van de caviteit opnieuw geïrriteerd. ■
e
Afbeelding 44. Geslaagde indirecte
pulpaoverkapping na tien jaar. Onder de
cariëslaesie is een opake band zichtbaar
als gevolg van mineraalafzetting.

Afbeelding 43 a-f.
a. Bitewings: diep carieuze 75, 85 (indicatie indirecte pulpaoverkapping) en 84 (indicatie extractie).
b. Glazuur-dentinegrens 85 schoon, centraal: geïnfecteerd dentine, nog bedekt met biomassa/plaque.
c. De biomassa wordt verwijderd met een zwart prophyborsteltje (met 2000 omwentelingen/min en weinig druk).
d. Centraal blijft geïnfecteerd weefsel in 85 achter. Er volgt een onderlaag van kunststofgemodificeerd glasionomeercement
en een restauratie van compomeer.
e. Klinische situatie na 2 jaar en 4 maanden.
f. Bitewing na 2 jaar en 4 maanden waarop de indirecte pulpaoverkapping te zien is (foto’s: TP).

voldoende deze te verwijderen
met een roterend prophyborsteltje en fluoridebevattende tandpasta.33 Na het reinigen van de
caviteit met de water-luchtspray
wordt centraal bij voorkeur een
onderlaag aangebracht, alvorens
tot restauratie van het gebitselement over te gaan (zie paragraaf
7.2). Het achtergebleven carieuze
weefsel blijkt bij inspectie na een
bepaalde periode meestal harder
en donkerder van kleur te zijn geworden. Dit wordt als een bewijs
van afnemende cariësactiviteit
beschouwd, maar de afnemende
cariësactiviteit in het achtergebleven carieuze weefsel kan na verloop van tijd ook microbiologisch
worden aangetoond.9,12,13,39-41
Verondersteld wordt dat de irritatie door achtergebleven bacteriën en hun producten zo gering is,
dat hiertegen in de pulpa een adequaat afweer- en herstelmechanisme op gang wordt gebracht.
Met een indirecte overkapping
wordt ernaar gestreefd een ac-

tieve laesie om te zetten in een
minder actieve laesie. Klinisch en
röntgenologisch nemen we waar:
• sclerosering van carieus dentine. Dit is bevestigd via
dichtheidsmetingen in longitudinaal röntgenologisch onderzoek.42-45 Als reactie op pathologische prikkels kan tot
80% van de tubuli volledig
oblitereren.46
• afzetting van tertiair dentine.
Het is een traag verlopend proces: het betreft ongeveer een
halve millimeter in acht maanden tijd.
Het uiteindelijke doel is het behoud van de vitaliteit van de pulpa.
5.2.2.2 Stapsgewijze excavatie
Bij stapsgewijze excavatie wordt
de pulpa tijdelijk indirect overkapt.
Op een later moment wordt het
achtergebleven geïnfecteerde dentine alsnog verwijderd, in de verwachting dat de kans op een expositie hierdoor sterk zal afnemen.9,47

Via stapsgewijze excavatie zou de
uiteindelijke excavatiegrens gemakkelijker te bepalen zijn dan bij
excavatie in één keer, doordat het
carieuze weefsel wat donkerder is
geworden en het secundaire dentine beter is waar te nemen.8 Stapsgewijze excavatie wordt vooral toegepast in het blijvende gebit, mede
omdat de behandeling in meer zittingen belastend kan zijn voor jonge kinderen. Het tijdsinterval tussen beide stappen is in de loop van
de tijd toegenomen van twee tot
twaalf maanden.9,12

Tip
Stapsgewijze excavatie is een
geschikte methode als de
behandeling te lang op zich
laat wachten, bijvoorbeeld na
periodiek mondonderzoek.
Er wordt alleen oppervlakkig geëxcaveerd (verwijdering
biomassa en perifeer gecontroleerd op hardheid met een
excavator). Een niet-verkleurde glazuurdentinegrens is dan
geen vereiste. Het geven van
lokale anesthesie evenmin.
De voorkeur gaat bij stapsgewijze excavatie uit naar
de toepassing van het roze
glasionomeercement Fuji
Triage®. Dit vereenvoudigt bij
verwijdering het kleuronderscheid met het dentine.

[10] =>

!
r
a
a
j
0
1
Al

De zekerheid
van topklinische
nascholing

BEKIJK

E
W
U
E
I
N
T
E
H
A
M
M
A
R
G
O
R
P
D
I
L
D
R
EN WO

www.qualitypractice.nl

[11] =>

juni 2014

Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

Steeds vaker
Sterilisatie niet effectief
keelkanker
voor herbruikbare spuittip
door orale seks
AMSTERDAM – Het humaan papil-

lomavirus (HPV) is steeds vaker
de veroorzaker van keelkanker.
De afgelopen twintig jaar steeg
het aantal ziektegevallen met
het virus als oorzaak van 5%
naar 30%. Veel wisselende seksuele contacten en orale seks zijn
risicofactoren voor deze vorm van
keelkanker, die vooral bij mannen voorkomt. Dat blijkt uit het
promotieonderzoek van Michelle
Rietbergen (VUmc).
In Nederland krijgen meer dan
550 mensen per jaar keelkanker.
Belangrijke oorzaken hiervan zijn
roken en overmatig alcoholgebruik, maar ook HPV blijkt steeds
vaker de boosdoener, vond Rietbergen in haar onderzoek. Het
virus wordt overgedragen door
seksu
eel contact. Bij vrouwen
kan het virus ook baarmoeder
halskanker veroorzaken.
Rietbergen onderzocht tevens
de overleving van patiënten met
HPV-positieve keelkanker, vergeleken met die van patiënten waarbij de keelkanker was veroorzaakt
door roken en overmatig alcoholgebruik. Vijf jaar na de diagnose
leeft nog 70% van de patiënten met
HPV-positieve keelkanker, terwijl
dit percentage bij de andere groep
slechts 40% is. “Blijkbaar reageren de HPV-positieve keeltumoren dus goed op behandeling door
chemotherapie en bestraling,” aldus Rietbergen. Dit kan betekenen
dat patiënten met HPV-positieve
keelkanker in de toekomst mogelijk een minder zware chemo- of
bestralingsbehandeling hoeven te
ondergaan. Daarom worden alle
keelkankerpatiënten in Nederland
tegenwoordig getest op het virus.
Omdat het cruciaal is om een
betrouwbare HPV-test voor keelkanker te gebruiken, onderzocht
Rietbergen verschillende testen
die in omloop zijn. Zij toonde aan
dat de combinatie van een immunokleuring met daarna een
HPV-DNA-test het beste werkt.
De bevindingen ondersteunen
volgens Rietbergen de pleidooien
voor HPV-vaccinatie. “Door inenting kun je niet alleen baarmoeder
halskanker bij vrouwen voorkomen, maar mogelijk ook deze vorm
van keelkanker bij vrouwen én
mannen.” Voordat ook mannen
worden gevaccineerd tegen HPV,
zal eerst de effectiviteit van het
vaccin bij hen moeten worden aangetoond. Op dit moment wordt hier
veel onderzoek naar gedaan.
Recent verscheen in Dental Tribune een artikel over een HPVdetectietest die te gebruiken is
door tandartsen. Maxdent BV
brengt de test, waarmee mondzorgprofessionals een belangrijke
bijdrage kunnen leveren aan het
vroeg diagnosticeren van HPV,
waarschijnlijk begin 2015 op de
markt. (bron: VUmc) ■

DUNEDIN, NIEUW-ZEELAND – In lucht-

en waterspuiten die in de tandheelkunde veel gebruikt worden,
kan gemakkelijk bacterie
groei
ontstaan. Hierdoor kan kruisbesmetting tussen twee ingrepen plaatsvinden. Bij herbruikbare spuittips is dit risico groter
dan bij spuittips voor éénmalig
gebruik, zelfs wanneer de herbruikbare spuittips meerdere

malen worden gesteriliseerd.
Dat ontdekten wetenschappers
van de Universiteit van Otago in
Dunedin.
Op bijna 40% van de 68 onder
zochte herbruikbare spuittips
werden bacteriën aangetroffen, nádat de tips waren gesteriliseerd in een Klasse B-autoclaaf. De mate van bacteriegroei
verminderde volgens de onder-

zoekers niet significant na herhaaldelijk steriliseren. Ook het
gelijktijdig met water en lucht
spoelen van de tips voorafgaand
aan het steriliseren had geen
effect.
In de wegwerpspuiten werd
ook bacteriegroei aangetroffen,
maar in veel mindere mate dan
in de herbruikbare. De onderzoekers denken dat de herhaalde
blootstelling aan vocht corrosie
veroorzaakt in de herbruikbare
spuiten. Hierdoor wordt het oppervlak in de spuit ruwer, waardoor bacteriën zich makkelijker

kunnen hechten en vermeerderen. Hoewel de bacteriën niet
per definitie schadelijk zijn, adviseren de onderzoekers toch
om wegwerpspuiten te gebruiken om kruisbesmetting te voor
komen.
Het onderzoek werd uitgevoerd
met spuittips afkomstig van de
spoedafdeling van de School of
Dentistry in Dunedin. Het onderzoek werd gefinancierd door
Acteon Group, een Franse fabrikant van tandheelkundige instrumenten. (bron: Dental Tribune Asia Pacific) ■

rak
der, p
Afzen

mpe
tijkste

4
17078r

do
hu e u
id w
ig vo
e
aa ord
nb ee
ie l m
di
ng et
en
!*

in
teken
Hand

e
numm
Klant
Datum

1
1
1

ond
B
h
c
l-Et
Tota
Bond
h
c
t
E
Selfator
v
i
t
c
ure a
C
l
a
Du
stjes
a
w
k
atie
k
i
l
p
p
A
mer
i
r
p
k
mie
Kera
rimer
p
l
a
Meta
er
m
i
r
p
nium
Zirco
ing
Glaz

1
2
1
2
1

n
e
e
l
l
a
t
f
e
i
l
b
u
t
s
l
a
u
!
n
n
e
f
l
l
a
e
n
t
s
Va
e
b
U
d
n
o
b
a
r
u
t
u
F
g
no

All You need is ‘u’

Futurabond u
®

• Duaal-hardend universieel adhesief
• Zelf-ets, selectieve ets of total-ets – U als gebruiker heeft de vrije keuze!
• Buitengewoon veelzijdig toepasbaar
– voor directe of indirecte restauraties
– volledig compatibel met alle lichthardende, duaalhardende en
zelfhardende composieten – zonder extra activator
– betrouwbare hechting aan verschillende materialen zoals metaal, zirconium
of aluminimum oxide maar ook aan silicaat keramiek – zonder extra primer
• In één laag aanbrengen – maar 35 seconden totale verwerkingstijd

*Alle aktuele aanbiedingen vindt u onder www.voco.com

Eiwitomhulsel (capside) van een
papillomavirus.

VOCO GmbH · Anton-Flettner-Straße 1-3 · 27472 Cuxhaven · Duitsland · Tel. +49 4721 719-0 · www.voco.com

VOCO_DT-NL_0514_Futurabond U_210x297.indd 1

19.05.2014 13:44:38

[12] =>

Zijn uw patiënten op de
hoogte van dagelijkse zuren?

Zuurrijke voedingsmiddelen en dranken zijn

wordt het kwetsbaar voor tanderosie. Toch mer-

steeds meer onderdeel van het moderne voe-

ken patiënten het niet op, omdat het lastig is de

dingspatroon. Toch zijn veel patiënten er zich

eerste tekenen van tanderosie te herkennen.

niet van bewust hoe schadelijk fruit, koolzuurhoudende dranken en wijn bijvoorbeeld zijn
voor het gebit.

Een vroegtijdige diagnose en goede adviezen
over tandverzorging zijn essentieel om tanderosie te helpen onder controle te krijgen en te

Als het tandglazuur herhaaldelijk wordt bloot-

voorkomen. Dit helpt ook om onomkeerbare

gesteld aan zuren uit onze dagelijkse voeding,

schade te vermijden.

Het is bewezen dat Proglasur bij tweemaal daags gebruik het door zuur
zacht geworden tandglazuur verhardt en langdurige bescherming biedt
tegen de gevolgen van tanderosie.1

Ga voor meer informatie naar www.proglasur.nl

Bron: 1. Hara AT et al. Caries Res 2009; 43: 57–63. Prepared October 2011, Z-11-163.

CHNL/CHSENO/0015/14

Helpt dagelijks beschermen tegen de gevolgen van tanderosie

[13] =>

juni 2014

Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

Gel stimuleert botgroei rond implantaat
UPPSALA, ZWEDEN – Of een tand-

heelkundig of orthopedisch implantaat een succes is bij een patiënt, hangt voor een groot deel
af van de integratie van het implantaat in het omringende botweefsel. Een onderzoeksgroep uit
Zweden heeft nu een gel ontwikkeld die botintegratie bevordert
en daarmee het afstoten van implantaten voorkomt.
Onderzoekers van de Uppsala Universiteit ontwikkelden een
gel op basis van hyaluronan, een
van de belangrijkste bouwstoffen van de extracellulaire matrix,
met daarin bisfosfonaten en bone
morphogenetic protein-2 (BMP2).
De gel laat gecontroleerde hoeveelheden BMP2 los wanneer
deze wordt aangebracht op objecten van titaniumoxide en in aanraking komt met een oplossing
van calciumionen, een situatie
vergelijkbaar met een implantaat
in het lichaam. Dit proces kan de
groei van bot rondom het implantaat bevorderen, volgens de onderzoekers.

Na deze succesvolle resultaten
testen de onderzoekers nu vergelijkbare gels die ook werkzaam
zijn op andere metalen waar implantaten van worden gemaakt,
zodat uiteindelijk verschillende
klinisch toepasbare gels worden
ontwikkeld. Hoofdonderzoeker
prof. dr. Dmitri Ossipov hoopt dat
deze gels in de toekomst worden

NIEUW

De gels versnellen
het genezingsproces
titanium implants”, verscheen in
maart in het tijdschrift Advanced Engineering Materials. (bron:
Dental Tribune International) ■

Adhese Universal
®

Het universele adhesiefmateriaal

Micro-biobrandstofcel
draait op
speeksel

Allemaal met
één klik…

Tot wel 190 keer.

PENNSYLVANIA – Een piepklei-

Zelfetsend
Selectief etsend

Indirect
Total etch

* Gegevens beschikbaar op aanvraag

ne brandstofcel waarin bacteriën speeksel omzetten in energie. Onderzoekers van Penn
State University ontwikkelden
deze microscopische innovatie die bijvoorbeeld biomedische
chips van energie kan voorzien.
Een biobrandstofcel werkt op
basis van bacteriën die organisch materiaal afbreken en daarbij energie produceren. Dit soort
brandstofcellen wekt nu bijvoorbeeld energie op uit afvalwater,
dat zowel organisch materiaal
bevat als de benodigde bacteriën.
Ook menselijk speeksel bevat veel
organisch materiaal en zou dus
dienst kunnen doen als brandstof.
De wetenschappers werden geïnspireerd door de ontwikkeling
van een toenemend aantal kleine
meetapparaatjes voor in het lichaam. Hiermee worden bijvoorbeeld glucosespiegels bij mensen
met diabetes gemonitord. Onderzoeker Justine Mink bedacht dat
een biobrandstofcel op speeksel een goede energiebron voor
zo’n meetapparaatje kan zijn, in
plaats van een batterij.
Speeksel bevat niet de bac
teriën die de brandstofcel nodig
heeft: die moeten al in de brandstofcel zitten. Desondanks slaagden de onderzoekers erin hun
idee om te zetten in een werkzame brandstofcel, die één micro
watt aan energie kan leveren.
Dat is voldoende om micro-elektronische toepassingen te laten
werken. De brandstofcel is getest
met menselijk speeksel, maar
werkt met elke vloeistof die voldoende organisch materiaal bevat. (bron: Scientias) ■

ingezet om het genezingsproces
van bot rondom het implantaat te
versnellen.
Het onderzoek, getiteld “Polymeric smart coating strategy for

Direct

Universele hechting en geavanceerde dosering
• EFFICIËNTE DOSERING – tot wel 190 applicaties per VivaPen®* op afzonderlijke gebitselementen
• UNIVERSELE TOEPASSING – voor alle bonding- en etstechnieken
• VOORSPELBARE RESULTATEN – grote hechtsterkte op dentine en glazuur

t 25%!
s
f
ie
l
r
a
a
m
Bespaar nu
www.ivoclarvivadent.com/adheseuni-nl-bx
Ivoclar Vivadent B.V.
De Fruittuinen 32 | 2132 NZ Hoofddorp | Nederland | Tel: +31 23 5293791 | Fax: +31 23 5554504

[14] =>

14 Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

juni 2014

Vitamine D-tekort moeder
Gezichtstransplantatie
leidt tot caviteiten bij peuter steeds vaker succesvol

Kinderen
van vrouwen die tijdens hun
zwangerschap een tekort aan
v itamine D hebben, lopen in

hun eerste levensjaar een grotere
kans op caviteiten. Dit blijkt uit
onderzoek van wetenschappers
van de Universiteit van Manitoba.
Ruim tweehonderd zwangere vrouwen namen deel aan het
onder
zoek, allen afkomstig uit
achterstandswijken. De gemiddelde leeftijd van de groep moeders
was 19 jaar. Bij alle vrouwen werd
bloed afgenomen, waarna het vitamine D-niveau werd bepaald.
Vervolgens werd gewacht tot de
kinderen een jaar oud waren om
hun dentitie te controleren.
De onderzoekers vonden bij
22% van de peuters glazuur
hypoplasie en bij 36% werd cariës
aangetroffen. De moeders van
de kinderen met cariës bleken

tijdens hun zwangerschap een
signi
ficant lager vitamine D-gehalte in het bloed te vertonen vergeleken met moeders van wie de
kinderen geen cariës hadden. De
onderzoekers concluderen daarom dat het prenatale vitamine
D-niveau van de moeder van invloed is op de primaire dentitie
en de ontwikkeling van cariës bij
kinderen.
Vitamine D zit in weinig voedingsmiddelen, maar wordt in
de huid aangemaakt onder invloed van UV-straling uit zon-

MANITOBA, CANADA –

Vitamine D wordt
aangemaakt door
UV-straling uit zonlicht

licht. Bij kinderen veroorzaakt
een tekort aan vitamine D rachitis, ook bekend als de Engelse
ziekte. Hierbij mineraliseert het
botweefsel niet goed, wat resulteert in zachte botten of skeletvervormingen.
De studie, getiteld “Prenatal
Vitamin D and Dental Caries in
Infants”, is online gepubliceerd
op 21 april, vooruitlopend op publicatie in het tijdschrift Pediatrics. (bron: Dental Tribune International) ■

BALTIMORE/NEW YORK – Gezichts

transplantaties zijn de afgelopen jaren veilig en in toenemende mate haalbaar gebleken. Dat
concluderen Amerikaanse plastisch chirurgen op basis van een
groot retrospectief onderzoek
naar alle wereldwijd uitgevoerde gezichtstransplantaties. De
28 transplantaties die in de afgelopen negen jaar werden verricht, zorgden voor een significant verbeterd uiterlijk en sociaal
leven van de ernstig misvormde
patiënten.
De chirurgen onderzochten de
immunologische,
functionele,
psychologische en esthetische
uitkomst van gezichtstransplantaties sinds de eerste transplantatie in 2005. Deze eerste reconstructie werd uitgevoerd op een
38-jarige vrouw in Frankrijk, die
delen van haar gezicht was verloren door een hondenbeet.
Het team concludeerde dat
de transplantaten een levenslang risico op complicaties met
zich meebrengen door infecties
of soms toxische immuunsuppressieve medicatie. Alle patiënten hadden een episode van acute
afstoting, variërend in ernst, gedurende het eerste jaar na transplantatie. Geen van de patiënten
stootte het transplantaat echter
chronisch af. Infectieuze complicaties traden op bij minstens
elf van de patiënten. Op drie pa-

tiënten na zijn alle getransplanteerde patiënten nog in leven. De
drie patiënten overleden aan kanker of infecties, niet direct gerelateerd aan het transplantaat.
De transplantaties bleken de
patiënten weer volledig te laten
functioneren in het dagelijks leven, na een gezichtsverwonding
die een lichamelijke vervorming
en een sociale handicap had opgeleverd. Bij veel van de patiënten
werden nog secundaire operaties
uitgevoerd, vooral tandheelkundig, zoals het rechtzetten van

De transplantaties
lieten patiënten weer
volledig functioneren
tanden en kaken en het plaatsen
van implantaten om een optimale
occlusie te creëren.
Ook psychologisch was er veel
verbetering zichtbaar. De meeste
patiënten rapporteerden een vernieuwd zelf- en lichaamsbeeld en
vertoonden minder tekenen van
depressie. Over het geheel genomen verbeterde de operatie de
kwaliteit van leven. Initiële zorgen over gevoelens van depersonalisatie jegens het nieuwe
gezicht en ‘donoridentiteitoverdracht’ bleken niet gegrond, volgens de onderzoekers.
De grootste zorgen rondom ge-

Richard Norris, inmiddels 39 jaar, onderging in maart 2012 wat nu beschouwd
wordt als de meest uitgebreide gezichts
transplantatie. Een schietongeluk had
bijna tien jaar eerder het onderste deel
van zijn gezicht ernstig beschadigd.
(foto: The Lancet)

zichtstransplantaties betreffen
de zware medicatie die nodig is
om afstoting te voorkomen en zenuwherstel te versnellen. Levens
lange immuunsuppressie op relatief jonge leeftijd kan ernstige
bijwerkingen geven, zoals infecties, kanker, transplantaatverlies
en zelfs overlijden. Ook ethische
overwegingen rondom de hoge
kosten – geschat op zo’n 300.000
dollar per transplantatie – blijven
onderwerp van debat.
Om de procedure te verbeteren
en meer beschikbaar te maken in
de toekomst, wil het team verder
onderzoek doen naar het verminderen van de immuunsuppressie en betere screeningopties om
geschikte patiënten te vinden.
Daarnaast wil het team de haalbaarheid van gezichtstransplantaties bij ernstig misvormde kinderen onderzoeken.
Het onderzoek, getiteld “Facial transplantation: The First 9
Years” verscheen eind april in The
Lancet. (bron: Dental Tribune International) ■

[15] =>

juni 2014

Wetenschap

dental tribune - netherlands edition

Stamcellen uit tanden kunnen
veranderen in hersencellen
ADELAIDE, VS – Stamcellen uit de

pulpa kunnen gestimuleerd worden om uit te groeien tot hersencellen. Na een korte behandeling
in het laboratorium zijn de stamcellen in staat complexe netwerken te vormen, vergelijkbaar met
neurale netwerken. Dat blijkt uit
onderzoek van de Universiteit
van Adelaide.

Slechte mondgezondheid
vergroot kans
op depressie
GEELONG, AUSTRALIË – Depressies

zijn geassocieerd met mondklachten. Dat blijkt uit Australisch onderzoek naar meer dan 10.000
patiënten. Wetenschappers van
Deakin University vonden niet alleen een direct verband tussen de
beide verschijnselen, maar toonden ook aan dat hoe ernstiger de
mondproblemen, des te zwaarder
de depressies waren bij patiënten.
De onderzoeksresultaten wezen uit dat tweederde van de participanten (61%) die het afgelopen
jaar aan een depressie leden, ook
last hadden van kiespijn. Daarnaast gaf meer dan de helft van
deze groep aan een matig tot
slecht gebit te hebben. Vergeleken met personen zonder mondproblemen was de prevalentie
van depressie hoger bij patiënten
met twee, vier of zes aandoeningen in de mond.
Volgens de onderzoekers is
weinig onderzoek gedaan naar
de relatie tussen een slechte gebit en de geestelijke gezondheid.
“Voorgaande studies probeerden
mondproblemen als gevolg van
depressie aan te tonen en niet
als oorzaak,” aldus dr. Adrienne
O’Neil, onderzoeker van de afdeling voor geestelijke en fysieke gezondheid (IMPACT) van de universiteit. Zij erkent dat de resultaten
slechts een vage indruk geven van
de associatie, maar desondanks
theorieën ondersteunen over het
belang van bacteriën en andere problemen in de mond voor de
geestelijke gezondheid. O’Neil:
“Als een slechte mondgezondheid
een risicofactor is voor depressie, kan dit gevolgen hebben voor
de behandeling van depressie,
maar ook voor de preventie vanuit
public health-perspectief.”
IMPACT is een multidisciplinair
onderzoekscentrum dat zich richt
op de oorzaken en effecten van
psychiatrische, musculoskeletale,
metabolische en andere stoornissen. Voor deze studie werden
gegevens van een nationale gezondheidsenquête in de Verenigde
Staten geraadpleegd.
Het onderzoek, getiteld ‘The
association between poor dental health and depression: Findings from a large-scale, population-based study (the NHANES
study)’, is gepubliceerd in het
meinummer van het wetenschappelijke tijdschrift General Hospital
Psychiatry. (bron: Dental Tribune
International) ■

Stamcellen in de pulpa vertonen
in hun natuurlijke omgeving al
veel gelijkenis met hersencellen.
De onderzoekers ontdekten dat ze
nog meer op hersencellen gaan lijken door ze te kweken in een omgeving die vergelijkbaar is met het
extracellulaire milieu in de hersenen. Hierdoor gaan de nieuwe
cellen veel eigenschappen verto-

nen die neuronen ook hebben. Zo
vormen ze complexe netwerken
en kunnen ze communiceren via
simpele elektrische activiteit.
De ‘tand-hersencellen’ zijn
niet volledig identiek aan neuronen, maar kunnen waarschijnlijk probleemloos functioneren
in het menselijk brein. De onderzoekers hopen dat hiermee een

therapie ontwikkeld kan worden
om hersenschade door bijvoorbeeld een beroerte te herstellen.
De nieuwe cellen zouden in de
hersenen geplaatst kunnen worden en functies van de afgestorven neuronen kunnen overnemen.
Doordat de stamcellen uit de eigen tand van de patiënt afkomstig
zijn, wordt afstoting voorkomen.
De studie, getiteld ‘Neurogenic potential of dental pulp stem
cells isolated from murine incisors’, verscheen eind februari in
het tijdschrift Stem Cell Research.
(bron: NU.nl) ■

Een connectoom: een digitale kaart van
de neurale verbindingen in de hersenen.
(afbeelding: Thomas Schultz)

Tandletsel
Diagnose en behandeling in de algemene praktijk

Auteur: M. Tsukiboshi
Redactie: P.R. Wesselink
Verwacht: juni 2014
Onze prijs: € 75,-

De laatste jaren hebben een uitgebreidere kennis van behandelresultaten
in combinatie met innovatieve technologie en nieuwe materialen geleid tot
verbeterde diagnostiek en zorg voor patiënten met tandletsel. In dit boek
ligt de nadruk op een minimaal invasieve benadering voor de behandeling
van tandletsel. De beschreven procedures zijn gericht op het begeleiden van
het natuurlijke genezingsproces van harde tandweefsels, pulpa, parodontaal
ligament en alveolair bot. Invasieve restauratie, pulpectomie en extractie
worden zoveel mogelijk vermeden.
Belangrijke punten met betrekking tot onderzoek en diagnostiek, de behandel
planning en behandelprocedures zijn beschreven voor specifieke types tand
letsel. Langdurige nacontrole wordt aangemoedigd en heldere protocollen
verduidelijken de nieuwste methodes voor het doeltreffend behandelen van
tandletsel. Verder ligt in het hele boek de nadruk op toepassing van cone
beam-computertomografie, een techniek die de diagnostiek voor tandletsel
ingrijpend heeft verbeterd.
Tandletsel is uitgebreid geïllustreerd met honderden klinische afbeeldingen,
röntgenfoto’s en tekeningen. Het boek is bedoeld voor tandartsen-algemeenpractici, tandarts-specialisten en degenen die hiervoor in opleiding zijn.

Bestel deze en andere tandheelkundige titels op www.geneeskundeboek.nl

[16] =>

[17] =>

juni 2014

Reportage

dental tribune - netherlands edition

Leden bepalen invulling
themadag Quality Practice
Tekst: Marieke Epping

Quality Practice gaat het tiende
jaar in met zijn succesvolle combinatie van tijdschrift, kennistoets
en congresdagen. Dental T
ribune
zet het programma voor 20142015 op een rij en sprak met Eva
Povel, d
irecteur van ACTA Dental
Education.
Ook dit jaar heeft het nascholingsinstituut
voor
actuele
thema’s gekozen, zoals kindertandheelkunde
en
endodontologie (voor tandartsen) en
mondzorg voor ouderen (voor
mond
hygiënisten). Hoe komen
deze thema’s tot stand? Eva Povel is vanuit ACTA verantwoordelijk voor de invulling van de
‘mondelinge nascholing’ binnen
QP, oftewel de themadagen. Die
inhoud moet volgens Povel altijd bestaan uit een goede mix
van academische kennis en kennis die direct in de praktijk is toe
te passen. “Ik vind dat wanneer
een tandarts, mondhygiënist

of assistent op zaterdag bij een
themadag is geweest, hij of zij de
maandag erna direct het geleerde
moet kunnen gebruiken in het
werk,” zegt Povel. “En niemand
weet beter waar op de werkvloer
behoefte aan is dan mondzorgprofessionals zelf.”
Om die reden overlegt Povel
maandelijks met een aantal QP-

We blijven
experimenteren en
vernieuwen
leden. Ook wordt jaarlijks een
enquête gestuurd, waarin de leden hun mening over QP mogen geven. “Daaruit blijkt dat
het unieke en meest gewaardeerde aspect van QP de combinatie van kennistoets, tijdschrift
en themadagen is,” aldus Povel.
“Onze nascholing is inhoudelijk,
maar heeft ook een sociaal aspect
doordat men vakgenoten kan

ontmoeten.” Povel is blij met de
betrokkenheid van leden bij QP,
die onder meer blijkt uit de hoge
respons op de enquête.
Die betrokkenheid is dit jaar
meer dan ooit gebruikt voor het
samenstellen van de nieuwe programma’s. Zo zijn de eerste twee
thema’s voor QP-Tandartsen, Endodontologie en Kindertandheelkunde, gekozen op verzoek van
de leden. “Deze onderwerpen
stonden met stip boven aan het
wensenlijstje van tandartsen,”
legt Povel uit. Ook voor mond
hygiënisten is er een thema op
verzoek: mondzorg voor ouderen.
“In de enquête kregen we te horen dat dit toch vaak een ondergeschoven kindje was. Terwijl
er steeds meer oudere patiënten
komen en het een zeer actueel
thema is. Het is daarom een van
mijn favorieten in het programma van komend jaar.”
Voor het thema ‘Infectiepreventie en richtlijnen’ – zowel voor
QP-Tandartsen als QP-Mond
hygiënisten – gaat de inbreng van

QP-Tandheelkunde
Thema 1
Endodontologie in de praktijk
Moderator: Andreas Braun

Eva Povel, directeur van ACTA Dental Education. (foto: ACTA)

de leden op het programma nog
verder. Een groot deel van de invulling van de themadag wordt
bepaald door de deelnemers:

Thema 1
Mondhygiëne medisch: veilig
werken in de praktijk
Moderator: prof. dr. Fred Rozema

Zaterdag 31 januari en
zaterdag 14 februari 2015
De afgelopen jaren is de kaakchirurgie
geëvolueerd naar mond, kaak- en aangezichtschirurgie. Hoewel het vak daardoor is uitgebreid naar gebieden ver
buiten de mond, betekent dit niet dat
de kleinere, meer tandheelkundegerelateerde ingrepen minder aandacht krijgen. Deze themadagen en het bijbehorende tijdschrift bieden een overzicht
van indicaties en technische uitvoering van behandelingen in de poliklinische kaakchirurgie. Zo brengen wij u
de nieuwste inzichten en technische innovaties bij op het gebied van de traumatologie, infecties, verstandskiezen en
orale pathologie.

Zaterdag 18 en zaterdag 25 april
2015
Door nieuwe materialen en technieken zijn tandkleurige indirecte restauraties een moderne mogelijkheid
om gebitselementen duurzaam te
herstellen. Voor de klassiek opgeleide
tandarts is dat even wennen. Hoeveel
vertrouwen mag je hebben in adhesief cementeren en de sterkte van keramieken? Slaat de recent opgeleide
tandarts niet door? Moet ieder dun
wandje blijven staan?
In dit thema plaatsen docenten en
auteurs een en ander in realistisch
perspectief, met aandacht voor biomaterialen en klinische procedures
van indicatiestelling tot prepareren
en cementeren.

Zaterdag 8 november 2014
U wordt als professional veelvuldig geconfronteerd met medische aspecten
die invloed hebben op de behandeling, zoals medisch gecompromitteerde patiënten met diabetes, stollingsproblematiek,
endocarditisprofylaxe
of patiënten die flauwvallen. Welke
problemen in de algemene gezondheid kunnen leiden tot problemen in
de mond of bij de behandeling? Welke
soorten medicatie komt u vaak tegen
bij uw patiënten en wat moet u daarover weten en opschrijven in uw dossier? Welke juridische risico’s loopt u als
het misgaat? Maar ook: hoe zit het met
ICT-veiligheid in uw praktijk? Dit thema
bespreekt dergelijke medische en veiligheidsaspecten in uw dagelijkse werk.

Thema 2
Kindertandheelkunde:
‘rocket-science’ of kinderspel?
Moderator: dr. Martine van
Gemert-Schriks

Thema 4
Orale Implantologie: een
oplossing voor elk diasteem?
Moderator: prof. dr. Daniël
Wismeijer

Thema 6
Infectiepreventie: van richtlijnen tot oplossingen in de
praktijk
Moderator: dr. Egija Zaura

Thema 2
Mondzorg voor ouderen
Moderator: dr. Claar van der
Maarel-Wierink

Zaterdag 24 januari en
zaterdag 11 april 2015
Waar draait het nu ook weer om binnen de kindertandheelkunde en wat
zouden de uitgangspunten moeten
zijn voor de reguliere tandheelkundige zorg? Hoe vertalen de nieuwe inzichten zich naar de dagelijkse praktijk? Preventie is het sleutelwoord en
moet de leidraad zijn of worden van
ons tandheelkundig handelen. Maar
hoe positioneren we ons als zorgverlener tussen de individuele patiënt en
de ouder met ieder zijn/haar verschillende normen en waarden? Graag laten wij u ervaren dat kindertandheelkunde wel degelijk ‘rocket-science’ is,
maar zich met de juiste handvaten absoluut kan laten vertalen naar kinderspel in de algemene praktijk.

Zaterdag 21 maart en
zaterdag 28 maart 2015
De orale implantologie is niet meer weg
te denken uit de tandheelkundige praktijk. Maar is een implantaat echt een oplossing voor elk diasteem? Welke lichamelijke/anatomische beperkingen zijn
er? Zijn er behandelmethodieken ontwikkeld die de beperkingen kunnen omzeilen? Wat zijn echte contra-indicaties?
Wat moeten we doen wanneer het implantaat ontstekingen gaat vertonen
(peri-implantitis)? En de prothetiek dan?
Deze en veel meer vragen worden behandeld in de plenaire lezingen, waar
aan de hand van casuïstiek behandelingen worden toegelicht. In de workshops
zullen we ingaan op nieuwe techno
logieën en kunt u hands-on met een
aantal ervan werken.

Zaterdag 13 en
zaterdag 20 juni 2015
Jaarbeurs Utrecht
Een prikaccident, wat nu? Is mijn
praktijk veilig? Zijn de waterleidingen
in mijn units wel schoon genoeg? De
oude richtlijnen van de Werkgroep Infectiepreventie uit 2007 waren hierover niet altijd eenduidig. In 2014
zijn onder leiding van de NMT nieuwe richtlijnen ‘Infectiepreventie in de
mondzorgpraktijk’ samengesteld. In
deze themadag worden de herziene
richtlijnen uitgelegd en met praktische tips aangekleed. De inhoud van
de dag zal mede bepaald worden
door een interactieve enquête onder
de QP-leden.

Zaterdag 22 november &
zaterdag 29 november 2014
Het eerste thema van het seizoen is
op veler verzoek Endodontologie, en
dan met name endodontologische
vraagstukken waar u als algemeen
practicus mee wordt geconfronteerd.
Aan bod komen onbegrepen persisterende pijnklachten na een endodontische behandeling; non-odontogene
pijn; complicaties en uiteraard acute pijn. Ook zullen ‘weekenddienstvraagstukken’ behandeld worden
(bijv. endodontische behandeling of
extractie?) en is aandacht voor resorptie. De themadagen zullen een
praktisch karakter hebben met o.a.
hands-on workshops.

> lees verder op pagina 18

QP-Mondhygiëne
Thema 5
Partiële indirecte restauraties
Moderator: prof. dr. Marco
Cune

Thema 3
Kaakchirurgie in de algemene
praktijk: mogelijkheden en
beperkingen
Moderator: prof. dr. Jan de Lange

met een enquête vooraf bepalen
zij welke vraagstukken aan bod

Vrijdag 6 maart 2015
Jaarbeurs Utrecht
Mondzorgprofessionals
worden
steeds frequenter geconfronteerd met
de geriatrische patiënt. Daarbij horen
actuele onderwerpen als de geriatrische trias, multi-farmacie, wortelcariës, droge mond, pijndiagnostiek bij en
omgang met dementerende ouderen,
de Richtlijn mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten, een multidisciplinair
zorgplan en betrokkenheid van mantelzorgers bij mondzorg. Deze combinatie van themadag en tijdschrift bereidt u voor op de mondzorg voor deze
bijzondere patiëntengroep in de dagelijkse praktijk.

Thema 3
Verantwoord werken: van
richtlijnen tot oplossingen
in de praktijk
Moderator: dr. Egija Zaura
Vrijdag 29 mei 2015
Jaarbeurs Utrecht
Een prikaccident, wat nu? Is mijn
praktijk veilig? Zijn de waterleidingen
in mijn units wel schoon genoeg? De
oude richtlijnen van de Werkgroep
Infectiepreventie uit 2007 waren
hierover niet altijd eenduidig. In 2014
zijn onder leiding van de NMT nieuwe richtlijnen ‘Infectiepreventie in
de mondzorgpraktijk’ samengesteld.
In deze themadag worden de herziene richtlijnen uitgelegd en met praktische tips aangekleed. De inhoud
van de dag zal mede bepaald worden
door een interactieve enquête onder
de QP-leden.

Thema 4
Kleine ongemakken in de
praktijk
Moderator: dr. Denise van
Diermen
Zaterdag 27 juni 2015
In uw opleiding is vooral aandacht
geweest voor ‘grote’ mondzorgkundige onderwerpen. En ook bij
nascholing gaat het vaak over de
kern van mondhygiëne. Terecht,
want daarvoor komt de patiënt bij
u. Toch wordt u dagelijks ook geconfronteerd met allerhande kleine
ongemakken bij de patiënt. Bijvoorbeeld (schimmel)infecties in of bij
de mond; halitose; gevoelige tandhalzen of teruggetrokken tandvlees.
Ook zullen patiënten u om advies
vragen over knarsen, klemmen, nagelbijten of duimen. Dit gevarieerde thema bespreekt een fors aantal
kleine ongemakken die het comfort
van uw patiënt en uw behandeling
kunnen beïnvloeden.

[18] =>

18 Reportage
> vervolg van pagina 17
omen. Povel: “Juist zo’n prakk
tisch thema leent zich er goed
voor om deelnemers met hun eigen struikelblokken en vragen te
laten komen. Daarom denk ik dat
deze nieuwe opzet goed gaat werken.”
Povel noemt QP een organisatie die blijft experimenteren en
vernieuwen. Voor komend jaar
verklapt ze nog een andere verrassing in het programma. “We
merkten de afgelopen jaren dat
er bij deelnemers veel behoefte
is om in discussie te gaan met de
sprekers. Op één van de themadagen hebben we toen tijdens de
lunch een discussiesessie georganiseerd tussen spreker en deelnemers. Dat bleek een groot succes, dus deze lunchdiscussies
zullen af en toe terugkeren op de
themadagen.”
Ook de webtv-uitzendingen
van QP-Tandheelkunde, waarvan
vorig jaar de eerste edities ver-

dental tribune - netherlands edition

schenen, kunnen leden komend
jaar weer verwachten. Daarnaast
wordt het programma voor assistenten voortgezet. Het eerste
jaar van QP-Assistenten kreeg
veel waardering. “We voorzien
in de behoefte aan serieuze nascholing, waar bij veel andere nascholingen voor assistenten vaak
de nadruk op de ‘fun’ ligt,” aldus
Povel. “Dat was ook de insteek bij
de start, dus we zijn blij dat het
aanslaat.”
Lid worden
Deelnemers aan het QP-programma Tandheelkunde kunnen
35 nascholingspunten behalen,
deelnemers aan het programma
Mondhygiëne 22 KRM-punten.
De lidmaatschapskosten van QPTandheelkunde bedragen voor
het cursusjaar 2014-2015 1.120
euro (inclusief BTW), voor QPMondhygiëne 520 euro en voor
QP-Assistenten 295 euro. Meer
informatie over alle nascholingsprogramma’s is te vinden op
www.qualitypractice.nl. ■

Updatedag 1
Moderator: dr. Monique Danser

Updatedag 2
Moderator: Ad van Andel

Vrijdag 12 december 2014,
Jaarbeurs Utrecht

Vrijdag 5 juni 2015,
Jaarbeurs Utrecht

Lezingen (ochtend):
1. Medische interactie & medicatie
– dr. Denise van Diermen
2. Zin en onzin van spoelmiddelen, flossen, stoken, elektrisch
poetsen, gum ragertjes, super
floss, airfloss, anti tandsteen
tandpasta, whitening tandpasta
etc. – dr. Dick Barendregt
3. Dossier, privacy-aspecten &
patiëntveiligheid – mr. Alexander
Tolmeijer
4. Halitose – dr. Marja Laine

Lezingen (ochtend):
1. Ins en outs van uitneembare
prothetiek – Ad van Andel
2. Voeding en mondgezondheid
– Louise Witteman
3. Gebits- en gelaatsontwikkeling

Drie workshops in de middag,
keuze uit:
1. Medicatie & medische interactie (casuïstiek) – dr. Denise van
Diermen
2. Praktijkinrichting/ISO/
protocollen/inkoop
3. Juridische aspecten van veiligheid
en privacy (casuïstiek)
– mr. dr. Wolter Brands
4. Proeverij mondspoelmiddelen
– dr. Spiros Paraskevas
5. Update implantologie/nazorg
bij implantaten – Gordon van der
Avoort
6. De effecten van lifestyle (dia
betes/obesitas/roken etc.)
– dr. Monique Danser
7. Fysiotherapie in de tandheelkunde – dr. Corine Visscher
8. Kindertandheelkunde – Bernadet
Spaan

Drie workshops in de middag,
keuze uit:
1. Allergieën – veiligheid voor het
mondzorgteam
2. Parodiagnostiek, hoe bespreek je
dat met de patiënt? – Rene Huffels
3. Over- en ondervoeding, hoe kan je
dat herkennen bij de patiënt?
– Louise Witteman
4. Herkennen van klachten over
uitneembare prothetische
voorzieningen – Ad van Andel
5. Kleurbepaling
6. Ergonomie, werkhouding aan
de behandelstoel en achter de
computer – Marc Visser
7. Presentatievaardigheden, hoe
poets je jezelf en je boodschap op? –
Annemarie Verhoef
8. Belang en behandelmethodes van
afwijkende mondgewoonten bij
kinderen

PAIN CONTROL LEADERSHIP
THAT SHAPES THE DENTAL WORLD
www.septodont.nl

juni 2014

Patiëntenfederatie in het nauw
tijdens Dental Debate

Foto: jaapzoet.nl
TEKST: MARIEKE EPPING

Alle grote spelers in de Nederlandse
mondzorg bij elkaar zetten en laten
discussiëren over de toekomst van
de tandheelkunde. Het lijkt bijna
onmogelijk, maar het lukte de Arnhemse Tandartsenvereniging met
het Dental Debate op vrijdag 6 juni.
Ter ere van het honderdjarig jubileum van de vereniging gingen tandartsorganisaties, patiëntenvertegenwoordigers, zorgverzekeraars en
‘de gewone tandarts’ met elkaar in
debat. Over vaste tarieven en aanvullende verzekeringen, maar ook
over zelfstandig borende mond
hygiënisten en de vrije artsenkeuze.
Dental Tribune was erbij en doet
vanuit Burgers’ Zoo in Arnhem verslag van een ochtend vol vuurwerk.
De messen werden al geslepen in
de openingspraatjes van een aantal van de debaters. NMT-voorzitter Rob Barnasconi zette allereerst de beroepsgroep zelf op
scherp door een beroep te doen op
het zelfreinigend vermogen van
tandartsen. Fraudeurs en slecht
functionerende collega’s moeten
door tandartsen zelf uit hun midden worden geweerd. Bas van den
Heuvel, die onderzoek deed naar
de NZa-marktscan, ageerde tegen
de vaste tarieven en de beperking
die de patiënt daardoor krijgt opgelegd. “Waarom mag ik van de
overheid wel zelf bepalen wat ik

De NPCF wordt
door verzekeraars
gefinancierd
uitgeef bij de kapper, maar niet
bij de tandarts?” vroeg hij zich af.
Het laatste openingswoord
was voor Edwin Brugman, directeur van de Vereniging voor Arts
en Auto (VvAA). Hij bedankte de
tandartsen en hun verenigingen
voor het gezamenlijk optrekken in
de acties om de vrije artsenkeuze
te behouden. Maar Brugman trok
vervolgens fel van leer tegen de
patiëntenfederatie NPCF. Hij kon
niet begrijpen dat de belangenbehartiger van patiënten niet pal
voor het behoud van vrije artsenkeuze gaat staan en vond het een
schande dat deze wetswijziging,
volgens hem met steun van de
NPCF, is aangenomen.

Na deze stevige woorden waren zowel de debaters als de zaal
opgewarmd voor het echte werk.
Onder leiding van de Debat
Academie werd een echt Lagerhuisdebat gevoerd, met de voorstanders aan de ene kant van
het podium en de tegenstanders
aan de andere. De debaters wisten niet welke stellingen zij voor
de kiezen kregen, waardoor elke
nieuwe stelling begon met een
heuse stoelendans. Ook tijdens
de discussie wisselden de deelnemers regelmatig van zijde, wat af
en toe met gelach of applaus vanuit de zaal gepaard ging.
Zoals bij de stelling: ‘Het is
goed dat de bevoegdheden van
mondhygiënisten worden uitgebreid’. Gezien de recente ophef over dit voorstel van VWS
was te verwachten dat bijna alle
tandartsen tussen de debaters
het hiermee oneens waren. Aan
Eveline Haisma-van Rossum du
Chattel als kersverse voorzitter van de NVM de eer om hen te
overtuigen en aan haar zijde in
het ‘eens’-kamp te krijgen. Het
omgekeerde gebeurde echter: ze
betoogde dat het voorstel gaat
over het opnemen van mond
hygiënisten in het BIG-register
en hen ook onder het tuchtrecht
te laten vallen, niet over het verkrijgen van meer bevoegdheden.
Daarop kwam vanuit het oneenskamp de kreet: “Dan hoor je aan
deze kant thuis!” Na enig tegenstribbelen verplaatste de NVMvoorzitter zich naar de andere
zijde van het podium, waarop
het publiek haar op luid applaus
trakteerde.
Bij de laatste stelling van de
ochtend barstte het vuurwerk
echt los. Slechts drie debaters
beaamden dat ‘De voordelen van
het inperken van de vrije artsenkeuze groter zijn dan de nadelen’. Karin Hoekstra, woordvoerder van Achmea, was geen
verbazingwekkende
voorstander, maar dat naast haar onder
meer
Jacqueline Baardman van
de NPCF plaatsnam, deed het
publiek een wenkbrauw optrekken. Hoekstra weerde zich vanuit haar rol als verzekeraar kranig tegen de kritieken van de vele
mondzorg
professionals aan de
andere kant. Dat Baardman van
de NPCF echter trouw aan haar
zijde bleef en haar standpunt

deelde, begon steeds meer emotie
en vragen over de belangen van
NPCF op te roepen. Dit bereikte een kookpunt toen Baardman
vanuit de zaal gevraagd werd hoe
de NPCF wordt gefinancierd. Ze
ontkende ten stelligste dat de financiering vanuit de verzekeraars komt, met uitzondering
van een enkele losse subsidie.
De aanwezige medisch journalist
Liza Leijenhorst gaf echter aan
cijfers van de NPCF zelf te hebben gekregen waaruit het tegendeel blijkt. Baardman verzekerde
het voor haar steeds vijandiger

Jacqueline Baardman (NPCF) had het
lastig. (foto: jaapzoet.nl)

publiek dat dit niet het geval was,
maar dat ze graag met Leijenhorst
naar de cijfers zou kijken. Op dat
moment grepen de debatleiders
in, want het was tijd om de prijzen
voor beste debaters uit te reiken.
Henk de Jong van Fa-med werd
tot winnaar uitgeroepen, gevolgd
door Rob A
dolfsen van zorgverzekeraar Anno12. Mede omdat
zij “zich dapper heeft geweerd in
het hol van de leeuw” ontving
woordvoerder Karin Hoekstra van
Achmea de derde prijs. Zo eindigde het debat op milde toon en met
royaal applaus vanuit de zaal.
Toch bleef de financiering en
stellingname van de NPCF de gemoederen bezighouden. Tijdens
de lunch na het debat werd druk
nagepraat en zelfs op de toiletten gingen de verhitte discussies
door. Ook de Arnhemse tandarts en mede-
organisator Ravin
Raktoe verbaasde zich over de

opstelling van de NPCF. Hoe dan
ook was hij blij dat zij en alle andere debaters hadden deelgenomen en serieus met elkaar in debat gingen. “Zo’n felle discussie
is een gedroomde uitkomst voor
ons jubileumcongres. Wij zijn
meer dan tevreden.” ■

[19] =>

www.DTStudyClub.com

Y education everywhere
and anytime
Y live and interactive webinars
Y more than 500 archived courses
Y a focused discussion forum
Y free membership
Y no travel costs
Y no time away from the practice
Y interaction with colleagues and
experts across the globe
Y a growing database of
scientific articles and case reports
Y ADA CERP-recognized
credit administration

Register for

FREE!

ADA CERP is a service of the American Dental Association to assist dental professionals in identifying quality providersof continuing dental education.
ADA CERP does not approve or endorse individual courses or instructors, nor does it imply acceptance of credit hours by boards of dentistry.

[20] =>

Een streling voor
tanden en kiezen

• Gouden standaard in
parodontitis behandeling
= SRP + chloorhexidine
• 36 % chloorhexidine
• Geen antibiotica
resistentie
• Eenvoudig en snel
geappliceerd

Voor uitgebreide informatie:

Free Call: 0800 - 022 73 21

marjolein.stam@dexcel.com

Free Fax: 0800 - 022 74 68

Dexcel® Pharma GmbH • Carl-Zeiss-Strasse 2 • D-63755 Alzenau
PerioChip 2,5 mg dentaal insert voor parodontale pockets
2,5 mg chloorhexidine digluconaat (CHX), CHX is een breed spectrum antimicrobiële stof. Indicatie: samen met tandsteen verwijderen en tandwortel
schoonmaken, geïndiceerd voor een aanvullende, antimicrobiële behandeling van matig ernstige tot ernstige chronische periodontaal ziekten
bij volwassenen met pocketvorming. PerioChip kan gebruikt worden als onderdeel v.e. periodontaal behandelprogramma. Contra-indicaties:
overgevoeligheid voor CHX of één v.d. hulpstoffen. Waarschuwingen: gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen die nystatine bevatten moet vermeden
worden. Gebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding: zie vak- en gebruikersinformatie. Bijwerkingen: circa één derde v.d. patiënten ondervindt
bijwerkingen, meestal voorbijgaand, tijdens de eerste paar dagen na inbrengen v.d. chip. Dit kan ook een gevolg zijn v.d. mechanische plaatsing
v.h. dentaal insert in de periodentaal pocket of een gevolg van het verwijderen van tandsteen. De meest frequent
gerapporteerde bijwerkingen zijn aandoeningen v.h. gastro-intestinaal stelsel: dentaal, gingival of orale zachte weefsel
reacties die ook worden beschreven als toepassingsnevenreacties. Verdere informatie: zie vak- en gebruikersinformatie
UR-geneesmiddel. Stand: 21 December 2011
Vergunningshouder:
Dexcel® Pharma GmbH, Carl-Zeiss-Strasse 2, 63755 Alzenau, Duitsland, Tel.: +49/6023/9480-0, Fax: +49/6023/9480-50

[21] =>

juni 2014

Industrie

dental tribune - netherlands edition

ICX Implants brengt Sinoss-regeneratiematerialen naar Nederland
Door de ontwikkeling van hoogwaardige regeneratiematerialen
voor hard en zacht weefsel zijn de
implantologische mogelijkheden
de laatste jaren groter geworden.
ICX Implants breidt daarom het
assortiment uit met een complete
serie regeneratiematerialen, genaamd Sinoss. Deze serie is ontwikkeld door het Duitse bedrijf
Novadento, waarmee ICX Im-

plants recent een samenwerking
is aangegaan. De Sinoss-serie is
scherp geprijsd en van hoge kwaliteit en vormt daarom een perfecte aanvulling op het ICX templant-implantaatsysteem.
De Sinoss-serie bestaat uit
verschillende producten die
kunnen worden ingezet bij botregeneratie. Sinossgraft is een
synthetisch calciumfosfaat, dat

verkrijgbaar is in verschillende uitvoeringen: als granulaat (in vijf grofheden: 75-125µ,
125-355µ, 355-500µ, 500-1000µ
en 1000-2000µ), als cilin
der (6,0x15mm en 7,5x15mm)
en als blok (20x10x10mm en
20x20x10mm). SinossInject is
een uniek en hoog innovatief
product. Dit synthetische nano-
kristallijnen botmateriaal kan

op de gewenste plaats worden
geïnjecteerd om daar stabiliteit te geven en de aanmaak van
nieuw vitaal bot optimaal te ondersteunen. Geleidelijk wordt
Sinoss
Inject vervangen door de
groei van nieuw bot. SinossMem
is een natuurlijk pericardiummembraan van 0,1-0,2mm dikte. Het is verkrijgbaar in twee
maten (15x20mm/25x25mm) en
heeft een barrièrefunctie van
twee tot vier maanden. Later dit
jaar komt een tweede membraan
beschikbaar, SinossProtect. Dit
collageenmembraan is 0,25mm

dik, zeer sterk en heeft een barrièrefunctie tot zes maanden
(23x23mm). De serie wordt compleet gemaakt met SinossFleece,
een oplosbare natuurlijke collageenfleece voor snelle absorptie.
SinossFleece is de ultieme oplossing voor de effectieve behandeling van zacht weefsel: het bevordert de wondheling en heeft
een korte barrièrefunctie van ongeveer vier weken.
Meer informatie over de Sinossproducten voor botregeneratie is
te vinden op www.icx-implants.
nl of www.novadento.de. ■

Kerr lanceert
Demi Ultra:
nieuwe generatie
lichtpolymerisatietechnologie
Het Kerr Demi™ Ultra LED Ultracapacitor Curing Light Systeem is de laatste technologische
vooruitgang op het gebied van
dentale polymerisatie afkomstig
van het Kerr Demi-merk. Het is
de eerste polymerisatielamp die
de tandarts bevrijdt van zowel
batterijen als snoeren, gepaard
aan een ongeëvenaarde prestatie
en de betrouwbaarheid van een
Demetron-polymerisatielamp.
Demi Ultra wordt gevoed door
de revolutionaire en exclusieve
technologie van de U-40™ Ultra
capacitor, die maar veertig seconden nodig heeft om volledig op
te laden. Onvergelijkbaar gemak!
De C.U.R.E.™-technologie zorgt
snel voor een uniforme uithardingsdiepte met ongekend lage
temperaturen. De EASY SUITE™
FEATURE SET combineert een
eenvoudige en intuïtieve bediening met zorgvrije reiniging. Een
nieuwe aftersalesservice geeft u
het zorgeloze gevoel dat uw investering en budget zijn beschermd
tegen onverwachte reparatie
kosten. Kortom: een spectaculaire stap vooruit in de technologie
van polymerisatielampen!
Demi Ultra LED Ultracapacitor
Curing Light System heeft als bestelnummer 35664 en bevat een
handstuk, lichtgeleider 8 mm,
oplaaddok met radiometer, voeding, beschermschild, hardheidschijf, verpakking met disposable
beschermers (5 stuks), gebruiksaanwijzing. Meer informatie is te
vinden op www.kerrdental.eu. ■

De norm
in professionele
nascholing

BEKIJK

E
W
U
E
I
N
HET
A
M
M
A
R
PROG
LID
D
R
O
W
EN

www.qualitypractice.nl
Handstuk van Demi Ultra in de oplaaddok.
Adv-A4-QPM-DEF.indd 1

05-06-14 14:17

[22] =>

22 Industrie/Mondzorgkalender

Veilig en minimaal
traumatisch extraheren
met Luxator LX

Fig. 1 Gebieden die moeilijk toegankelijk
zijn.

minimaal risico bestaat op verwondingen. Bovendien verschaft
het een maximale toegang. Het
met titaniumnitride gecoate periotoom, in vier typen uitgevoerd,
wordt geplaatst in een speciaal
ontworpen hoekstuk. Samen vormen zij het unieke instrument:
het mechanische periotoom.
In combinatie met de manuele
Luxator-instrumenten is een veilige en minimaal traumatische
extractie mogelijk.
Meer informatie is beschikbaar
op www.directadental.com of bij
uw dental depot. ■

Fig. 2 Minimaliseer het risico op fracturen
van tubergebied.

Fig. 3 Minimaliseer het risico van een
fractuur van dun lamellair bot.

Een extractie is nog altijd een van
de meest effectieve manieren om
een patiënt met acute kiespijn
te helpen. Zelfs elementen die
geen acute klachten veroorzaken,
moeten soms geëxtraheerd worden ter preventie van het ontwikkelen of de uitbreiding van een
infectie. Extractie kan ook geïndiceerd zijn om ruimte te creëren
voor prothetische en orthodontische behandelingen.
De extractie gaat altijd gepaard
met een beschadiging aan omringende weefsels. Het doel van de
operateur is om de ingreep met
zo weinig mogelijk schade voor
de buurelementen, alveolair bot,
gingiva en slijmvlies uit te voeren.
Letsel aan het alveolaire bot kan
het aanbrengen van een implantaat compliceren en bemoeilijkt
een esthetisch optimaal resultaat
bij prothetische voorzieningen, zoals een verminderde retentie van
een partiëleprotheseconstructie.
De extractie van de maxillaire derde molaren betekent een
risico voor het fractureren van
het distale deel van de alveo
laire kam. De fractuur zorgt voor
een slechtere genezing en, zoals
bij elke andere verwonding, veroorzaakt het onnodige pijn en
lange
termijnproblemen voor de
patiënt. Onnodige schade aan
weefsels wordt gewoonlijk veroorzaakt door de wijze waarop
het extractie-instrument wordt
gehanteerd.
De
aangewende
kracht wordt op een ongunstige
wijze uitgeoefend, waardoor onbedoeld schade wordt aangericht.
De Luxator LX is dusdanig ontworpen en werkzaam dat er een

Fig. 4-6 Extractie van een element met
een complexe anatomie op een plaats
waar een implantaat is geïndiceerd.

Fig. 7-8 Luxator LX.

Fig. 9 Luxator LX, 2mm en 3mm, lang
en kort.

dental tribune - netherlands edition

juni 2014

Mondzorgkalender
Create your own style
(multi-layering)
Of een restauratie (esthetisch)
succesvol kan worden uitgevoerd, hangt van allerlei factoren af. Hoe kiest u het juiste
materiaal en kleur voor uw restauratie? Wat zijn de mogelijkheden van composiet in zowel
het front als de zijdelingse delen? Hoe werkt u uw restauraties hoogwaardig af? Om ook
bij veeleisende casussen een
fraai eindresultaat te leveren
biedt deze cursus talrijke voorbeelden en tips, die u in de dagelijkse praktijk eenvoudig en
voorspelbaar kunt toepassen.
Onder persoonlijke begeleiding leert u stap voor stap een
complexe klasse-IV-restauratie
op te bouwen op basis van de
multi-layeringtechniek. Deelname levert 6 nascholingspunten op en kost 450,- euro.
TMD, ‘je gaat het pas zien
als je het doorhebt’
Diagnostiek
en
behandeling van patiënten met temporomandibulaire disfuncties
(TMD) vergt specifieke vaardigheden van de tandarts. In deze
klinische cursus wordt u in
twee dagen vertrouwd gemaakt
met de meest relevante aspecten van TMD in de algemene
praktijk. De cursus behandelt
onder andere het herkennen en
classificeren van TMD-patiënten, indiceren en interpreteren
van beeldvormingsonderzoek,
het behandelen met occlusale
beetplaten en de samenwerking
met fysiotherapeut, psycholoog
en tandtechnicus. Op de derde
– klinische – cursus
dag worden in koppels van twee of drie
tandartsen patiënten gezien
met TMD. U zult zelfstandig
een anamnese afnemen, een
functieonderzoek verrichten en
een behandelvoorstel formuleren. Deelname aan de cursus kost 1215,- euro en levert 24
KRT-punten op.
Endo-seminar III
De endodontische revisie
Bij het niet-genezen na een
kanaalbehandeling is vaak

sprake van onvolkomenheden
in de behandeling, die hebben geresulteerd in lekkage van
bacteriële producten naar de
omgevende parodontale weefsels. Dit kan zich manifesteren
in klachten zoals fistelvorming,
zwelling en pijn. Aangezien de
oorzaak ligt binnen het eerder gevulde pulpastelsel, is het
opnieuw uitvoeren van de kanaalbehandeling noodzakelijk.
In deze cursus leert u met de
behandelmicroscoop en specifieke
(micro-)instrumenten
en apparatuur om opnieuw
een onbelemmerde toegang tot
het kanalenstelsel te krijgen
en deze volledig te behandelen. Dit alles op dusdanige wijze dat de kans op complicaties
zoals perforaties en fracturen
zo klein mogelijk is. Deelname
kost 1695,- euro (excl. btw) en
levert 12 nascholingspunten op.

September

Starten met implantologie
11 september, Implacademy,
Garderen
www.implacademy.nl

TMD, ‘je gaat het pas zien
als je het doorhebt’
10 en 31 oktober, Post
Academisch Onderwijs
Tandheelk unde, Nijmegen
www.paotumcn.nl <

Soft tissue management
in implantology and
periodontology
18 september, Dyna Dental,
Bochum (Dui)
www.dynadental.nl

Cursus infectiepreventie
(WIP-Mondzorg)
24 oktober, Medi Care Services,
Assen
www.medicareservices.nl

De mondhygiënist in het
paro-protocol: de nazorg
20 september, Universitair
Medisch Centrum Groningen
www.umcg.nl

November

Symposium Esthetic
Dentistry
26 september, ACTA Dental
Education, Amsterdam
www.acta-de.nl
Create your own style
(multi-layering)
26 september, 3M ESPE
Nederland, Eindhoven
www.3MEspe.nl <
Oktober

Digitale mondfotografie
3 oktober, Post Academisch
Onderwijs Tandheelkunde,

Nijmegen
www.paotumcn.nl
De apexresectie
10 oktober, Centre Innovative
Dental Education, Den Haag
www.cide.nl

Endo-seminar III
De endodontische revisie
7 en 8 november, Centre
Innovative Dental Education,
Den Haag
www.cide.nl <
Functieleer/restauratieve
tandheelkunde
15 november, ACTA Dental
Education, Amsterdam
www.acta-de.nl
December

Complex en slijtage
12 december, Post Academisch
Onderwijs Tandheelkunde,
Nijmegen
www.paotumcn.nl
Workshop Bindweefsel
transplantatie
12 december, Implacademy,
Garderen
www.implacademy.nl

HET FAIRE
IMPLANTAATSYSTEEM
UIT DUITSLAND
...k e g e l d i c h t h e i d d o o r p r e c i s i e ...

 innovatieve
nieuwe producten
 RVS chirurgische box
regeneratiematerialen
 Sinoss
voor alle indicaties
 kosteloze test OP met begeleiding*
*vraag naar de voorwaarden

Made in

Kwaliteit én meer rendement voor uw
praktijk met ICX en Sinoss
ICX Implants · 1796 BE De Koog · Boodtlaan 10
Tel.: 0222 - 76 90 11 · www.icx-implants.nl · info@icx-implants.nl

AZ_icx_implants_102x148_2014_druck_fair.indd 1

09.05.14 17:51

[23] =>

juni 2014

Nieuwsflits
De burgemeester van Maastricht zou Raoul Verheugen tijdens de jaarlijkse Lintjesregen
officieel benoemen tot lid in de
Orde van Oranje-Nassau. De
tandarts zou in zijn eigen praktijk verrast worden, maar omdat
de burgemeester vertraagd was,
moest een afleidingsplan worden
bedacht. Een patiënt deed om
tijd te rekken alsof hij dringend
de hulp van de tandarts nodig
had. Zonder daadwerkelijk iets
te mankeren moest hij de tandarts bezighouden, tot de burgemeester bijna twintig minuten
later arriveerde. Net op tijd,
voordat de tandarts met zijn
ingrijpende behandeling kon
beginnen…
www.dichtbij.nl, 25-4-‘14

Een Spaanse motorrijder heeft
op de snelweg rondom Madrid
een verkeerschaos veroorzaakt,
omdat hij op zoek was naar zijn
kunstgebit. Midden op de drukke M-30 ging de motorrijder vol
in de remmen en stapte van zijn
motor. Een enorme file was het
gevolg. Tegen twee agenten verklaarde de man dat hij zijn gebit
was verloren tijdens een plotse
niesbui op de motor. De agenten sommeerden de man acuut
verder te rijden. Of de motorrijder zijn gebit alsnog heeft terug
gevonden is niet bekend.
www.hln.be, 28-4-‘14

Een tandarts in Taiwan heeft
een bijzondere manier gevonden om de drie andere tandartspraktijken in dezelfde straat
af te troeven: hij besloot al zijn
assistenten te voorzien van een
pikant schoonmaaksterspakje.
In het Aziatische land zijn cafés
waar serveersters dit soort pakjes dragen mateloos populair.
Volgens de tandarts helpt deze
‘maid experience’ om patiënten
op hun gemak te stellen, omdat
ze minder angst zouden aanjagen dan de gebruikelijke witte
kleding. Klachten over de pakjes
heeft de tandarts niet gehad en
de zaken lopen voorspoedig. Een
patiënte van de praktijk vertelt
dat haar zoon eerst bang was
voor de tandarts, maar nu graag
naar controle gaat.
www.kotaku.com, 9-5-‘14

‘The show must go on’ is
ook voor Michael Bublé het
adagium, bleek laatst. De wereldberoemde artiest sloeg tijdens een concert in Sydney met
de microfoon een tand uit zijn
mond. De zanger ging onverstoorbaar verder, volgens hem
had niemand het in de gaten.
De volgende dag plaatste Bublé
een foto op Instagram van zichzelf in de tandartsstoel met een
lachgasmasker op zijn gezicht.
Fans van de zanger hoefden
zich geen zorgen te maken: de
tandarts zou zijn gebit voor het
tweede concert in Sydney weer
helemaal opgelapt hebben.
www.nu.nl, 18-5-‘14

Media

dental tribune - netherlands edition

App helpt tandarts bij
diagnose orale pathologie
CHICAGO – De Amerikaanse tand-

artsenorganisatie (ADA) heeft de
Oral Pathologist app gelanceerd.
Deze is geschikt voor gebruik aan
de stoel en dient als hulpmiddel
bij de diagnose van laesies, knobbels, zweren, blaasjes en vele
andere verschijnselen van orale
pathologie.

Ontwikkelaar van de app en auteur van de beschrijvende teksten
is dr. Michael Kahn, hoogleraar
en hoofd van de afdeling Maxillofacial Pathology van Tufts University School of Dental Medicine.
De app bevat meer dan tweehonderd orale aandoeningen. Er kunnen zoekacties worden gedaan op

basis van de naam van de aandoening, maar ook op geslacht,
leeftijd, klinische locatie en klinische observaties. Van elke aandoening zijn een beschrijving en
klinische foto’s opgenomen.
Eenmaal gedownload is de inhoud ook zonder internetverbinding te raadplegen. Registreren
is niet nodig en de app is compatibel met Android en Apple.
Verkrijgbaar in de Apple Store of
via Google Play voor 59,99 dollar
(ongeveer 44 euro). ■

Screenshots van de Oral Pathologist app.

[24] =>

) [page_count] => 24 [pdf_ping_data] => Array ( [page_count] => 24 [format] => PDF [width] => 842 [height] => 1191 [colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED ) [linked_companies] => Array ( [ids] => Array ( ) ) [cover_url] => [cover_three] =>

[cover] => DT Netherlands No. 5, 2014

[toc] => Array ( [0] => Array ( [title] => Binnenlands nieuws [page] => 01 ) [1] => Array ( [title] => Interview: “ Houd voorstadia van cariës goed in de gaten” [page] => 04 ) [2] => Array ( [title] => Diepe cariëslaesies – behandeling van vitale gebitselementen [page] => 08 ) [3] => Array ( [title] => Wetenschap [page] => 11 ) [4] => Array ( [title] => Reportage [page] => 17 ) [5] => Array ( [title] => Industrie [page] => 21 ) [6] => Array ( [title] => Industrie/Mondzorgkalender [page] => 22 ) [7] => Array ( [title] => Media [page] => 23 ) ) [toc_html] =>

Table of contents

[toc_titles] =>

[cached] => true )