implants Poland No. 1, 2014

Cover / Od wydawcy / Spis treści - implants / Leczenie chirurgiczne torbieli żuchwy – opis przypadków / Przewidywalna sterowana regeneracja kości / Rehabilitacja protetyczna z zastosowaniem protezy całkowitej typu overdenture wspartej o pojedynczy implant w żuchwie – opis przypadku / Rehabilitacja uzębienia za pomocą protez teleskopowych – opis przypadku / Kliniczna i histologiczna skuteczność przeszczepów granulek odzwierzęcych w augmentacji dna zatoki szczękowej / Konstrukcja mostu w odcinku przednim szczęki / 18-letnie obserwacje kliniczne systemu Osteoplant / Rehabilitacja trudnego przypadku w oparciu o implantację natychmiastową / Przerost błony śluzowej języka związany z użytkowaniem kolczyka – opis przypadku / 8. Świąteczny Wieczór Implantologiczny / 5. Kongres BEGO Implant Systems / CARES System 8.0 – nowy produkt firmy Straumann / Informacje o produktach / O wydawcy

Open PDF View E-paper Edit Epaper Edit Epaper ads save

Table of contents

implants

ISSN 1896-1444

Cena: 30 PLN (w tym 5% VAT)

international magazine of

1

2014

oral implantology

wydanie polskie

_Praktyka
Protezy teleskopowe

_Opis przypadku
Most w odcinku przednim szczęki

_Wydarzenia
Kongres Bego

Vol. 9 • styczeń • 2014

MNiSW: 6 pkt.
ICV: 4,27 pkt.

[2] =>

REGENERACJA KOŚCI
MEMBRANY KOLAGENOWE CYTOPLAST
ümembrana resorbowalna kolagenowa,
übardzo stabilna struktura włókien kolagenowych,

MEMBRANY dPTFE CYTOPLAST
ümembrana nieresorbowalna z dPTFE,
üdoskonała do pokrywania zębodołów poekstrakcyjnych,

MEMBRANY dPTFE
WZMACNIANE TYTANEM CYTOPLAST
ümembrana nieresorbowalna z dPTFE wzmacniana tytanem,
ünajbardziej przewidywalna technika augmentacji pionowej,

ZNIECZULENIA
Najbardziej zaawansowany system znieczuleń komputerowych
z możliwością wykonywania znieczuleń dokostnych (techniki
osteocentral i transkortykalna) oraz pozostałych rodzajów
znieczuleń.

SleeperOne 4
Najnowsza generacja komputerowego systemu znieczuleń
SleeperOne – wszystkie techniki znieczuleń: śródwięzadłowe,
doprzegrodowe, nasiękowe, dopodniebienne, etc za wyjątkiem
dokostnych.

Implant Dental New Wave Sp. J.

ul. Górnośląska 4A/19, 00-444 Warszawa

ww.implant.waw.pl | tel. (22) 869 71 00/01

[3] =>

Od wydawcy

Koleżanki i Koledzy,

Szanowni Państwo!
Z radością przekazujemy Wam pierwszy w tym roku numer kwartalnika implants. Tym samym rozpoczął się 9. rok istnienia naszego pisma na polskim rynku – to znaczące osiągnięcie! Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego uznała wysoki poziom edytorski i merytoryczny
implants, przyznając nam 6 pkt. Tytuł znalazł się także w bazie czasopism punktowanych Index
Copernicus z 4,27 pkt.
Imlantologia jest dziedziną interdyscyplinarną, wymagającą szerokiej wiedzy z wielu dziedzin. Zaproszeni do współpracy członkowie Rady Naukowej gwarantują wysoki i interdyscyplinarny poziom oceny zamieszczanych artykułów. Zapraszamy do publikowania na łamach
implants!
Aktualny numer zawiera m.in. opis przypadku odbudowy protetycznej na pojedynczym
„centralnym” implancie w żuchwie oraz prezentację przypadku z zakresu chirurgii stomatologicznej. Czytelnik znajdzie też artykuł „z życia” o tym, jakie kłopoty wywołać może nieszkodliwy z pozoru kolczyk w języku.
Już dziś zapraszam Was na spotkanie w maju w podwarszawskiej Jachrance i udziału
w Kongresie Polskiego Towarzystwa Chirurgii Jamy Ustnej, Konferencji OSIS. Temat przewodni „Od komórek macierzystych do przeszczepu twarzy” nie wymaga komentarza, zwłaszcza że
do udziału w obradach przyjął zaproszenie prof. Adam Maciejewski, pod kierunkiem którego
miał miejsce pierwszy przeszczep twarzy w Polsce. W równloległej sesji Konferencji OSIS gościć będziemy m.in. prof. Romanosa (NYU) oraz prof. McLarena (UCLA). To będzie kongres na
bardzo wysokim poziomie merytorycznym!
Z pozdrowieniami

implants
1_2014

[4] =>

Spis treści _ implants

Leczenie torbieli_6

Świąteczny Wieczór Implantologiczny_42

Kolczyk w języku_38

| Od wydawcy
03 Szanowni Państwo!
_Prof. Andrzej Wojtowicz

| Opinie
_Systemy implantologiczne
28

| Chirurgia stomatologiczna
_Leczenie torbieli
06 Leczenie chirurgiczne torbieli żuchwy
– opis przypadków
_Damian Dudek, Edyta Reichman-Warmusz, Krzysztof Helewski,
Michał Matusek, Katarzyna Sołtykiewicz, Grażyna Kowalczyk-Ziomek,

_Krzysztof Sidorowicz, Stanisław Grajewski, Jerzy Sokalski,
Jacek Kukuła, Konrad Gębski, Marek Kuras, Edyta Sołkiewicz

_Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa
31

_Tomasz Grotowski

| Interesujące przypadki
_Kolczyk w języku

_Markus B. Hürzeler

| Praktyka
_Proteza wsparta o implant
12 Rehabilitacja protetyczna z zastosowaniem protezy
całkowitej typu overdenture wspartej o pojedynczy
implant w żuchwie – opis przypadku
_Bartosz Bujak, Wiktor Lisiakiewicz, Dariusz Rolski, Dariusz Mateńko,
Elżbieta Mierzwińska-Nastalska, Andrzej Wojtowicz

18

23

38

_Adam Jakimiak, Szymon Frank, E. Milczarek, K. Talik,
Piotr Wesołowski, Andrzej Wojtowicz

| Wydarzenia
_Konferencja
42

_Paweł Dobosz

44

_Myron Nevins, Marcelo Camelo, Nicola de Angelis,
James Hanratty, Wahn Khang, Jong-Jim Kwon, Giulio Rasperini,
Isabella Rocchietta, Peter Schupbach, David Kim

Przerost błony śluzowej języka związany
z użytkowaniem kolczyka – opis przypadku

_Uzupełnienia na protezach teleskopowych
Rehabilitacja uzębienia za pomocą
protez teleskopowych – opis przypadku
_Przegląd piśmiennictwa
Kliniczna i histologiczna skuteczność przeszczepów
granulek odzwierzęcych w augmentacji
dna zatoki szczękowej

Rehabilitacja trudnego przypadku w oparciu
o implantację natychmiastową

Grzegorz Wyrobiec, Romuald Wojnicz

| Opinie
_Regeneracja kości
11 Przewidywalna sterowana regeneracja kości

18-letnie obserwacje kliniczne systemu Osteoplant

8. Świąteczny Wieczór Implantologiczny
_Kongres
5. Kongres BEGO Implant Systems

| Informacje rynkowe
46

CARES System 8.0 – nowy produkt firmy Straumann

48

Informacje o produktach

36

O wydawcy

| Opis przypadku
_Chirurgia wspomagana komputerowoi
24 Konstrukcja mostu w odcinku przednim szczęki
_Steffen Wolf

4

implants
1_2014

Zdjęcie na okładce wykorzystano dzięki uprzejmości firmy Schlamberger Sp. z o.o.

[5] =>

[6] =>

Chirurgia stomatologiczna _ Leczenie torbieli

Leczenie chirurgiczne torbieli
żuchwy – opis przypadków
The surgical treatment of the mandibular cyst – the report of cases
Autorzy_Damian Dudek, Edyta Reichman-Warmusz, Krzysztof Helewski, Michał Matusek, Katarzyna Sołtykiewicz,
Grażyna Kowalczyk-Ziomek, Grzegorz Wyrobiec, Romuald Wojnicz

Streszczenie: Autorzy prezentują 2 przypadki wystąpienia torbieli korzeniowych u 27-letniego mężczyzny i 26-letniej kobiety. Powolny
i rozprężający wzrost zmian nie dawał żadnych objawów klinicznych. Torbiele wykryto przypadkowo. Wykonano zabiegi operacyjne ich wyłuszczenia
w połączeniu z leczeniem endodontycznym i augmentacją ubytków kostnych.
Summary: The study describes a case of 27 year old male and a 26 old female patients they came to oral surgery outpatient department. The
first radiological diagnosis show a large cysts in the front part of mandible. In both cases the cysts was removal combined with root resection and
bone augmentation.
Słowa kluczowe: torbiele żuchwy, leczenie chirurgiczne, augmentacja.
Key words: mandibular cysts, surgical treatment, augmentation.

martwego zęba doprowadzają po pewnym
czasie do powstania torbieli. Rozprężający
i powolny wzrost zmiany może być często
bezobjawowy3,4.

Ryc. 1

_Torbiele korzeniowe powstają w wyniku martwicy miazgi zębów spowodowanej
przez czynniki zapalne, urazowe lub jatrogenne. Procesy komórkowe o charakterze
zapalnym zachodzące poza wierzchołkiem

Ryc. 2

Ryc. 3

implants
1_2014

Ryc. 4

Rozwój endodoncji jako gałęzi stomatologii z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi, technik i materiałów wypełniających
pozwala na znaczne zredukowanie występowania okołowierzchołkowych zmian zapalnych na różnych etapach morfologicznych.
Zapobiega to powstawaniu torbieli korzeniowych. Także znaczny odsetek wykrywanych
zmian jest z powodzeniem leczony endodontycznie. Jednak w pewnej liczbie przypadków
powikłań zapalnych, jatrogennych i urazowych możliwe jest bezobjawowe powstawanie
i wzrost torbieli dochodzących do znacznych
rozmiarów. Powoduje to konieczność wdrożenia leczenia chirurgicznego w połączeniu
z terapia endodontyczną1-5.
Leczenie operacyjne torbieli kości szczękowych jest w przedmiocie chirurgii stomatologicznej powszechnie znane i praktykowane.
Liczne doniesienia z literatury potwierdzają,
iż najskuteczniejszą metodą jest doszczętne
wyłuszczanie zmian1,3. Dodatkowe wykorzystanie technik mikrochirurgii endodontycz-

[7] =>

Chirurgia stomatologiczna _ Leczenie torbieli

Ryc. 5

Ryc. 6

Ryc. 7

Ryc. 8

Ryc. 9

Ryc. 10

nej pozwala m.in. na bardziej atraumatyczną
operację oraz zachowanie zębów w obszarze
zmian. Jest to niezwykle ważne postępowanie
mające na celu zachowanie funkcji i estetyki
obszaru operowanego.
Niekiedy ze względu na znaczne zniszczenie tkanki kostnej wskazane jest zastosowanie
jej augmentacji z wykorzystaniem substytutów kostnych auto-, hetero-, ksenogennych
lub syntetycznych. Zastosowanie ich wspomaga uzyskanie możliwie optymalnych efektów
estetycznych i funkcjonalnych w obszarze zasięgu torbieli.

_ Przypadek 1
27-letni pacjent zgłosił się do poradni chirurgii stomatologicznej na rutynową
wizytę. Po wykonaniu rtg pantomograficznego i tomografii komputerowej stwierdzono w odcinku przednim żuchwy obecność
rozrzedzenia struktury kostnej, której obraz
odpowiadał torbieli korzeniowej (Ryc. 1-4).
Pacjent podawał, iż ok. 2 lat wcześniej doznał
urazu tej okolicy, w wyniku którego doszło
do rozchwiania siekaczy przyśrodkowych.
Zostały one zaopatrzone endodontycznie.
Pacjent nie podawał żadnych dolegliwości
bólowych w tej okolicy. Ustalono badaniem
żywotności martwicę miazgi zębów 42 i 43.
Określono przybliżone wymiary zmiany na
ok. 30/20/25 mm. Zęby 42 i 43 przeleczono
endodontycznie. Zabieg wykonano w znieczuleniu miejscowym 4% chlorowodorkiem
artycainy. Cięcie trapezowate poprowadzono w przedsionku jamy ustnej od okolicy

33 wzdłuż brodawek dziąsłowych 32-42 do
zęba 43.
Po odreparowaniu płata uwidoczniono
zmianę o charakterze torbieli oraz zniszczenie
blaszki kostnej przedsionkowej w jej obszarze (Ryc. 5). Zmianę wyłuszczono w całości
i przesłano do badania histopatologicznego
(Ryc. 6 i 7). Następnie zresekowano ok. 3 mm
wierzchołki korzeni zębów 31,41 i 42 (Ryc. 8).
Kanały korzeniowe opracowano na głębokość
3 mm i wypełniono wstecznie MTA (Mineral
Trioxide Aggregate®, Angelus®, Ryc. 9). Ze
względu na znaczny defekt tkanki kostnej
oraz częściowe zniszczenie blaszki językowej,
ubytek wypełniono materiałem Easy-Graft®
CRYSTAL (Ryc 8). Jest to dwufazowy fosforan wapnia, zawierający mieszaninę 60%
hydroksyapatytu (HA,Ca10(PO4)6(OH)2) i 40%
trójfosforanu wapniowego (β-TCP). Granule
są otoczone płaszczem z kopolimerów kwasu
mlekowego i glikolowego (PLGA). Porowatość
granulek wynosi 70%. Miesza się je z rozpuszczalnikiem organicznym (Biolinker) w celu
wywołania reakcji zmieniającej konsystencję
materiału i powodującej jego twardnienie.
Materiał jest częściowo resorbowalny: β-TCP
ulega stopniowemu wchłanianiu, a hydroksyapatyt utrzymuje objętość i stanowi rusztowanie dla nowej tkanki kostnej6.
Po dopasowaniu do kształtu loży kostnej,
materiał pokryto membraną Ez-cure®, techniką podwójnej membrany. Ranę zaopatrzono
szwami nylon 6-0. Po zabiegu pacjent zażywał
Clindamycynę w dawce 1200 mg/dobę w 2
dawkach podzielonych przez 6 dni oraz przeciwbólowo niesterydowe leki przeciwzapalne.

implants
1_2014

[8] =>

Chirurgia stomatologiczna _ Leczenie torbieli

Ryc. 12

Ryc. 11

Ryc. 13

Gojenie pooperacyjne przebiegało bez powikłań. Szwy usunięto w 7. dobie. Obserwacja
pacjenta w okresie 12 miesięcy nie wykazała nieprawidłowości w zakresie gojenia kości
oraz tkanek miękkich zarówno w badaniu klinicznym, jak i radiologicznym (Ryc. 10-13).

_ Przypadek 2
28-letnia pacjentka zgłosiła się do poradni w celu rutynowej konsultacji. Po wykonaniu standardowego rtg pantomograficznego
stwierdzono w odcinku przednim żuchwy
rozrzedzenie struktury kości sugerujące obecność torbieli. Zakres patologii określono dokładnie w badaniu tk (Ryc. 14-16). Struktura
obejmowała siekacze przyśrodkowe i boczny
prawy, dochodząc do rozmiaru 18/16/10 mm.
Pacjentka nie podawała żadnych dolegliwości
bólowych ani urazu tej okolicy. Ustalono badaniem żywotności martwicę miazgi zębów
32,31,41. Ząb 31 przeleczono endodontycznie,
natomiast w zębach 32 i 41 ze względu na obliterację kanałów odstąpiono od ich udrażniania.
Zabieg wykonano analogicznie w znieczuleniu miejscowym 4% chlorowodorkiem artycainy. Po odreparowaniu płata uwidoczniono
zmianę o charakterze torbieli oraz częściowe
zniszczenie blaszki kostnej przedsionkowej
w jej obszarze (Ryc. 17). Otwór trepanacyjny

Ryc. 14

Ryc. 15

implants
1_2014

Ryc. 16

poszerzono w obszarze zniszczenia blaszki
zewnętrznej. Zmianę wyłuszczono w całości
i przesłano do badania histopatologicznego.
Następnie zresekowano ok. 3 mm wierzchołki korzeni zębów 32,31 i 41. (Ryc. 18).
Kanały korzeniowe opracowano na głębokość
3 mm i wypełniono wstecznie MTA (Mineral
Trioxide Aggregate®, Angelus®). Także tutaj
do augmentacji ubytku zastosowano EasyGraft® CRYSTAL (Ryc. 19). Po dopasowaniu
do kształtu loży kostnej, materiał pokryto
membraną Evolution (Osteobiol, Tecnoss®).
Membranę ufiksowano dwoma pinami tytanowymi 3 mm (Helmut Zepf GmbH, Ryc.
20). Ranę zaopatrzono szwami nylon 6-0.
Zastosowano analogiczną farmakoterapię
pooperacyjną, jak w pierwszym przypadku. Gojenie pooperacyjne także przebiegało bez powikłań. Szwy usunięto w 7. dobie.
Obserwacja pacjenta w okresie 12 miesięcy
nie wykazała nieprawidłowości w gojeniu kości oraz tkanek miękkich zarówno w badaniu
klinicznym, jak i radiologicznym (Ryc. 21-23).

_ Dyskusja
Rozpoznanie i leczenie torbieli kości
szczękowych, w tym torbieli korzeniowych
to znaczny odsetek przypadków poradni chirurgii stomatologicznej. Dzięki szeroko rozwiniętej endodoncji, niektóre z tych zmian,
o małych rozmiarach, mogą być z powodzeniem leczone zachowawczo z dobrymi efektami. Jednak ogromna ich liczba wymaga
radykalnego wyłuszczenia. W zaprezentowanych przypadkach doszło do procesów
patologicznych okolicy okołowierzchołkowej
zębów przednich oraz następowej martwicy ich miazgi. Powstały torbiele korzeniowe
potwierdzone badaniem histopatologicznym. Wykonano jednoczasowe radykalne
wyłuszczenie zmian połączone z resekcją
wierzchołków zębów i augmentacją ubytku
kostnego. Zdaniem autorów, zastosowany
materiał augmentacyjny znakomicie utrzymuje swoją objętość i jest wysoce plastyczny.
Ponadto bardzo dobrze dopasowuje się do
kształtu ubytku i nie zmienia swojego ułożenia po aplikacji. Materiał zachował stabilność
w ubytku kostnym przez cały czas obserwacji. Jest to niezwykle ważne w podobnych do
zaprezentowanych ubytkach kostnych o dużej
objętości. Pozostawienie obszaru poresekcyjnego o zbliżonych wymiarach bez wypełnienia mogłoby doprowadzić do utraty resekowanych zębów oraz defektu estetycznego.

[9] =>

Chirurgia stomatologiczna _ Leczenie torbieli

Ryc. 17

Ryc. 18

Ryc. 19

Ryc. 20

Autorzy we własnych doświadczeniach
stosowali w chirurgii endodontycznej
ksenograft Bio-oss® i membranę zaporową Bio-gide®, jednak były to ubytki
kostne nie większe niż 15-20 mm5.
Jednoczasowa augmentacja ubytków
kości szczęk jest szeroko stosowaną procedurą w chirurgii stomatologicznej.
Materiał Easy-Graft® CRYSTAL ze
względu na swoje właściwości fizycz-

ne może być alternatywą dla substancji
pochodzenia zwierzęcego i przeszczepów autogennych. Liczne doniesienia
potwierdzają skuteczność kliniczną
materiału oraz jego poszczególnych
składników. I tak, Buser i wsp. przeprowadzili na modelu zwierzęcym analizę
efektywności różnych materiałów wypełniających ubytki kostne w żuchwie.
W grupie badanych substancji znalazł
się m.in. trójfosforan wapniowy(TCP)
i hydrokdyapatyt (HA). Autorzy stoso-

[10] =>

Chirurgia stomatologiczna _ Leczenie torbieli

wali membrany zaporowe. Po 24 tygodniach
gojenia największy poziom wypełnienia ubytków kostnych wykazał TCP (69%) w porównaniu do przeszczepów autogennych (53%)7.
Skuteczność materiału o podobnych właściwościach biologicznych zawierającego
β-TCP i PLGA w zamykaniu połączeń ustno-zatokowych wykazali Thoma et al. W grupie 20 pacjentów ze stwierdzonymi połączeniami ustno-zatokowymi zastosowano Root
Replica Granules (Degradable Solutions AG,
Switzerland). 14 osób otrzymało sam materiał,
a u pozostałych 6 wykonano dodatkowo plastykę płatową. Kliniczna i radiologiczna obserwacja 3-miesięczna wykazała dobre efekty
gojenia tkanek miękkich i twardych. Obrzęk
i ból zostały odnotowane jedynie u pacjentów
z wykonaną plastyką płatową8.
Materiał Root Replica był także obserwowany przez Nair PNR et al. Gojenie
zębodołów po ekstrakcjach u świń było
analizowane radiologicznie i w mikroskopie elektronowym w czasie do 60 tygodni.
Stwierdzono całkowitą przebudowę β-TCP
z nieznacznymi zmianami histologicznymi
w porównaniu z grupą kontrolną. Po okresie 60 tygodni w grupie badanej znaleziono
w cytoplazmie na obrzeżach przebudowanej
kości wielojądrzaste komórki olbrzymie.
Gojenie ran w obu grupach przebiegało prawidłowo, z niewielkim opóźnieniem przy
zastosowaniu Root Replica9.
Dwufazowy fosforan wapnia był także
używany z dobrymi efektami w zabiegach
augmentacji dna zatoki szczękowej, leczeniu
ubytków przyzębia i augmentacji zębodołów
po ekstrakcjach10-12.
Wysoka zdolność samego hydroksyapatytu w długotrwałym utrzymywaniu objętości nowo wytworzonej tkanki kostnej została
także szeroko udokumentowana. Materiał był
stosowany np. w zabiegach sinus lift m.in.
przez Cordaro et al. W obserwacji 6-8-miesięcznej nie odnotowano istotnych klinicznie
różnic między hydroksyapatytem a dwufazowym fosforanem wapniowym. Ponadto odnotowano porównywalną odbudowę tkanki
kostnej10. Również w obserwacji Weissa i wsp.
nie zostały odnotowane żadne widoczne makroskopowo zaniki tkanki kostnej po 3 latach
od augmentacji materiału zawierającego 60%
HA i 40% β-TCP12. Także 11-letnie badania
kliniczne Mordenfelda i wsp. nie wykazały

implants
1_2014

Ryc. 21

Ryc. 22

istotnych zmian objętości w strukturze augmentowanej kości po zastosowaniu hydroksyapatytu po zabiegach augmentacji dna zatoki szczękowej13.
Podsumowując zaprezentowane przypadki
kliniczne oraz cytowane wyniki badań można
zauważyć, iż materiał Easy-Graft® CRYSTAL
może być z powodzeniem stosowany w różnych procedurach augmentacji kości szczękowych, w tym także – co istotne – augmentacji
ubytków o znacznych rozmiarach. Pozwala na
to długotrwała i przewidywalna objętość materiału w procesie przebudowy nowej tkanki
kostnej. Ponadto unikalne właściwości biologiczne i fizykochemiczne składników tego
materiału czynią go istotną alternatywą dla
autogennych przeszczepów kości i ksenograftów zwierzęcych._
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.

_autorzy
Damian Dudek
– Private Department of Oral and Maxillofacial
Surgery, Toruń, Poland oraz Department of The
Histology and Embryology Silesian University of
Medicine, Zabrze-Rokitnica, Poland.
Michał Matusek,
Katarzyna Sołtykiewicz
– Private Department of Oral and Maxillofacial
Surgery, Toruń, Poland.
Edyta Reichman-Warmusz,
Krzysztof Helewski,
Grażyna Kowalczyk-Ziomek,
Grzegorz Wyrobiec,
Romuald Wojnicz
– Department of The Histology and Embryology
Silesian University of Medicine, ZabrzeRokitnica, Poland.

Ryc. 23

[11] =>

Opinie _ Regeneracja kości

Przewidywalna sterowana
regeneracja kości
Predictable guided bone regeneration
Autor_Markus B. Hürzeler
_Można wiele zrobić, aby sterowana regeneracja kości była bardziej przewidywalna.
Jedno z pewnością jest niezmiernie ważne:
aby spowodować wrastanie nowych naczyń
krwionośnych w przeszczep, np. augmentacje
wykonane z przeszczepem bloków kostnych
są bardzo trudne do wrastania w nie naczyń
krwionośnych. Biologicznie łatwiejsze jest
stosowanie granulek, w których porowatości
wrastać mogą naczynia krwionośne, a jeszcze
lepiej, jeśli pory sąsiednich granulek łączą się
ze sobą. Wydaje się, że średnica tych przestrzeni ok. 200 µ jest optymalna dla umożliwienia
waskularyzacji i wrastania osteoblastów.
Drugą, najważniejszą z biologicznego
z punktu widzenia kwestią jest stabilizacja
przeszczepu. Jeśli materiał przeszczepiony
będzie się przemieszczał w czasie gojenia, to
nie może dojść do mineralizacji.
Ważnym pytaniem pozostaje, czy implanty
mogą być wszczepione jednoczasowo z procedurą przeszczepową. To zależy od rozległości
ubytku. Zawsze chodzi o to, czy implanty da
się pierwotnie ustabilizować w defekcie. Jeśli
nie, to ich wszczepienie musi być odroczone
o 4-5 miesięcy. A jeśli tak, to wolę zaoferować
wszczepienie jednoczasowe, bo lepiej dla pacjenta, aby poddany był tylko jednemu zabiegowi chirurgicznemu.
Zespół mojej kliniki także szukał sposobów zminimalizowania ryzyka odsłonięcia
membrany. Mieliśmy mniej komplikacji, gdy
stosowaliśmy kombinację 2 różnych membran: na zewnątrz taka, która dobrze integruje
się z tkankami i płat łatwo się z nią łączy; druga – membrana z dłużej działającą funkcją zaporową od wewnątrz do pierwszej membrany.
Obchodzenie się z płatem jest także bardzo
ważne i zaczyna się od momentu, gdy pełnej
grubości płat zostanie odsłonięty. Cięcie tka-

nek miękkich zawsze powoduje krwawienie.
Jeśli jest to zrobione tuż przed jego zamknięciem, to w rezultacie da mniej następowego
obrzęku. Pierwszy krok zatem to postępowanie z płatem zaraz po jego uniesieniu: uruchom
płat już teraz tak, abyś pokrył cały przeszczep
później. Ważne, aby używać instrumentów
do mikrochirurgii i odpowiednich materiałów
szewnych. Bardzo cienkie nici informują, czy
płat został odpowiednio spreparowany. Jeśli
szwy 7-0 pociągają za bardzo za płat, to go
przetną. Jeśli to się stanie oznacza, że płat został niedostatecznie przygotowany.
Mamy nadzieję, że w przyszłości producenci wprowadzą membranę, która łączy w sobie 2 potrzebne funkcje: integrację z tkankami
od zewnątrz i wydłużoną funkcję bariery pod
spodem. Byłoby lepiej, gdyby nie zachodziła konieczność stosowania 2 oddzielnych membran
w jednej procedurze chirurgicznej. Oprócz tego,
spodziewam się także dalszego postępu w dziedzinie materiałów przeszczepowych. Mogłyby
one posiadać wbudowane na powierzchni proteiny zwiększające osteokondukcyjność, a także zwiększone możliwości osteoindukcyjne.
Pozwoli to na lepsze i bardziej przewidywalne
rezultaty sterowanej regeneracji kości._
Artykuł ukazał się w oryginale na łamach
„Journal of implant and reconstructive dentistry®” 2010 Vol. 2 No. 1.
Publikacja dzięki firmie Dental Depot Wasio
i 3i.

_autor
Markus B. Hürzeler, DMD, PhD
Clinical Associate Professor
University of Freiburg
Freiburg, Germany
Private Practice
Munich, Germany

implants
1_2014

[12] =>

Praktyka _ Proteza wsparta o implant

Rehabilitacja protetyczna z zastosowaniem
protezy całkowitej typu overdenture wspartej
o pojedynczy implant w żuchwie – opis przypadku
Single-implant – retained mandibular overdenture – case report
Autorzy_Bartosz Bujak, Wiktor Lisiakiewicz, Dariusz Rolski, Dariusz Mateńko, Elżbieta Mierzwińska-Nastalska,
Andrzej Wojtowicz
Streszczenie: Rehabilitacja protetyczna pacjentów bezzębnych to proces trudny, a najczęstszym problemem jest uzyskanie satysfakcjonującej
retencji i stabilizacji protezy dolnej. W takich przypadkach poprawę utrzymania protezy na podłożu można uzyskać poprzez wykonanie protezy typu
overdenture wspartej o wszczepy. Zazwyczaj dla wsparcia protezy overdenture w żuchwie wykorzystuje się 2 wszczepy. W pewnych sytuacjach
nie ma jednak wystarczającej ilości tkanki kostnej. Rozwiązaniem może być wówczas wsparcie dolnej protezy o pojedynczy implant wprowadzony
w linii pośrodkowej.
Summary: Prosthetic rehabilitation of edentulous patients is a difficult process and the most common problem is to obtain a satisfactory retention
and stabilization of lower denture. In such cases, improving stability and retention can be achieved through the manufacture of overdenture
prosthesis supported by implants. Usually lower overdenture prosthesis is supported by 2 implants. In some cases there is insufficient amount of
bone. In such cases, the solution may be use of single implant placed in midline of mandible.
Słowa kluczowe: pojedynczy implant, proteza typu overdenture, lokator.
Key words: single-implant, overdenture, locator abutment.
_Rehabilitacja pacjentów bezzębnych
jest często trudna ze względu na rozległe
zaniki podłoża protetycznego, które skutkują złą retencją i stabilizacją nawet najlepiej
wykonanych protez całkowitych, a zwłaszcza
protezy dolnej. W takich przypadkach jedyną
możliwością poprawy utrzymania dolnej protezy jest wsparcie jej o wszczepy śródkostne.
W 2002 r. na konferencji w Montrealu leczenie pacjenta z bezzębną żuchwą z zastosowaniem protezy overdenture wspartej o wszczepy
śródkostne uznane zostało za standard leczenia w tego typu przypadkach klinicznych1.
Opublikowano również wiele prac prezentujących wyższość protezy typu overdenture wspartej o 2 lub 4 implanty w bezzębnej żuchwie
w porównaniu do konwencjonalnych protez
całkowitych w aspektach takich jak: retencja,
stabilizacja i satysfakcja pacjenta2,3,4,5. Często
osadzenie 4, czy nawet 2 implantów w żuchwie
jest niemożliwe z powodu deficytu tkanki kostnej lub zbyt wysokich kosztów takiego leczenia.

_Opis przypadku
56-letni pacjent zgłosił się w celu zaplanowania i przeprowadzenia leczenia prote-

implants
1_2014

tycznego (Ryc. 1). W badaniu podmiotowym
pacjent zgłaszał przebytą w 2009 r. chorobę
nowotworową z rozpoznaniem: rak płaskonabłonkowy migdałka prawego T1 N3 M0.
Leczenie onkologiczne obejmowało selektywne wycięcie prawostronne układu chłonnego na poziomie 1b, 2-5 z wycięciem żyły
szyjnej wewnętrznej, chemio- i radioterapię
zakończoną w 2009 r. w dawce sumacyjnej 66
Gy (6600 cGy) w 33 frakcjach z dodatkiem cisplatyny przez 2 dni 1. i 4. tygodnia. Leczenie
chirurgiczne i uzupełniające przeprowadzono
w University College London Hospitals NHS
Foundation Trust, Head and Neck Center.
Obecnie pacjent znajduje się pod opieką
Kliniki Laryngologii Centrum OnkologiiInstytutu im. M. Curie-Skłodowskiej
w Warszawie. Dotychczas pacjent użytkował
protezę całkowitą górną i protezę częściową
osiadającą dolną, wymagającą naprawy z powodu braku zębów 33, 34 35.
W pierwszym etapie dokonano naprawy
protezy częściowej osiadającej dolnej poprzez
dostawienie brakujących zębów. W wyniku
konsultacji protetycznej i implantoprotetycznej zdecydowano o wykonaniu konwencjonalnej protezy całkowitej górnej i protezy
całkowitej dolnej typu overdenture (OVD),

[13] =>

Praktyka _ Proteza wsparta o implant

Ryc. 1

Ryc. 2

Ryc. 3

Ryc. 1_Zdjęcie pantomograficzne wykonane przed leczeniem implantoprotetycznym.
Ryc. 2_Łoże pod implant wykonane w linii pośrodkowej: po stronie prawej widoczny
deficyt tkanki kostnej.
Ryc.3_Implant zabezpieczony śrubą zamykającą.
wspartej o 2 wszczepy o długości 13
mm wprowadzone pomiędzy otworami
bródkowymi. Nie stwierdzono przeciwwskazań do leczenia implantoprotetycznego ze względu na wcześniejsze
leczenie onkologiczne.
W znieczuleniu miejscowym nacięto płat śluzówkowo-okostnowy i wykonano plastykę części zębodołowej żuchwy w odcinku przednim. W trakcie
procedury zabiegowej, pierwotnie zakładającej wprowadzenie wszczepów
w pozycjach odpowiadających zębom
33 i 43, z powodu obecności ziarniny
zapalnej w miejscu po ekstrakcji zębów
43 i 42, zdecydowano o umiejscowieniu
1 implantu (Branemark System MK III
o średnicy 3,75 i długości 15 mm) w linii
pośrodkowej żuchwy. Ziarninę zapalną
wyłyżeczkowano (Ryc. 2). Stabilizacja
pierwotna badana urządzeniem Osstell
Mentor (Osstell, Sweden) w dniu implantacji wyniosła odpowiednio 76,
76, 75, 75 w 4 kolejnych pomiarach.
Zastosowano klasyczny dwuetapowy
protokół postępowania. W okresie pozabiegowym pacjent użytkował stary
komplet protez całkowitych. Na okres
gojenia i w czasie procesu osteointegracji dotychczas użytkowana pro-

teza dolna została podścielona materiałem elastycznym Mollosil (Detax,
Germany). Ustalono terminy wizyt
kontrolnych. Po 6-miesięcznym okresie osteointegracji implant odsłonięto,
zamocowano śrubę gojącą o wysokości
5 mm (Healing Abutment 5 mm, Ryc.
3). Po 2-tygodniowym procesie gojenia
umocowano łącznik protetyczny typu
Locator (Locator Abutment 5 mm, Zest
Anchors) o wysokości 5 mm (Ryc. 4).
Procedura wykonania nowych protez
całkowitych przeprowadzona została w sposób konwencjonalny. Montaż
matrycy (kolor biały) w protezie dolnej
(Ryc. 5) wykonano w laboratorium na
podstawie wycisku z poziomu łącznika, masą polieterową Impregum (3M
Espe, USA).
CM

CMY

_Dyskusja
W czasie prowadzonego leczenia
protetycznego niejednokrotnie aktualny stan kliniczny dyktuje konieczność
zmiany wcześniej ustalonego protokołu postępowania. W opisywanym
przypadku w trakcie przeprowadzanej procedury zabiegowej, z powodu
niedostatecznej jakości tkanki kost-

implants
1_2014

[14] =>

Praktyka _ Proteza wsparta o implant

Ryc. 4_Łącznik systemu
Locator po przykręceniu
do implantu.
Ryc. 5_Matryca systemu
Locator osadzona
w protezie dolnej.

Ryc. 4

Ryc. 5

nej i obecności ziarniny zapalnej w miejscu
wcześniej planowanej implantacji, zamiast
klasycznego rozwiązania implantoprotetycznego obejmującego wykonanie protezy
całkowitej dolnej typu overdenture wspartej
o 2 wszczepy umiejscowione między otworami bródkowymi podjęto decyzję o wprowadzeniu 1 implantu w linii pośrodkowej
żuchwy. Zastosowanie elementu retencyjnego (Locator Abutment) w znaczący sposób
poprawiło retencję i stabilizację dolnej protezy całkowitej, mimo śródzabiegowej zmiany
decyzji co do ilości wprowadzonych wszczepów. W opinii pacjenta wsparcie protezy
o pojedynczy implant umiejscowiony w linii
pośrodkowej żuchwy zwiększyło komfort
użytkowania i funkcjonalność wykonanych
uzupełnień protetycznych w porównaniu
z protezami wcześniej użytkowanymi (Ryc. 6
i 7). Obserwacje własne poparte dowodami
zawartymi w piśmiennictwie światowym dowodzą słuszności tej alternatywnej metody
postępowania.

implants
1_2014

Cordioli i wsp.6 w 1997 r. oraz Krennmair
i wsp.7 w 2001 r. zaproponowali wsparcie
dolnej protezy całkowitej o pojedynczy implant wprowadzony w linii pośrodkowej żuchwy. Oba zespoły badaczy uzyskały satysfakcjonujące, długoterminowe wyniki badań
klinicznych. Maeda i wsp.8 w 2006 r. przeprowadzili badania laboratoryjne dotyczące
porównania biomechaniki protez overdenture wspartych o pojedynczy implant w linii pośrodkowej żuchwy oraz o 2 implanty
w okolicy pomiędzy otworami bródkowymi.
Analizowano siły poziome przenoszone na
implanty podczas żucia poprzez wywieranie nacisku na powierzchnie żujące zębów
w okolicy pierwszych trzonowców i kłów
po stronie lewej i prawej oraz w okolicy linii
pośrodkowej. Wyniki, jakie otrzymali, pozwoliły wysnuć wnioski, iż przy zastosowaniu kulowych elementów retencyjnych lub
magnesów o kształcie kopuły, biomechanika
protez overdenture wspartych o pojedynczy
implant w linii pośrodkowej lub 2 w okolicy

[15] =>

Praktyka _ Proteza wsparta o implant

pomiędzy otworami bródkowymi jest podobna w aspekcie poziomych sił, jakie
wywierane są na wszczepy podczas aktu żucia. Ruchomość płyty protezy w obu
przypadkach również okazała się podobna.
Żmudzki i wsp.9, dokonując analizy biomechaniki protezy OVD wspartej
o 2 i 1 implant stwierdzili, że biomechanika protrez OVD mocowanych do pojedynczego implantu wykazuje pełną swobodę przemieszczeń obrotowych, w odróżnieniu od zamocowania do 2 implantów, gdzie swoboda rotacji w płaszczyźnie poziomej zostaje zablokowana i ograniczona do ruchu zawiasowego. Autorzy
podają również, że obciążenie implantów protezą wspartą o pojedynczy implant
pozwala nie tylko na mniejsze obciążenie tkanki kostnej, ale także zmniejsza siłę
destabilizacji złącza. Szczególnie jest to istotne w czasie jednostronnego kontaktu
z kęsem pokarmowym, kiedy proteza może ulegać destabilizacji. W ocenie pacjentów walory użytkowe protezy wspartej o pojedynczy implant nie ustępują znacząco protezie wspartej o 2 implanty.
Badania kliniczne wskazują, że protezy wsparte o pojedynczy implant oddziałują mniej urazowo na tkanki podłoża w porównaniu z protezami wspartymi o 2 implanty. Wytłumaczeniem tego zjawiska jest obserwacja, że w protezie
wspartej o pojedynczy implant podłoże zostaje wykorzystane w sposób bardziej
równomierny, podczas gdy w drugim przypadku, ze względu na wymuszony ruch
C

CMY

Ryc. 6

Ryc. 7

Ryc. 6_Zdjęcie wewnątrzustne – stan po leczeniu protetycznym.
Ryc. 7_Zdjęcie wewnątrzustne – protezy podczas testu otwierania ust.

implants
1_2014

[16] =>

Praktyka _ Proteza wsparta o implant

zawiasowy, zostają stale obciążone te same
obszary podłoża10,11.
Harder i wsp.12 opublikowali wyniki swoich 3-letnich badań dotyczących poprawy jakości życia oraz wzrostu wydolności żucia
u pacjentów użytkujących dolną protezę całkowitą wspartą o pojedynczy implant zaopatrzony w element retencyjny, wprowadzony
w linii pośrodkowej w żuchwie. Badana grupa składała się z 11 pacjentów z bezzębiem
w żuchwie użytkujących protezy całkowite.
Na podstawie kwestionariusza określono subiektywne odczucia pacjenta związane z użytkowaniem dolnej protezy całkowitej zarówno
przed, jak i po połączeniu protezy z implantem. Przeprowadzono również testy wydolności żucia porównujące efektywność czynnościową protez przed i po wsparciu o wszczep.
Po 3-letnim okresie obserwacji nie odnotowano powikłań ze strony implantów, a jedynym
utrudnieniem, jakie występowało były złamania protezy w linii pośrodkowej. Jak sądzą badacze, było to skutkiem zbyt dużego osłabienia
płyty uzupełnienia protetycznego w okolicy linii pośrodkowej, spowodowanego osadzeniem
w tym miejscu matrycy zaczepu kulowego.
Autorzy sugerują wykonanie w takim przypadku lanego wzmocnienia protezy lub zastosowanie elementu retencyjnego typu Locator
(Zest Anchors, USA), który ze względu na niewielką wysokość zajmuje mało miejsca w płycie protezy i nie osłabia jej w znaczący sposób
w porównaniu do zaczepu kulowego. Z badań
tych wynika, że zarówno subiektywna ocena
komfortu życia pacjenta, jak i wydolność żucia
ulega znaczącej poprawie.
Alsabeeha i wsp.13 dokonali zestawienia
aktualnych danych dotyczących rehabilitacji
protetycznej pacjentów bezzębnych poprzez

_autorzy
Bartosz Bujak, Wiktor Lisiakiewicz, Dariusz Rolski,
Elżbieta Mierzwińska-Nastalska
– Katedra Protetyki Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Kierownik: prof. dr hab. E. Mierzwińska-Nastalska.
Dariusz Mateńko – Zakład Chirurgii Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego.
Kierownik: prof. dr hab. A. Wojtowicz.
Kontakt:
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ul. Nowogrodzka 59
02-006 Warszawa

implants
1_2014

wykonanie protezy całkowitej OVD wspartej o pojedynczy implant w żuchwie. Badania
prowadzono na różnych ilościowo grupach pacjentów bezzębnych, stosując implanty o średnicy 3.75 i większej oraz o długości 10 mm
i większej, umiejscowione w odcinku przednim żuchwy w linii pośrodkowej. Stosowano
model postępowania zarówno dwu-, jak i jednoetapowy z natychmiastowym obciążeniem.
Nadbudowę protetyczną połączono z implantem za pomocą kulistego elementu retencyjnego. Uzyskano wysoki stopień powodzenia
w tego typu rozwiązaniach sięgający 82-100%.
Carlsson14 przewiduje zmianę paradygmatu leczenia bezzębia w żuchwie w kierunku
redukcji liczby implantów z 2 do 1 i wsparciu
na nim protezy całkowitej dolnej. Zarb15 podaje, że będzie to kolejna opcja rehabilitacji protetycznej pacjentów bezzębnych, rozwiązująca problem adaptacji w trudnych przypadkach
klinicznych. Wielu autorów zwraca uwagę na
aspekt ekonomiczny leczenia implantoprotetycznego. Redukcja kosztów odgrywa coraz
większą rolę w ustalaniu planu leczenia16,17.
Minimalna interwencja chirurgiczna, która
przynosi poprawę stabilizacji i retencji protezy
całkowitej oraz redukcja implantologicznych
elementów protetycznych w przypadku protezy typu OVD wspartej o pojedynczy implant
to dalsze korzyści, które sprawiają, że leczenie takie ze względów ekonomicznych staje
się bardziej osiągalne dla bezzębnych pacjentów18,19,20,21. Doświadczenia kliniczne wskazują, że nawet jednoimplantowa mechaniczna
retencja częściej wydaje się skuteczniejsza
aniżeli stabilizacja tradycyjnej czynnościowo
przyssanej protezy całkowitej w żuchwie22.
W opisywanym przypadku śródzabiegowa
zmiana wcześniej ustalonego planu leczenia
determinowała zastosowanie alternatywnego
rozwiązania implantoprotetycznego. Okazało
się, że zastosowanie nawet pojedynczego implantu jako systemu kotwiczącego protezę
całkowitą dolną może przynieść oczekiwany
sukces terapeutyczny w postaci poprawy stabilizacji i retencji wykonanego uzupełnienia.
Wyjątkowo dobra akceptacja protezy przez
pacjenta potwierdza te spostrzeżenia. Wydaje
się istotnym kontynuowanie dalszych badań
i obserwacji w celu wprowadzenia takiego
protokołu jako jednej z metod postępowania
standardowego w rehabilitacji protetycznej
pacjentów z bezzębną żuchwą._
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.

[17] =>

REGENERACJA TKANEK
TWARDYCH I MIĘKKICH
zamów katalog

BIOMATERIAŁY

MATRYCA DO REGENERACJI
TKANEK MIĘKKICH

MEMBRANY
KOLAGENOWE

Dental Implant
ul. Londyńska 16/6
tel. (22) 633 22 46
tel. kom. 607 858 587

| 03-921 Warszawa
| www.dentalimplant.waw.pl
| e-mail: info@dentalimplant.waw.pl

implants
1_2014

17

[18] =>

Praktyka _ Uzupełnienia na protezach teleskopowych

Rehabilitacja uzębienia za pomocą
protez teleskopowych – opis przypadku
Dention rehabilitation with the use of removable denture
– a case description
Autor_Paweł Dobosz
Streszczenie: W przypadku znacznej atrofii żuchwy możliwe jest zastosowanie krótkich implantów i wykonanie zadawalającego estetycznie
i funkcjonalnie uzupełnienia opartego na koronach teleskopowych. System implantów Bicon, dzięki unikalnej budowie wszczepów, konstrukcji
wierteł osteotomowych i procedurze chirurgicznej stanowi alternatywę dla skomplikowanych zabiegów augmentacjnych. Jednocześnie
zastosowanie technologii CAD/CAM umożliwia wykorzystanie wtórnych teleskopów teflonowych w celu retencji protez teleskopowych.
Summary: In the case of significant atrophy of the jaw it is possible to use short implants as execution of satisfactory aesthetically and functionally
complement based on telescopic crowns. Thanks to the unique construction of the implants, drill construction and osteotome surgical procedure,
Bicon implant system is an alternative to complicated procedures of augmentation. At the same time the use of CAD/CAM technology enables the
use of secoundary teflon telescopic crown to retention of removable denture based on implants.
Słowa kluczowe: krótkie implanty Bicon, proteza na teleskopach, wtórne korony teleskopowe z teflonu, CAD/CAM.
Key words: Bicon short implants, removable denture based on implants, secoundary teflon telescopic crown.
_Umocowanie protez całkowitych,
szczególnie w żuchwie jest nadal aktualnym problemem, pomimo rozwoju implantologii. Pojawienie się nowych technologii
i materiałów, rozwój technik odtwórczych,
a w szczególności GBR, przeszczepów bloków kostnych czy osteodystrakcji stawia
nam, lekarzom pytania:
• jaka jest granica pomiędzy chirurgiczną interwencją a protetyczną formą?
• gdzie należy stawiać granicę pomiędzy bezwzględnie nieuniknionym działaniem chirurgicznym a rezygnacją z niego?
• czy „mniej” czasami nie oznacza „więcej”?
Wszyscy – zarówno lekarze, jak i pacjenci, muszą zdawać sobie sprawę, że wraz ze
wzrostem ilości oraz rozległości procedur
chirurgicznych, zwiększa się ryzyko powikłań i tym samym niepowodzenia. Podobnie
jest w przypadku leczenia implantoprotetycznego, rozwiązania proste i sprawdzone od lat
niosą ze sobą szansę na sukces i zadowolenie
ze strony pacjentów. Stąd też zauważalna
w ostatnich latach tendencja do ograniczania
lub wręcz rezygnacji z niektórych procedur
chirurgicznych na rzecz wykorzystania krótkich implantów.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie rehabilitacji protetycznej szczęki

18

implants
1_2014

i żuchwy za pomocą 2 protez teleskopowych
opartych na uzębieniu resztkowym i 4 krótkich implantach Bicon.

_Opis przypadku
60-letnia pacjentka zgłosiła się do naszej
praktyki z powodu niezadawalających efektów dotychczasowego leczenia. Skarżyła się
na nawracające, uporczywe bóle i obrzęki
prawej okolicy podżuchwowej oraz niesatysfakcjonujący efekt kosmetyczny i funkcjonalny wykonanych mostów (Ryc. 1 i 2).
Plan leczenia, zdeterminowany zaawansowaną chorobą przyzębia, ruchomością
mostu górnego, rozległym ropniem okolicy
42-44 oraz znaczną atrofią wyrostków zębodołowych żuchwy w okolicach bocznych
zakładał:
• w szczęce: usunięcie zniszczonych próchnicowo i rozchwianych zębów 17,12 i 26, leczenie periodontologiczne i zachowawcze,
rekonstrukcję uzębienia za pomocą protezy
overdenture opartej na 5 koronach podwójnych 15, 13, 22, 23, 25.
• w żuchwie: czasowe utrzymanie zęba 34 celem osadzenia mostu prowizorycznego, docelowo usunięcie niewydolnego uzębienia
34, 33, 32 i 43 (Ryc. 3), wszczepienie mak-

[19] =>

Praktyka _ Uzupełnienia na protezach teleskopowych

Ryc. 1

Ryc. 4

Ryc. 2

Ryc. 3

Ryc. 5

Ryc. 6

symalnej liczby implantów, odtworzenie
uzębienia za pomocą protezy overdenture
opartej na koronach teleskopowych.
Wykonanie protez ruchomych było podyktowane potrzebą poprawy profilu twarzy
na skutek zapadnięcia się okolicy 13-23 oraz
nieleczonej, dotylnej wady zgryzu. Nie można było tego osiągnąć bez akrylowej maski
dziąsłowej uwypuklającej okolicę podnosową
i podpierającej obie wargi.

_Rekonstrukcja uzębienia w żuchwie
Pierwszy etap leczenia polegał na usunięciu zębów 33,32,43 oraz augmentacji jam
poekstrakcyjnych materiałem Cerabone. Po
6 miesiącach wykonano kontrolne badanie
TC celem oceny ilości kości pod przyszłą implantację. Ze względu na atrofię wyrostków
V klasy wg. Lekholma w odcinkach bocznych, zaplanowano wprowadzenie 4 implan-

Ryc. 7

tów Bicon w okolicę bródkową. Wybór systemu implantologicznego podyktowany był
małym wolumenem pozostałej tkanki kostnej (Ryc. 4-7), a tym samym koniecznością
zastosowania krótkich implantów. Wybrano
implanty Bicon, które dzięki swoim wyjątkowym cechom1,2 gwarantują długoterminowe utrzymanie poziomu kości3, nawet
w przypadku, gdy wysokość suprastruktury przewyższa długość implantu 5-krotnie4.
W prezentowanym przypadku osadzono 4
wszczepy Bicon 3,0/8 mm w pozycje 33,
32, 41 i 43 z jednoczesną vestibuloplastyką.
Na okres 3-miesięcznego gojenia pacjentka
otrzymała most prowizoryczny osadzony na
zębie własnym 34 i implancie prowizorycznym Miss w miejscu 44.
Osteointegracja przebiegała bez powikłań,
a fazę protetyczna rozpoczęto, usuwając prowizorium i montując łączniki gojące (Ryc. 8).
Do wycisków użyto transferów z plastikowymi czapkami (Ryc. 9), które umożliwiają po-

Ryc. 8

Ryc. 9

Ryc. 11

Ryc. 12

Ryc. 10

Ryc. 13

implants
1_2014

[20] =>

Praktyka _ Uzupełnienia na protezach teleskopowych

Ryc. 14

Ryc. 15

Ryc. 16

Ryc. 17

Ryc. 18

Ryc. 19

branie wycisków nawet przy dużej rozbieżności osi wszczepów (Ryc. 10).
W laboratorium oszlifowano łączniki standartowe, opierając się na zasadzie, że ściany
prowadzące koron podwójnych powinny mieć
maksymalną długość (wymagane minimum
wynosi 5 mm) z jednoczesnym stożkowym
ścięciem czubka. Zwiększa się w ten sposób
pole manewru protezą przed uzyskaniem kontaktu ścian prowadzących, co ułatwia pacjentowi założenie protezy na kilka filarów równocześnie. Jednocześnie, dla tzw. mocowań
normalnych kąt zbieżności frezowania teleskopu powinien wynosić 6’ przy dokładności
kąta zbieżności rzędu 0,1’-0,5’.
Niestety, w tym przypadku klinicznym
łączniki standartowe okazały się niewystarczająco długie dla uzyskania odpowiedniej frykcji (Ryc. 11). W tej sytuacji technik
przygotował dodatkowe czapki poprawiające
retencję (Ryc. 12). Założono je na standartowe abutmenty (Ryc. 13) i przetransferowano

masą impregum (Ryc. 14).Czapki te zostały
następnie oszlifowane i wypolerowane wg
wymienionych wyżej zasad. W ten sposób
uzyskano gotowe teleskopy pierwotne (Ryc.
15). Następnie zeskanowano je i na tej podstawie wycięto wtórne teleskopy z teflonu
(w systemie CAD/CAM). Proces wytwarzania
teleskopów teflonowych niesie ze sobą wiele
korzyści: eliminuje ryzyko powstania błędów
wynikających z pracy ludzkiej oraz skraca
czas produkcji do niezbędnego minimum.
Wtórne teleskopy teflonowe są ponadto estetyczne (transparentne dla światła) oraz gwarantują dobrą frykcję przez wiele lat. Opinia
ta oparta jest na naszym 7-letnim doświadczeniu i wykonaniu ponad 100 protez tego typu.
W przeciwieństwie do teleskopów złotych
lanych, wtórne czapeczki teflonowe są łatwo
naprawialne (mogą być dowolnie duplikowane, ponieważ zostają zapamiętane w pamięci
komputera), są kompatybilne ze wszystkimi
rodzajami koron pierwotnych i stosunkowo
tanie, co jest szczególnie istotne przy stale rosnącej cenie złota5,6,7.

Ryc. 20

Ryc. 21

Ryc. 22

Ryc. 17
23

Ryc. 24
18

Ryc. 25

implants
1_2014

[21] =>

Simple. Predictable. Profitable.

4.0 x 5.0mm

4.0 x 5.0mm

3.0 x 6.0mm

4.0 x 5.0mm

4.5 x 6.0mm

www.bicon-poland.com

[22] =>

Praktyka _ Uzupełnienia na protezach teleskopowych

Ryc. 26

Ryc. 27

Ryc. 28

Ryc. 29

Do rejestracji pozycji żuchwy względem
szczęki użyto tradycyjnych woskowych wzorników zwarciowych (Ryc. 16), a kolejne etapy przygotowania uzupełnień ostatecznych
oparto na przymiarce woskowych modeli protez (Ryc. 17 i 18). W gotową protezę wklejono wtórne czapki teflonowe za pomocą kleju
kompozytowego (Ryc. 19) i przesłano ją do
naszej praktyki.
Podczas ostatniej wizyty, łączniki umieszczono w 2-milimetrowych studniach implantów Bicon za pomocą klucza z Patern-resign
(Ryc. 20 i 21), po czym je dobito, uzyskując
połączenie typu „locking taper”, zgodnie
z zaleceniem producenta (Ryc. 22).

_autor

Paweł Dobosz – lekarz
dentysta z ponad 20-letnim
doświadczeniem, wraz z żoną
prowadzi prywatna praktykę
w Szczecinie, członek ArtOral,
PASE, PSI, ICOD in
Washington, expert
implantolog ICOI, DGOI.
Z dr. Doboszem można się
skontaktować, pisząc
na adres e-mail:
dental@dental.com.pl
www.klinikaimplantologiczna.pl.

implants
1_2014

Gotową protezę odizolowano od strony
dośluzówkowej wazeliną. Wazeliną pokryto
także od środka wtórne teleskopy teflonowe,
po czym włożono w nie pierwotne teleskopy
metalowe (Ryc. 23 i 24). Teraz należało tylko
wlać do środka teleskopów pierwotnych cement (Fuji plus GC, Japan). Gotową protezę
umieszczono na miejscu, a po kilku minutach
zdjęto i oczyszczono z nadmiarów cementu.
Taka procedura umożliwia bierne sklejenie
teleskopów pierwotnych z łącznikami, bowiem niewielkie niedokładności pasowania
kompensuje ew. szczelina na cement (Ryc.
25). Na rycinie 26 przedstawiono dolne uzupełnienie po zakończeniu tej fazy.

Ryc. 30

stano do rehabilitacji protetycznej łuku górnego. Usunięto zniszczone próchnicowo i rozchwiane zęby 16, 12 i 26 (Ryc. 27), a zębodoły
wypełniono materiałem kościozastępczym.
Podjęto decyzję o wykonaniu protezy overdenture na teleskopach cyrkonowo-teflonowych z powodu:
• konieczności podparcia zapadniętej wargi
górnej,
• rozchwiania zębów filarowych,
• niepewnego rokowania co do trwałości zębów filarowych (choroba przyzębia),
• niechęci pacjentki do implantacji w łuku
górnym, co wiązało się z koniecznością
obustronnego otwartego sinus liftu.
Retencja własnych zębów filarowych okazała sie wystarczająca do zapewnienia dobrego utrzymania protezy, nie posiłkowano się
więc naklejaniem dodatkowych koron poprawiających frykcję, ale postępowanie ograniczono do procedury standartowej. Ostatecznie
przygotowano i osadzono 5 teleskopów cyrkonowych (Ryc. 28 i 29), a płytę górnej protezy zredukowano do minimum (Ryc. 30 i 31).
Zapewnia to pacjentce dobrą wymowę oraz
daje komfort podczas codziennego spożywania posiłków (Ryc. 32)._
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.

_Rekonstrukcja uzębienia w szczęce
Okres, w którym wygajano liczne jamy
poekstrakcyjne w żuchwie i oczekiwano na
osteointegrację implantów Bicon wykorzy-

Prace protetyczne wykonano w laboratorium
„Inter-Dent” D. i R. Michalików w Warszawie.

[23] =>

Praktyka _ Przegląd piśmiennictwa

Kliniczna i histologiczna skuteczność
przeszczepów granulek odzwierzęcych
w augmentacji dna zatoki szczękowej
Autorzy_Myron Nevins, Marcelo Camelo, Nicola de Angelis, James Hanratty, Wahn Khang, Jong-Jim Kwon,
Giulio Rasperini, Isabella Rocchietta, Peter Schupbach, David Kim
_Techniki augmentowania upowietrznionych zatok szczękowych udowodniły, że są
bezpieczne i efektywne w wytworzeniu dostatecznej dla wszczepienia implantów ilości witalnej kości. Wprowadzono wiele biokompatybilnych i niewitalnych osteokondukcyjnych
substytutów kostnych w celu zminimalizowania przeszczepów autogennych. Materiały
odzwierzęce (ksenogenne) pochodzenia krowiego, których właściwości chemiczne i fizyczne są podobne do ludzkiej kości okazały
się skuteczne w tworzeniu nowej żywej kości
w upowietrznionych zatokach szczękowych
dając wysoki odsetek przetrwania implantów.
Hydroksylapatytowe granulki ksenogenne
(Endobon®, BIOMET 3i) wytwarzane z gąbczastej kości wołowej wprowadzono jako niewchłanialny osteokondukcyjny materiał matrycowy dla kości. Dwuetapowe wytwarzanie
tych granulek (wykorzystujące najpierw temperaturowe rozpuszczenie materiału w temperaturze powyżej 900° C, a następnie krystalizację powyżej 1200° C) pozwala na całkowite
pozbycie się białek, a także zniszczenie ewentualnych zalegających bakterii, wirusów
i prionów. Celem przedstawianych badań było
zbadanie tych ksenogennych granulek pod kątem potencjału możliwości tworzenia witalnej
kości w miejscach zatoki szczękowej, gdzie
normalnie kość się nie tworzy.
W 6 gabinetach dentystycznych wykonano 14 augmentacji zatoki szczękowej u 14
pacjentów, u których udokumentowano mniej
niż 5 mm grubości dna zatoki w tylnym, bezzębnym odcinku szczęki. Wykonano osteotomie typu okienka bocznego i uniesiono błonę śluzową zatoki. Jamę zatoki wypełniono
granulkami Granules of Endobon Xenograft
wielkości 500-1,000 μm i przykryto wchłanialną membraną kolagenową (OsseoGuard®,
BIOMET 3i). Uzyskano pierwotne zamknięcie rany pooperacyjnej. Po 6 miesiącach wy-

konano skany CT i pobrano z zatok biopsje,
które zostały odpowiednio przygotowane i zanalizowane w mikroskopie świetlnym i elektronowym skaningowym.
Gojenie przebiegało bez powikłań, a radiologicznie stwierdzona ilość kości pozwalała
na wszczepienie implantów. Drugi zabieg chirurgiczny, wykonany po 6 miesiącach pokazał
nowoutworzoną kość w miejscu osteotomii,
a histologia wykazała, że granulki ksenograftu
zostały zintegrowane i otoczone kością kłębiastą. Cząsteczki granulek były w bliskim kontakcie z kością. Wokół niektórych cząsteczek
zaobserwowano otoczki osteoblastów deponujących macierz kostną. Nie zauważono żadnych komórek zapalnych wokół cząsteczek,
nie było też typowych objawów resorpcji ksenograftu. Obraz kości kłębiastej przedstawiał
proces remodelowania i dojrzewania w kierunku dobrze zorganizowanej kości lamelarnej.
Za pomocą granulek Endobon Xenograft
można uzyskać przewidywalne tworzenie
witalnej kości. Nie zaobserwowano żadnych
resorpcji kości przez osteoblasty w żadnej
z augmentowanych w tym badaniu zatok.
Dwuetapowa technologia wysokotemperaturowa produkcji granulek daje kryształopodobną strukturę ponad 95% hydroksylapatytu (HA), co prawdopodobnie wyjaśnia wolne
tempo wchłaniania cząsteczek przeszczepu.
Udokumentowane zostało, że resorpcja HA
zwiększa się przy zmniejszaniu krystaliczności. Jest także prawdopodobne, że ilość witalnej kości w skrawkach histologicznych byłaby
dodatkowo zwiększona, gdyby biopsję wykonano później._
Artykuł ukazał się w oryginale na łamach
„Journal of implant and reconstructive dentistry®” 2011 Vol. 3 No.
1. Publikacja dzięki firmie Dental Depot Wasio i 3i.

implants
1_2014

[24] =>

Opis przypadku _ Chirurgia wspomagana komputerowo

Konstrukcja mostu w odcinku
przednim szczęki
Bridge construction in the anterior region of the maxilla
Autor_Steffen Wolf
Streszczenie: Na podstawie prezentowanego przypadku pokazano, jak w sytuacji niedostatecznej ilości kości, pracując w strefie estetycznej
jamy ustnej i wykorzystując technologię CAD/CAM i elementy wykonane z różnych materiałów, można zastosować implanty NNC, uzyskując
bardzo pozytywne efekty.
Summary: As shown here, in cases of compromised bone and in consideration of the aesthetic zone and CAD/CAM elements of different
materials, the use of NNC implants can lead to very positive results.
Słowa kluczowe: strefa estetyczna, CAD/CAM, implanty NNC.
Key words: aesthetic zone, CAD/CAM, NNC implants.

Ryc. 1

Ryc. 2

_Sytuacja początkowa
67-letnia pacjentka zgłosiła się do gabinetu
stomatologicznego w celu konsultacji w sprawie leczenia implantologicznego. W wywiadzie zgłaszała pewne problemy, w tym alergię
na metale stosowane w stomatologii.
W chwili konsultacji, w badanej okolicy pacjentka miała niezadowalające korony
w odcinku przednim oraz dowieszoną jedno-

Ryc. 4

Ryc. 5

implants
1_2014

Ryc. 3

brzeżnie protezę. Stwierdzono znaczne rozchwianie zębów filarowych w odcinku przednim. Kanały korzeniowe nie były prawidłowo
przeleczone. Zęby były odbudowane za pomocą wkładów koronowo-korzeniowych i koron,
które wielokrotnie się odcementowywały,
prawdopodobnie na skutek obciążenia w postaci jednobrzeżnej dźwigni (Ryc. 1).
Stwierdzono bardzo złe rokowanie dla leczenia zachowawczego. W czasie konsultacji

Ryc. 6

[25] =>

Opis przypadku _ Chirurgia wspomagana komputerowo

Ryc. 7

Ryc. 8

Ryc. 9

Ryc. 10

Ryc. 11

Ryc. 12

pacjentka stwierdziła, że wolałaby rozwiązanie oparte na implantach. Określiła także
maksymalny akceptowalny koszt.

_Planowanie leczenia
W celu optymalnej oceny początkowej
sytuacji oraz zaplanowania dalszego leczenia, po badaniu klinicznym wykonano stomatologiczne zdjęcie pantomograficzne.
Na podstawie tych badań zdecydowano, że
metodą z wyboru będzie leczenie implantologiczne ze śródzabiegową oceną miejsca
implantacji (Ryc. 2). Taki sposób postępowania uwzględniał minimalnie inwazyjną
augmentację chirurgiczną. Leczenie miało
obejmować usunięcie zębów, które nie kwalifikowały się do odbudowy z natychmiastowym wszczepieniem w tej okolicy implantów
Straumann Bone Level. W okolicy zębów
przedtrzonowych wszczepiono 2 implanty.
Planowano poszerzenie wyrostka za pomocą techniki ekspansji kości oraz zastosowanie 2 implantów Straumann Standard Plus
Narrow Neck CrossFit (NNC) wykonanych
z materiału Roxolid w przypadku stwierdze-

Ryc. 13

nia niedostatecznej ilości kości na szerokość.
Uzupełnienie protetyczne nie mogło zawierać
składników uczulających. Zaplanowano wykonanie uzupełnienia protetycznego w systemie Straumann CARES System w pracowni
znajdującej się na miejscu.

_Postępowanie chirurgiczne
Ze względu na zaburzenia obkurczania,
naczyń przed leczeniem zastosowano miejscowo środek znieczulający bez adrenaliny.
Dodatkowo podano go jeden raz w trakcie
zabiegu. Ekstrakcja siekacza przyśrodkowego i bocznego po lewej stronie przebiegła bez
powikłań. Przeprowadzono cięcie wzdłuż
grzbietu wyrostka, nieznacznie odsłaniając
kość wyrostka i nie wykonując cięć zwalniających. Uwidoczniła się wtedy w pełni oczekiwana redukcja szerokości kości.
Przeprowadzono ekspansję kości i wszczepiono 2 implanty NNC (Ryc. 3). Miejsca implantacji w okolicy zębów przedtrzonowych
po lewej stronie przygotowano poprzez ręczne skrobanie kości do momentu uzyskania
równej powierzchni. Uzyskane w ten sposób

Ryc. 14

Ryc. 15

implants
1_2014

[26] =>

Opis przypadku _ Chirurgia wspomagana komputerowo

Ryc. 16

Ryc. 17

wióry kości autogennej wykorzystano później
w celu augmentacji kości w okolicy lewego
siekacza przyśrodkowego.
Po starannym przygotowaniu miejsca implantacji poprzez rozszerzenie kości (Ryc. 4)
i nawierceniu łoża dla implantów, przeprowadzono staranne badanie opracowanej kości
za pomocą rozszerzającej się sondy i mierników głębokości z zestawu chirurgicznego
Straumann. Następnie wszczepiono 2 implanty NNC, wprowadzając je w kontrolowany
sposób w nienaruszoną tkankę kostną (Ryc. 5).
W okolicy pierwszego zęba przedtrzonowego
zastosowano implant NNC SLActive o średnicy 3,3 mm i długości 14 mm. Zastosowano
obniżoną czapeczkę gojącą NNC o długości 3
mm w celu zamknięcia implantu oraz wstępnego kondycjonowania tkanek miękkich.
W okolicy drugiego zęba przedtrzonowego zastosowano implant NNC SLActive o średnicy
3,3 i długości 12 mm oraz dopasowaną śrubę
zamykającą 3 mm.
Po zakończeniu tego etapu zabiegu odbudowano kości wyrostka w okolicy centralnej
przedniego odcinka łuku. Następnie przeprowadzono natychmiastową implantację
z użyciem implantu Straumann Bone Level
o średnicy 4,1 mm i długości 10 mm, który zaopatrzono śrubą zamykającą Regular
CrossFit Connection 0,5 mm. Ściany kości
wyrostka były nienaruszone, implant wykazywał stabilizację pierwotną. Ponieważ
podczas wyrównywania wyrostka zębodołowego w odcinku zębów przedtrzonowych
szczęki uzyskano dostateczną ilość wiórów
kości autogennej, wykorzystano ją jako wypełniacz przestrzeni w celu augmentacji kości. Przestrzeń pomiędzy powierzchnią zewnętrzną implantu a ścianą kostną zębodołu,
która wymagała augmentacji, wynosiła 1-2
mm. Przeprowadzono pionową augmentację kości, uzyskując lekkie zachodzenie ze
względu na tzw. platform switching na poziomie kołnierza implantu. Odbudowę kości wo-

implants
1_2014

Ryc. 18

kół bocznego zęba siecznego przeprowadzono z użyciem matrycy kolagenowej. Zaszyto
obszar implantacji w odcinku przednim,
uzyskując całkowite zamknięcie okolicy augmentacji. Śruba zamykająca była minimalnie obnażona na poziomie ok. 3 mm poniżej
tkanek błony śluzowej i dziąsła. Zamknięcie
tkanek miękkich na poziomie śruby zamykającej NNC sprzyjało przezdziąsłowemu gojeniu po implantacji (Ryc. 6). W trakcie zabiegu istniała możliwość łatwej oceny stopnia
utrzymania różnych narzędzi stosowanych do
implantacji (Ryc. 7). W celu oceny powodzenia zabiegu, w szczególności dostatecznego
pokrycia implantów kością, przeprowadzono
badanie CBCT, które miało zweryfikować
prawidłowe stosunki pomiędzy implantami
i kością. Oznaczało to możliwość bezpiecznej
rezygnacji z dodatkowych metod augmentacji
(Ryc. 8). Premedykacja przed zabiegiem obejmowała podanie antybiotyku w celu profilaktyki zapalenia wsierdzia. Przez jeden dzień
po zabiegu pacjentka przyjmowała dodatkowo środki przeciwbólowe.

_Odbudowa protetyczna
Po osadzeniu uzupełnienia tymczasowego
i po upływie okresu gojenia, który przebiegał bez powikłań, odtworzono indywidualną
architekturę dziąseł w odcinku przednim.
W celu ułatwienia dalszego użytkowania
protezy tymczasowej w okresie kondycjonowania tkanek miękkich, w naszej pracowni
wykonano i skrócono łącznik tymczasowy
Regular CrossFit Connection, przeprowadzając jego indywidualne dostosowanie do
profilu tkanek miękkich za pomocą twardego
tworzywa polimerowego (Ryc. 9-11). Wycisk
do wykonania łącznika w odcinku zębów
siecznych pobrano z założonym łącznikiem
formującym dziąsło i z użyciem transferu
wyciskowego Regular CrossFit Connection,
tak aby uzyskać efekt odpowiadający temu
indywidualnemu transferowi. Położenie im-

[27] =>

Opis przypadku _ Chirurgia wspomagana komputerowo

plantów NNC odtworzono w wycisku (Ryc.
12) za pomocą gotowych fabrycznie transferów wyciskowych NNC. Ze względu na
alergię pacjentki oraz na aspekty estetyczne,
zdecydowano o zastosowaniu łączników tytanowych (Ryc. 13) w połączeniu z podbudową
pod most na bazie tlenku cyrkonu, licowaną
ceramiką (Ryc. 14 i 15). Łączniki tytanowe i most z tlenku cyrkonu zaprojektowano
wirtualnie przy użyciu skanera Straumann
CARES Scan CS2 we własnej pracowni
protetycznej. Podbudowa została wykonana
w centrum frezowania Straumann Milling
Center w Lipsku.
Ze względu na odległość od powierzchni
żujących zastosowano anatomiczne ukształtowanie powierzchni zwarciowej z tlenku cyrkonu, planując ją w sposób optymalny z użyciem oprogramowania systemu Straumann
CARES System. Ze względów estetycznych
przeprowadzono indywidualne licowanie,
głównie w obrębie powierzchni przedsionkowych (Ryc. 16 i 17). Kontrolne zdjęcie radiologiczne, wykonane po zabiegu, potwierdziło
prawidłowe położenie elementów protetycznych (Ryc. 18).

w pełni spełniły oczekiwania estetyczne w widocznych odcinkach. W razie utraty w przyszłości drugich zębów trzonowych pacjentka
będzie chciała przeprowadzić odbudowę protetyczną powstałych braków skrzydłowych.
Na podstawie prezentowanego przypadku pokazano, jak w sytuacji niedostatecznej ilości
kości, pracując w strefie estetycznej i wykorzystując technologię CAD/CAM i elementy
wykonane z różnych materiałów, można zastosować implanty NNC, uzyskując bardzo
pozytywne efekty._
Odbudowę protetyczną przeprowadził
tech. dent. David Szymański (etapy laboratoryjne).
Artykuł w wersji oryginalnej ukazał się
w CAD/CAM 3/2013.

_Podsumowanie
Pacjentka była bardzo zadowolona z efektów leczenia i ich stosunku do kosztów.
Odpowiednio zaprojektowany profil wyłaniania, łączniki tytanowe i most z tlenku cyrkonu

_autor
Dr Steffen A.
Wolf uzyskał tytuł
lekarza dentysty
w 2000 r. w Department
of Oral and Maxillofacial
Surgery na Freie
Universität Berlin
pod kierunkiem prof.
B. Hoffmeistera.
Od 2000 r. pracował
w prywatnej praktyce w Halberstadt
w Niemczech. W 2010 r. uzyskał od DGI
specjalizację w dziedzinie implantologii
stomatologicznej.
Z dr. Wolfem można się skontaktować,
pisząc na adres
e-mail: praxis@zahnimplantate-wolf.de,
www.zahnimplantate-wolf.de

implants
1_2014

[28] =>

Opinie _ Systemy implantologiczne

18-letnie obserwacje kliniczne
systemu Osteoplant
Eighteen years of clinical observations of Osteoplant dental
implant system
Autorzy_Krzysztof Sidorowicz, Stanisław Grajewski, Jerzy Sokalski, Jacek Kukuła, Konrad Gębski, Marek Kuras,
Edyta Sołkiewicz
Streszczenie: Klinika Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu jest jedną z pierwszych klinik w Polsce, w której
przeprowadzono zabiegi implantacji (w 1990 r.) oraz wprowadzono implantologię do programu zajęć studenckich. Po wprowadzeniu systemu
Osteoplant, w latach 1995-2013 pracownicy kliniki wykonali 7184 implantacji z 97,95% powodzeniem. Jedno- i dwuetapowe implanty Osteoplant
były kamieniem milowym rozwoju implantologii w Polsce i powstawania schematów przewidywalnego leczenia implantologicznego. Autorzy
przedstawiają kierunki swoich badań naukowych oraz prezentują 4 wybrane przypadki zastosowania implantów Osteoplant.
Summary: Oral Surgery Department of Poznań Medical University is one of the first clinics in Poland that started implant placement operations
in 1990 and introduced implantology to university teaching process. After Osteoplant system was introduced in years 1995-2013 over 7184
implants were loaded with success rate of 97,95%. One-stage and two-stage Osteoplant implants were a milestones of reliable and predictable
treatment. The authors present their scientific research fields and four selected cases of Osteoplant implants that function over years.
Słowa kluczowe: implanty stomatologiczne, badania długookresowe.
Key words: dental implants, longitudal studies.

Ryc. 1_Pacjent A.S.: Implant
jednoetapowy śr. 3,5 mm
dł. 12 mm połączony mostem
z zębem własnym 37.
Rtg ortopantompgraficzne po
10 latach funkcjonowania.

Przez 18 lat (1995-2013) istnienia systemu
Osteoplant, 7 lekarzy chirurgów stomatologicznych – pracowników Katedry i Kliniki
Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu
Medycznego w Poznaniu wykonało łącznie
7184 zabiegów implantacji, w tym z użyciem
1363 implantów jednoetapowych i 5821 dwuetapowych. Odsetek powodzeń osteointegracji wyniósł 97,95%.
W celu pełnej oceny systemu starannie
analizowano również wszystkie z 2,05%
niepowodzeń osteointegracji. Za główną ich
przyczynę (aż 1,25% wszystkich zabiegów)
uznano nieprecyzyjną diagnostykę przedzabiegową określającą jakość i ilość tkanki
kostnej (ortopantomogram jest niewystarczający w znacznej części przypadków). W 0,6%
to błędy popełnione podczas zabiegu (np. niedostateczne chłodzenie, niewłaściwa preparacja łoża), zaś w ok. 0,2% był to brak osteointegracji z nieustalonej przyczyny.
Liczba
zastosowanych
implantów
Osteoplant dowodzi słuszności podstawowych założeń jego twórców, aby system był

Ryc. 1

_Początki systemu Osteoplant sięgają
pierwszej połowy lat 90. XX w., kiedy pracownicy Zakładu Chirurgii Stomatologicznej
Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu:
Stanisław Grajewski, Jarosław Pospiech
oraz Jerzy Sokalski stworzyli polski system implantów zębowych. Liczne doniesienia naukowe potwierdzają funkcjonalność
i przydatność wytwarzanych w Poznaniu
implantów1,2. Najlepszym jednak dowodem
potwierdzającym wartość systemu są udane
zabiegi i rozpowszechnienie się systemu.

implants
1_2014

[29] =>

Opinie _ Systemy implantologiczne

Ryc. 2

Ryc. 4

Ryc. 3

Ryc. 5

przyjazny dla stosujących go lekarzy, z przejrzystą koncepcją leczenia w części chirurgicznej i protetycznej oraz konkurencyjności pod
względem cenowym.
Nieustanny wzrost liczby zabiegów implantologicznych prowadzi niestety do podniesienia poziomu inwazyjności leczenia
stomatologicznego, skutkującego powikłaniami miejscowymi i ogólnymi powstałymi podczas leczenia. Dlatego niezmiernie
ważne jest, aby rozpowszechnianiu się implantologii towarzyszył wzrost umiejętności i wiedzy lekarzy oraz upowszechnianie
stosowania precyzyjnych przed- i sródoperacyjnych metod diagnostycznych (stożkowa tomografia komputerowa), a także doskonalenie budowy implantów i używanego
instrumentarium chirurgicznego. Celowi
temu służą badania naukowe prowadzone przez pracowników Katedry Chirurgii
Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
– w większości zakończone publikacjami
i obroną doktoratów. Niektóre z podjętych
tematów to:
• ocena zastosowań implantów Osteoplant
do implantacji natychmiastowych i wczesnych3,4,
• ocena stężeń białek ostrej fazy przed i po zabiegach implantacji oraz zabiegach augmentacji kostnej5,
• ocena bakteryjnej mikroflory w szczelinach
dziąsłowych przy implantach6,
• porównanie wpływu metody płatowej i bezpłatowej na przyszyjkowy zanik kostny (obserwacje po 2 i 5 latach)7,

Ryc. 6

• obserwacje wyników leczenia implantologicznego po zabiegach osteokondukcyjnych,
• wpływ nieosiowego obciążenia implantów
na ich funkcjonowanie,
• badanie spektrofotometryczne domieszek
metali do tytanu w różnych systemach implantologicznych,
• porównanie stabilizacji pierwotnej ze stabilizacją po okresie osteointegracji przy istnieniu różnych warunków kostnych,
• obserwacja rozkładu obciążeń w poszczególnych elementach konstrukcyjnych implantów oraz kości wyrostka zębodołowego
oceniana metodą elementów skończonych
MES,
• obserwacja wyników leczenia za pomocą
mostów łączących implanty z zębami własnymi.
• opracowanie schematów postępowań przy
leczeniu powikłań8.

Ryc. 2-4_Pacjentka M.N.:
Hipodoncja 12 i 22 u 18-letniej
pacjentki. Zastosowano
implant Osteoplant Base
śr. 3,5 mm dł. 12 mm w m-cu
12 i Osteoplant Rapid
śr. 3,5 mm dł. 10 mm
w m-cu 22. Rtg pozabiegowe
(Ryc. 2) oraz efekt kliniczny
przedstawiający korony
ceramiczne na metalu
(Ryc. 3 i 4).
Ryc. 5 i 6_Pacjent Z.S.:
3 implanty dwuetapowe
Osteoplant Hex uzupełniające
brakujące zęby szczęki 12,
21 i 24. Kształtowanie tkanek
miękkich śrubami gojącymi
(Ryc. 5) i osadzone korony
(Ryc. 6).

Owocem tak różnorodnych badań są schematy postępowania terapeutycznego, pomagające wielu lekarzom w Polsce i poza jej granicami w podejmowaniu decyzji o wyborze
najwłaściwszej metody leczenia w skomplikowanych sytuacjach klinicznych9,10. Procedury
natychmiastowej implantacji, stosowania
implantów jednoczęściowych czy wczesnego
obciążenia implantów (po 6-8 tygodniach)
znalazły uznanie i naśladowców wśród użytkowników także innych systemów implantologicznych.
Dla zilustrowania etapów rozwoju systemu przedstawiono 4 wybrane przypadki kliniczne.

implants
1_2014

[30] =>

Opinie _ Systemy implantologiczne

Ryc. 7-11_Pacjent B.R.: Most na
6 implantach dwuetapowych Osteoplant
Hex w żuchwie. Przenośniki trójfunkcyjne
użyte w funkcji transferów wyciskowych
(Ryc. 7). Te same przenośniki opracowane
do kształtu filarów i przykręcone kluczem
dynamometrycznym z siłą 35 Ncm (Ryc. 8).
Widok mostu od strony zgryzowej (Ryc. 9),
wargowej (Ryc. 10) i w okluzji (Ryc. 11).

Ryc. 9

Ryc. 7

Ryc. 8

Ryc. 10

Ryc. 11

_Wnioski

_kontakt
Kontakt:
Krzysztof Sidorowicz
Clinic of Oral Surgery
of Medical University
ul. Bukowska 70
60-139 Poznań
e-mail: ksido@wp.pl
tel.: 603 589 667

Przestrzeganie ustalonych schematów
leczenia implantologicznego pozwala w ok.
98% przypadków osiągnąć satysfakcjonujący i przewidywalny efekt funkcjonalny
i estetyczny. Wieloletnia obserwacja   przypadków klinicznych pozwala na postawienie
tezy, że dzięki ścisłej współpracy lekarzy
oraz producentów implantów, skutkującej
udoskonalaniem i indywidualizowaniem
procesu leczenia i poszczególnych elementów systemów implantologicznych, możliwe
jest uzyskanie jeszcze większego odsetka
powodzeń._
_Piśmiennictwo:
1. Jerzy Sokalski, Stanisław Grajewski, Jarosław Pospiech. System wszczepów jednoczęściowych Osteoplant R – doświadczenia 3-letnie. Mag. Stom. 1999: T. 9, nr 6, s. 37-39.
2. Stanisław Grajewski, Jarosław Pospiech, Ryszard Koczorowski. Uzupełnienia protetyczne na jednoetapowych wszczepach śródkostnych. Pozn. Stom.1993: T. 21, s. 57-63.
3. Konrad Gębski, Jerzy Sokalski. Problems related with immediate implantation of dental implants. Pol. J. Environ. Stud.
2008: Vol. 17, nr 6A Pt. 1, s. 400-405.
4. Konrad Gębski, promotor: Jerzy Sokalski. Kliniczna i radiologiczna ocena przydatności wszczepów stomatologicznych
Osteoplant i Alpha-bio do natychmiastowej implantacji. Rozprawa doktorska 2004.
5. Marek Kuras, promotor: Jerzy Sokalski. Ocena stanu zapalnego po niektórych zabiegach stomatologicznych na podstawie
analizy wybranych białek ostrej fazy. Rozprawa doktorska. Poznań, 2004.

30

implants
1_2014

6. Jacek Kukuła, promotor: Jerzy Sokalski. Badania porównawcze mikroflory przy zębach własnych i wszczepach Osteoplant. Rozprawa doktorska. Poznań, 2006.
07. Jacek Kukuła, Krzysztof Sidorowicz, Jerzy Sokalski. Ocena
porównawcza przyszyjkowego zaniku kostnego w metodzie
płatowej i bezpłatowej implantacji wszczepów systemu Osteoplant Hex. Implantoprotetyka 2007: T. 8, nr 1-2, s. 15-19.
08. Stanisław Grajewski, Wiesław Hędzelek, Patryk Szubert, Rafał
Zagalak. Postępowanie naprawcze w przypadku zmęczeniowego pęknięcia śruby centralnej systemu Osteoplant. Quintessence 2007: T. 15, nr 6, s. 379-382.
09. Jacek Kukuła, Jerzy Sokalski, Marek Kuras, Edyta Sołkiewicz.
Reguły postępowania kliniczno-laboratoryjnego w zastosowaniu dwuczęściowych wszczepów Osteoplant z przenośnikiem
trójfunkcyjnym. Implantoprotetyka 2004: T. 5, nr 1, s. 21-27.
10. Jacek Kukuła, Jerzy Sokalski. Postępowanie chirurgiczne
i protetyczne w przypadkach stosowania wszczepów Osteoplant. Implantoprotetyka, 2006: T. 7, nr 1, s. 10-17.

_autorzy
Dr n. med. Krzysztof Sidorowicz,
dr n. med. Stanisław Grajewski,
prof. UM dr hab. n. med. Jerzy Sokalski,
dr n. med. Konrad Gębski,
dr n. med. Jacek Kukuła,
dr n. med. Marek Kuras,
dr n. med. Edyta Sołkiewicz
Katedra i Klinika Chirurgii Stomatologicznej
Uniwersytetu Medycznego
im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Kliniki:
prof. UM dr hab. Jerzy Sokalski

[31] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

Rehabilitacja trudnego przypadku
w oparciu o implantację natychmiastową
Interdisciplinary treatment based on the immediate implantation
Autor_Tomasz Grotowski
Streszczenie: Celem artykułu było przedstawienie możliwości terapeutycznych wszczepu śruby bikortykalnej włoskiego lekarza Dino Garbaccia.
Jako materiał kliniczny wybrano trudny przypadek pacjentki wynikający z ubytku kości i recesji dziąsła w przednim odcinku szczęki. Trudność
leczenia związana była również z koniecznością zachowania estetyki w przednim odcinku górnego łuku zębowego. W rehabilitacji pacjentki jako
alternatywne do wszczepów dwufazowych i zabiegów przedimplantacyjnych zastosowano wszczepy małoinwazyjne, dobrane adekwatnie do
podłoża kostnego.
Summary: The purpose of the article was presenting of the therapeutic possibilities of the implant – the bicortical screw by an Italian dental
surgeon Dr Dino Garbaccio. In the article the difficult clinical case of a patient, resulting from bone defect and gingival recesion in the medial upper
incisor teeth area, was chosen as clinical material. The difficulty of treatment was also associated with the necessity of ensuring optimal aesthetic
result in the anterior part of upper jaw. In the patient rehabilitation the minimally invasive implants, selected adequately to the base foundation
bone tissue, were chosen as alternative ones the two-stage dental implants and pre-implantation procedures.
Słowa kluczowe: śruba bikortykalna, leczenie estetyczne, ubytek kostny, implantacja poekstrakcyjna, regeneracja kości.
Key words: bicortical screw, aesthetic treatment, bony defect, post-extraction implantation, guided bone regeneration.
_W ostatnich latach obserwujemy
niezwykle dynamiczny rozwój implantologii, który jest konsekwencją ogromnego postępu nauki w krajach rozwiniętych.
Prawdopodobnie zjawisko to wynika również z faktu, że z jednej strony implantologia
pozostaje najmłodszą dziedziną stomatologii, z drugiej zaś – zastosowanie wszczepów
stanowi technikę alternatywną wobec tradycyjnych rozwiązań protetycznych. Leczenie
w oparciu o implanty jest już obecnie metodą z wyboru – fakt ten potwierdza nie tylko
bogata literatura naukowa, ale wręcz prośby
o ten rodzaj rehabilitacji ze strony pacjentów. Począwszy od lat 80. ubiegłego wieku
rynek implantologiczny stopniowo zdominowany został przez odroczone techniki implantacji.

Sam zabieg implantacji po wcześniej odbytych kursach i szkoleniach nie przedstawia
większych trudności w sytuacji wystarczającej w wymiarach przestrzennych ilości tkanki kostnej oraz jej dobrej jakości. Masowe
zastosowanie wszczepów dwufazowych
wynikało głównie z prostoty implantacji
w pierwszym etapie, tj. w fazie zabiegu chirurgicznego. Prawdziwe problemy i trudności
pojawiają się w szczególnych i niestety, coraz
częściej występujących przypadkach pacjentów z deficytem kości lub kości złej jakości,
np. po urazach, w przebiegu parodontopatii
zapalnych lub w przebiegu osteoporozy. Te
trudne klinicznie przypadki stanowią prawdziwe wyzwanie i są rozwiązywane przez
nielicznych implantologów, bardzo często
w warunkach szpitalnych, ponieważ leczenie

Ryc. 1

Ryc. 2

Ryc. 1_Stan pacjentki w dniu
zgłoszenia się do leczenia.
Na pierwszym planie: diastema,
recesja dziąsła i patologiczna
wędrówka zęba 11 powodują
zaburzenie estetyki w przednim
odcinku górnego łuku zębowego.
Ryc. 2_Widok po szerokim
otwarciu płata. Widoczny jest
ubytek kostny dużych rozmiarów,
w pozycji usuniętego zęba 11
wykonano zabieg natychmiastowej
implantacji.
Ryc. 3_Kontrolne zdjęcie rtg
po zabiegu, implant został
wprowadzony w kierunku
podniebiennym pod dnem
jamy nosowej.

Ryc. 3

implants
1_2014

[32] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

Ryc. 4_Umieszczenie błony
kolagenowej szczelnie
pokrywającej ubytek kostny.
Ryc. 5_Szeroka podstawa
płata na wysokości sklepienia
przedsionka zapewnia bardzo
dobre unaczynienie i jego
adaptację.
Ryc. 6_Obraz wewnątrzustny,
badanie poziomu girlandy
dziąsłowej.
Ryc. 7_Po ekstrakcji zęba 21
wykonano zabieg bezpłatowej
natychmiastowej implantacji.

Ryc. 4

Ryc. 5

Ryc. 6

Ryc. 7

takich przypadków wykracza daleko poza zakres standardowego postępowania. Leczenie
trudnych przypadków stało się przedmiotem
obejmującym zakres działania ze strony chirurgii stomatologicznej i chirurgii szczękowo-twarzowej.
W latach 80. XX w. stopniowo narodziły
się różne zaawansowane, tzw. nowoczesne
techniki przedimplantacyjne modyfikujące niekorzystne warunki podłoża kostnego.
Liczba publikacji dotyczących technik przedimplantacyjnych jest znaczna1,2. Najczęściej
dotyczą one podniesienia zatoki szczękowej
(tzw. sinus lifting) lub augmentacji z przeszczepem kości z różnych okolic, np. z grzebienia kości biodrowej lub sklepienia czaszki3.
Planując takie zabiegi, należy zawsze rozważyć tzw. koszt biologiczny, czyli ewentualne
szkody lub korzyści płynące z implantoterapii, z uwzględnieniem czynników ryzyka, jakie niesie sam zabieg chirurgiczny oraz ewentualnych powikłań śród- i pozabiegowych, by
nie pogarszać i tak już trudnych warunków
anatomicznych.
Oprócz przeszczepów kostnych autogennych stosowane były i nadal są materiały allogenne, heterogenne oraz alloplastyczne4.
Opisując poszczególne etapy przebiegu leczenia, autorzy publikowanych prac podchodzili
z entuzjazmem do wykonanych zabiegów,
niestety nigdy nie wspominając o samym pacjencie, jego cierpieniach, bólu i długotrwającej rekonwalescencji. Publikacje dotyczące
ewentualnych powikłań czy nieodwracalnych

implants
1_2014

jatrogennych uszkodzeń ciała stanowią wielką
rzadkość5,6,7,8,9,10,11.
Wszystkie cytowane wysoce inwazyjne
techniki zabiegowe wynikały z faktu „dostosowania” pacjenta do standardowych
implantów dwufazowych, w żaden sposób
nie podlegających jakimkolwiek modyfikacjom (np. zginanie czy skracanie implantu).
Odpowiedzią i alternatywą z naszej strony
niech będzie opisany wybrany przypadek kliniczny leczony w oparciu o minimalnie inwazyjne implanty jednofazowe.

_Cel pracy
1. Przedstawienie możliwości terapeutycznych trudnego przypadku w oparciu o implanty natychmiastowe, jednofazowe minimalnie inwazyjne.
2. Przedstawienie planu postępowania z uwzględnieniem kosztów biologicznych.
3. Ocena możliwości odbudowy kości bez
użycia biomateriałów kościozastępczych.

_Materiał i metody
W niniejszym artykule przedstawiono wybrany, trudny przypadek kliniczny.
Określenie „trudny” odnosi się do leczonych
przez nas pacjentów z zaawansowaną atrofią
kości w wymiarze poziomym i pionowym
oraz pacjentów z ubytkami kości w wyniku
urazu lub chorób przyzębia.

[33] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

Wstępem do ustalenia planu leczenia był
przeprowadzony wywiad ogólnolekarski badanie podmiotowe), następnie wywiad stomatologiczny. W dalszym etapie postępowania
poddano ocenie klinicznej miejscowe warunki jamy ustnej (badanie wewnątrzustne) ze
szczególnym uwzględnieniem higieny oraz
wad i zaburzeń zgryzu. W ocenie klinicznej
przyzębia posługiwano się sondą periodontologiczną z podziałką milimetrową. Za pomocą sondy wykonywano rutynowe pomiary
głębokości kieszonek dziąsłowych i kostnych.
Obecność płytki bakteryjnej (dental plaque)
stwierdzono przy użyciu wodnego roztworu
erytrozyny. W badaniu dodatkowym zlecono
wykonanie badania radiologicznego w postaci
zdjęcia pantomograficznego i zdjęcia zębowego w technice kąta prostego. Pobrano również
wyciski masą alginatową w celu wykonania
gipsowych model diagnostycznych.
W wyniku analizy radiologiczno-klinicznej oraz na podstawie modeli diagnostycznych
ustalono: głębokość kieszonek, stopień ruchomości zębów, ilość i jakość tkanki kostnej,
zakres otwarcia płata śluzówkowo-okostnowego, optymalną pozycję i rodzaj implantów.
Schemat postępowania obejmował również
wykonanie pełnej dokumentacji fotograficznej.
Z wyboru zastosowano implanty jednofazowe,
śruby bikortykalne Garbaccia. Zabieg implantacji został wykonany jednoczasowo z zabiegiem odbudowy ubytków kostnych w oparciu
o technikę GBR (Guided Bone Regeneration)
z zastosowaniem resorbowalnej błony zaporowej Biomend (Zimmer Dental Inc., USA).
Zabieg implantacji wykonano w warunkach
ambulatoryjnych, stosując znieczulenie nasiękowe. Po zabiegu pacjentka natychmiast
została zaopatrzona w implantoprotezę prowizoryczną. Implantoprotezy ostateczne zostały
wykonane w metalu-porcelanie. Po całkowitym zakończeniu leczenia pacjentka została
zobowiązana do zgłaszania się na wizyty kontrolne, podczas których sprawdzano poziom
higieny jamy ustnej oraz okluzję za pomocą
kalki artykulacyjnej. Podczas wizyt kontrolnych szczególną uwagę zwracano na poziom
kości wokół implantów, w ocenie wykonując
zębowe zdjęcia radiologiczne aparatem.

na zmianę pozycji i odsłonięcie korzenia zęba
11. Na podstawie zebranego wywiadu ustalono, że pacjentka od wielu lat leczyła się w specjalistycznej praktyce stomatologicznej, gdzie
wcześniej wykonane były m.in.:
• ekstrakcje zębów,
• leczenie periodontologiczne,
• leczenie zachowawcze,
• leczenie protetyczne w oparciu o protezy
stałe w żuchwie.
Zmiana miejsca zamieszkania uniemożliwiła kontakt z lekarzem prowadzącym oraz
kontynuację terapii podtrzymującej. W wywiadzie dodatkowo ustalono, że widoczna
na zdjęciu (Ryc. 1) stopniowo powiększająca
się diastema oraz obnażenie korzenia zęba
11 i w mniejszym stopniu zęba 21 wystąpiło
wg obserwacji pacjentki, po rehabilitacji protetycznej w żuchwie. W badaniu klinicznym
stwierdzono zaawansowane patologiczne

R
PO

TAL

PTS . P

_Opis przypadku
Powodem wizyty 54-letniej pacjentki było
zaburzenie estetyki w przednim odcinku górnego łuku zębowego. Pacjentka skarżyła się

implants
1_2014

[34] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

Ryc. 8

Ryc. 8_Akrylowe
natychmiastowe korony
prowizoryczne zacementowane
bez kontaktu z tkankami
miękkimi.
Ryc. 9_Stan kliniczny
pacjentki 3 lata po
zakończonej rehabilitacji
implantoprotetycznej. W wyniku
leczenia uzyskano trwały
i stabilny efekt estetyczny.
Na zdjęciu należy odnotować
brak blizn pozabiegowych
i prawidłową architekturę
tkanek miękkich.
Ryc. 10_Kontrolne zdjęcie rtg
3 lata po zakończonym
leczeniu, poziom tkanki kostnej
pozostaje stabilny.

Ryc. 9

przemieszczenie zęba 11 w kierunku wargowym z rotacją i obnażeniem 2/3 długości
korzenia. Ząb 11 wykazywał I stopień ruchomości wg skali Entina oraz od strony wargowej ubytek kostny i recesję dziąsła III klasy
wg Millera, w teście na żywotność z użyciem
chlorku etylu stwierdzono dodatnią reakcję.
Przy użyciu sondy sprawdzono wartości głębokość kieszonek przyzębnych (PD – probing
depth). W stosunku do zęba 11 wynosiły odpowiednio:
• mezjalnie: 4 mm,
• dystalnie: 2 mm,
• wargowo: 1 mm,
• podniebiennie: 2 mm.
W badaniu radiologicznym stwierdzono
w przyzębiu brzeżnym klinowy ubytek tkanki
kostnej od strony mezjalnej. W odniesieniu do
siekacza centralnego po stronie lewej klinicznie stwierdzono również ruchomość I stopnia
oraz następujące wartości patologicznych kieszonek przyzębnych:
• mezjalnie: 6 mm,
• dystalnie: 4 mm,
• wargowo: 3 mm,
• podniebiennie: 3 mm.
Podczas
wykonywanych
pomiarów
wystąpiło krwawienie (bleeding on probing). W odniesieniu do pozostałych zębów
w szczęce i żuchwie wartości głębokości
kieszonek wahały się między 1 a 2,5 mm,
przy czym w żadnej okolicy badanych zębów nie stwierdzono krwawienia podczas
próby sondowania. W teście przy użyciu
wodnego roztworu erytrozyny (Red-Cote
Gum, Butler, Italia) nie stwierdzono obecności płytki bakteryjnej. W ogólnej ocenie
stan higieny pacjentki pozostawał bardzo
dobry, co było wynikiem wcześniejszej
opieki periodontologicznej w poprzednim
miejscu zamieszkania. Z uwagi na duży stopień zaawansowania ubytku kostnego głównie zęba 11, przy prawidłowej higienie jamy
ustnej, uwzględniając dodatkowo wcześniej
przeprowadzoną rehabilitację protetycz-

implants
1_2014

Ryc. 10

ną, zwrócono szczególną uwagę na okluzję
i ewentualne zaburzenia zębowo-zgryzowe.
Przeprowadzono testy z użyciem kalki artykulacyjnej oraz przy pomocy urządzenia
Mio Tens (Biotronic s.r.l., Italia). Po wykonanym teście potwierdziły się obawy jatrogennego zaburzenia harmonii okluzji, wskazując na bezpośrednią przyczynę obecność
węzłów urazowych. Pacjentce przedstawiono następujący plan leczenia:
1. Wymiana protez stałych w żuchwie.
2. Ekstrakcje zębów 11 i 21 z natychmiastową
implantacją.
Z uwagi na wysokie koszty leczenia i dużą
liczbę wizyt, pacjentka wyraziła zgodę tylko
na wykonanie zabiegów ekstrakcji i implantacji. Po przeprowadzonej korekcie zgryzu, rehabilitację pacjentki przeprowadzono w oparciu o 2 oddzielne etapy postępowania.
Etap pierwszy: po przepłukaniu jamy
ustnej 0,2% roztworem chlorheksydyny wykonano znieczulenie nasiękowe 4% artykainą
z adrenaliną w stężeniu 1: 100 000, od strony przedsionka jamy ustnej i podniebienia.
Następnie wykonano 2 cięcia pionowo-skośne
mezjalnie i dystalnie oraz poziome, przebiegające na wysokości i wzdłuż szyjek zębów 12,
11, 21 i 22 w celu otwarcia płata śluzówkowo-okostnowego, uzyskując dużą szerokość płata u podstawy w sklepieniu przedsionka jamy
ustnej. Szeroka podstawa płata zapewniała
dobre unaczynienie, umożliwiając dodatkowo
dużą elastyczność i łatwą adaptację. Stężenie
adrenaliny 1:100 000 zapewniało skuteczne
i pożądane działanie hemostatyczne, polepszając widoczność pola operacyjnego. Po tej
czynności wykonano ekstrakcję zęba 11, następnie starannie oczyszczono zębodół z resztek tkanki łącznej zapalnej przy pomocy łyżeczki kostnej. W dalszej kolejności w osi
zębodołu i pod dużym kątem w kierunku
podniebiennym przy użyciu dryla Maillefer
o średnicy 1,2 mm, ostrożnie sondując na niskich obrotach (ok. 400 obr./min) wykonane
zostało łoże dla implantu na głębokość, do-

[35] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

chodząc do warstwy zbitej kości pod dnem
jamy nosowej. Wstępnie maszynowo wykonane łoże opracowano następnie ręcznym
kalibratorem z zestawu oprzyrządowania wg
techniki dr. Garbaccio. Takie postępowanie
zapewniało minimalny uraz dla tkanki kostnej. Implant – samotnącą śrubę bikortykalną
wprowadzono ręcznie ruchem obrotowym
zgodnie z opracowanym torem wejścia, zakotwiczając w istocie zbitej kości. Właściwa
pozycja wszczepu została potwierdzona najpierw badaniem perkusyjnym, a następnie
radiologicznym (Ryc. 2 i 3). W dalszej kolejności zmieniono kąt nachylenia wszczepu,
doginając trzon implantu w kierunku podniebiennym. Po tej czynności ubytek kostny
wypełniony został sproszkowanym antybiotykiem (Diaminocillina, Solvay Pharma spa,
Italy). Następnie wymodelowano błonę zaporową tak, by szczelnie pokrywała ubytek kostny. Ponieważ błona zaporowa wykazywała
bardzo dobrą stabilność, nie zastosowano mikrośrub do jej dodatkowej stabilizacji (Ryc. 4).
W dalszej kolejności wykonano plastykę i wyrównanie brzegów tkanek miękkich. Po tej
czynności płat został przesunięty dokoronowo, a następnie unieruchomiony za pomocą
szwów węzełkowatych (Ryc. 5). Do zabiegu
szycia użyto monofilamentowe nici nylonowe
4,0 i 5,0 (Lorca Marin, Murcia, Hiszpania).
Należy podkreślić, że w przeprowadzonej
sterowanej regeneracji kości nie zastosowano ani przeszczepu autogennego, ani żadnych
materiałów kościozastępczych. Zabieg zakończono zacementowaniem akrylowej korony
prowizorycznej wymodelowanej tak, by nie
powodowała ucisku na tkanki miękkie w okolicy przyszyjkowej implantu. W zaleceniach
lekarskich pacjentka stosowała zimne okłady
przez pierwsze 2 doby oraz płukanki z chlorheksydyną. Przebieg pooperacyjny odbywał
się bez komplikacji, w 8. dniu zdjęto szwy.
Etap drugi: po 2 miesiącach w oparciu o badanie radiologiczno-kliniczne uznano za stabilny poziom dziąsła w okolicy szyjki implantu
i porównywalny z poziomem dziąsła zęba 21
(Ryc. 6). Podczas tej samej wizyty w znieczuleniu nasiękowym wykonano ekstrakcję zęba
21 z natychmiastową implantacją poekstrakcyjną (Ryc. 7). Wszczep po dogięciu i uzyskaniu równoległości został oszlifowany wiertłem
diamentowym na turbinie. Wcześniej przygotowana implantoproteza prowizoryczna została
podścielona (Ryc. 8). Po korekcie z użyciem
kalki artykulacyjnej, przed zacementowaniem,
zębodół po zębie 21 został wypełniony sprosz-

kowanym antybiotykiem i gąbką kolagenową
w celu podparcia dziąsła brzeżnego. W tym
przypadku nie zastosowano szycia, pozostawiając brzegi rany wolne. Po kolejnych 4 miesiącach, w oparciu o badanie kliniczne potwierdzone badaniem radiologicznym, stwierdzono
pełną odbudowę ubytku kostnego, w związku
z tym przystąpiono do pobrania wycisków
w celu wykonania implantoprotezy ostatecznej
w metalu-porcelanie, uzyskując bardzo dobry
i trwały rezultat estetyczny. W pierwszym roku
po zabiegu wizyty kontrolne odbywały się co
3 miesiące, w następnych latach co 6 miesięcy.
Stan kliniczny leczonej pacjentki po 3 latach
obrazują ryciny 9 i 10. Prawidłowość dobrze
zaplanowanego i przeprowadzonego leczenia
potwierdziła również wizyta kontrolna po 5 latach (Ryc. 11 i 12).

_Dyskusja
Przedstawiony przypadek kliniczny stanowi jedynie przykład leczenia pacjentów
w oparciu o implantację natychmiastową, jednofazową. Takie zabiegi przeprowadzamy od
ponad 30 lat. Publikacji na temat zastosowania implantów nie sposób policzyć. Mniej jest
natomiast prac autorskich dotyczących implantoterapii trudnych przypadków, a jeszcze
mniej publikacji traktujących trudne przypadki w oparciu o implantację natychmiastową
minimalnie inwazyjną. Z tego właśnie powodu zdecydowaliśmy się na przedstawienie
opisanego przykładu. Trudności rehabilitacji
w tym przypadku wynikały z:
• konieczności pozostawienia wcześniej wykonanych uzupełnień stałych w żuchwie,
• dużych rozmiarów ubytku kostnego i deficytu tkanek miękkich w pozycji zęba 11,
• pracy w tzw. strefie estetycznej, gdzie sukces implantoterapii związany jest z zachowaniem harmonii tzw. biało-różowej, tzn.
zębowo-dziąsłowej.

Ryc. 11

Ryc. 11_Stan kliniczny
pacjentki podczas wizyty
kontrolnej po 5 latach.
Pacjentka nie zgłasza
żadnych dolegliwości.
W wyniku przeprowadzonej
kompleksowej rehabilitacji
implantoprotetycznej
osiągnięto trwały i estetyczny,
w pełni zadawalający rezultat
leczenia.
Ryc. 12_Kontrolne zdjęcie
RTG wykonane po 5 latach.
Stabilny poziom tkanki kostnej
okołowszczepowej potwierdza
prawidłowo zaplanowane
i przeprowadzone leczenie.

Ryc. 12

implants
1_2014

[36] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

Bardzo cenne informacje dotyczące analizy zębowo-zgryzowej uzyskaliśmy dzięki zastosowaniu urządzenia Mio Tens12.
Podjęte w tych warunkach leczenie było
wyzwaniem i kompromisem uzależnionym
od możliwości finansowych oraz czasu, tj.
liczby wizyt pacjentki. Różnorodność morfologiczna i patogeneza ubytków kostnych
i dziąsłowych jest złożona i wieloprzyczynowa. Często ubytki kostne mają charakter
nabyty, ale również mogą być następstwem
stanów zapalnych okołowierzchołkowych,
przyzębia, a także urazów w tym również
zbyt agresywnego szczotkowania zębów.
Wśród wielu przyczyn recesjogennych,
oprócz biotypu tkanek, należy wymienić postępowanie jatrogenne, zwłaszcza w sytuacji
nieprawidłowo wykonanych stałych uzupełnień protetycznych, tj. koron i mostów.
W przypadku tej pacjentki prawidłowa higiena, kontrola płytki bakteryjnej, leczenie
podtrzymujące i motywacja nie zatrzymały
recesji dziąsła, która na przestrzeni kilku lat
od wykonania uzupełnień stałych w żuchwie
uległa stopniowemu pogorszeniu.
Znaczenie wpływu zgryzu urazowego na
patogenezę chorób przyzębia brzeżnego w literaturze naukowej znane jest od ponad 100
lat, kiedy w 1901 r. Moritz Karolyi wskazał na
związek przyczynowo-skutkowy wpływu węzłów urazowych na powstawanie ropni przyzębnych13. W latach 60. XX w. Irving Glickman
rozwinął szeroko dyskutowaną teorię, wskazując na korelacje pomiędzy zgryzem urazowym a powstawaniem chorób przyzębia14.
W latach 70. wpływ zgryzu urazowego i sił
urazowych nazwanych „jiggling” był szeroko
badany na modelach zwierzęcych przez badaczy skupionych w ośrodkach w Goeteborgu15
i Rochester16,17. Przechodząc do czasów współczesnych, nie sposób nie wymienić wielkiej
monografii Ugo Pasqualiniego19, w której autor dowodzi bezpośredniego wpływu patologii okluzji na poszczególne elementy układu
stomatognatycznego. Z kolei w swej publikacji
Nicola Veltri20 z Uniwersytetu w Mediolanie,
rozważając wpływ zgryzu urazowego, wskazuje na 3 czynniki determinujące: wartość
siły, czas trwania i częstotliwość. Trudność
leczenia ubytku kostnego pacjentki wynikała
ze strefy i stopnia zaawansowania dehiscencji dziąsła oraz trafnej oceny i podjęcia właściwej decyzji postępowania, tj. regeneracji
czy implantacji lub połączonej procedury
jednoczasowej regeneracji i implantacji, będącej największym wyzwaniem dla klinicy-

implants
1_2014

sty. Wprawdzie zostały opisane w literaturze
przypadki implantacji i sterowanej odbudowy
kości wokół implantów20,21, jednak w sytuacji
zredukowanego podparcia kostnego w przednim odcinku szczęki, stosując wszczepy dwufazowe o średnicy zazwyczaj 4 mm, klinicysta
z reguły zmuszony jest w pierwszej kolejności
wykonać czasochłonne zabiegi sterowanej regeneracji z użyciem biomateriałów lub kości
autogennej, a dopiero potem zabieg implantacji odroczonej (lub dwufazowej).
Zastosowanie wszczepów o średnicy trzonu 2 mm (śruby bikortykalne) pozwoliło na
połączenie procedury postępowania w sposób przewidywalny i trwały. Podkreślić należy fakt, że w opisywanym przypadku do
odbudowy ubytku kostnego nie zastosowano
ani kości własnej pacjentki, ani materiałów
kościozastępczych. Regenerację tkanki kostnej przeprowadzono jedynie w oparciu o zastosowanie błony zaporowej22,23,24 izolującej
komórki nabłonkowe od ubytku kostnego
i implantu oraz stwarzającej przestrzeń pozwalającą na wytworzenie warstwy skrzepu
fibrynowego oraz migrację komórek kościotwórczych. Obecność krwi, następnie wytworzenie i stabilizacja skrzepu pod membraną
ma zasadnicze znaczenie w procesie gojenia,
tj. tworzenia kostniny, następnie kości splotowej i jej przebudowy w kość blaszkowatą.
Jak pokazano na podstawie leczonej pacjentki, najlepszym materiałem do odbudowy kości jest własna tkanka, gwarantująca trwałe
i stabilne podparcie dla otaczających tkanek
miękkich. Leczenie pacjentki przeprowadzono w oparciu o wszczepy poekstrakcyjne, natychmiast po zabiegu obciążone protezą. We
współczesnej literaturze naukowej znajduje
się wiele doniesień wskazujących na celowość stosowania wszczepów natychmiast po
ekstrakcji zęba25,26, jednak niewiele publikacji
mówi o możliwości natychmiastowego pełnego obciążenia wszczepu implantoprotezą27.
Wprowadzenie wszczepu w najbardziej właściwe anatomicznie miejsce, tj. w pozycji utraconego zęba jest możliwe pod warunkiem zastosowania jak najmniej inwazyjnej techniki,
tak by maksymalnie zachować ściany kostne
naturalnego łoża implantu, jaki stanowi świeży zębodół. Spośród wielu zalet implantacji
poekstrakcyjnej należy podkreślić:
• ograniczenie resorpcji wyrostka zębodołowego,
• biostymulację osteogenezy reparacyjnej,
• przyspieszenie okresu gojenia i modelowania kości, która na wprowadzony i obcią-

[37] =>

Opinie _ Choroba przyzębia a implantacja natychmiastowa

żony natychmiast implant odpowie zgodnie
z zawsze aktualnym prawem Roux i Wolfa:
„Funkcja modeluje kość i ukierunkowuje
jej wzrost, warunkując również kierunek
i rozkład wewnętrznych beleczek kostnych”.
W oparciu o współczesną literaturę naukową, na pewno polecanym rozwiązaniem
w opisanym przypadku pacjentki byłoby wykonanie najpierw zabiegu augmentacji, a następnie przeprowadzenie implantacji dwufazowej, oczywiście w oparciu o inny koszt
biologiczny i inny całkowity czas trwania
leczenia. Zabieg jednoczasowej odbudowy
tkanki kostnej i implantacji natychmiastowej
pozostawał dla pacjentki ważną alternatywą.
Idea odbudowy tkanki kostnej polegała jedynie na odizolowaniu ubytku kostnego od
tkanek miękkich. Zastosowana membrana ma
wystarczające zdolności blokowania proliferacji komórek nabłonka w obszarze ubytku,
w którym powinno dojść do odbudowy kości.
Powstały skrzep stanowił wg naszej oceny
najlepszy materiał do odbudowy. W przedstawionym przypadku tylko wierne naśladowanie natury gwarantowało przywrócenie funkcji i estetyki. Zachowując symetrię zębów
i dziąseł, szczególny nacisk postawiono na
estetykę, na którą składają się: piękno, harmonia i naturalność. W tym aspekcie o przeprowadzonej rehabilitacji można mówić jako o leczeniu estetycznym, które – cytując Galipa
Gurela28 – stanowi „kształtowanie uśmiechu,
który harmonizuje z twarzą”.

wymienionych technik przedimplantacyjnych, wyraźnie uwidacznia się współczesny
podział implantologii na inwazyjną i małoinwazyjną. Na podstawie obserwacji własnych,
konferencji i licznych publikacji różnych autorów, należy przyznać, że kierunek rozwoju
implantologii został wyraźnie wyznaczony.
Przyszłość implantologii sprowadza się do
jak najmniej inwazyjnego i jednoetapowego
postępowania, nawet w przypadku wszczepów natychmiastowych poekstrakcyjnych.
Pozabiegowa obserwacja (tzw. follow-up)
pacjentki potwierdziła, że wcześniej wykonana ostrożna i wnikliwa analiza w oparciu
o zgromadzony materiał, pozwoliła na podjęcie niezbędnych i optymalnych czynności
terapeutycznych z bardzo dobrym i korzystnym dla pacjentki skutkiem._
Piśmiennictwo dostępne u wydawcy.

_Wnioski

_kontakt
Tomasz Grotowski
Szkoła Implantologii
Małoinwazyjnej
ul. Korony Północnej 13a
71-771 Szczecin
e-mail: info@implantgrot.pl

PROGRAM RAMOWY
Piątek 23 Maja
9.00 - 17.00

Postawione cele pracy zostały w pełni
zrealizowane. Analizując przedstawioną rehabilitację implantoprotetyczną wybranego
trudnego przypadku w oparciu o implantację natychmiastową i minimalnie inwazyjną i poekstrakcyjną widać, jak ogromny
potencjał możliwości terapeutycznych tkwi
w samotnącej śrubie bikortykalnej. Implant
Garbaccia, jego budowa, charakterystyka,
protokół postępowania, wskazania, itp. wielokrotnie były przedstawiane w piśmiennictwie29,30. Główną zaletą śruby Garbaccia jest
znikoma inwazyjność i prostota systemu.
Jednak, co podkreślano w innych publikacjach, w przypadku wszczepu Garbaccia
określenie „prosty” nie jest absolutnie synonimem słowa „łatwy”. Śledząc krok po
kroku etapy leczenia pacjentki w świetle

10.00 - 11.00
11.00 - 19.00

SESJA I: CHIRURGICZNA REKONSTRUKCJA GŁOWY I SZYI
– Przewodniczący: Maciej Jagielak, Adam Maciejewski, Stanisław Starościak
SESJA II: STOMATOLOGIA ESTETYCZNA
– Małgorzata Pihut - Medycyna estetyczna dla Stomatologów - Wprowadzenie
– Edward Mc Laren (USA) - Stomatologia Estetyczna STATE OF THE ART
Sobota 24 Maja

9.00 - 17.00

SESJA III: NAUKOWE I KLINICZNE UWARUNKOWANIA
DLA NATYCHMIASTOWEGO OBCIĄŻENIA IMPLANTÓW
– Georgios E. Romanos (USA)

9.00 - 17.00

Sesja IV: MEDYCYNA ESTETYCZNA DLA STOMATOLOGÓW
– Małgorzata Pihut - WARSZTATY I DEMONSTRACJE

9.00 - 17.00

WARSZTAT PRAKTYCZNY DLA TECHNIKÓW DENTYSTYCZNYCH
– Edward Mc Laren (USA)

implants
1_2014

[38] =>

Interesujące przypadki _ Kolczyk w języku

Przerost błony śluzowej języka
związany z użytkowaniem
kolczyka – opis przypadku
Tongue mucosa hypertrophy associated with tongue piercing
– case report
Autorzy_Adam Jakimiak, Szymon Frank, E. Milczarek, K. Talik, Piotr Wesołowski, Andrzej Wojtowicz
Streszczenie: W pracy przedstawiono przypadek kliniczny przerostu błony śluzowej języka, spowodowanego użytkowaniem kolczyka w obrębie
jamy ustnej. Opisano zabieg wycięcia zmiany wraz z kolczykiem, proces gojenia rany oraz wynik badania histopatologicznego.
Summary: Authors showed the case report of patient with clinical hypertrophy of tongue mucosa caused by the use of earrings in the oral cavity.
After the surgery – full resection of the alteration and earring, the full recovery have been observed.
Słowa kluczowe: przekłuwanie ciała, przerost błony śluzowej, chirurgia stomatologiczna.
Key words: body piercing, mucosa hypertrophy, dental surgery.

Ryc. 1_Indianie Yanomami
przetykają nos, policzki
i podbródek cienkimi, długimi
patyczkami. Mężczyźni malują
ciała, ozdabiają piórami
i kwiatami.
Ryc. 2_Rabari (półnomadzi
z pustyni Thar w Indiach).
Dzieci już od kołyski noszą
wyszukaną biżuterię: kolczyki
z wisiorkami, duże srebrne
naszyjniki, bransolety i obręcze
na kostkach.
Ryc. 3_Kobieta z plemienia
Surma, zamieszkującego
w południowej Etiopii. Krążek
pełni funkcję ozdobną, a jego
rozmiar sugeruje wielkość
posagu, jakiego rodzice
dziewczyny oczekują od
rodziców przyszłego męża.

implants
1_2014

_W ostatnich latach można zauważyć
wzrost popularności zjawiska zwanego piercingiem, tzn. przekłuwania różnych części ciała i wprowadzanie w nie kolczyków1.
Częstym problemem związanym z użytkowaniem takiego kolczyka w obrębie jamy ustnej są uszkodzenia dziąseł i tkanek przyzębia, szczególnie w przedniej części żuchwy
od strony językowej2,3. Uszkodzeniu mogą
również ulegać błona śluzowa podniebienia,
a nawet zęby4,5,6,7. Stosunkowo rzadko dochodzi do zapalnego przerostu błony śluzowej
języka i zarastania umiejscowionego w nim
kolczyka8,9. Ze względu na budowę kolczyka
(sztanga zakończona dwiema kulami, z cze-

Ryc. 1

Ryc. 2

go tylko górna jest odkręcana), zatopienie
go w przerośniętej tkance uniemożliwia jego
wyjęcie.
Kolczykowanie ciała towarzyszy obyczajowości człowieka od zarania dziejów. W czasach prehistorycznych umieszczano różnego
rodzaju ozdoby ze względów estetycznych,
kulturowych lub religijnych10. Był to sposób
oznaczania przynależności do grupy społecznej, podkreślenia własnej atrakcyjności.
Niektóre amerykańskie plemiona wierzyły,
że przekłucie języka umożliwia kontakt z duchami2. Obecnie zagadnienie body piercing’u dotyczy nie tylko wybranych społeczności

Ryc. 3

[39] =>

Interesujące przypadki _ Kolczyk w języku

plemiennych (Ryc. 1-3), ale również
młodych ludzi (głównie w przedziale
wiekowym 18-30 lat) krajów wysokorozwiniętych11,12. Trend ten kreują
zwłaszcza media, artyści i celebryci.
Decyzja o przekłuciu ciała podejmowana jest często spontanicznie, rzadko jest wyrazem przynależność religijną. Służy raczej wyrażeniu własnej
osobowości, podkreśleniu przynależności do grupy. Niektórzy przekłucie
niektórych części ciała, jak język czy
genitalia, kojarzą z większą atrakcyjnością seksualną13,14.

_Opis przypadku
29-letnia pacjentka zgłosiła się do
Zakładu Chirurgii Stomatologicznej
Warszawskiego
Uniwersytetu
Medycznego z powodu pojawienia się
zmiany na grzbietowej części języka
pokrywającej kolczyk użytkowany
przez ok. 4 lat (Ryc. 4).
Zmiana pojawiła się po raz pierwszy na kilka dni przed wizytą w poradni. Pacjentka w wywiadzie ogólnym nie zgłosiła żadnych chorób
przewlekłych ani przyjmowanych na
stałe leków. Podała natomiast przebytą w ostatnim czasie infekcję gardła,
która mogła spowodować przerost
błony śluzowej języka. W badaniu
przedmiotowym stwierdzono na powierzchni grzbietowej języka egzofityczną zmianę na błonie śluzowej
pokrywającą górną część kolczyka
(Ryc. 4). Ze względu na jego budowę – sztanga zakończona 2 kulami,
z czego tylko górna jest odkręcana,
zatopienie go w hipertroficznej tkance uniemożliwiło pacjentce wyjęcie
biżuterii (Ryc 5). Ponadto nie stwierdzono innych patologii w obrębie
jamy ustnej.
Zdecydowano o usunięciu zmiany. Zabieg przeprowadzono w znieczuleniu nasiękowym 2% lidokainą
z noradrenaliną. Po wykonaniu nacięcia od strony grzbietowej języka
(Ryc. 6), została uwidoczniona kulka
będąca zapięciem kolczyka (Ryc. 7).
Umożliwiło to jego wyjęcie. Następnie
wycięto zmienioną tkankę wraz z ka-

nałem, który stanowił łoże dla ozdoby
(Ryc. 8 i 9). Ranę zaopatrzono szwami
(Ryc. 10 i 11.), a pacjentce udzielono
następujących szczegółowych zaleceń:
• instruktaż higieny,
• 24 godz. od zabiegu nie spożywać
pokarmów twardych, z zachowaniem diety lekkiej, chłodnej, półpłynnej,
• płukanie jamy ustnej roztworem
chlorheksydyny 0,1%,
• nie palić papierosów, nie pić alkoholu,
• ograniczyć wysiłek fizyczny,
• w 8. doba po zabiegu – zdjęcie
szwów.
Materiał oddano do badania histopatologicznego (Ryc. 12). Na podstawie badania stwierdzono 2 polipowate fragmenty błony śluzowej w stanie
przewlekłego zapalenia z nasilonym
włóknieniem w podścielisku, pokryte
akantotycznie rozrośniętym nabłonkiem paraepidermoidalnym.

_Dyskusja
Wprowadzanie
ciał
obcych
w tkanki języka może mieć nie tylko negatywny wpływ na okoliczne
tkanki (m.in. uszkodzenie tkanek
twardych zębów, błony śluzowej, uraz
wędzidełka języka, recesje dziąseł,
utrata przyczepu łącznotkankowego)20, ale również działać traumatyzująco na sam język. Innymi często
wymienianymi powikłaniami są zaburzenia mowy, alergie kontaktowe
oraz możliwość obturacji górnych
dróg oddechowych na skutek aspiracji
biżuterii15,16. Niebezpieczna jest także
sama procedura przekłuwania języka.
Oprócz potencjalnego uszkodzenia
nerwu językowego i zwiększonego
krwawienia5, zwraca się szczególną
uwagę na ryzyko szerzenia zakażeń
krzyżowych, w tym wirusami HCV,
HIV, HSV, EBV8. Zabiegi te często
wykonywane są przez osoby bez wykształcenia medycznego, z niewielką
wiedzą na temat anatomii, obciążeń
ogólnoustrojowych i związanych
z nimi wskazań i przeciwwskazań
do naruszania ciągłości tkanek, zapobiegania możliwym powikłaniom

[40] =>

Interesujące przypadki _ Kolczyk w języku

Ryc. 4_Przerost błony
śluzowej grzbietowej
części języka.
Ryc. 5_Brzuszna
część języka. Widoczna
nieodkręcana kulka kolczyka.
Ryc. 6_Nacięcie języka od
strony grzbietowej.
Ryc. 7_Uwidocznienie
odkręcanej kulki kolczyka.
Ryc. 8 i 9_Wycięcie
zmienionej tkanki
wraz z kanałem.

Ryc. 4

Ryc. 5

Ryc. 6

Ryc. 10_Zaopatrzenie
rany szwami. Powierzchnia
grzbietowa języka.
Ryc. 11_Zaopatrzenie
rany szwami. Powierzchnia
brzuszna języka.
Ryc. 12_Wycięta zmiana
wysłana do badania
histopatologicznego.
Ryc. 13_Budowa uwolnionego
kolczyka.
Ryc. 14 i 15_Kontrola po 6
miesiącach od zabiegu.

Ryc. 8

Ryc. 9

pozabiegowym, czy procesów sterylizacji13,18.
Dlatego pojawiają się sugestie dotyczące potrzeby edukacji w tym zakresie2.
W piśmiennictwie istnieją również doniesienia o tworzeniu się ogniw galwanicznych
pomiędzy wykonanymi ze stopów metali nieszlachetnych kolczykami a rozległymi wypełnieniami amalgamatowymi17. Należy też pamiętać, że wszelkiego rodzaju ciała obce, tkwiące

Ryc. 10

Ryc. 11

Ryc. 13

Ryc. 7

Ryc. 14

implants
1_2014

w tkankach mogą być przyczyną powstawania
artefaktów na zdjęciach radiologicznych5.
Użytkowanie tego typu ozdób może również utrudniać zachowanie prawidłowej higieny jamy ustnej, sprzyja nadmiernemu wydzielaniu śliny oraz zwiększonemu odkładaniu się
kamienia nazębnego5. Obowiązkowo biżuteria
powinna być codziennie dokładnie oczyszczana z nawarstwiającej się na niej płytki

Ryc. 12

Ryc. 15

[41] =>

Interesujące przypadki _ Kolczyk w języku

bakteryjnej i resztek pokarmowych.
Tymczasem większość użytkowników
deklaruje, że nigdy nie wyjmowała
swojego kolczyka w tym celu19.
Na podstawie opisanego przypadku klinicznego można stwierdzić, że
dodatkowy czynnik, taki jak ogólne
osłabienie, stan zapalny okolicznych
tkanek czy nadkażenie bakteryjne
mogą zainicjować proces przerostu
błony śluzowej, a w efekcie dalsze
komplikacje, np. trudności w spożywaniu pokarmów i silne dolegliwości
bólowe. Nie ulega wątpliwości, że popularność piercing’u w obrębie twarzy
i jamy ustnej stanowi wyzwanie dla
opieki stomatologicznej. Lczba i waga
możliwych powikłań, jakie mogą wystąpić w wyniku przekłuwania ciała
w tej okolicy powinny skłonić lekarzy
dentystów do podjęcia próby rzetelnej
rozmowy i uświadomienia problemu
osobom noszącym kolczyk 20. Ważną
rolę odgrywa regularna kontrola w gabinecie stomatologicznym, umożliwiająca wczesne wykrycie ewentualnej
patologii.

_Wnioski
W przypadku patologicznego
przerostu błony śluzowej, indukowanego przewlekłym drażnieniem przy
udziale czynnika infekcyjnego, całkowite usunięcie zmienionej tkanki wraz
z ozdobą doprowadziło do wygojenia
się tkanek (Ryc. 14 i 15). Pacjentka nie
zdecydowała się na ponowne umieszczenie kolczyka w jamie ustnej._

_Piśmiennictwo
01. Langlais R.I., Miller C. S., Nield-Gehrig J. S., Choroby błony śluzowej jamy ustnej kolorowy atlas
I podręcznik, s. 108-109, wyd. IV (wyd. II polskie),
Elseviere Urban&Partner
02. A. Zdziemborska, M. Skoczylas, K. Deszczyńska,
E, Jodkowska, Kolczykowanie jamy ustnej- forma
zdobienia czy zagrożenie zdrowotne? MS, 2012 nr
3 (237), 106-112;
03. Giuca MR, Pasini M, Nastasio S, D' Ercole S, Tripodi D., Dental and periodontal complications of
labial and tongue piercing, Journal of Biol Regul
Homeost Agents. 2012 Jul-Sep;26(3)
04. Iris Kuc, DDS, B. Sc., PhD, Tongue piercing and associated tooth fracture, Canadian Dental Association, Journal, December 1998, Vol. 64, No. 11, 803
05. Léo-François Maheu-Robert, DMD; Elisoa Andrian,
PhD; Daniel Grenier, PhD, Overview of Complications Secondary to Tongue and Lip Piercings,
JCDA, May 2007, Vol. 73, No. 4
06. E. Rodakowska, Powikłania po kolczykowaniu jamy
ustnej – na podstawie przeglądu piśmiennictwa,
Journal of Stomatology 2011, 64, 10
07. Pejcic A, Kojovic D, Mirkovic D., Oral piercing and
its complications in two Serbian youths: a case report and review of the literature, West Indian Med
J. 2012 Nov; 61(8)
08. T. Theodossy, A complication of tongue piercing.
A case report and review of the literature, British
Dental Journal vol. 194 No. 10 May 24, 2003
09. Holbrook J, Minocha J, Laumann A., Body piercing: complications and prevention of health risks,
American Journal of Clinical Dermatology, .2012
Feb 1;13(1)
10. Mirella Ferrera, Ludy świata, wyd. Warbud S.A.
2004; 82, 140, 272.
11. Peticolas T., Tillis T.S., Cross-Poline G.N., Oral and
perioral piercing: a unique form of self- expression,
J. Contemp. Dent. Pract, 2000, 1, 3, 30-46.
Pełen spis piśmiennictwa dostępny u wydawcy.

_autorzy
Adam Jakimiak, Szymon Frank, Piotr Wesołowski, Andrzej Wojtowicz
– Zakład Chirurgii Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
E. Milczarek, K. Talik
– Koło Naukowe przy Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej
Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego,
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Andrzej Wojtowicz
Adres do korespondencji:
Szymon Frank
Zakład Chirurgii Stomatologicznej WUM
ul. Nowogrodzka 59, Pawilon 11B, 02-006 Warszawa

[42] =>

Wydarzenia _ Konferencja

8. Świąteczny Wieczór
Implantologiczny
Nastalska, prof. Marzena Dominiak i prof.
Andrzej Wojtowicz, którzy także przewodniczyli sesjom.

Prof. Andrzej Wojtowicz
_„Pozastandardowe i alternatywne
metody w trudnych przypadkach implantologicznych” – pod takim tytułem 7 grudnia
2013 r. w warszawskim hotelu Sheraton odbył
się 8. Świąteczny Wieczór Implantologiczny.
Organizatorami spotkania byli: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Implantologii Stomatologicznej OSIS-EDI i firma TopImplant,
a patronat naukowy i prasowy sprawowała
Dental Tribune International (DTI), wydawca
m.in. kwartalnika implants.
W Komitecie Naukowym kongresu
znaleźli się: prof. Elżbieta Mierzwińska-

implants
1_2014

Interesujące prezentacje przypadków,
bogato ilustrowane zdjęciami klinicznymi przedstawili: prof. Andrzej Wojtowicz,
dr Antonino Valenti, dr n. med. Marcin WrzuśWieliński, dr n. med. Tomasz Grotowski,
dr Detlef Hildebrand, dr Eitan Mijirisky, dr n.
med. Krzysztof T. Śliwowski, prof. Marzena
Dominiak, dr n. med. Tadeusz Morawiec,
dr Dirk Duddeck, prof. Jaroslav Zablotsky
oraz dr n. med. Wojciech Bednarz.
W ramach dnia przedkongresowego, tylko
dla uczestników 8. Świątecznego Wieczoru
Implantologicznego zorganizowano warsztaty z zakresu m.in.: nowoczesnych technologii
cyfrowych w diagnostyce i protetyce stomatologicznej, projektowania zabiegów implantologicznych z użyciem tomografii 3D i systemów CAD/CAM, a także oceny stabilizacji
implantów różnych systemów.
8. Świąteczny Wieczór Implantologiczny
zakończyła się wspólną biesiadą w Champions
Sports Bar._

[43] =>

[44] =>

Wydarzenia _ Kongres

5. Kongres
BEGO Implant Systems
_Na początku października (3-4.10.2014
r.) w hotelu Holiday Inn Warszawa-Józefów
odbędzie się kolejna edycja Kongresu BEGO
Implant Systems. Organizatorem spotkania
jest firma Denon Dental.
Patronat Naukowy nad kongresem sprawują OSIS (Ogólnopolskie Stowarzyszenie
Implantologii Stomatologicznej) i PDI
(Polskie Stowarzyszenie Implantologiczne).
W Komitecie Naukowym zasiądą: prof. Ryszard
Koczorowski (Przewodniczący), dr n. med.
Mariusz Duda – Prezes PSI (Przewodniczący),
prof. Andrzej Wojtowicz – Przewodniczący
OSIS-EDI (Współprzewodniczący Komitetu
Naukowego), a także: prof. Stefan SchultzeMosgau, dr n. med Juliusz Minakowski oraz
dr n. med. Tomasz Piętka.
Jak zawsze, organizatorzy gwarantują
wysoki poziom merytoryczny spotkania, potwierdzony z jednej strony eksperckim składem Komitetu Naukowego, z drugiej programem kongresu. Wśród tematów, które zostana
szczegółowo omówione w czasie październikowego spotkania znajdą się m.in.:
_„Leczenie implantoprotetyczne w trudnych przypadkach klinicznych”

implants
1_2014

_„What went wrong – 100 błędów implantologicznych i implantoprotetycznych: błędy
małe, błędy średnie, błędy duże, pech”
_„Biologia czy przypadek – sukces w implantologii”.
Poza zagadnieniami ściśle implantologicznymi, omówione zostaną także kwestie
związane codzienną praktyka lekarza dentysty, np.: relacje z pacjentem implantologicznym, fotografia stomatologiczna oraz
zastosowanie technologii CAD/CAM w implantologii.
Patronem medialnym wydarzenia, podobnie jak w latach poprzednich jest Dental
Tribune International, wydawca wielu prestiżowych tytułów z różnych dziedzin stomatologii, m.in. kwartalnika implants.
Szczegółowe informacje na stronie internetowej: www.dental.pl

[45] =>

[46] =>

Informacje rynkowe _ Straumann

CARES System 8.0 – nowy
produkt firmy Straumann

Ryc. 1

Ryc. 2

Ryc. 1_CARES X-Stream
– ostateczne pojedyncze
uzupełnienia protetyczne
oparte na implantach
w jednym etapie: jeden skan,
jeden projekt, praca oddana
podczas jednej wizyty.
Ryc. 2_Łącznik Straumann
CARES Variobase. Nowe
łączniki hybrydowe mają
czapeczki zerionowe w 4
kolorach ceramiki, zaopatrzone
w oryginalne połączenia.

Ryc. 3

46

implants
1_2014

_Podczas IDS 2013 w Kolonii Straumann
zaprezentował nowe produkty i usługi
w dziedzinie rozwiązań cyfrowych do zastosowania w protetyce.
Nowy CARES System 8.0 zwiększa wydajność pracy dzięki nowym, innowacyjnym
rozwiązaniom protetycznym, opracowanym
w celu optymalizacji przebiegu cyfrowych
etapów pracy oraz zwiększenia wydajności
i rentowności pracowni protetycznych.

Istotą cyfryzacji w stomatologii jest
upraszczanie przebiegu pracy protetycznej
w celu zminimalizowania liczby niezbędnych etapów tej pracy. Straumann wprowadza CARES X-Stream – nową usługę, która
pozwala na przeprowadzanie procesu wykonywania jednoetapowych uzupełnień braku
pojedynczych zębów w oparciu o implanty na
podstawie jednego skanu, w oparciu o jeden
projekt i oddawanych podczas jednej wizyty.

_Jednoetapowy system do odbudowy protetycznej Straumann CARES X-Stream
(Ryc. 1)

_Łącznik Straumann CARES Variobase
Łączniki Straumann CARES Variobase
zapewniają wysoką elastyczność projektowa-

Ryc. 4

[47] =>

Informacje rynkowe _ Straumann

Ryc. 5a

nia i umożliwiają dostosowanie leczenia do indywidualnej sytuacji w jamie ustnej pacjenta.
Nowe łączniki hybrydowe mają czapeczki zerionowe w 4 kolorach ceramiki, zaopatrzone
w oryginalne połączenia.
_Przykręcane mosty i belki Straumann
oraz nowy kształt belek (Ryc. 3 i 4)
Straumann CARES System 8.0 poszerza
możliwości wykonywania przykręcanych mostów i belek w oparciu o implanty Straumann
Bone Level, wprowadzając belki Dolder-Bar
U-shape (w rozmiarach regular i mini), belki
Dolder-Bar w kształcie jajka (rozmiar mini), belki okrągłe o średnicy 1,8 mm, belki Ackermanna
o średnicy 1,9 mm oraz belki MP-Clip Bar.
_Pełnokonturowe korony i mosty z tlenku
cyrkonu (Ryc. 5a, b)
Straumann poszerzył swoje wszechstronne portfolio o zerion HT – ceramikę na bazie
dwutlenku cyrkonu o wysokiej przezierności,
przeznaczoną do wydajnego wykonywania
pełnokonturowych koron i mostów obejmujących do 3 zębów. Wymaga on minimalnej
obróbki (tylko wypolerowania, bez napalania
ceramiki). Jest to materiał wysoce wytrzymały, zaprojektowany w celu uzyskania uzupełnień bardzo niezawodnych i o wyjątkowych
walorach estetycznych. CARES System 8.0
ma wbudowane wszystkie opcje Dental Wings
jeśli chodzi o projektowanie łączników i koron pełnokonturowych w procesie CARES
Validated Workflow. Najnowsza wersja oprogramowania zawiera więcej funkcji, np. odtwarzanie w prosty sposób anatomii naturalnych zębów w wykonywanym uzupełnieniu,
możliwość symultanicznego skanowania
i projektowania oraz intuicyjne projektowanie
przykręcanych belek. Umożliwia to szybsze
i bardziej wydajne wykonywanie uzupełnień
ostatecznych.

Ryc. 5b

_Rozwiązania protetyczne Straumann
CARES to więcej niż produkty
Validated Workflow opracowano w celu
zapewnienia bezproblemowego współdziałania wszystkich etapów procesu produkcyjnego CARES CAD/CAM oraz stworzenia
uzupełnień do odbudowy zębów, spełniających oczekiwania klientów pod względem
niezawodności i funkcjonowania. System jakości Straumann obejmuje także prowadzenie dokumentacji dla wszystkich produktów
wytwarzanych w ramach Validated Workflow
i w razie potrzeby pozwala na późniejszą analizę przeszłości określonego produktu._

Ryc. 6

Ryc. 3_Przykręcany most
Straumann CARES.
Ryc. 4_Belka Straumann
CARES.
Ryc. 5a, b_Pełnokonturowe
korony i mosty z tlenku
cyrkonu.

Ryc. 6_Projektowanie
uzupełnień protetycznych
Straumann CARES
w programie do projektowania
wizualnego CARES.

Dolder jest zarejestrowanym znakiem
handlowym prof. Eugena Doldera, byłego dyrektora szkoły stomatologicznej Uniwersytetu
w Zurychu. Ackermann-Bar i MP-Clip są
zarejestrowanymi
znakami
handlowymi
Cendres+Métaux Holding SA ze Szwajcarii.

_kontakt
Institut Straumann AG
Peter Merian-Weg 12
4002 Bazylea, Szwajcaria
www.straumann.com

implants
1_2014

[48] =>

Informacje _ Produkty

Informacje o produktach
Implant Dental New Wave

Dental Depot Wasio Sp. z o.o.

Membrany nieresorbowalne Cytoplast®

SLIM Surgical Kit

TRINIATM jest materiałem wykorzystywanym w technice CAD/CAM. Pełna gama prac protetycznych, wysoka elastyczność oraz wytrzymałość na pękanie czyni ten materiał
rewolucyjnym pod względem zastosowania: korony i mosty
licowane kompozytem, prace implantologiczne licowane kompozytem i akrylem, łączniki tymczasowe, mosty adhezyjne, korony
teleskopowe, belki implantologiczne, a także prace hybrydowe.

Kaseta chirurgiczna do implantów stożkowych SLIM
Surgical Kit, najnowszy produkt z rodziny Biomet 3i, od
stycznia jest już dostępna na polskim rynku. Kaseta została tak zaprojektowana, żeby dostarczyć dentyście wszystkie narzędzia niezbędne do wszczepiania implantów
o średnicy od 3,25 do 4 mm i o długości od 8,5 do 13 mm.
W Polsce dystrybucją produktu zajmuje się firma Dental
Depot Wasio.
Nowy zestaw narzędzi ułatwia wszczepianie implantów,
szczególnie tym dentystom, którzy pracują na implantach
stożkowym i lekarzom zaczynającym dopiero pracę z systemem implantologicznym Biomet 3i.
Kaseta SLIM Surgical Kit została tak zaprojektowana,
aby lekarz mógł w łatwy sposób odszukać narzędzia podczas
wszczepiania implantu, a tym samym zminimalizować czas,
jaki potrzebny
jest na wykonanie zabiegu.
Dużym atutem
nowego
produktu Biomet
3i jest także
rozmiar – kaseta została przystosowana do
mniejszych autoklawów, coraz.
Wnętrze zestawu dokładnie opisano, umieszczono także
w widocznym i podręcznym miejscu zapadkowy klucz dynamometryczny. Uzupełnieniem kasety są dodatkowe miejsca na
opcjonalne narzędzia oraz silikonowa mata do przechowywania dodatkowych narzędzi.
„Nowa kaseta chirurgiczna to podręczne i w bardzo prosty
sposób skomponowane narzędzie pracy niezbędne w praktyce
implantologa i chirurga stomatologicznego. Zawiera wszystkie niezbędne narzędzia wykorzystywane podczas wszczepiania implantów. Zostały one tak ułożone, aby dentysta mógł
sięgać po nie intuicyjnie podczas zabiegu, a tym samym nie
odrywał się od wykonywanej pracy” – mówi Michał Malinka,
Product Manager Dental Depot Wasio.
Premiera SLIM Surgical Kit miała miejsce w USA pod
koniec grudnia ubiegłego roku. Od stycznia br. produkt jest
w sprzedaży także w Polsce. Za jego sprzedaż odpowiada
firma Dental Depot Wasio, wyłączny dystrybutor systemu
Biomet 3i w Polsce.

Bicon Poland s.c.
www.bicon-poland.com

Dental Depot Wasio Sp. z o.o.
www.dental-depot.pl

Produktami unikatowymi na rynku są membrany nieresorbowalne Cytoplast® dPTFE TXT-200 oraz nieresorbowalne
wzmacniane tytanem. Membrana nieresorbowalna (wykonana
z politetrafluoroetylenu – dPTFE o wysokiej gęstości) znajduje doskonałe zastosowanie do pokrywania zębodołów poekstrakcyjnych, wykorzystując unikalną technikę Cytoplast®,
która nie wymaga przykrywania zębodołu dziąsłem. Jest to
możliwe dzięki porowatości membrany poniżej 0,3 μm, co
stanowi skuteczną barierę dla bakterii. Stosowanie dPTFE
TXT-200 daje doskonały efekt estetyczny – pozwala zachować
zarówno architekturę tkanek miękkich, jak i grubość dziąsła
rogowaciejącego, a także umożliwia niechirurgiczne usunięcie membrany. Membrana nieresorbowalna (wykonana z politetrafluoroetylenu – dPTFE o wysokiej gęstości) wzmacniana
tytanem posiada dodatkowy szkielet, dzięki czemu można
dowolnie dostosowywać jej kształt i przeprowadzać rozległe
sterowane regeneracje kości. Jest łatwousuwalna i niskoodczynowa o porowatości mniejszej niż 0,3 μm, co stanowi skuteczną barierę dla bakterii. To bardzo dobra alternatywa dla
przeszczepów bloczków kostnych.
Implant Dental New Wave
www.implant.waw.pl
www.dental.waw.pl
Bicon Poland s.c.
TRINIATM

implants
1_2014

[49] =>

[50] =>

O wydawcy _ implants

Rada Naukowa:

Wydawca:

Zespół redakcyjny:

Prof. Kazimierz Szopiński
– radiologia stomatologiczna
i szczękowo-twarzowa

DTI Media
Abrahama 18 lok. 168
03-982 Warszawa

Redaktor naczelny:
prof. Andrzej Wojtowicz

Prof. Marzena Dominiak
– chirurgia stomatologiczna

na licencji:
Dental Tribune International GmbH

Dr hab. n. med. Mansur Rahnama prof. nadzw.
– chirurgia stomatologiczna

www.dental-tribune.com

Dr hab. Iza Strużycka
– stomatologia zintegrowana
Dr hab. Małgorzata Zadurska
– ortodoncja
Dr n. med. Tadeusz Morawiec
– chirurgia stomatologiczna
Dr n. med. Maciej Jagielak
– chirurgia szczękowo-twarzowa

Redaktor prowadzący:
Marzena Bojarczuk
m.bojarczuk@dental-tribune.com
tel.: 607 811 250
Marketing i reklama:
Grzegorz Rosiak,
g.rosiak@dental-tribune.com
tel.: 606 202 508
Prenumerata:
Monika Spytek
m.spytek@dental-tribune.com
tel.: 600 019 616
Nakład:
2.000 egz.

Dr n. med. Wojciech Bednarz
– periodontologia

Wszelkie prawa zastrzeżone.
Z wyjątkiem artykułów oznaczonych w sposób szczególny, prace umieszczone w magazynie Implants_International Magazine of Oral
Implantology, wydanie polskie mogły być publikowane wcześniej w jednym z następujących czasopism: International Magazine of Oral
Implantology, Implantologie Journal, Oralchirurgie Journal, Endodontie Journal, Dentalhygiene Journal, Laser Journal, Zahnarzt Wirtschaft
Praxis, Zahnarzt Wirtschaft Praxis spezial, Zahntechnik Wirtschaft Labor, Dentalzeitung, Cosmetic Dentistry beauty & science, Dental Tribune.
Redakcja Implants_International Magazine of Oral Implantology dokłada wszelkich starań, aby publikować artykuły kliniczne oraz informacje
od producentów jak najrzetelniej. Nie możemy jednak odpowiadać za informacje podawane przez producentów. Wydawca nie odpowiada
również za nazwy produktów oraz informacje o nich, podawane przez ogłoszeniodawców. Opinie przedstawiane przez autorów nie są
stanowiskiem redakcji polskiego wydania pisma Implants_International Magazine of Oral Implantology.

implants
1_2014

[51] =>

Już masz?

[52] =>

) [page_count] => 52 [pdf_ping_data] => Array ( [page_count] => 52 [format] => PDF [width] => 595 [height] => 842 [colorspace] => COLORSPACE_UNDEFINED ) [linked_companies] => Array ( [ids] => Array ( ) ) [cover_url] => [cover_three] =>

[cover] => implants Poland No. 1, 2014

[toc] => Array ( [0] => Array ( [title] => Cover [page] => 01 ) [1] => Array ( [title] => Od wydawcy [page] => 03 ) [2] => Array ( [title] => Spis treści - implants [page] => 04 ) [3] => Array ( [title] => Leczenie chirurgiczne torbieli żuchwy – opis przypadków [page] => 06 ) [4] => Array ( [title] => Przewidywalna sterowana regeneracja kości [page] => 11 ) [5] => Array ( [title] => Rehabilitacja protetyczna z zastosowaniem protezy całkowitej typu overdenture wspartej o pojedynczy implant w żuchwie – opis przypadku [page] => 12 ) [6] => Array ( [title] => Rehabilitacja uzębienia za pomocą protez teleskopowych – opis przypadku [page] => 18 ) [7] => Array ( [title] => Kliniczna i histologiczna skuteczność przeszczepów granulek odzwierzęcych w augmentacji dna zatoki szczękowej [page] => 23 ) [8] => Array ( [title] => Konstrukcja mostu w odcinku przednim szczęki [page] => 24 ) [9] => Array ( [title] => 18-letnie obserwacje kliniczne systemu Osteoplant [page] => 28 ) [10] => Array ( [title] => Rehabilitacja trudnego przypadku w oparciu o implantację natychmiastową [page] => 31 ) [11] => Array ( [title] => Przerost błony śluzowej języka związany z użytkowaniem kolczyka – opis przypadku [page] => 38 ) [12] => Array ( [title] => 8. Świąteczny Wieczór Implantologiczny [page] => 42 ) [13] => Array ( [title] => 5. Kongres BEGO Implant Systems [page] => 44 ) [14] => Array ( [title] => CARES System 8.0 – nowy produkt firmy Straumann [page] => 46 ) [15] => Array ( [title] => Informacje o produktach [page] => 48 ) [16] => Array ( [title] => O wydawcy [page] => 50 ) ) [toc_html] =>

Table of contents

[toc_titles] =>

[cached] => true )